Delphi ортасының жұмысына жалпы сипаттама

 

12 кестеде DBNavigator  компоненті сәйкес батырманы  басудың нәтижесінде атқарылатын  әрекеттің мінездемесі сақталған.

DBNavigator компонентінің  мүмкіндігі 13 кестеде келтірілген.

 

12 кесте. DBNavigator компонентінің батырмасы.

 

	Батырма	Белгісі	Іс-әрекет
	Бірінші	nbFirst	Ағымдағы жазудың көрсеткіші мәліметтер файлының бірінші жазуына орналасады
	Алдыңғы	nbPrior	Ағымдағы  жазудың көрсеткіші мәліметтер файлының алдыңғы жазуына орналасады
	Келесі	nbNext	Ағымдағы  жазудың көрсеткіші мәліметтер файлының келесі жазуына орналасады
	Соңғы	nbLast	Ағымдағы  жазудың көрсеткіші мәліметтер файлының соңғы жазуына орналасады
	Қосу	nblnsert	Мәліметтер файлына жаңа жазу қосылады.
	Жою	nbDelete	Мәліметтер файлының ағымдағы жаңа жазу жойылады.
	Редакциялау	nbEdit	Ағымдағы  жазудың редакциялау режимін орнатады.
	Сақтау	nbPost	Ағымдағы  жазуға енгізілген өзгерістер мәліметтер файлына  жазылады.
	Болдырмау	Cancel	Ағымдағы  жазуға енгізілген өзгерістерді қайтарады.
	Жаңарту	nbRefresh	Файлға енгізілген өзгерістерді жазады.

 

 

13 кесте. DBNavigator компонентінің мүмкіндігі.

 

Жетістік	Анықтама
VisibleButton3	Көрінетін басты батырмалар
Name       DataSource	Компоненттің аты. Компонентің  мүмкіндігіне қол жеткізу үшін қолданылады, ол мәліметтердің қатар көзі болып табылады. Мәліметтедің қатары ретінде мәліметтер базасы шығуы мүмкін (Database компоненті), кесте (Table компоненті) немесе сауалнаманы орындау нәтижесі (Query компоненті).

 

 

     VisibieButtons  мүмкіндігіне көңіл аудару керек. Ол DBNavigator компонентінің бірнеше батырмаларын жасыруға мүмкіндік береді және сол арқылы мәліметтер файлына сәйкес операция орындауға тиым салады.

Мысалы, VisibieButtons.nbDelete мүмкіндігіне False белгісін беру арқылы nbDelete батырмасын  жасыруға болады және сол арқылы жазуды жоюға тиым салады.

     12 суретте DBNavigator компонентін қосқаннан кейін Санкт-Петербургтің сәулеттік ескерткіштері қосымшасының формалық түрі келтірілген. DataSource компонентінің DBNavigator1 мүмкіндігіне Table1 белгісін беру қажет.

 

12 сурет. Санкт-Петербургтің сәулеттік ескерткіштері қосымшасының соңғы формасының түрі.

 

      Негізі DBNavigator компанентінің формасын қосқаннан кейін мәліметтер базасы басқаруды дайындайды. Бұл бағдарлама қарауды, редакциялауды,  жаңаны қосып және керек емес жазуды жоюды қамтамасыз етеді. Енді image1 өрісінде ескерткіштің көрінісі пайда болу үшін формада сол туралы ақпаратты не істеу керектігін қараймыз. Өңделген қосымша сәулеттік ескерткіштердің көріністері (суреттер)мәліметтер базасының кестесіндегі каталогта орналасқан файлда бар екендігін тұжырымдайды. Мәліметтер базасына ақпаратты қосу кезінде қолданушы Photo өрісіне суреттің файлының атын енгізеді, ал қарау кезінде сурет автоматты түрде image1 өрісі пайда болады.Тапсырмада Санкт-Петербург сәулеттік ескерткіштері бағдарламасының мәтіндік модулі келтірілген.

