Кәсіпорын каржылык стратегиясы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                              ЖОСПАР

 

Кіріспе…………………………………………………….….......................……..3

 

1.КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ СТРАТЕГИЯСЫН ЖОСПАРЛАУ ЖӘНЕ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДЫҢ НЕГІЗДЕРІ.............................………………………….4

1.1 Қаржылық стратегияның түрлері мен негізгі қағидалары…………………4

1.2 Қаржылық стратегияның қалыптастыру үрдісі мен құрылу кезеңдері…...7

1.3Кәсіпорынның қаржылық стратегиясының экономикалық мәні мен мақсаты……………………………………………………………………...…...14

 

Қорытынды……………………………………………………………........……19

 

Пайдаланған  әдебиеттер……………………………………………......................…………....21

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

Нарық жағдайындағы кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың  маңызы зор. Бұл кәсіпорындардың тәуекелсіздікке ие болуымен, сондай-ақ олардың меншік иелері, жұмысшылыра, коммерциялық серіктестер және де басқа контрагенттер алдында өзінің өндірістік-кәсіпкерлік қызметінің нәтижелері үшін толық жауапкершілікте болуымен байланысты.

Ішкі факторлар кәсіпорының өзінің жұмысын ұйымдастыруына байланысты болады, ал сыртқы факторлар кәсіпорын еркіне бағынышты емес. Кәсіпорының тұрақтылығы ең бірінші өндіріс шығындарымен үздіксіз байланысқан өндірілген өнім мен көрсетілген қызметтің құрамы мен құрылымына тәуелді. Сондай-ақ, тұрақты және айнымалы шығындар арасындағы қатынас маңызды болып табылады.

Сыртқы факторларға  шаруашылық жүргізудің экономикалық жағдайының әсері, қоғамдағы үстемдік етуші  техника мен технология, төлеу  қабілеті бар сұраныс және тұтынушылар табысының деңгейі, ҚР үкіметінің салық және несие саясаты, кәсіпорынның қызметін бақылау жөніндегі заң актілері, сыртқы экономикалық байланыс, және тағы басқалар жатады.

Қаржы стратегиясы  – бұл кәсіпорынды ақша қаражаттарымен қамтамасыз етудегі іс-қимылдың бас жоспары.Ол нарықтық  қатынастар жағдайында кәсіпорынның шаруашылық қызметті жүргізуде қаржылық тұрақтылықпен қамтамасыз ететін мақсаттарды шешу, қаржының құралуының және жоспарлануының теориялық сұрақтарымен практикасын қамтиды.

Қаржы стартегиясы нарықтық қатынастар жағдайында шаруашылық жүргізудің объектівті заңдылықтарын зерттейді, жаңа жағдайда қиындықтан шығудың әдістері мен түрлерін өңдейді.

Кәсіпорынның  қаржылық стратегиясы мыналарды  қамтиды:

• қаржы жағдайына талдау;
• негізгі және айналым қорларының тиімділігін арттыру;
• табысты бөлу;
• салық және баға саясаты;
• бағалы қағаздар аясындағы саясат.

Қаржылық  стратегия  кәсіпорынның қаржылық мүмкіншілігін, ішкі және сыртқы факторлардың объективті мінездемесін барлық жағынанда қамтиды.

Егер қаржылық стратегия кәсіпорынның қаржы-экономикалық мүмкіндігіне жауап бермейтін болса, онда кәсіпорын банкротқа ұшырайды.

Кәсіпорынның  қаржылық  стратегиясын  қарастыру  барысында  қаржылық стратегияны,қаржылықстратегияны,мақсаттарын,кезеңдерін,түрлерін,қаржылық  жоспар  және де  кәсіпорынның  қаржылық  стратегияның экономикалық  мәнін қарастырамыз.

 

 

 

1.КӘСІПОРЫННЫҢ  ҚАРЖЫЛЫҚ СТРАТЕГИЯСЫН ЖОСПАРЛАУ  ЖӘНЕ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДЫҢ НЕГІЗДЕРІ

1.1 Қаржылық стратегияның түрлері мен негізгі қағидалары

Кәсіпорының қаржылық стратегиясы перспективалы мақсаттарға жету үшін  қажетті кәсіпорынның қаржылық ресурстарының потенциалын қолдану мен құрастыру саласындағы дамуының жалпы концепциясына байланысты іс шаралардың күрделі көп факторлы үлгісін көрсетеді.

Қаржылық стратегияның экономикалық мәні қаржы саласында іскерлік қарым-қатынастарды жүзеге асыру барысында өз ара байланыста кәсіпорынның қаржылық қарым-қатынастағы экономикалық субъектілер мен  мемлекеттік органдарымен шарттасқан.

