Бастауыш сыныпта математиканы оқытуда деңгейлеп саралап оқыту технологиясын пайдалану

Бастауыш сыныпта математиканы оқытуда деңгейлеп саралап оқыту технологиясын пайдалану

(Математиканы оқыту теориясы мен технологиясынан курстық жұмыс)                                                              

 

Мазмұны

Кіріспе    3

1. Оқытудың жаңа технологияларының теориялық негіздері 6

1.1. Оқытудың жаңа технологияларының психологиялық - педагогикалық

мэні 6

1.2.Деңгейлеп саралап оқыту технологиясының ерекшелігі.„„„„„„„„„„ ,,,,,13 II .Математика сабақтарында деңгейлеп саралап оқыту технологиясын

пайдаланудың тэжірибесі 19

2.1. Бастауыш мектепте математиканы оқыту процесінде денгейлеп саралап 
оқыту технологиясын пайдаланудың тиімділігі 19

2. 2.   2.2. Бастауыш сыныптарда денгейлеп саралап оқыту технологиясын

пайдалану бойынша жүргізілген эксперименттік жұмыс нәтижесі 29

Қорытынды 36

Әдебиеттер тізімі 37

Қосымшалар

 

Кіріспе

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында оқыту формасы, эдістерін, технологияларын таңдауда көп нұсқалылык қағидасы бекітілген, бүл білім мекемелерінің педагогтарына өзіне оңтайлы нүсқаны қолдануға, педагогикалық процесті кез-келген үлгімен, тіпті авторлық үлгімен қүруға мүмкіндік береді.

Әдістемелік деңгейде деңгейлеп саралап оқыту технологиясын игеру үшін мүғалімдерге қолайлы жағдай туғызу жэне ғылыми - эдістемелік нүсқаулар мен оқу құралдарына сәйкес эдістемелер арқылы оқу-тэрбие процесіне енгізу тэжірибелік-эксперименталдық жүмыстың мақсаты болып келеді. Оқытудың тиімділігін арттыру мақсатында жаңа білім парадигмасына сүйенген оқыту технологиясының нүсқасының негізінде мектепте, бірнеше пэндер бойынша сынақтар өткізуліде.

Бастауыш мектеп - бүл оқушы түлғасы мен санасының дамуы қуатты жүретін ерекше қүнды, қайталанбайтын кезеңі. Сондықтан да бастауыш білім -үздіксіз білім берудің алғашқы басқышы. Осыған сэйкес оқушыға белгілі бір көлемдегі білім,білік, дағдыларды меңгертумен бірге табиғатдоршаған дүние түсініктерін кеңейте отырып, оларды шығармашылық бағытта жан-жақты дамыту - бүгінгі күннің басты талабы.

Мемлектіміздің саяси -экономикалық және әлеуметтік даму жағдайының ерекшеліктеріне қарай қазіргі таңда халыққа білім беру саласы жэне оның эр буыны үлкен өзгерістерге үшырауда.Осыған байланысты туындап отырған мэселелердің бірі - бастауыш сыныптарды оқыту процесін ұйымдастыру мэселесі соңғы жылдары үлкен жэне жылдам өзғерістерге кез болуда.

Еліміздің тэуелсіздігінің арқасында халыққа білім беру саясатының бүгінгісі мен ертеңгісі жаңа көзқарас түрғысынан талданды және оны реформалаудың құқықтық негізі қаланды. Атап айтқанда , ел Конституциясынан     бастау     алған    «Білім    туралы     Заң»,     «Қазақстан

 

Республикасы мектептерінің жэне осы мектептердегі білім мазмүны 
тұжырымдамасы»,     «Қазақстан     республикасы бастауыш     білімінің

мемлекеттік стандарты» сияқты қүжаттар дүниеге келді. Осы күжаттарды басшылыққа ала отырып жасалған тел оқу қүжаттарымыз республика мектептерінде окытылу үстінде. Бастауыш мектепте окытудың максаты өзгеруіне байланысты енді «... бірінші кезекке,бүрынғыша оқушыны пэндік білім, біліктердің белгілі бір жиынтығымен қаруландыру емес, Оқыту технологиясының өзіндік нүсқасын әзірлегенде біз оның жалпы қүрылу қағидаларына (Дж. Блок, Л.Андерсен, Дж.Керрол, Б. Блум, т.б.), сондай-ак түлғаның даму ерекшеліктері туралы психологиялық ғылым мэліметтеріне, оның мүдделеріне, түлғаның қызығушылық аясын дамытуға, түлғаның танымдық қүрылымын дамыту ерекшеліктеріне (Ж.Пиаже, Э.Эриксон, А.Маслоу, Л.И.Божович, Л.С.Выготский, Л.М. Фридман жэне т.б.) сүйендік.