   " Санкт-Петербург сәулеттік ескерткіштері" мәліметтер базасы.

Unitpeter_; 
interface

uses

Windows, Messages, SysUtils,

Classes,Graphics,Controls,Forms, 
Dialogs, ExtCtrls, StdCtrls,

DBCtrls,Mask,Db,DBTables, 
jpeg; // JPG-иллюстрациясын шығаруға мүмкіндік береді;

Type

TForml = class (TForm)

Tablel: TTable; // мәліметтер базасының кестесі.

DataSourcel: TDataSource; // өрістің мәліметтерін қарау// редактирлеу- қарау.

Label1: TLabel;

Label2: TLabel;

Label3: TLabel;

DBEditl: TDBEdit;

DBEdit2: TDBEdit;

DBMemo1: TDBMemo;

Image1: ТImage;

DBEdit3: TDBEdit;

DBNavigatorl: TDBNavigator;

Label4: TLabel;

Procedure TablelAfterScroll (DataSet: TDataSet);

Procedure DBEdit3KeyPress (Sender: TObject; var Key: Char);

Procedure DBNavigatorlClick (Sender: TObject; Button: TNavigateBtn)

Procedure TablelBeforeOpen (DataSet: TDataSet); 
private

{Private declarations}  
public

{Public declarations} 
end;

Var

Forml: TForml;

BmpPath: string; // иллюстрация файлдарына жол. Иллюстрацияя

// Data каталогтың ішкі каталогшада болады.

Implementation

($R *.DFM}

// Imagel өрісінде суреттерді шығарады.

 Procedure ShowFoto (foto: string); 
begin 
try

Forml.Imagel.Picture.LoadFromFile (BmpPath+foto);  
Forml.Imagel.Visible:=True; 
except

On EFOpenError do 
begin

MessageDlg (' иллюстрация файлы '+foto+ таппадын.’

Mtlnformation, [mbOk], 0);  
end;  
end;  
end;

// Басқа жазуға өту (келесі, алдынғы, 
// бірінші немесе соңғы)

Procedure TForm1.TablelAfterScroll (DataSet: TDataSet);  
begin.

If form1.DBEdit3.Visible then 
begin

form1. DBEditS. Visible: = False;  
form1.Label4.Visible:=False; 
end; 
if Forml.DBEditS.Text <> "

Then ShowFoto (Form1.DBEditS.Text) 
else form1.Imagel.Visible:=False; 
end;

// Сурет өрісінің  батырмасын басыңыз.

Procedure TForml.DBEdit3KeyPress (Sender: TObject; var Key: Char);  
begin

If (key = #13) then

If Forml.DBEdit3.Text <>''

Then ShowFoto (Forml.DBEdit3.Text) // иллюстрацияны көрсетіңіз 
else forml, Imagel.Visible:=False;  
end;

// Навигатор компонентіндегі белгіше

Procedure TForml.DBNavigatorlClick (Sender: TObject; Button:  
TNavigateBtn);

Begin

Case Button of 
nblnsert: begin

Imagel.Visible:=False;// иллюстрация ауданын жасырын шығару  
DBEdit3.Visible:=True; // Сурет өрісін көрсету 
Label4.Visible:=True; // Сурет белгісін көрсету

end; 
nbEdit: begin // Жазуды редактирлеу

DBEdit3.Visible:=True; // Сурет өрісін көрсету 
Label4.Visible:=True; // Сурет белгісін көрсету

end;

End;

End;

// Кесте ашылған соң

procedure TForml.TablelBeforeOpen (DataSet: TDataSet);

Begin

BmpPath: = ExtractFilePath (ParamStr (0)) +'data\'; 
end;

End.

