Қазақстан Республикасының экономика министрлігі

Қазақстан Республикасының экономика министрлігі: құрылымының сипаттамасы мен  негізгі функциялары.

Орталық атқарушы орган Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі бағыттарын әзірлеп, салааралық тұрғыда үйлестіретін, еліміздің стратегиялық жоспарлары мен индикативтік жоспарларын, мемлекеттік қаржыны, лицензиялау жүйесін басқаратын, орта мерзімді кезеңге арналған мемлекеттік бюджеттің болжамды көрсеткіштерін белгілейтін, республикалық бюджеттің тиісті қаржы жылына арналған жобасын жасайды. 2002 ж. 4 қыркүйекте құрылған. Негізгі мінедеттері: ҚР-ның әлеуметтік-эконмикалық дамуының стратегия мақсаттары мен негізгі басым бағыттарын белгілеу; еліміздің әлеуметтік-эконмикалық дамуын экономикалық талдау және макроэкономикалық болжамдау, реттеу және реформалардың барысын бағалау; стратегия, индикативтік және бюджеттік жоспарлау жүйесін қалыптастырып, жетілдіру; мемлекеттің салық-бюджет және инвестиция саясаты мен халықараралық экономика және қаржылық қатынастар саласындағы саясатын мемлекеттің ақша-несие саясатымен тығыз байланыста қалыптастырып, іске асыру; мемлекеттік активтерді басқару жүйесін жетілдіру жөнінде ұсыныстар әзірлеу; мемлекеттік инновациялық саясатты іске асыруға қатысу, т.б.

Министрлік  заңнамада белгіленген тәртіппен  мемлекеттік. органдардың стратегия жоспарларды іске асыру жөніндегі қызметтерін талдап, үйлестіреді; стратегия, индикативтік және бюджеттік жоспарлау жүйесін жетілдіру жұмыстарын жүргізеді; Үкімет бағдарламасын және оны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын орташа. және жергілікті атқарушы органдардың қатысуымен стратегиялық жоспарлар негізінде қалыптастырады, олардың атқарылу мониторингін жүзеге асырады, қажет болған жағдайда оларды түзету жөнінде ұсыныстар енгізеді; әлеум.-эконмикалық саясаттың басым бағыттарын қамтитын орта мерзімді индикативтік жоспарларды, мемлекеттік инвестициялардың басым бағыттарын орташа және жергілікті органдардың қатысуымен әзірлеп, қалыптастырады; мемлекеттік органдардың мемлекеттік, салалық бағдарламаларды әзірлеу және оларды лицензиялау мәселелері жөніндегі қызметтерін үйлестіреді; республикалық бюджеттің тиісті қаржы жылына арналған жобасын, мемлекеттік бюджеттің алдағы үш жылға арналған болжалды көрсеткіштерін әзірлейді; республика және жергілікті бюджеттердің атқарылуын талдайды; стратегия жоспарларды іске асырудың барысы туралы ақпараттық-талдау материалдарын дайындайды, инвестиция ахуалды жақсарту шараларын әзірлейді, мемлекеттік бағдарламаларды және басым инвестиция жобаларды іске асыру үшін шетелдік инвестициялар тартуға ықпал етеді; республикалық бюджеттен қаржыландыруға ұсынылатын инвестиция жобалардың экономикалық сараптамасын жүргізеді; мемллекеттік қаржы мен мемлекеттік меншікті басқару саласында мемлекет саясаттың мақсаттары мен басым бағыттарын айқындауға қатысады; республика және жергілікті бюджетттерге түсетін түсімдерді болжамдайды, республика және жергілікті бюджеттер үшін бірыңғай бюджеттік сыныптамалар мен қаржылық есептіліктің бірыңғай нысанын әзірлеп, бекітеді; мемлекет және мемлекет кепілдік берген қарыз алу саясатын әзірлейді, мемлекет және мемлекет кепілдік берген борыш пен қарыз алуды жоспарлайды, оның мониторингін жүзеге асырады; мемлекеттік органдардың халықараралық ынтымақтастық жөніндегі  жұмыстарын үйлестіреді, халықараралық қаржы және экономикалық ұйымдармен, донор елдермен, рейтингілік агенттіктермен ынтымақты іс-қимыл жасайды; атқарушы билік органдарының құрылымдарын жетілдіру жөнінде ұсыныстар әзірлейді, олардың қаржы-экономикалық атқарымдары мен өкілеттіктерін анықтайтын нормативтік кесімдерді әзірлеуге қатысады; республикалық бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын мемлекеттік органдардың штат кестелеріне талдау жасайды; еңбекақы төлеу жүйесін жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды іске асыруға жұмсалатын шығыстарға есептемелер жүргізіп, оларды жоспарлайды; облыстардың, Астана және Алматы қаларының жергілікті атқарушы органдары ұсынған болжамды көрсеткіштерді: жергілікті бюджетке түсетін түсімдерді, осы жергілікті атқарушы органдардың тиісті қаржы жылының соңында қалған борышының көлемін, осы борышты өтеуге және оған қызмет көрсетуге жұмсалатын шығындардың көлемін келіседі.