Бүл технологияның тағы бір ерекшелігі дарынды балалармен түрақты және жүйелі жүмыс істеу мүмкіндігі болып табылады.

Осы түрғыда анықталған ғылыми зерттеу жүмысымыздың тақырыбы: «Бастауыш сыныпта математиканы оқытуда деңгейлеп саралап оқыту технологиясын пайдалану».

Зерттеу мақсаты - бастауыш сыныптарда математиканы оқытуда деңгейлеп саралап оқыту технологиясын пайдаланудың дидактикалық жолдарын айқындау.

Зерттеу міндеттері:

• Педагогикалық   технологиялардың   психологиялық   педагогикалық мэнін ашу.
• Бастауыш сынып оқушыларын оқытуда деңгейлеп саралап  оқыту технологиясының теориялық негіздерін окып - үйрену ;
• деңгейлеп саралап оқыту технологиясын пайдаланудың жолдарын айқындау;

4

 

-   Бастауыш сынып оқушыларының оқу процесінде деңгейлеп саралап оқыту   технологиясын   пайдаланудың   тэжірибелік   эксперименттік жұмыс нәтижесі. Курстың жұмыстың зерттеу объектісі - бастауыш мектептің оқыту процесі.

Зерттеу     пәні     -     оқытуда     деңгейлеп     саралау     технологиясын пайдаланудағы мұгалім жұмысының махмұны.

Курстық жұмыстың әдіснамалық негізі: жеке тұлға жэне оньтң дамуы жөніндегі ілім, психолог-педагогтардың еңбектері, Қазақстан Республикасының ресми материалдары.

Педагогикалық зерттеу эдістері:

1. Зерттеу    проблемасы    бойынша    психологиялық,    педагогикалық, эдістемелік эдебиеттерге теориялық талдау жасау;
2. Педагогикалық бақылау;
3. Педагогикалық тэжірибе;

4. Оқушылардың шығармашылық жұмыстарына талдау жасау. 
Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, екі тараудан,

эдебиеттер тізімінен, қосымшалардан тұрады.

Кіріспеде   тақырыптың   көкейкестілігі,   зерттеудің   ғылыми   аппараты, қүрылымы көрсетілген.

Бірінші    тарауда      Оқытудың жаңа технологияларының теориялық негіздері. Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы ерекшеліктері берілген.

Екінші тарауда Деңгейлеп саралап оқыту технологиясын математика пэні сабақтарында пайдалану тиімділігі, тэжірибесі берілген.

Қорытындыда   зерттеу   нэтижелері   бойынша   тұжырым   жасалып, ұсыныстар беріледі

5

 

I. Оқытудың жаңа технологияларының теориялық негіздері 1.1. Оқытудың жаңа технологияларының психологиялық -педагогикалық мәні.

XXI ғасырда элемдік өркениет төрінен орын алып, Қазақстанның жан-жақты дамуының бірден-бір жолы білім мен ғылымды эр қырынан меңгеру қажет болып отырғаны белгілі. Елбасымыз Н.Э.Назарбаев Білім мен ғылым қызметкерлерінің III съезінде: «Қүрылымдық өзгерістер мүғалім кадрларын эзірлеу жүйесін оздыра отырып, дамытумен қамтамасыз етілуі тиіс. Жаңа формацияның педагогы қажет. Мүғалімдердің жаңа ұрпағы білім деңгейі жөнінен эрдайым саналып келгеніндей біршама емес, элдеқайда жоғары болуы тиіс, бүл - уақыттың талабы» деген еді. Олай болса, мектеп оқушыларын ғылыми білімнің коғамдық қажетті деңгейімен қамтамасыз ету, оларды отандық, үлттық жэне элемдік мэдениет арналарынан сусындату -қазіргі заман мүғалімдеріне басты міндет болып табылады. Бүл үрдіс қазіргі қоғамдағы жалпы білім беру қызметіне жаңаша қарауды, қол жеткен табыстарды сын көзбен бағалай отырып саралауды, оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытуды, сабаққа деген қызығушылығын арттыруды, оқытудың озық технологияларын меңгеруді талап етеді. Қазіргі уақытта Қазақстанда білім берудің өзіндік үлттық үлгісі қалыптасуда. Бұл процесс білім парадигмасының өзгеруімен қатар жүреді.Білім берудегі ескі мазмүнның орнына жаңасы келуде. Я.А.Каменскийдің, И.Гебарттың дэстүрлі оъекті-субъектілі педагогикасының орнын баскасы басты, ол балаға оқу қызметінің субъектісі ретінде, өзін-өзі өзектелендіруге, өзін танытуға жэне өзін-өзі жүзеге асыруға үмтылатын дамушы түлға ретінде бағытталған. Мүндай жағдайда педагогикалық процестің маңызды қүрамы оқу ісіндегі субъектілер-оқытушы мен оқушының түлғалық бағытталған өзара эрекеті болып табылады.

