Инновациялық түрде даму – қазіргі экономикадағы бәсекеқабілеттіліктің негізі ретінде

ӨНДІРІСТЕГІ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ-ИННОВАЦИЯЛЫҚ САЯСАТ

 

ЖОСПАР

КІРІСПЕ

 

I БӨЛІМ  ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ  ЭКОНОМИЯЛЫҚ МӘНІ МЕН МАЗМҰНЫ

 

   1.1 Ивестицияның пайда болуы және даму тарихы

 

    1.2Кәсіпорынның инвестициялық саясаты

 

     1.3 Инвестицияның түрлері мен есептеу әдістері

 

II БӨЛІМ ИННОВАЦИЯЛЫҚ  САЯСАТ ТҮСІНІГІ МЕН ТЕОРИЯЛЫҚ   НЕГІЗДЕРІ

 

   2.1Инновациялық түрде даму – қазіргі экономикадағы 

бәсекеқабілеттіліктің негізі ретінде

 

    2.2Инновациялық процесті ұйымдастыру ерекшеліктері

 

    2.3 Индустриалды-инновациялық саясатты жүзеге асыру механизмдері

 

 

 ҚОРЫТЫН

 ПАЙДАЛАНЫЛҒАН  ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                             КІРІСПЕ

 

 

    Кәсіпорын  экономикалық қызмет көрсететін  заңды категория, олар халыққа  қажетті тауар өндірумен айналысады.Шаруашылық іс-әрекеттер процесінде оған қатынасушылар күрделі қаржыны жүзеге асырады, реконструкцияға әрекет етуші ұйымдарды кеңейту және техникалық қайта жарақтандыру, тұрғын үй, коммуналдық және мәдени тұрмыстық құрылыстарға жұмсалатын шығындар күрделі салымдарды жүзеге асырады.

    Кәсіпкер - бұл белгілі бір тәуекедділікпен  өз капиталың салушы адам. Ал,          Инвестор - бұл капиталды салған  кезде, көбіне басқа біреудің  ең алдымен ойлайтыны тәуекелділіктің  аз болуы; инвестор – бұл  күрделі қаржыны қаржыландырудағы делдал.

    Бұл  екі ұғым осы курстық жұмыстың  ұғымдарының субъектілері болып  табылады.

    Қазіргі  кезде Қазақстанда жүзеге асырылып  жатқан инвестициялық процесс  әлеуметтік – экономикалық дамуымыздың  негізгі алғы шартына айналып,  еліміздегі реформаларды табысты іске асырудың басты себебі болып отыр. Инвестициялар кез – келген ұлттық экономиканың маңызды да қажетті қоры болып саналады.

   Сондықтан  да кәсіпорындар үшін де инвестиция  негізгі қажеттілік болып табылады.

   Алайда инвестиция қажеттілік ретінде қолайлы стратегия мен тактиканы талап етеді.

  Кәсіпорынның инвестициялық саясаты олардың таңдаған инвестициялық стратегиясының бір бөлігі болып табылады. Инвестициялау стартегиясы кәсіпорынның инвестициялық қызметінің ұзақ мерзімді мақсаттар жүйесін тұлғалайды.

 

 

   Қазіргі кезде  Қазақстанда жүзеге асырылып  жатқан инвестициялық процесс  әлеуметтік – экономикалық дамуымыздың  негізгі алғы шартына айналып,  еліміздегі реформаларды табысты  іске асырудың басты себебі  болып отыр. Инвестициялар кез – келген ұлттық экономиканың маңызды да қажетті қоры болып саналады.

  Сондықтан да кәсіпорындар  үшін де инвестиция негізгі  қажеттілік болып табылады.

  Алайда инвестиция  қажеттілік ретінде қолайлы стратегия  мен тактиканы талап етеді.

  Кәсіпорынның инвестициялық саясаты олардың таңдаған инвестициялық стратегиясының бір бөлігі болып табылады. Инвестициялау стартегиясы кәсіпорынның инвестициялық қызметінің ұзақ мерзімді мақсаттар жүйесін тұлғалайды.