Министрліктің қарамағында “Қазақстан Республикасы Экономика және бюджетті жоспарлау  министрлігінің Шаруашылық басқармасы”, “Арнайы бағдарламалардың ғыл.-әдістемелік  орталығы” республика мемлекеттік қазынашылық кәсіпорындары, “Экономикалық зерттеулер институты” республика мемлекеттік кәсіпорны жұмыс істейді.

Министрліктің негізгі функциялары

Министрлік қолданыстағы заңнамаға және өзіне жүктелген  міндеттерге сәйкес мынадай функцияларды жүзеге асырады:

Қазақстан Республикасының  Стратегиялық даму жоспарын әзірлеу, түзету, мониторингтеу мен іске асырылуын бағалау;

Қазақстан Республикасының  Ұлттық қауіпсіздік стратегиясын  әзірлеу, түзету, мониторингтеу және іске асырылуын бағалау;

мемлекеттік бағдарламалар  тізбесін қалыптастыру, тізету;  
мемлекеттік бағдарламаларды, облыстарды, республикалық маңызы бар қаланы, астананы дамыту бағдарламаларын, салалық бағдарламаларды келісу, олардың мониторингтеу және іске асырылуын бағалау;

орталық мемлекеттік органдардың  стратегиялық жоспарларының жобаларын (стратегиялық жоспарларға өзгерістер мен толықтырулар жобаларын) келісу; 
өз құзыреті шегінде облыстық бюджеттен, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеттерінен қаржыландырылатын атқарушы органдардың стратегиялық жоспарларының жобаларын (стратегиялық жоспарларға өзгерістер мен толықтырулар жобаларын) келісу;

мемлекеттік органдардың  Қазақстанның бәсекеге  қабілеттілігінің деңгейін арттыру жөніндегі қызметін үйлестіру;

мемлекеттік жоспарлау жүйесін  жетілдіру жөнінде ұсыныстар  әзірлеу; 
мемлекеттік жоспарлау жүйесінің жұмыс істеуін әдіснамалық  қамтамасыз ету; 
Қазақстан Республикасы Президентінің жыл сайынғы жолдауларының ережелерін іске асыру мақсатында әзірленетін жалпыұлттық іс-шаралар жоспарларын әзірлеу және мониторингтеу;

мемлекеттік органдардың, өңірлердің елдің экономикалық саясатын қалыптастыру және іске асыру жөніндегі қызметін үйлестіру;

республиканың әлеуметтік-экономикалық даму болжамын әзірлеу; 
макроэкономикалық болжамның әдіснамасы мен құралдарын жетілдіру; 
экономикалық саясат шараларының негізгі макроэкономикалық  көрсеткіштерге әсерін бағалау; 
әлемдік экономикадағы ахуалды талдау, әлеуетті сыртқы тәуекелдерді және олардың елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына әсерін бағалау;

 Әлеуметтік-экономикалық  даму болжамын әзірлеуді әдіснамалық  қамтамасыз ету; 
 республиканың макроэкономикалық көрсеткіштерін мониторингтеу және талдау; 
 салық, кеден және бюджет саясатын қалыптастыру;

 салық, кеден және  бюджет заңнамасына жетілдіру  бойынша  ұсыныстар әзірлеу; 
шоғырландырылған, мемлекеттік және республикалық бюджеттердің түсімдері мен шығыстарының болжамын, бюджеттің тапшылығын қамтитын үш жылдың кезеңге арналған бюджет параметрлерінің болжамы;  

