Дінтану

 

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Қарағанды мемлекеттік  Е.А.Бөкетов атындағы

Университеті

 

Философия және психология факультеті

Философия және мәдениет теориясы кафедрасы

 

 

 

 

 

 

«Дінтану»

АРНАЙЫ КУРС БОЙЫНША

050201 «Философия» мамандығы  үшін

 

 

ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК  КЕШЕН

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қарағанды – 2010

Құрастырған: Айтбаев О. философия және мәдениет теориясы кафедрасының профессоры.

 

 

 

 

Дінтану курстың қысқаша  мазмуны өмірдің талабына сәйкес болып табылады. Дін адамзат мәдениетінің бір бөлігі болғандықтан, әрбір жоғары білімді адамдар дінің мазмунын білулері кажет. «Жауынгер» атеизмнің тоқтауымен, шетелден көптеген экзотралик және эзотриалық дінден көбейюде. Олардың идеологиялық және дүниетанымдық көзқарастары бізге жат. Мұндай жағдайлар «Дінтану» пәнән игеруді керек етеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Дінтану арнайы курс бойынша 050201 «Философия» 

Мамандығы студенттеріне  арналған оқу - әдістемелік кешен. /Дайындаған Айтбаев О. – Қарағанды, КарМУ баспасы, 2010 – 95 бет.

 

© Қарағанды мемлекеттік университеті. 2010

1.ПӘННІҢ ОҚУ  БАҒДАРЛАМАСЫ – Syllabus.

1.1. Оқытушы туралы мәліметтер: Айтбаев О. филос. ғылым. канд., профессор

Философия және мәдениет теориясы кафедрасы 315 каб., Муканова 1, Тел. 74-77-23

 

1.2. Пән туралы  мәліметтер:

Дінтану

3 кредит

Оқу түрі	Оқу мерзімі	Курс	Семестр	Несиелер	Лекциялар	Семинарлар	Лаборотор	СОӨЖ	СӨЖ	Барлығы	Бақылау түрлері
Күндізгі	6	3	5	3	30	15	-	45	45	135	емтихан

 

1.3. Пререквизиттері: студенттер казіргі діни философияның жетістіктерін біліп, ғылыми әдебиеттермен жұмыс істеу керек.

 

1.4. Постреквизиттері: пәнді оқыту негізінде оқытуға берілген басқа пәндер тізімі: «Философия», «Діни философия», Дін философиясы», «Онтология және таным теориясы».

1.5. Пәннің қысқаша  мазмұны.

Бағдарлама 135 сағат көлемінде, 0,5 жылдық міндетті оқу курсы, 6 семестр, 3 кридит, емтихан, 3 курс.

Дінтану курстың қысқаша  мазмуны өмірдің талабына сәйкес болып табылады. Дін адамзат мәдениетінің бір бөлігі болғандықтан, әрбір жоғары білімді адамдар дінің мазмунын білулері кажет. «Жауынгер» атеизмнің тоқтауымен, шетелден көптеген экзотралик және эзотриалық дінден көбейюде. Олардың идеологиялық және дүниетанымдық көзқарастары бізге жат. Мұндай жағдайлар «Дінтану» пәнән игеруді керек етеді.

Дінтану пәнін игеру  барысындағы алға қойылған мақсатты жүзеге асыруда төменгі міндеттер туындайды:

• діннің теориялық мазмұнын менгеру;
• діннің тарихи түрлерін білу;
• дәстүрлі діндерден саяси және экстремистік діндерді айыра білу;
• мемлекет пен шіркеу арақатынасының заңдылықтарын білу;
• ар-ождан бостандығын білү.
• Дін мен философияның дүниетанымдық жолдарын ажрата білу.

 

1.6. Пән бойынша  тапсырмаларды орындау және өткізу  кестесі.