  Экономиканы құрылымдық  қайта құру, экстенсивті, шикізаттық даму жолынан индустриялды-инновациялық дамуға өту қажет. Осы міндетті шешуде ел экономикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру ірі инвестициялық жобаларды іске асыру арқылы қамтамасыз етілетін болады. Бағдарлама экономиканы жаңғырту мен әртараптандыру үдерісіне, шағын және орта бизнес мүмкіндіктерін мультипликациялау үшін шикізат емес салалардың дамуына жаңа серпін беруге арналған. Орта және шағын бизнесті мемлекеттік қолдау мақсатында жеке меншік секторда озық технологияларды енгізуге, жаңа экспортқа бағдарланған жоғары технологиялық өндірістер құруға бағытталған жаңа бастамаларды ынталандыру көзделуде. Елде бизнес-ахуалды жақсарту жөніндегі жұмысты жалғастыру қажет. Әлеуметтік-экономикалық саясатты іске асыру және ішкі сұранысты ынталандыру, тауар нарықтарындағы тұрақты сыртқы баға конъюнктурасымен қатар экономиканың өсуіне ықпалын тигізеді. Экономиканың өсуі халықтың әл-ауқатының артуымен ілесе жүретін болады. Жан басына шаққанда ЖІӨ болжамдар бойынша 2016 жылы 18 мың АҚШ долларынан асып түседі.

    Дипломдық жұмыстың мақсаты болып инновациялық қызметтің теориялық негіздерін қарастыру арқылы оның экономикадағы белсенділігін талдап, оны арттырудың жолдарын ұсыну табылады. Қойылған мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:

• қазіргі уақытта өңірлердің инновациялық белсенділігін қарастыру;
• инновациялық процестерді талдау;
• Экономиканы модернизациялаудың индустриалды-инновациялық жолдарын қарастыру

  Дипломдық  жұмыстың теориялық және методологиялық негізі ретінде отандық және шет елдік ғалымдардың экономиканы модернизациялаудағы процесстерді жоғырылату жөніндегі ғылыми еңбектері, және осы тақырып төңірегінде жарық көрген ғылыми монографиялар мен мерзімді басылымдардағы ғылыми-теориялық мақалалар қарастырылады.

 

1.ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ МЕН МАЗМҰНЫ

1.1 Ивестицияның пайда болуы және даму тарихы 

 

Инвестиция туралы ұғым банк ісі  ғылымының арнайы бөлігі болып табылады. Бұл инвестициялық қызметтің  неғұрлым белсенді және ірі ресурстар бар мүшелер. Сондай – ақ оларды ұйыммен және тұрғындармен жинақтарды тарту олардың инвестициялық ресурстар трансформациялануы өндірісті дамыту үшін оларды бөлу және пайдалану бойынша туындайтын экономикалық қатынастар табылады. Қазіргі уақытта инвестициялық процессті қаржыландыру нарықтық тетікті бір қалыпқа келтіру Қазақстан Республикасы экономиканың дамуының басты проблемаларының бірі болып табылады. Тиімді инвестициялық тетікті қалыптастыру арқылы өнеркәсіптік өндірісті қалпына келтіру және сапаны қайта құру үшін әр түрлі көз-қарастар мен тәсілдер ұсынылуда. Осыған байланысты экономикалық жақсы дамыған сигмент ретінде банктік жүйеге келтіріледі. Болашақ мамандар инвестициялық процесті ұйымдастыру және жүзеге асыру саласына, кәсіби білім алуына мақсатты теориялар және тәжірибелік түрде бағытталған шетелдерде қалыптасқан инвестициялық инфрақұрлымның, қызмет ету мөлшері және оларға банктердің қатысу тәжірибесін қарастырады.

Шаруашылық іс-әрекеттер процесінде оған қатынасушылар күрделі қаржыны жүзеге асырады, реконструкцияға әрекет етуші ұйымдарды кеңейту және техникалық қайта жарақтандыру, тұрғын үй, коммуналдық және мәдени тұрмыстық құрылыстарға жұмсалатын шығындар күрделі салымдарды жүзеге асырады.

Қазақстандағы болашақ басты міндеттердің бірі – XXI ғасырдың ортасына таман экономиканың алдыңғы қатарлы салаларын бет бұрыс жасау. Мұны іске асырудағы алғашқы орындардың бірі шетел инвестицияларын кеңінен тартуға бөлінеді.