      Суреттерді шығару процедурасын шақыру мәліметтер базасын қарау кезінде TForm1 процедурасы  атқарады. .Table1 компоненті үшін оқиғаны AfterScroll, өңдеуді қамтамасыз ететін Table1AfterScrool. AfterScroll оқиғасы басқасына өткеннен кейін (келесіге,алдыңғыға,біріншіге,соңғыға) DBNavigator компонентін сәйкес батырмасына кесте жазуы нәтижесі ретінде TForml.Table1 AfterScrool өрістің мазмұны сараптама жасайды. Form1.DBEdit3.Text және егер ол бос болмаса суреттердің файлының бар екенін анықтайды, иллюстарцияны шығарады.

      Мәліметтер базасын қарау кезінде иллюстрация файлының атының өрісі (DBEdits) және оның аты (Label4) формада көрінбейді. Егер қолданушы батырманың бірін басса онда onclick оқиғасын өңдеу нәтижесі TForm1 процедурасы шақырылады. Қосу немесе Редакциялау батырмасын басқан кезде DBEdits өрісін қол жеткізетін етеді, сол арқылы қолданушыға иллюстрация файлының атын енгізуге немесе өзгертуге мүмкіндік береді.

      Процедура TForm1.DBEdit3KeyPress процедурасы  OnKeyPress оқиғасын өңдейді  DBEdits компоненті үшін. Егер қолданушы Edits (photo) өрісіне иллюстрация файлының атын енгізсе және <Enter>  батырмасын басса (оның коды 13-ке тең),онда TForm1.DBEdit3KeyPress иллюстрацияны ShowFoto процедурасын шақыру жолымен шақырады.

 

                 

 

2.3. "Мектеп" мәліметтер базасымен жұмыс.

 

     "Санкт – Петербургтің сәулеттік ескерткіштері" мәліметтер базасымен жұмыс бағдарламасы форма режимінде ақпарат шығарады, әр сәтте қолданушы бір жазуды көруі мүмкін. Мұндай режим әрқашан ыңғайлы бола бермейді. Егер бір мезетте мәліметтер базасының бірнеше жазуын көру қажет болса, онда режим кестесінде мәліметтерді қарауды қамтамасыз етеді.

Қосымшаны құру процессін "Мектеп" мәліметтер базасымен жұмыс бағдарламасын  мысалда қарастырамыз. "Мектеп" мәліметтер базасы

(псевдонимі  мектеп) School.db файлында орналасқан  кестені ұсынсын. School кестесінің  жазулары Name (Ат), Fam (Фамилия), class (Класс), Adr (Адрес) и N (Жеке нөмірі) өрістерінен  тұрады. Name, Fam, class және Adr өрістері типтік (А типі) белгілерінің өрісі болып  табылады, ал , N  өрісі — сандық , автоүлкейткішті болады. 

Ескерту

       Мектеп псевдонимі  BDE Administrator көмегімен құру керек, ал кестені (файл school.db) —Database Desktop көмегімен құрамыз.

Өңделіп жатқан қосымша формасының басына Table  және DataSource компоненттерін қосу керек, олардың мүмкіндіктерінің белгілерін орнатуға және ол мәліметтер файлына қол жеткізуді қамтамасыз етеді (14 кесте).

 

14 кесте.  Table1 и DataSource1 компоненттерінің мүмкіндік  белгілері.

 

Жетістік	Белгі
Tablel. DatabaseName Tablel. TableName Tablel. Active DataSourcel. Dataset	Мектеп school . db True Tablel

 

Қарау және редакциялауды  қамтамасыз ету үшін кесте режимінде қосымша формасына DBGrid компонентін қосу керек, Data Controls (17.13 сурет) қосындысында орналасқан белгісін. Өңделіп жатқан қосымшасына DBGrid компонентіне қосқаннан кейінгі форма түрі 14 суретте келтірілген.

 

13 сурет. DBGrid компонентінің белгісі.

 

 

14 сурет. DBGrid компонентін қосқаннан кейін қосымша формасы.