№	Жұмыс түрі	Тапсырма мақсаты мен  мазмұны	Пайдаланатын әдебиеттер	Орындау мерзімі	Бақылау түрі	Балдар	Есеп беру түрлері	Тапсыру уақыты
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1	Семинар сабағында ауыша жауап беру	Cеминар сабақтары ның жосп парлар  мен сәйкестігі	Семинар сабақтары на пайдал нау үшін усылын. әдебит. қолдану	Курсты оқу барысы ндағы сабақ кестесі мен  және оқу жоспары мен сәйкесті	Күндел ікті тек серу. семинар сабақтар дағы жұмыста ауыша жауапрар ға бағаланады	Ағым дық	2 0	Семин ар сабақт сабақ кестесі және оқу жоспары сәйкест гі
2	СОӨЖ ауы зшада беру доклад жасау	СОӨЖ  саба-ның жосп-мен сайкестігі	СОӨ-ға дайын-лу үшін  ұсылын-тын әдеб- терді  қолдану	Курсты Оқу басын-дағы Сабак кестесі мен  жоспа-ң сәйкестгі	Аралық тексеру СОӨЖ- дағы жұмысы /доклад/ және аушша жауабы бағал-ады	Аралық	3 0	СОӨЖ- дағы сабақ кестесі және оқу жоспар- ының сәйк-гі
3	Жазбаша жұмы-ың дайын-ғы	СОӨЖ саба-ың жоспар-ң сәйке-гі	СОӨЖ-ға дайын-у  үшін ұсын-ған әдебиет-і қолдану	Курсты оқу барысын оқу жоспар- ымен сәйке-гі	Аралық тексеру /жазбаша жұмы-ың көркем-гі мен қор-ғы ауыша корғау.	Үй жұмысы	1 0	СОӨЖ- дағы сабақ кестесі мен оқу жос-ың сәйкес- тігі
4	Емтих-ға дайы-ық /ауызша/	Емтихан сабақ-ры	Негізгі және қоымша әдеб-ің тізімімен сәйкестігі	Барлық оқу процесі арал-ғы дайындық	Қортт-ы бақылау /аызша жауап-ың нақт-лығы бағала-ы	Қорыт-ынды	4 0	Курс-ң аяқт-ан кейін емти-ан кесте-ің сәйке-гі

 

1.7. Әдебиеттер тізімі:

Негізгі әдебиеттер:

1. Ақбота Ахметбек. Қожа Ахмет Иассауи. – Алматы: Санат, 1998.
2. Аюпов Н.Г. Тенгрианство. – Алматы, 1998.
3. Габдуллин Б. Шокан, Ибырай және Абай дін туралы. – Алматы, 1988.
4. Айтбаев О. Дінтану. Қарағанда, 2010.
5. Есім Ғ. Суфизмге кіріспе. Сана болмысы. Алматы, 1997.
6. Орынбеков М.С. Ежелгі қазақтың дүниетанымы. – Алматы, 1996.
7. Халиф Алтай Ғақылұлы. Ғибадатұл – Ислам. – Алматы, 1994.
8. Шәкәрім Құдайберді ұлы. Үш анық. – Алматы, 1991.
9. Бартольд В.В. Ислам и культура мусульманства. – М., 1992.
10. Васильев Л. История религий Востока. – М., 1983.
11. Крывелев И. История религии: В. 2-х т. – М., 1988.
12. Тажуризина З.И. Идеи свободомыслия в истории культуры. М., 1986.
13. Яблоков И.Н. Религиоведение. М., 2001.
14. Флореннский П.А. Столп и утверждение истины. – М., 1990.
15. Мень А. История религии. – М., 1992.
16. Вебер М. Избранные произведения. – М., 1990.
17. Джемс В. Многообразие религиозного опыта. СПб., 1993.
18. Уәлиханов Ш. Таңдамалы. – Алматы, 1984.
19. Құран Кәрім. – Алматы, 1991.
20. Коран. Перевод и коментарии. И.Ю. Крачковского. М., 1986.
21. Зинаида Миркина, Григорий Померанцев. Великие религи мира. М.,1995.
22. Подопригора Р.А. Закон о свободе вероисоведания религиозных объединениях. – Алматы, 2002.
23. Яблоков И.Н. Религиоведение. – М., 2001.

Қосымша:

1. Шмидт В. Происхождение идеи Бога. – М., 1954.
2. Малов С.Е. Памятники древнетюрской письменности. М., 1961.
3. Тейяр де Шарден П. Божественная среда. – М., 1992.
4. Аль- фараби. Трактат о религии. Алма-Ата., 1975.
5. Рассель Б. Почему я не христиан. – М., 1988.
6. Сартр Ж. – Экзистенциализм – это гуманизм //Сумерки богов. – М.,1989.
7. Бердяев Н.А. «Человек и машина». Вопросы философии. – М., 1988, №2. С.159.
8. Капышев А., Колчигин С. Философия грядущего. – Алматы, 1999.

 

1.8. Баға туралы  ақпараттар білім бағасы, шкаласы,  білім бағасы өлшемі (критерийлері), тапсырмаларды орындауға қойылатын талаптар.