Жаңа білім пардигмасы бірінші орынға баланың білімін, білігі мен дағдысын емес, оның түлғасын, білім алу арқылы дамуын қойып отыр.

«Жеке   түлға-бүл   адамның   психикалық   рухани   мэні,   ол   эртүрлі

6

 

жинақталған қасиеттер жүйесше тэн:

• адамның элеуметтік маңызды қасиеттерінің жиынтығы;
• өзіне және өзімен-өзінің, дүниеге жэне дүниемен катынастарының жүйесі;
• іс жүзіне асырылып жүрген элеуметтік рөлдер қызметінің жүйесі, мінез-қүлық эрекеттерінің жиынтығы.
• айналадағы қоршаған   элемді   жэне   онда   өзін-өзі   жете түсінуі.
• қажеттілік жүйесі;
• шығармашылық мүмкіншілігі мен қабілеттерінің жиынтығы;
• сыртқы жағдайларға эсерінің жиынтығы т.б.» деп көрсетеді педагог-ғалым К. Селевко.

«Технология» - латынның «техне»-өнер, шеберлік, қолөнер және «логос»- ғылым деген сөзінен шыққан. 60-70- жылдардан бастап педагогика ғылымында педагогикалық технология деп аталатын жаңа үғым пайда болды. Оның мағынасын ғалымдар түрліше анықтайды:

педагогикалық технология - мақсаттар қою, оқу жоспары мен оқу бағдарламасын үнемі жақсартып отырудың, педагогикалық жүйелерді бүтіндей бағалаудың жэне ол жүйелердің тиімділігі жөніндегі жаңа ақпарат туындауына байланысты жаңа мақсаттар қоюдың түтас үрдісі (С.Сполдинг);

педагогикалық технология-оқу процесіне белгілі бір мақсат көздей эсер ететін педагогикалық ықпал (Б.Т.Лихачев);

педагогикалық технология- оқу-тэрбие процесінің

шығармашылықпен терең ойластырылған көптеген факторлардың үйлесімділігін, оқыту мен тэрбиенің тиімділігін қамтамасыз ететін жанды қүрамдас бөлігі (Ш.Т.Таубаева, Б.Т.Барсай), т.б. .

Қазіргі уақытта педагогика ғылымының бір ерекшелігі-баланың түлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға үмтылуы. Ғылымға мықтап енген «педагогикалық технология» үғымына эртүрлі түсініктемелер берілген. Мысалы: М.В.Кларин «Педагогикалық технология педагогикалық мақсатқа жету үшін пайдаланатын барлық дара,

7

 

инструменталдық жэне методологиялық қүралдардың қолдану реті мен жиынтығының жүйесін білдіреді десе, В.М.Монахов «Технология оқушы мен үстазға бірдей қолайлы жағдай тудырушы оқу процесін үйымдастыру жэне жүргізу, бірлескен педагогикалық әрекетті жобалаудың жан-жақты ойластырылған үлгісі» дейді.

В.Л. Беспалько «практикада іске асатын нақты педагогикалық жүйе - «жоба» десе, В. Монахов «педагогикалық технология - оқыту үрдісін жобалау, үйымдастыру жэне өткізудің ойластырылған моделі» деген анықтама береді.