 

    DBGrid компоненті мәліметтер базасын кесте түрінде көрсетуді қамтамасыз етеді. DBGridl компонентінің мүмкіндіктері кесте түрі мен әрекетті анықтайды, олар бағдарламамен жұмыс кезінде мәліметтерді атқаруға мүмкіндігі бар, 15 кестеде DBGrid компонентінің мүмкіндігі көрсетілген.

 

15 кесте  DBGrid компоненттінің мүмкіндігі.

 

Жетістік	Анықтама.
Name	Компоненттің аты.
Data Source	Мәліметтер кестесінде көрсетілген қатар көзі.
Columns	Кестеде көрсетілген ақпарат
Options. dgTitles	Бағаналар тақырыбының жолдарының шығуын көрсетеді.
Options. dgIndicator	Индикатор калонкасының шығуын қөрсетеді.Мәліметтер базасының жұмыс кезінде ағымдағы жазу индикатор калонкасына белгіленеді- ұшбұрышта, жаңа жазу- жұлдызшамен, редакцияланушы- арнайы белгімен белгіленеді.
Options. dgColumnResize	Кесте калонкаларының енін бағдарлама жұмысы кезінде ауыстыруды көрсетеді.
Options. dgColLines	Кесте калонкаларын бөлетін сызықты көрсетеді.
Options. dgRowLines	Кесте жолдарын бөлетін сызықтарды шығаруды көрсетеді.

 

     Бағдарлама кезіндегі жұмыс кестесіндегі қандай ақпарат көрсетілетінін тапсыру үшін кесте үшін мәліметтер қатарын алдымен анықтау керек, содан кейін Columns мүмкіндіктерінің параметрлерін, анықтайтын белгілерді анықтау үшін Object Inspector терезесінде осы  мүмкіндікті таңдап және үш нүктемен  батырманы басу керек. Нәтижесінде калонкалар редакторының терезесі ашылады (15 сурет.).

 

 

15 сурет. Калонкалар редакторы

 

     DBGrid компонентіне калонка қосу үшін, мәліметтер жазуының өрісін көруді қамтамасыз ететін, Add New батырмасын басу қажет, ол терезенің жоғарғы бөлігіндегі құралдар панелінде орналасқан (бұл редакторын жібергеннен кейінгі жалғыз қол жеткізетін батырма), қосылған элементті бөліп шығару және Object Inspector қолдана отырып осы калонканың мүмкіндік белгілерін орнату (16 кесте) DBGrid компонентінің columns мүмкіндігі TCoiumn типтес компоненттерінің массивін көрсетеді. Әр калонкаға массивтің элементі сәйкес келеді. Column  компонентерінің мүмкіндік белгілерін орната отырып бағдарламашы DBGrid компонентінің калонка түрін тапсырады, сол арқылы барлық кестенің түрін анықтаймыз.

 

16 кесте.  Сolumn  компонентінің жетістігі.

 

Жетістік	Анықтама
FieldName	Колонкаға шығатын жазудың өрісі.
Width	Колонканың пикселдегі ені.
Font	Колонка ұяшықтарындағы мәтінді шығару үшін қолданылатын шрифт
Color	Колонка түсінің түрі
Alignment	Ұяшықтағы колонкаларды мәтінді теңеу қабілеті. Мәтін сол жақ шетімен ( taLeftJustify), орталықпен (taCenter) немесе оң жақ шетімен (taRight Justify) теңескен болуы мүмкін.
Title. Caption	Колонканың тақырыбы. Үнсіздік белгісі арқылы жазу өрістің  аты пайда болады.
Title .Alignment	Колонканың атын теңестіру қабілеті.Тақырып сол жақ шетімен ( taLeftJustify), ортасымен (taCenter) немесе оң жақ шетімен (taRight Justify) теңескен болуы мүмкін
Title. Color	Колонка тақырыбының түсінің фоны.
Title. Font	Колонка тақырыбының шрифті.