Кәсіпорынның  қаржылық концепция базасын құрастыру  кәсіпорынның ақша айналымын тиімді басқаруымен байланысты және ақша қаражаттарын белгілі бір пропорциясында қалыптастыру мен қаржылық ресурстарды мақсатты жұмылдыруды жүзеге асырады.

Қаржылық стратегияның түрлері: бас қаржылық стратегия, жедел  қаржылық стратегия және жеке стратегиялық мәселелер (сурет 1).

• бас қаржылық стратегия – кәсіпорынның қызметін анықтайдын қаржылық.Мысалға, барлық бюджет деңгейлерімен ара қатынасы, кәсіпорынның табысын қолдану мен қалыптастыру, қаржылық стратегияның қажеттілігі мен оны бір жылға қалыптастыру стратегияны атайды.
• жедел қаржылық стратегия – қаржылық ресуртармен маневрлеудің ағымдағы стратегиясы, яғни қазіргі экономикалық тұрақсыздық жағдайлардың ішкі резервтерді мобилизациялау мен шығындарды бақылау стратегиясы, айға, тоқсанға құрастырылады.

 

 

Сурет 1.  Қаржылық стратегияның түрлері

 

Жедел қаржылық стратегия:

• қаражаттардың түсімі мен жалпы табыс: сатылған өнім үшін есептесу, кредиттік операциялар бойынша түсімдер, бағалы қағаздардан түcкен табыс;
• жалпы шығындар: жеткізушілер мен мердігерлермен есеп айырысу, еңбекақы, бюджеттің барлық деңгейлері мен банктердің алдындағы міндеттемелерін өтеу.

Бұндай әдіс жоспарлы кезеңде ақша айналымы, түсімдер мен шығындарды болжауға мүмкіндік  береді. Қалыпты жағдай болып шығындар мен табыстырдың теңдігі немесе шығындардың табыстардан көп болуы.  
Жедел қаржылық стратегия бас қаржылық стратегияның шегінде шығарылады.

Негізгі стратегиялық мақсаттарды жүзеге асыруды қамтамасыз етуге бағытталған жеке мақсаттарға  жетуде қаржылық операциялардың тиімді қолданумен байланысты.

Қаржылық стратегияның мақсаты мен мәселелері: қаржының негізгі стратегиялық  мақсаты  кәсіпорынды қажетті қаржылық ресурстармен қамтамасыз ету болып табылады.

Негізгі стратегиялық мақсатқа сәйкес кәсіпорынның қаржылық стратегиясы келесілерді қамтиды:

1. қаржылық ресурстарды қалыптастыру  мен оны орталықтандырылған стратегиялық басқару;
2. негізгі бағыттарды анықтау мен оны жүзеге асыруды қамтамасыз ету, кәсіпорынның қаржылық басқармасының резервтерін қолданудың маневрлігін  анықтау;
3. мақсаттарға кезең бойынша жету;
4. кәсіпорының қаржылық мүмкіндіктері мен экономикалық жағдайына қаржылық іс шаралардың сәйкес келуі;
5. кәсіпорының ай, тоқсан, жыл бойынша нақты қаржылық және экономика-қаржылық жағдайдың объективті есебі;
6. стратегиялық резервтерді дайындау мен құрастыру;
7. кәсіпорынның және оның бәсекелестерінің экономикалық және қаржылық мүмкіндіктерінің есебі;
8. бәсекелестер тарапынан қауіптерді анықтау және оның алдын алу шараларын жүзеге асыру мен қаржылық іс шаралардың тиімді бағытын таңдау;
9. бәсекелестерден күшті жақтарын анықтау және соған байланысты қызмет жасау.

Нарықтың талаптары  мен кәсіпорынның мүмкіндіктеріне  сәйкес басты стратегиялық мақсатқа жету үшін кәсіпорынның бас қаржылық стратегиясы қалыптастырылады. Бас қаржылық стратегияда қаржының жұмасалуы мен жұмысқа бағытталуын қалыптастыратын мәселелер анықталады.