«Педагогикалық технологиялар - бүл білімнің басымды мақсаттарымен біріктірілген пэндер мен эдістемелердің; оңу-тәрбие процесін үйымдастырудың өзара ортақ түжырымдамамен байланысқан міндеттерінің, мазмүнының, формалары мен эдістерінің күрделі және ашық жуйелері мунда эр позиция басқаларына эсер етіп, ақыр аяғында оқушының дамуына жағымды жағдайлар жиынтығын қүрайды.» Бугінгі таңда П.М.Эрдниевтің дидактикалық бірліктерді шоғырландыру (УДЕ)технологиясы, Д.Б.Эльконин мен В.В.Давыдовтың дамыта оңыту технологиясы, Ш.А.Амонашевилидің ізгілікті-түлғалық технологиясы, В.Ф.Шаталовтың оқу материалдарының белгі жэне сызба үлгілері негізінде қарқынды оқыту технологиясы, П.И.Третвяковтың, К.Вазинаның модульді оқыту технологиясы В.М.Монаховтың, В.П.Беспальконың жэне басқа да көптеген ғалымдардың технологиялары кеңінен танымал. Қазақстанда Ж.А.Қараевтің, Ә.Жінісбектің жэне т.б. ғалымдардың оқыту технологиялары белсенді түрде қолданылуда.

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында оқыту формасын, эдістерін, технологияларын таңдауда көп нүсқалылық қағидасы бекітілген, бүл білім мекемелерінің мүғалімдеріне, педагогтарына езіне оңтайлы нүсқаны қолдануға, педагогикалық процесті кез келген үлгімен, тіпті авторлық үлгімен қүруға мүмкіндік береді.

Жалпы білім беретін мектептердегі оқу-тэрбие үрдісін жаңаша дамыту, яғни,  оның нэтижесінің  көңіл толарлықтай  болуын қадағалау  жаңашыл-

8

 

педагоггардың қолында болды. Олар педагогикаға «жаңа технологиялар» терминін енгізді. Жаңашыл-педагогтардың негізгі мақсаты - оқушылардың алатын білімін сапалы ету, оның толық қанды жеке түлға болып қалыптасуына негіз алу. Осы орайда, жаньашыл-педагогтардың педагогикалық технологиялары көптеп саналады: Эрдниевтің ірі блокпен оқыту технологиясы, В.Занковтың дамыта оқыту жүйесі, Ш.Амонашвилидің ізгілікті түлғалы оқыту технологиясы, М.Монтессори технологиясы, Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы т.б.

Оқу-тэрбие үрдісінде баланы жаңаша эдіспен оқыту үшін эрбір пәннің иесі - мүғалім сол жаңа технологияларды толык, түсініп, меңгеріп алуы керек. Соның нэтижесінде ғана әрбір жалпы білім беретін мектеп мүғалімі тэжірибесінің жоғары деңгейге көтерілері анық. Ол мүғалім тек окушыны дамытып қоймайды, сонымен қатар өзінің де жеке қасиеттерін жан>аша түрғыдан ашуына мүмкіндік алады.

Осыған орай, жалпы білім беретін мектеп мүғалімдерінің инновациялық іс-эрекетін қалыптастырудың алғы шарттарын жасаған болатынбыз:

Мектеп мүғалімінің инновациялық іс-эрекетін қалыптастырудың педагогикалық шарттарьг. Инновация туралы білімі; инновацияны жан-жақты меңгеру; инновацилық іс-эрекет диагностикасын меңгеру: инновацияны тэжірибеге ендіру жумыстары; практикада дүрыс қолдану.

Үздіксіз өзгеріп тұрған заман адамнан сол заман талабына сай білім алып, жаңа істерді меңгеруді талап етеді, Осыған орай, оқу-тэрбие үрдісіне жаңа педагогикалық технологияларды жүйелі пайдаланудың маңызы зор. Оқу-тәрбие үрдісін жаңалықтармен қамтамасыз ету барысында ғана, біз саналы да білімді азамат тәрбиелей аламыз. Ал қазіргі уақытта жалпы білім беретін мектеп мүғалімдерінің жаңа технологияларды пайдалану практикасын дамытсақ, мұғалім оны өз сабағында орынды пайдалану арқылы еңбек тэжірибесін  дамыта  алады.   Оқушылардың  қабілеттерін  арттырып,

9

 

сабаққа деген қызығушылықтарын оятып, өздеріне сенімді, білімді азамат етіп тэрбиелей алады.

Түсіндірме сөздікте «Технология - бүл қандай да болсын істегі, шеберліктегі,өнердегі амалдардың жиынтығы» делінсе Б.Т.Лихачев педагогикалық технологияны оқу процесінде белгілі бір мақсат көздей эсер ететін педагогикалық ықпал деп түсіндіреді.