Тарихи деректер

Жұқпалы ауру кезінде емдеу  толық курс ретінде жүргізіледі  Аурудың беті кайтып, клиникалық беліілері  өше бастаған сәтте емдеуді тоқтауға болмайды. Емдеу курсы толық аяқталмаса ауру кайта өрбіп, рецидив беруі  мүмкін жұқпалы ауруға шалдыққан  жануарларды /мысалы,  бруцеллез, туберкулез кезінде/ санитарлық қасапханада сояды. Егер ондай мал тым көп болса  ет комбинатының сою цехын пайдаланады. Ол үшін ауру малды соятын арнайы санитариялық құн белгілеп, сойым аякталғаннан кейін бүкіл цехка дезинфекция  жасалынады. Сойылған малдан алынған  өнімді азық-түлікке пайдалану аурудың  түріне, ветеринарлық-санитарлық сараптың қорытындысына, бактериологиялық тексерудің нәтижесіне байланысты шешіледі.

Аса қауіпті инфекциялар  кезінде /кұтырык, шошқа обасы, топалаң/ ауру малдың  ұшасы техникалық пайдалануға  жатқызылады немесе өртеу аркылы, не баска жолмен жойылып жіберіледі.

Ауруға бейім  жануарларға қатысты шаралар.

Індетке қарсы шаралардьщ маңызды бір бөлігі ауруға бейім  жануарларға қатысты жүргізіледі. Олар негізінен хайуанаттарды ауруға төзімділігін арттыруға және оларды ауру жұғу каупінен корғауға бағытталған. Аурудын малға жұғуына қарсы  шаралар инфекция коздырушысының берілу тетігіне қарсы шаралар ретінде  қарастырылатындықтан бұл жерде  жануарлардың ауруға төзімділігін арттыру  жайы сөз болады.

Жануарлардың ауруға төзімділігін арттыру - фермаларда жүргізілетін барлық шаруашылыққа қатысты іс-әрекеттердің ең  өзекті мақсаты. Оны қамтамасыз ету үшін кең аукымды экономикалық-ұйымдыстыру, селекциялык-зоотехникалық, вете-ринариялық-санитарлық шараларды іске асыру керек. Өнімді көп беретін малды өсірумен қабат  олардын ауруға төзімді болуына  да көңіл бөлу қажет. Бұл қасиеттердің малдың тұқым тегіне ғана емес, оның  күтіміне де байланысты екені анық. Сондықтан қора-жайдың, жайылым мен  өрістің, соңдай-ақ малды азықтандыру  және суару, пайдалану санитарлық-зогигиеналық талаптарға сай жүргізулері керек. Жануарлардың ауруға төзімділігіне  әртүрлі стресс жағдайлар кері  әсер  етеді.   Оларға  сапасыз  жемшөп  және   су,   олардың  құрамында болатын   зиянды коспалар,   ауаның  қалыптан   тыс температурасы,   ылғалдылығы,   қысымы,   газдык, құрамы  және шаң -тозаң жатады. Қорада немесе торларда жануарлардың аса орналасуы,       әртүрлі       механизмдердін      жұмысына байланысты  шулы дыбыстар, жануарларды көлікпен тасымалдау оларға  зиянды әсер етеді.  Сондықтан да жыл  мезгілі ауыскан шақта,     малды    қыстаудан    жайылымға    шығарғанда    немесе керісінше    қыстамаға     ауыстырғанда,     сондай-ак көлікпен  тасымалдағанда     стресс-факторлардың     жануарларға     жайсыз әсерін   мейлінше   болдырмауға   бағытталған   арнайы   шаралар  қолдану қажет.  Ауа райының  кұбылмалы   шақтарында:   қарлы  жауын,   боран,   катты   аяз,   аяздан   кейінгі   жылымық    кезінде малдың, күтіміне ерекше көңіл бөлу керек.   Малдың күтіміне  азықтандыру  рационына, бос  жіберілуіне   /моцион/  күнделіктібақылау    - жануар организмінің ауруға төзімділігін қамтамасыз ететін ең маңызды алғы шартгар.

Жұкпалы   ауру  шыққан  сәтте   аталған  шараларды   орындау жеткіліксіз.  Ол шарттар   ауру  болмаған  уақытта   да тиянакты түрде іске асырылып отыруы керек. Жұқпалы ауру байқалғанда, сол  ауруға   қарсы   иммундік   дәрмектер   қолданылады. Егер жануарлар  инфекция коздырушысының  бастауымен жанаспаған болса, вакциналау арқылы белсенді иммудеу жүргізіледі.

Қазіргі уақытта    қолдан    жұктыру    аркылы    ауруды    жасанды    түрде қоздырып, иммунитетті қалыптастыруға тиым салынған.

Егер   жануарлар    инфекция   коздырушысының    бастауымен жанаскан болса, немесе тез  арада ауру шығып кету каупі туса, онда   иммуноглобулиндік  дәрмектер   арқылы   енжар   иммундеу әдісін қатар қолдану, яғни симультанды  иммундеу, жақсы нәтиже береді.    Бұның нәтижесінде  егілгеннен   соң   бірден   организмде  енжар  иммунитет калыптасады  да,  ол  әлсірей   бастаған  кезде белсенді иммунитет күшіне енеді. Есте  болатын  бір   жай,   аса қажеттілігі болмаса енжар  иммундеусіз - ак, белсенді иммундеу әдісін жеке қолдану дұрыс. Өйткені енжар  иммунитеттің әсерінен белсенді иммунитеттің күші төмендейді.      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

     4 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Ө. Ығылманұлы « Ветеринариялық патологиялық анатомия», Алматы, 2010,453 – 459 бет аралығында
2. 1.Т. Сайдулдин. «Ветеринарлық індеттану» Алматы 1999 ж - 98б

 

3.  И.В.Кононов. " Ветеринарлық анықтама ". Мәскеу,  «Колос» баспасы, 1972-98б

     4.   Е. Әмірбек.        «Жануарлар        ауруының        клиникалық                                                                       диагностикасы» Алматы,2006 -75б

     5. Б.К. Ілиясов «Алғашқы ветеринарлық жэрдем» Алматы - 2001.-91б

 

    6. Е.И Қасымов. Індеттану және инфекциялық аурулар ветеринария –                     санитария негіздерімен, Алматы, 2006ж.-79б