әлеуметтік-экономикалық даму басымдықтарын іске асыруға бағытталған  шығыстардың жаңа бастамаларын айқындау; 

мемлекеттік және мемлекет кепілдік берген қарыз алу және борыш, мемлекет кепілгерлігі бойынша борыш  саясатын қалыптастыру бойынша ұсыныстар  әзірлеу;

 үкіметтік борыш пен  жергілікті атқарушы орган борышының  лимитін, мемлекеттік кепілдіктер  мен мемлекет кепілгерліктерін  ұсыну лимиттерін айқындау;

 рентабельдігі төмен  келісімшарттар бойынша пайдалы  қазбаларды өндіруге салықтың жеке ставкасының нақты мөлшерлері бойынша ұсыныстар әзірлеу; 
пайдалы қазбаларды барлауды, өндіруді, бірлесіп барлау мен өндіруді жүргізуге не барлауға және (немесе) өндіруге байланысты емес жер асты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға арналған келісімшарттардың, сондай-ақ оларға толықтырулардың жобаларына экономикалық сараптама жүргізу;     

пайдалы қазбаларды өндіру бойынша жұмыстар жүргізуге арналған жобалау құжаттарына техникалық-экономикалық негіздемеге экономикалық сараптама  жүргізу; 
 мемлекеттік инвестициялық саясатты қалыптастыру және іске асыру бойынша ұсыныстар әзірлеу;

 республикалық бюджеттік  инвестициялар саясатын қалыптастыру; 
 басым республикалық бюджеттік инвестициялардың тізбесін  қалыптастыру; 
экономикаға мемлекеттік және жеке инвестицияларды тарту саясатын қалыптастыру; 
бюджеттік инвестициялар мен концессияларды жоспарлауды  әдіснамалық қамтамасыз ету; 
 бюджеттік инвестициялардың, сондай-ақ бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің техникалық-экономикалық негіздемені әзірлеуге немесе түзетуге арналған инвестициялық ұсыныстарының экономикалық негіздемесі бойынша қорытындылар дайындауды ұйымдастыру; 
Республикалық бюджет комиссиясының қарауына техникалық экономикалық негіздемелерді әзірлеуге немесе түзетуге және техникалық экономикалық негіздемелердің қажетті сараптамаларын жүргізуге инвестициялық және/немесе концессиялық ұсыныстарды енгізу;

мемлекеттік кепілдіктер  беру үшін инвестициялық жобаларды  іріктеуді жүзеге асыру; 
мемлекет кепілгерлігін беру үшін концессиялық жобаларды іріктеуді жүзеге асыру; 
бюджеттен концессиялық жобаны қоса қаржыландыру бойынша Республикалық бюджет комиссиясының қарауына ұсыныстар енгізу;

қоса қаржыландыру шартына  концессиялық жобаларды қарау және бюджет жобасына іріктеу;

 концессия саласындағы  құжаттарға экономикалық сараптама  жүргізу үшін концессия мәселелері  бойынша мамандандырылған ұйымды  тарту;

 заңды тұлғалардың  жарғылық капиталына мемлекеттің  қатысуы арқылы республикалық  бюджет есебінен іске асырылуы  жоспарланатын республикалық бюджеттік  инвестициялық жобалардың, бюджеттік  инвестициялардың, Қазақстан Республикасының  Үкіметі айқындайтын заңды тұлғаға  мемлекеттік кепілдік беру үшін  инвестициялық жобалардың экономикалық сараптамасын жүргізу үшін құжаттар жіберу; 
 концессиялық жобаларды консультациялық сүйемелдеу бойынша  қызметтердің тізбесін қалыптастыру; 
Республикалық бюджеттік инвестициялық және концессиялық жобалардың тізбесін қалыптастыру, техникалық-экономикалық негіздемелерді әзірлеу немесе түзету, сондай-ақ тиісті бөлінетін бюджеттік бағдарламаның қаражаты есебінен жүзеге асырылатын қажетті сараптамаларды жүргізу;

 орта мерзімді кезеңде  концессияға беруге ұсынылатын  объектілер тізбесін қалыптастыру; бюджеттен қоса қаржыландыру жағдайында бюджеттік инвестициялық жобалардың, концессиондық жобалардың іске асырылуын бағалау және оларға бағалау жүргізу әдістемесін айқындау;

