Шағын кәсіпорындар қызметінің тиімділігін арттыру жолдары

 

Жауабы: Ткр = 120 апта

(А27 – А26 - А9 – А6 – А3 – А2 - А1)

 

2.2. Бір кәсіпорынға сұраныс пен қажеттілікті есептеу

 

Есеп-1.

            Төмендегі кестеде алма өндірісіне  деген сұраныс пен ұсыныстың көлем-дері берілген:

 

Баға (теңге)	Алма өндірісі (тонна)
	Сұраныс көлемі	Ұсыныс көлемі
10 15 25 40 50	100 80 60 40 20	20 40 60 90 120

 

Сұрақ:  Қандай нарықтық бағада сұраныс пен ұсыныстың артықшылығы

                  мен  тапшылығы байқалады?

 

Шешуі:

Есептің мақсаты нарықтықтағы тауардың, яғни алманың тапшылығын анықтаймыз. Ол үшін жалпы сұраныс  көлемінің және ұсыныс көлемінің  бағасын анықтаймыз.

Сұраныстағы көлемнің  және ұсыныстағы көлемнің бағасын анықтау  үшін Вставка – функций командасын орындап мастер функций терезесін ашамыз. Категория бөлімінен математикалық таңдап, функцияларының ішінен СУММПРОИЗВ - ты таңдаймыз.

 

 

 

Ашылған Аргументы функции  диалогты терезесіне ұяшыққа сілтеме  жасау арқылы массив элементтерін еңгіземізде  ОК батырмасын басамыз.

 

Сұраныс пен ұсыныс артықшылығын есептеу үшін табылған сұраныс көлемі  және ұсыныс көлемі бағасының айырмашылығын  есептейміз.

 

 

 

Нарықтықтағы тауардың (алманың) тапшылығын есептейміз. Ол үшін, Вставка – функций командасын орындап мастер функций терезесін ашамыз. Функцияларының ішінен ЕСЛИ функциясын таңдаймыз. Ашылған Аргументы функции диалогды терезесінен шартты және шарт мәндерін жазамыз.

 

Шыққан жауаптан, берілген тауардың сұранысқа және ұсынысқа жауап  бере алатындығы туралы көре аламыз.

 

 

 

Есеп-2.     

Затқа деген сұраныс  көлемі айына 1000 дана, ал оның бағалық  сұраныс қажеттілігі келесідей  – Е_р^D = - 0,3. Егер де заттың бағасы 250 теңгеге тең болса, онда сұраныстық көлемі қандай болады?

 

Шешуі:

Бірінші берілген тауардың айлық көлемі мен бағасы арқылы сұраныс көлеміне кететін жалпы сумманы табамыз. Ол үшін, Вставка – функций командасын орындап мастер функций терезесін ашамыз. Категория бөлімінен математикалық таңдап, функцияларының ішінен СУММПРОИЗВ - ты таңдаймыз.

Ашылған Аргументы функции  диалогты терезесіне ұяшыққа сілтеме жасау арқылы массив элементтерін еңгіземізде ОК батырмасын басамыз.

Кәсіпорын ұсынып отырған бағасынан сұраныс жасап отырған кәсіпорынның қажеттілік бағасын табамыз. Ол үшін ұсыныс жасап отырған кәсіпорын, қажеттілік жасап отырған кәсіпорынның даналық бағасын шегереміз.

Қ_б=250-(250/100*0.3)

Қ_б=249.25

 

Қажеттілік көлемін  табу үшін жалпы 1 айға кететін сумманы  қажеттілік бағаға бөлеміз. Сонда қажеттілік етіп отырған кәсіпорынға ұсыныс жасап отырған кәсіпорын кездесуге барып, тауар құнын 0.3% - ға түсірсе қажеттілік көлемі 1003 данаға дейін өседі.

 

Есебімізді қорытындылай келе жалпы қажеттілік көлемі 3 данаға өседі дегіміз келеді.

 

ҚОРЫТЫНДЫ

Бағаның аз ғана өзгеруінде де сұраныс айтарлықтай өзгереді (сатып алу мүмкіндіктердің шегіне дейін). Бұндай сұраныс бәсекелестік нарығында мүмкін (ол сатып алу күтулермен байланысты). Икемділік коэффициенті шексіздікке ұмтыладыесептеу процесінде фирманың ресурстарын, күндік қоры мен тауарға сұраныстың және ішкі фирманың жоспарын ескеріп, дұрыс нәтижені көрсету.

Әр бөлімнің өз қорытындысы  болады.

Сондықтан да шектеулері:

1. Ресурстың қорын тиімді пайдалану.
2. Нарық сұранысын ескеру.
3. Фирманың ішкі жоспарының орындалуын қамтамасыз ету.

      Әрбір  есептің өз шешімін тәсілдері ережелер болады, сондықтан да оған нақты бағытын таңдай білу керек.

       Осы мақсатта экономикалык үдерістерді модельдеу кезінде өндірістік қызметтің барлық ықтимал түрлері мен тәсілдерін карастырып, олардың әрқайсысын айнымалы түрінде белгілеп, сандық мәнін кейін экономикалык-математикалық есепті шешкенде анықтау қажет.

      Өндірістік қызметтің түрлері мен тәсілдерін біртұтас операциялар түрінде қабылдап, модельдеу кезінде олар экономикалық үд ерістің ерекшелігіне байланысты болуы керек. Олар бір-бірінен ресурстарды пайдалану түрімен, өнім бірлігіне жұмсалатын   шығынмен   (олардың   шығын   коэффициентімен), сондай-ақ шығарылатын өніммен (оларды шығару коэффициентімен) ерекшеленеді. Әрбір операция, егер ол басқалардан осы белгілердің біреуі бойынша ғана айырмашылығы болса да, қызметтің дербес түрі болып саналады.

      

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

 

 

1. Рахметова Р.О: «Экономикадағы математикалық модельдер мен әдістер», Алматы - 2008ж

 

2. Сапарбаев А.Д., Рахметова  Р.У: «Моделирование системы агробезнеса»,

    Алматы «Ғылым»  - 1998ж

 

    3. Есенгалиева Қ.С: «Микроэкономика», Алматы - 2007ж

 

    4.  Дауренбекова А.Н: «Өндірісті ұйымдастыру», 2007ж

 

    5.  Әбдікеримова Г.Н: «Кәсіпорын экономикасы», 2008ж

 

     6. Шыныбеков А.Н: «Ықтималдық теориясы және матиматикалық

          статистика»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОСЫМША