Буржуазные реформы 60-80-х гг. 19 века и особенности их проведения в Беларуси

26 .Пачатак ВАв. Абарончыя баі на тэрыторыі Беларусі.

22.06.41г. на  тэр Б знах 672тыс воінах Зах  фронту і Пінскай ваен флаціліі. 28.06 зах Мін. У трохвуг Брэст  – Беласт – Мін. У акруж  трапілі злучэнні 3-й, 4-й, 10-й, 13-й сав  армій. 323тыс салд і камандз.  – “Навагр кацёл”. 6.07.войскі 20-й арміі (ген Курачкін) нанеслі контудар у напр Сянно – Лепель, адкінулі ворага на 30-40км. 13.07.-войскі 63-га корпуса (ген-лейт Пятроўскі) фарсіравалі Днепр, вызвал Жлобін і Рагачоў, пачалі разбаваць наступл на Бабр. 22.07. – 12-дзен рэйд па тылах ворага (Гарадавікоў) – вызвал Глуск, Ст Дарогі, Крычаў, удар на Асіповічы. 14.07.41 – пад оршай “Кацюшы” (Кап Флёраў). 23 дня стрымл ворага пад магіл. Больш за мес баі за Гомель. Да пач 09.41 уся тэр Б акупир захопн.  15.09.- у раёне Лохвіца – Лубны замкнуліся кольцы акружэння сав войск паўдн Зах фронту. У акруж 450тыс сав салд. 8.09.41 – немцы блакір Ленінгр, выйшлі да Фінск заліва. Прычыны няўдач: лепшае аснашч ням арміі, у Герм быў вопыт. , многа сіл у СССР на далёкім Усходзе., сав войскі атакаван нечакана, пралікі Сталіна, памылковасць сав ваен дактрыны,недахоп кадравага саставу, страты у першыя дні вайны.

Оккупационный режим на территории Беларуси.

Под оккуп в  Бел 8 млн чел.Все насаление подлеж  учету.Ввод пропускной режим, действ. комендантский час.Массовое уничтож людей осущ спец айнзацгруппы. Созд система тюрем и концлагерей(260 в Бел Тростенец) В рез. Холокоста в Бел уничтож 600тыс евреев, б создано 110 гетто. Исп карательные экспедиции, депортация на принудительные работы. Пропагандир  освободит идея вермахта, навязывались новые праздники.На оккупиров. терр. устанавливался новый порядок- план геноцида, ликвидации советского строя и  дух ценностей. вводилось германское террит деление и система оккупационного управления.Терр Бел была разделена и включена в разные террит единицы. Создан Генеральный округ Беларусь(ГОБ), кот разделялся на 10 областных округов – гебитов.Высший исполн. округ ГОБ Генеральный комиссариат Беларусь,возгл. Кубэ. В областн округах  созд окружные комиссариаты, в районах –управы, в волостях волостные старшины, в деревнях – старосты.Деятельность оккупац. Аппарата строилась по принципу «фюрерства» единовластия.Режим опирался на войска вермахта. Активная борьба в тылу оккупантов  партизан вынуждала германские власти искать поддержку среди местн. населения- из числа местн жителей создавались коллаборационистские органы и организации. Явления коллаборационизма имели место и в Беларуси. – Белорусская народная самопомощь,гл.Ермаченко(заним вербовкой  и вывозом населения на работы в «третий рейх») Белорусское научное общ-во Для б-бы против партизан БНС развернула работу по созданию Белорусского корпуса самообороны во гл. с Ермаченко.Ставка делалась на молодежь – Союз белорусской молодежи. В 43г создан совещательный орган Бел. рада доверия.

 Подпольная  борьба и партизанское движение

Наиболее рспростр формы антифашистского сопротивления  б партизанское движение и подпольная борьба.Организаторы – коммунисты,беспартийные активисты,бывшие воины и командиры  КА. Выдел  3этапа партизанского движения: 1(июнь41-ноябрь 42) – начало развития 2 (ноябрь 42-  дек 43) период массового развития партизанского движения 3(дек 43 – июль 44)заключительный.В Бел 230  партизанских отрядов и групп , пополнялись за счет местного населения.Основная боев единица – пратизанский отряд – роты- взводы. Для выполнения спец заданий созд диверсионные, разведыват группы. На основе партиз отрядов стали созд-ся партиз бригады.В 42г в Витебской обл действовала 1-я Белорусская партиз бригада и бригада «Алексея».Значительная часть партизанских руководителей проходила подготовку в  спец школах. Партизанские единицы объединялись в партизанские соединения В Бел их 40. Гл направление д-ти партизан б операции на железных,шоссейных, водных путях, производство мин. Массовое разрушение ж/д линий –рельсовая война.Для координации партизанской д-ти 30 мая 42г. был создан Центральный штаб партизанского движения под рук Понамаренко.С сентября 42г начал действовать Белорусский штаб партизанского движения. Подпольная б-ба выраз через партийное подполье(в Бел 89 районных партийных троек) комсомольско-молодежные организации(комитет содействия КА, Юные мстители).Подпольные органы базировались в партиз отрядах. В бел 4 тыс. подпольных организаций. Распространены партизанские рейды, разведка, пропаганда населения. Имена Зенькова,Хоружая,Заслонов,Масловская,Козлов,Калини,Машеров.

27. Вызвал  Б ад ням-фаш захопн. ПасляСталінгр(07.42 - 2.02.43) і Курскай бітвы(5.07.43 – 11.43). пач вызв Бел. 22.09.43 – Камарын, 26.09 – Хоцімск, 28.09 – Клімавічы, 30.09 – Крычаў.  Удзельн 1-я Польск пяхотн дывіз ім Касцюшкі (Берлінг). 26.11.43 – Гомель. 12.43 – аперац войск правага крыла 1-га прыбалт фронту з мэтай ліквід Гарадоцкага выступу.войскі Бел фр 8.01.- 8.03.44 – правыялі Калінкавіцка – Мозырскую апер (партыз Гом, Пале, Мін злучэн. 14.12.43. – вызв Мозыр, Калінкавічы. 21.09.43 забіты Кубэ, прыемнік  - Готберг. У 09-11.43 фармір бел паліц батальёны – прымусовая мабіліз. Ствар абаронч вёсак.  27.-6.43 – створ Бел даверан бюро (Рада даверу)  – бар-ба з партыз. Ствар абаронч вёскі – узброен жяхары выст супр партыз. 22.06.43 Кубэ для раб з моладдзю створ Саюз бел моладзі (Ганько)  12.43. створ Бел цэнтр Рада (БЦР) – сродак мабіл сіл для бар з партыз і выкар экан Бел (Астроўскі). Бел краёвая абар (БКА) – Кушаль – прымусов мабіліз мужч у войска і для раб у Герм. 27.06.44 – Чырв армія падыйшла да Мін. Калабар-м не дапамог немцам. 27.06.44 Чыв Ар падыйшла да Мін. Армія Краева – польск армія – за аднаўл Польш у межах 1.09.39. Арган Укр нацыянал-таў (Бандэраўцы) – супраць Гітлер і бальшав, за самаст Укр. “Баграціён” – супраць гр “Цэнтр”, сілы 4-х франтоў: 1-га бел (Ракасоўскі), 2-гі Бел (Захараў), 3-ці Бел (Чарняхоўскі), 1-шы Прыбалт (Баргамян), сілы Днчпр ваен флаціліі. Фронт 1100 км. Апер пач 23.06.44. акруж і знішч Віц і Бабр групоўкі ворагаў. 1.07.44. вызвал Барысаў, 3.07 – Мінск. 28- Брэст, 16 – Гродна. Захопнікі выгнаны з Бел зямлі. Берлінская апер 16.04.45. 25.04. войскі 1-га укр фр і Амер-англ саюзнікі рассеклі ням фронт і злучылісь на Эльбе ў р-не Торгаў. 30.04.45 – узняты сцяг перамогі. 2.05 – гарнізон Берліна капітуліраваў.  8.08.45. –Сав урад заявіх аб уступл у вайну з Японіяй. 9.08- 2.09.45.Манчжурская стратэгічная апер, разграмілі Квантунскую армію.

28. Экан разв БССР у 1945-1955гг.

Загін 2,2 млн  чал. БССР страц больш паловы нац багацтва. Разруш 209 гарадоў. Знішч 80% жылога фонду Мінска. Разбур 9200 сель пасел, фабр, заводы, усе эл-ст. , матэр база навукі і адук. Экан адкінута да узроўню 28г.

ПРАМ-ЦЬ. Аднаўл раб з 09.43 да пач 50-х. задачы: наладзіць раб прадпр, прадукцыя якой патраб на фронце. Разв металаапр прам-ці і машынабуд, аднаўл торфрздаб, энергетыкі. У 45 бел прамысл-мі прадпр вырабл у 3,7 разы больш прадукц, чым у 44г.

46г.- 1. “Хал вайна”  – гонка узбраення. Умац абароназд  СССР.  2. Змена геапаліт станов БССР – будаўн аб’ектаў цяжк прам-ці і ваен-прам компл. 3. Разрурэнні на бел у Вав нізкі стартавы узровень для пасляваен аднаўл нар гасп. У 46г. ВС БССР прыняў закон аб 5-ці г плане абнаўл і разв нар гасп на 46-50гг. Задачы: аднавіць разбур гасп, ствар новыя галіны вытворч. Паляпшалась падрыхт спец-таў. Павыш кваліф масавых прафес. Напрамак прамысл разв – паскораны рост машынабуд, металаапр, эл-эн, паліўн прам-ці, вытв буд мат. 46г. заснав Тракт зав у Мін. 44- аўтамаб, 47 – выйшла маш МАЗ- 205. Пач выпуск мін радыёзав, тонкасуконны камбін. Зніжалася вага лёгкай, харч, дрэваапр прам. Вядучыя галіны – машынабуд і металаапр. У 50г. прам-ць перавысіла даваенны узровень на 15%, маш-буд і мет-апр.

С\Г. страты, раб старыя, жан, дзеці. Знішч мат-тэхн база калг і саўг. Сав мін СССР прыняў пастан “Аб аказанні дапам БССР”. Атр збожжа, тэхн, жывёлу. 5-ці г план. Задачы: аднавіць пасяўн плошчы і пагалоўе жывёлы. Недасягальна. Крыніца існавання – асабіст гасп. Падатак на іх. У Зах вобл Бел – калектывізацыя з 49г. сял не давольны.  С\Г разв за кошт уласн сродкаў. 47г. – адменена картачн сіст. Пач граш рэф – стабілізаваць фін сіст. Павял зарпл нізкаапл работн, увялі адзіныя цэны, грашовыя знакі замян новымі 10:1. Нізк зарпл у калг. Грам-паліт жыццё БССР у 1945-1955гг.

Падполь патрыят арган - Слонім “Чайка”. Мэта: абарона нац правоў і свабод,бар-ба за захав і разв бел культ. Цэнтр Бел вызв рух аб’ядн усе арг, у пач 08.47 арышт за правядз антысав нац прапаганды. У пач 46г. – у Глыбоцк пед вуч “Саюз бел патрыётаў” 02.47 – арышт. 16-20.06. Ваены трыбунал – 33 чал а 5-25 гадоў. 08-10.47г. у Мін раскр арг “Свабодн Бел”. Вынікі: у праекце канстыт змяшч шэраг палажэнняў пашырэнне правоў і свабод, дапускалася існаванне дробнай аднаасобн гаспад. 49- “Ленінградск справа” – 200 парт і сав раб асудзілі. Супраць інтэлігенц.- пастан ЦК КП(б) аб часоп “Звязда” і “Ленінгр” 08.46г. супр Зошчанкі і Ахматавай. Прапаганда безідэйнасці і апалітычнасці.

1.Культ Сталіна; 2. Імкненне грам да перамен; 3. Парт арг Бел да 47г. узнач  Панамарэнка, а ў 47-50г. Гусараў. Асаблівасці: бар-ба з касмапалітызмам (нізкапаклонствам перад Захадам), узмацненне рэпрэсій - Дзейн Мін дзярж бяспекі БССР Цанавы.

Рэпрэсіі парт і дзярж дзеячы, прадстаўн бел  інтэл, арышт пісьм (Шушкевіч, Грахоўскі, Александровіч)

Вучоныя. Супраць  прэзід АН БССР Жэбрака за артыкул  “Сав біялогія” які у 45г. надрук у амер часоп антыпатрпыятычн  учынак, зганьбіўшы дасягненні сав  навукі і акад Лысенкі. 17.08 і 3.09.48 –  прэзідыум АН БССР асудзіў выступл  вучоных, прызваў выкараніць “жэбракаўшчыну”.

Узброен бар-ба супраць сав улады (выбары 03.47 у  ВС БССР у Пол вобл Друйскі выбарч участак і забілі 2-х жанчын) –  калабарацыяністы і удзельн формір-няў  Арміі Краёва (У Гродз вобл АК зрабілі 36 напад, забіта 43 парт і сав  раб). Яны знах падтрымку насельн, т.я. не задаволены калектывізацыяй. У 47г. павял кольк міліц.  У Зах бел арган “Лясныя браты – забіа кіраўн калг і саўг). Абстан нармаліз у сяр 50-х.

Дэмакрат-цыя. 52г. – 19 з’езд ВКП(б) – змянілась  назва партыі на КПСС.

Змены: пасля  смерці Сталіна у 03.53 зроблены захады па умацав законнасці і правапарадку. Грам-не маглі пазбаўл волі толькі па прыгаворы суда.

Бар-ба за уладу. Старш сав мін – Малянкоў (СССР), 09.53г.сакрат ЦК КПСС – Хрушчоў, рыхтаваўся і Берыя. У бар-бу уцянута і  КПБел. 06.53 Берыя зрабіў спробу адхіліць ад улады 1 сакр ЦК КПБ Патолічава, аднак мясц камун не далі на гэта згоду. 53г – Берыя арышт, растрал.

20 з’езд 02.56г.  – даклад аб кульце асобы  Сталіна і яго выніках. Работа  па рэабілітацыя ахвяр паліт  рэпрэс. Не удалося забясп паўнаўладз саветаў, павысіў ролю і адказнасць дэпут. 15.03.53г. – закон “аб пераутвар мін СССР” – зменш кольк мін і ведамств. 54г. – у БССР скасавана 5 абл, сельсав, скараць структура кіраўн, але мерапр праводз у межах адмін-камандн сіст.ліквід воін пракурат і трыбуналы войск МДБ. 27.03.53г.  –указ аб амніст паоіт дзеяч. 56-61г. – вярх суд БССР і трыбунал бел ваен акругі рэабіліт дзес тыс чал.

29.Грам. жыццё БССР. Спробы дэмакр-цыі. смерць Сталіна (’53) => Хрушчоў (да ’64) => 10-годдзе палітычн. “адлігі”. ХХ з’езд КПСС – “Аб кульце асобы і яго выніках” => пераход да лібералізацыі. ’56 – пастанова ЦК КПСС “Аб пераадоленні культу асобы і яго вынікаў” => працэс рэабілітацыі ахвяр сталінск. рэпрэсій. Але! праходзіла выбарачна, а з прыходам Брэжнева практычна спынілася. Працэс лібералізацыі пачаўся з дэмакратызацыі дзейнасці партыі. Наладжана рэгулярнае скліканне партыйн. з’ездаў і пленумаў. Абмеркаванне пратыйн. і дзярж. дак-ў у друку. Партыйн. арг-цыю на Бел. узначальв. Мазураў, Машэраў, Савет Мін-ў – Кісялёў, ВС – Прытыцкі, Сурганаў. ’57-’58 – палажэнне аб сельскім, пасялковым, раённым, гарадскім Саветах дэпутатаў працоўных. Пашырэнне гаспад. і заканадаўч. правоў саюзных рэспублік. ’62 – перабудова грамадск. і дзярж. арг-цый па вытворчаму прынцыпу => няма станоўч. вынікаў => адноўлены тэрытар-вытворчы прынцып іх пабудовы. Органы дзярж.улады: Саветы атрымалі больш шырокія правы, пасля ’61 у практыцы іх работы вял.значэнне набылі камісіі (там удзельнічалі прад-кі раб. класа, сял-ва, інтэлігенцыі). Але! на змену адлізе – застой (гэта – вынік супярэчлівасці п/ж дэмакратызацыяй і захаванай камандна-адміністрацыйнай сіс-й). 2/2 50х – рух за камуністычную працу => сацыялістычнае спаборніцтва (паскарэнне НТП, павышэннне прадукцыйн.працы, узмацненне рэжыму эканоміі матэр. і фінансав. рэсурсаў). Асабл. увага – павышэнне эф-ці вытв-ці і якасці працы. Пашырэнне міжнар.кантактаў (фестываль моладзі і студэнтаў у М.) ’64 – Брэжнеў. Палітыка стагнацыі, “развіты сацыялізм”. Павышэнне ролі кампартыі – універс. сродак рашэння ўсіх эканам. і сац. праблем. ’82 – Андропаў. Бар-ба з карупцыяй, кампанія па навядзенню парадку і дысцыпліны. ’84 – Чарненка      

Сац-экан разв Бел у перыяд сусв навук-тэхн рэвал (1956-1985гг.)