Қаржылық стратегияның мәселелері:

1. нарықтық жағдайда қаржыны қалыптастырудың заңдылықтары мен сипаттамасын зерттеу;
2. кәсіпорынның қаржылық ресурстарын қалыптастыру мен кәсіпорынның қаржылық дағдарыс немесе тұрақсыздық жағдайында қаржылық басқарманың іс шараларының ықтимал нұсқаларын дайындау мен шығару;
3. сатып алушылар мен мердігерлермен, бюджеттің барлық деңгейі мен банктермен басқа да қаржылық институттармен қаржылық қарым қатынасты анықтау;
4. айналым қаражаттары мен негізгі қорларды және өндірістің қуатын рационалды қолдану үшін кәсіпорынның ресурстарын мобилизациялау мен резервтерді анықтау;
5. кәсіпорынның өнідірістік-шаруашылық қызметі үшін қажет қаржылық ресурстармен қамтамасыз ету;
6. максималды табыс алу мақсатында кәсіпорынның уақытша бос ақша қаражаттарын  тиімді орналастыруды қамтамасыз ету;
7. нарықтық жағдайда кәсіпорынның жан жақты кадрлық дайындығы мен жаңа өнім түрлерімен, олардың ұйымдық құрылымы мен техникалық қамтуын және қаржылық мүмкіндіктерді стратегиялық қолдану, қаржылық стратегияны тиімді жүзеге асыруды анықтау;
8. ықтимал бәсекелестердің қаржылық стратегиясын зерттеу, олардың экономикалық және қаржылық мүмкіндіктерін, қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету бойынша іс шараларды жүзеге асыру.
9. дағдарыстан шығу жолдарын қарастыру;
10. кәсіпорының қаржылық дағдарыс немесе тұрақсыздық жағдайында кәсіпорынның кадрларын басқару әдістерін қалыптастыру.

Қаржылық стратегияны  құрастыруда басты назар келесілерді қамтиды:

• ақшалай табысты анықтау;
• ішкі ресурстарды мобилизациялау;
• өнімнің өзіндік құнын максималды төмендету;
• табысты дұрыс қалыптастыру мен бөлу;
• айналым қаражаттарының қажеттілігін анықтау;
• кәсіпорынның капиталын рационалды қолдану.

Нарықтық жағдайға сәйкес кәсіпорынның қаржылық стратегиясын нақты жүзеге асыру кәсіпорынның қаржылық мехнизмының қалыптасуына байланысты белгілі бір принциптерге  негізделуі керек.

Кәсіпорынның  қаржыларын ұйымдастыру келесі негізгі  принциптерді қарастырады:

• жоспарлы;
• қаржылық мерзімдердің ара қатынасы;
• қаржылық көрсеткіштердің тәуелділігі;
• икемділік (маневрлилік)
• қаржылық шығындарды минимизациялау;
• рационалдау;
• қаржылық тұрақтылық.

Сонымен қатар,  осы принциптерді қаржылық стратегияны  қалыптастыру негізінде жүзеге асыру қажет және кәсіпорынны қаржысын басқару жүйесін ұйымдастыру.  Соған байланысты келесідей мәселелерді ескері қажет:

• қызмет ету саласын ( материалды өндіріс, өндірістік емес сала);
• салалық бөлінуі  (өндірістік, көлік, құрылысы, ауыл шаруашылық, сауда және т.б.);
• қызмет ету түрі (бағыты) (эспорт, импорт)
• кәсіпорынның ұйымдық құқықтық формасы.

Қаржылық стратегияны  қалыптастыруда кәсіпорынның бас қаржылық стратегиясы бірнеше нұсқада  жасалады, міндетті сандық бағалауда  көресетіледі және кәсіпорынның балансының құрылымына әсері бағаланады.

 

 

1.2  Қаржылық стратегияның қалыптастыру үрдісі мен құрылу кезеңдері

 

Қаржылық стратегияны  қалыптастыруда негізгі назар ақшалай  табыстың, ішкі ресурстардың мобильділігін, өнімнің өзіндік құнының максималды төмен болуы, табысты дұрыс қалыптастыру мен бөлу, айналым қаражаттарының қажеттілігін анықтау, кәсіпорынның капиталын рационалды қолдануды толықтай қарастырады.

Қаржылық стратегия  төлемқабілетсіздік, инфляцияның қарқынына  және басқа да күтпеген жағдайларды  ескере отырып қалыптастырылады.

Ол өндірістік мәселелерге сәкес келуі керек  және өзгерістер енгізу мен корректировкалар жүргізілуі мүмкін. Қаржылық стратегияны  жүзеге асуын бақылау  табыстардың  түсуімен, табысты тиімді және рационалды қолдануды қамтамасыз етеді, яғни дұрыс қаржылық бақылау ішкі резервтерді қалыптастыру, шаруашылықтың рентабельдігін жоғарлату және ақша салымдарын арттыруға мүмкіндік береді.

Қаржылық страегияның  негізгі бөлігі ішкі нормативтерді  құрастыру болып табылады.

Кәсіпорынның  қаржылық стратегиясын құрастыру бірнеше кезеңдерден тұрады.  Ең алдымен қаржылық стратегия қандай мерзімге жасалатынын анықтау қажет. Қаржылық қызметтің мақсаттары мен қаржылық жоспарлаудың өңдеу деңгейі қаржылық стратегияның мерзіміне байланысты болады.