"Инвестиция" деген сөз латынның "инвест" (салу) дегенінен шыққан. Енді кім инвестор, ол не салады, не мақсатпен және қайда салады деген сұрақтарға жауап туады. Капиталды салады, оның көптеген түрі болады:

Сөйтіп, нені салуға болады? ірі банктердің қаржылық ресурстары, өнеркәсіптік фирмалардың миллиардтаған  пайдалары, жай адамдардың жинаған ақшалары, кәсіпқойлық дағды мен қабылеттілік "ноу-хау", әрбір бизнесменнің денсаулығы мен уақыты. Мұнда инвестиция жөнінде кеңінен қандай да болмасын қаржыны ірі және ақша ғана болуы емес салудан кейіннен табыс, пайда алу көзделеді.

Бұл - акцияны сатып  алу, олармен биржадағы ойынға қатысу, бартерге жұмсау, тауарлы-материалдық  запастармен сауда жасау және  басқадай толып жатқан ойындар да болуы мүмкін.

Инвестиция дегеніміз  – табыс алу мақсатында кәсіпкерлік  және басқа да қызмет түрлері, объектілері, ақша қаражаттар технологиялар, машиналар, жабдықтар, тауарлық белгілер, несиелер, басқа да мүліктік құқықтық интелектуалдық құндылықттар.

Инвестициялық қызмет бұл  – инвестицияларды салып және инвестицияларды жүзеге асыру бойынша  тәжірибелік әрекеттер жиынтығы.

Инвестициялаудың тар  кәсіпқойлық анықтамасы бұдан да қатты, мұнда қаржы салымы ең алдымен  бизнестің материалдық бөлігіне жұмсалады: жабдықтарды сатып алу  және орнату, техникаға, шикізатқа, ғимарат  құрлысына. Қандай болмасын кәсіпорнының материалдық бөлігі негізгі және айналым қаржыларын енгізеді. Теоретиктер "мұның бәрін "нағыз капитал" терминіне қосып атайды.

Енді қаржыны кімдер салады ? Негізгі салымшылар кәсіпорындар, фирмалар, мемлекет және халық.

Инвеетицияны жүзеге асырушы заңды және жеке тұлғалар,бұлар коммерциялық тәуекелділікке қарай инвесторларға,  кәсіпкерлерге, саудагерлерге және  ойыншыларға бөлінеді.

Инвестор - бұл капиталды  салған кезде, көбіне басқа біреудің ең алдымен ойлайтыны тәуекелділіктің  аз болуы; инвестор – бұл күрделі қаржыны қаржыландырудағы делдал.

Кәсіпкер - бұл белгілі  бір тәуекедділікпен өз капиталың  салушы адам.

Саудагер - бұл белгілі, алдын-ала есептелінген тәуекелділікке баруға дайын адам.

Ойыншы - қандай да болмасын тәуекелдікке баруға дайын адам.

Инвестициялау мақсаты - табыс, пайда, кіріс.Кірісті қаржыны бизнестің материалдық бөлігіне салмай-ақ алуға болады. Бірақ белгілі жағдай, ұзақ мерзімді кәсіпорнының әрекеттерінде, олардың тек қана қаржылық- саудагерлік іс -әрекеттермен ғана шұғылданып, негізгі қорларын жаңартуды ұмытып кететіндері де болады. Ондайлар бәсекелестерінен қалыпқояды, ал мұның өзі нарықтықдаму жағдайында өте қауіпті болады.

Сыртқы экономикалық қызметтің маңызды аспектісі - шетел  инвесторларының қатысуы және республика экономикасын тұрақтандыру үшін шетел кредиттерін тарту. Бұл қаражаттар ұлттық шаруашылықтың құрылымын жетілдірудің басым міндеттерін шешу, рынокты тұтыну тауарларымен молайту және экспорттық әлуетті кеңейту үшін нысаналы әрі тиімді пайдаланылуы тиіс. Сыртқы кредиттерді қамтамасыз ету үшін алтын-валюта резервтері жасалған, олар сонымен бірге ұлттық валютаны да қамтамасыз етеді. Кредиттерді қамтамсыз етудің басқа нысаны экспорттық тауарлардың қорлары болып табылады.