Задачы  НТР: уключ у НТР. Сутнасць: якаснае змяненне вытв сіл на аснове пераўтв нав у вядучы фактар вытв, пераход ад машын да аўтаматыз вытв. Асаблівасць: аб’яднанне навукі з вытворч. У к.5-х г. сав навука атр вынікі ў шэрагу фундамент і прыкладн даследв, у галіне паўправаднікоў, эл-выліч машын. Будаўн 1-й у свеце атамн станцыя і атамн ледаколу, запуск касмічн карабля з чал. бел вучоныя унеслі уклад у электрон, спектраскапію, люмінісцэнцыю, фатахімію. У 62г. ядзерныя даследв у рэсп. 07.55г. – пленум ЦК КПСС, прын пастан пасля якой пачалі абнаўл вытворч фонды. У 57г. – пераход ад галіновага (пра мін-вы)да тэрытарыяльнага (праз саўнаргасы) кіравання, створ савет нар гасп БССР. Рэф не прынеслі поспеху.у 5-я г. у Бел развів радыётэхр і радыёэлектр прам-ць. У 50г. у Мін – радыёзавод (Гарызонт), у 60-х г разв хімпрм (мін удабрэнні). У Салігорску пабуд калійны камбінат. Мін угнаенні вырабл на Гродз азотна-тукавым і Гомел суперфасфатным заводах. Зараджаецца нафтапераапр прам.(Пол і Мазыр нафтапераапр зав). Развів машынабуд і металаапр (Аўтазав у Жодзіне). Адкрыццё Рэчыцкага радовішча нафты. Паляпш дабрабыт нас: павыш зарпл, паляпш стан с\г, актыўн жыллёвае буд. 09.65 пленум ЦК КПСС прын пастан аб паляпш кірав прам-цю, удасканал планавання і узмацн экан стымул прам вытв, ліквід саўнаргасы і аднаўл мін па галінам прам-ці, удасканаленне сіст планавання у прам, пашыр гасп самаст прадпр на асн гаспад разліку – пач экан рэф. Станоўчы эфект. 8-я 5г. (65-70) стала самай удалай за гады сав ул. Пач згортв экан рэф. Пераход да кіраван прам на асн выключна адмін метадаў. Сяр 70-х новы этан НТР – інфарм тэхн рэв. Уступілі у пост індустр стадыю. БССР ператв у індустр рэсп з магутн вытв эк і навук-тэхн патэнц. БССР з’яўл зборачным цэхам СССР. Асабл Бел прам – экспарт прадпр-ў (За мяжу гарызонт, Віц тэлезав, мін зав халадз). Рост гар нас. Новыя гар Салігор, Навапол, Светлагор, Навалукомль, Жодзіна, Белаазёрск. К.70-х пач 80-х зніж прадукц працы, захав высокй долі ручной працы, павеліч спажыв сыравіны і паліва. Неабходнасць правядз рэф у галіне прам-ці БССР.

У 09.53г. – пленум ЦК КПСС прызнана неабх узмацніць матэр зацікаўл сял у павыш прадукц працы. Узраслі закуп цэны на с\г прад, павял капіталаўкл дзярж у аграр сектар, змян аднос да падсобн сял гасп. Прынятыя меры прывялі да росту вытворч сіл с\г. У сяр 50-х г. с\г стала рэнтабельн. Надахоп збожжа - 54г. раш аб асваенні цалінных зямель у Казахст. Бел пастаўл маш, будмат і моладзь. Хрушчоў- кукуруза. З 58г. рэарг маш тракт стан (МТС), ствар на іх базе станц па рамонту с\г тэхн. Продаж тэхн калг. Ад’езд у гарады інжэнераў і тэхн раб.  03.65г. пленум ЦК КПСС – выпрац эфект аграр паліт – ліквід бар-ба з асабіст падсобн гасп, захапл кукурузай, ператв саўг у калг, павял закуп цэны на с\г прад, спісана запазыч калг за тэхн, зменш падаткі ў дзярж бюджэт. Новая паліт у аграр сферы накір на павел дзярж капіталаўкл на патрэбы сялян. У 60-я г. праводз меліярацыя – штуршок разв с\г. хімізацыя – выкар мін угнаен, вапнаванне кіслых глеб – павыш урадж. Спецыялізацыя – разв мясной і малочн ж\г, вытр бульбы, ільну, цукр буракоў. Канцэнтр с\г – жывелагад адкормачныя комплексы, спецыяліз у птушкагад. У 82г. распрац і зацвердж харч прагр СССР да 90г. мэта: аграпрам інтэграцыя, на бел створ белаграпром.