 концессиялар және  бюджеттік инвестициялар бойынша  сараптама өткізу құнын анықтау  және құжаттарды бағалауының әдістемесін бекіту;

 Қазақстан Республикасының  Ұлттық қорын қалыптастыру, пайдалану  және басқару тетіктерін жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеу;

 «Қазақстан Республикасының  Ұлттық қорынан берілетін кепілдендірілген  трансферт туралы» Қазақстан  Республикасы Заңының жобасын  әзірлеу;

 байланысты гранттарды  тартуға өтінімдер тізбесін  қалыптастыру және Қазақстан Республикасының Үкіметіне оларды бағалауға негізделген байланысты гранттарды пайдалану туралы жиынтық есепті ұсыну;

 тұрғын-үй коммуналдық  шаруашылықта, әлеуметтік және экономикалық  салаларда мемлекеттік-жеке меншік  әріптестіктің тетіктерін қолданудың  институционалдық және заңнамалық  негізін құру бойынша ұсыныстар  әзірлеу;

 өңірлік даму саласындағы  саясатты қалыптастыру бойынша  ұсыныстардың экономикалық талдауын жүзеге асыру және әзірлеу, өңірлерді дамытуға бағытталған мемлекеттік жоспарлау жүйесін жетілдіру;

 елдің аумақтық-кеңістіктік  дамуының болжамды схемасын  әзірлеу, түзету және іске асырылуын бағалау;

 Елді аумақтық–кеңістіктік  дамытудың болжамды схемасының  ережесі мен өңірлік даму саласындағы  стратегиялық және бағдарламалық  құжаттардың, аумақтарды дамыту  бағдарламаларының ережелерін өзара  байланыстыру бойынша жұмысты  үйлестіру; өңірлік дамудың стратегиялық және бағдарламалық құжаттарын әзірлеу, түзету және бағалау; 
 жергілікті мемлекеттік басқару мен жергілікті өзін-өзі басқарудың жұмыс істеу тетіктерін жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеу;

уәкілетті мемлекеттік органдармен  бірлесіп, елді мекендерді әлеуметтік және инженерлік жайластыру нормативтерін әзірлеу;

жекелеген проблемалы аумақтарды, елді мекендерді дамытудың кешенді  жоспарларын әзірлеу және бағалау;

 елді мекендердің әлеуметтік-экономикалық  даму әлеуетін айқындау;

 аумақтарды дамыту  мәселелері бойынша орталық және  жергілікті атқарушы органдардың  қызметін үйлестіру; 

демографиялық және көші-қон  үдерістерін ескере отырып, Қазақстан  Республикасының әкімшілік-аумақтық құрылысын жетілдіру және оңтайландыру бойынша ұсыныстар әзірлеу; 
 бюджетаралық қатынастар бойынша саясатты айқындау жөнінде  ұсыныстар әзірлеу; 
аумақтық-кеңiстiктiк дамытуды ескере отырып, республикалық бюджеттен өңірлерді дамытуға арналған нысаналы трансферттерді бөлу бойынша ұсыныстар әзірлеу;

 жалпы сипаттағы трансферттерді  есептеу әдістемесін әзірлеу; 
республикалық және облыстық бюджеттер, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттері арасындағы жалпы сипаттағы трансферттерді  үш жылдық кезеңге арналған көлемі туралы Қазақстан Республикасы Заңының жобасын әзірлеу;

 бәсекелестікті қорғау  және монополиялық қызметті шектеу  саласындағы мемлекеттік саясатты  қалыптастыру жөнінде ұсыныстар  әзірлеу;

 бәсекелестікті қорғау  және монополиялық қызметті шектеу  саласында басшылықты жүзеге  асыратын мемлекеттік орган әзірлеген  тауарлардың өзара алмасу өлшемдерін, оларды сатып алуға қол жетімділікті, сондай-ақ қаржылық ұйымдарға  қатысты тауар нарығының шекараларын  айқындай отырып тауар нарығындағы  бәсекелес ортаның жай-күйіне  талдау және бағалау жүргізу  әдістемесін келісу; 
бәсекелестікті қорғау және монополиялық қызметті шектеу саласында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган әзірлеген монополиялық жоғары (төмен) және монопсониялық төмен бағаларды анықтау жөніндегі әдістемені келісу; 
Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасын жетілдіру жөнінде шаралар әзірлеу;