Шетелдік инвестицияларды  тарту үшін қажетті жағдайлар  жасалуы тиіс:

1)шетелдік    инвесторлардың қызметімен байланысты әкімшілік рәсімдерді ықшамдау: жұмыс істеу құқығына, ел ішінде жүріп-тұруға, кедендік және шекаралық бақылаудан өтуге рұқсаттар беру, рұқсатнама беру болып табылады.

2)елдің ұлттық мүдделері  үшін қызмет түрлеріндегі басымды салық жеңілдіктерін және басқа жеңілдіктерді беру жеңілдетілген мөлшерлемелер, инвестицияларға немесе кредиттерге салықтық шегерімдер, жеңілдетілген баждар, жеделдетілген амортизация.

3)жерді, жылжымайтын  дүние-мүлікті пайдалану құқығын 
қамтасасыз ету, қызметкерлерді оқытуға субсидиялар беру;

4)пайда әкетіліміне  үкімет кепілдіктерін немесе  оны қайта 
капиталдандырудың жеңілдетілген шарттарын беру.[17; 448-456 бет]

Жаңа қоғам өзінің соны өзгерістерін бірге ала келетіні белгілі. Сол сияқты нарықтық экономика да біздің қоғамға инвестиция ұғымын ала келді. Бұл өркениетті әлемде әлдеқашан қарым-қатынастың қалыпты заңдылығына айналып кеткен ұғым болып табылады. Елімізге келген шетелдік инвесторлар мұнай мен газ саласына көбірек қаржы құйғаны мәлім. Қазіргі уақытта да инвестицияның басым бөлігі кең-қазба байлықтарын құрайды. Өз кезегінде Қазақстанның сыртқы саясат саласындағы атқарып жатқан іргелі істері елімізге шетелдік инвестицияның көптеп келуіне жол ашып отыр. Оның сыртында елдің ішкі саяси тұрақтылығы, экономикадағы реформаның бірізділікпен жүзеге асырыла бастауы сырттан келетін қаржының тұрақтылығына мүмкіндік береді. 1993 жылдан 2003 жылға дейінгі кезеңде Қазақстан экономикасына 25,8 миллиардтан астам АҚШ доллары көлемінде тура шетел инвестициясы тартылды. Сараптамалық бағалау бойынша Орталық Азияға келген тура инвестициялардың 80 пайыздан астамын Қазақстан экономикасы алып отыр. Дүниежүзілік банк біздің елімізді инвестициялар әкелуге өте қолайлы 20 елдің қатарына қосты. Халықаралық "Мооdy′s Investors Service" рейтинг агенттігі Қазақстанға қаржыландыру мен инвестициялаудың жаңа, өте жоғары рейтингін берді. Бұл Қаржы министірлігіне төмен пайызбен, біріншіден, кредиттер алуына мүмкіндік береді. Екіншіден, екінші деңгейдің барлық банктерінің тиісті рейтингтері жоғарылайды. Енді бұған Қазақстанның нарықтық экономика мемлекеті ретіндегі танылғанын қоссақ, бүкіл дүние жүзі біздің еліміздегі тұрақтылықты, саяси тұрлаулылықты, экономиканың артуы мен реформалардың біз қалаған бағытта дамып келе жатқанын танып отырғаны тұлғаланып шығады.

Қазақстанда нарықтық реформаларды табысты жүзеге асыру үшін Бүкіл  дүниежүзілік банк, Халықаралық валюта қоры, Еуропалық қайта құру және даму банкі, Ислам даму банкі, Азия даму банкі секілді беделді халықаралық  қаржы институттарымен, басқа да халықаралық қаржы мекемелерімен іс-әрекетті үйлестірудің үлкен мәні бар. Сонымен бірге Қазақстан Республикасы бүгінде дүние жүзіндегі үлкенді-кішілі 55 халықаралық ұйымға мүше болып табылады, олардың 61-іне қаржылық міндеттемелер төлеу көзделген. Осыған сәйкес республика халықаралық қаржы-кредит және басқа ұйымдарға қатысудан туындайтын мүшелік жарналарды, борыштық операциялар мен мәмілелер бойынша қажетті төлемдерді жүзеге асырады. Айта кету керек, 1992 жылдан бергі уақыт ішінде Қазақстанның халықаралық ұйымдарға берешегі 21 миллион АҚШ доллары көлеміне жеткен.