 

Бақылау түрі	Балдар
Ағымдық	20	10
Аралық	30	20
Үй жұмысы	10	30
Қортынды	40	40
Барлығы	100	100

 

1.9. Курстың саясаты мен процедурасы пәнді оқыту барысында студенттерге қойылатын әкімшілік талаптардыбелгілейді:

- студент сабақтан  қалмау керек, сабаққа кешікпеу  керек;

- оқу процесіне белсене  араласу;

- үй тапсырмасын орындау  міндетті;

- сабақ барысында сабақтан  тыс нәрсемен шұғылданбау.

Семестр бойынша студент  ағымдық балл жинайды. Әрбір машықтану (6 тақырып – 1,5 балл, бәрін қорытқанда 24 балл), СӨЖО (2 тақырып 1 балл, барлығы 12 балл) СӨЖ (2 тақырып – 1 балл, барлығы 12 балл), ағымдық бақылау – 3 модуль, әрбіреуі 5 балл.

 

 

 

 

 

 

 

 

2.ПӘННІҢ ОҚУ  ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАРЫ

2.1 Күндізгі бөлімнің тақырыптық жоспары

 

№ №	Тақырып атауы	Сағат саны
		Лекция	Семинар	СОӨЖ	СӨЖ
1	Дінтану пәні, құрылымы және анықтамасы.	2	1	3	3
2	Ежелгі тарихи діндер	2		3	3
3	Ұлттық діндер	2	2	3	3
4	Дүниежүзлік діндер. Будда діні.	1		3	3
5	Христиан діні	2	2	3	3
6	Ислам	3	2	3	3
7	Қазіргі дәстүрлі емес діни қозғалыстар мен ғибадат.	2	2	3	3
8	Будда философиясы	1		3	3
9	Христиандық философия	2		3	3
10	Мұсылмандық философия  және теология	3	2	3	3
11	Конфессиядан тыс синкреттік діни философия.	2	1	3	3
12	Секуляризация және еркін  ойшылдық-әлеуметтік-тарихи феномен ретінде.	2		3	3
13	Діни және діни емес көзқарастың  рухани-практикалық негізі.	2	1	3	3
14	Дін және діни емес сұхбаттық.	2	1	3	3
15	Мемлекет, дін және ар-ождан  бостандығы.	2	1	3	3
	Барлығы	30	15	45	45

 

2.2. Лекциялық  сабақтар тезистері.

 

№1 тақырып  «Дінтану пәні, құрылымы және анықтамасы.

Дінтану пән есебінде немесе жеке ғылым жүйесі болып XIX ғасырдың екінші жартысында дүниеге келді. Дегенмен, дінтанудың қайнар көздері сонау ортағасырлық христиан философтарының, мүсылман теологиясының құдайтанушылық ізденістерінен бастау алады. Бастапқы құдайтанушылықты дінтанудың алғашқы формасы деп айтамыз. Теология қүдайтану жолында тек догма ғана емес, философиялық түрғыда дәлелдеуге, Құдайды абсолютті идея, әлемдік ерік, әлдебір түр-түссіз парасатты негіз түрінде көрсетуге тырысатын қағидаларды пайдаланады. Қазір де теологтар философиялық ілімдермен және жаратылыстану деректерімен Құдайды тану идеяларын жаңартуда. Сондықтан Қүдайтану формасының дінтану формасына өтуі рационалдық философиямен тығыз байланысты. Дінтанудың негізгі пэні дін болғандыктан, діни көзкарас тікелей философиялық көзқараспен тығыз байланысты болғандықтан, дінді «діни философиялық» пәнге де айналдырып қарастырады. Соның салдарынан «діни философия» мен «философиялық дін» дінтанудың ең негізгі теологиялық түрғысы болып есептеледі. Дінтанулық көзқарас бойынша, қандай да бір дін болмасын тарихтан тыс қүбылыс ретінде емес, керісінше оны тарихи, коғамдық ақылмен түсіндіруге болатын қүбылыс ретінде қарастырады. Екінші жағынан, дінтану XIX гасырдың екінші жартысында ғалымдардың жетістіктерін кеңінен пайдалана отырып, эсіресе қандай да бір гылыми жаңалықтың дүниетанымдық әдістемесіне сүйене отырып дамыды. Осының арқасында «дінтану» ғылымның бір саласы ретінде калыптасты. Ондай бастаудың шыңында түрган адамдар Э.Тайлор (1832-1917), Дж.Фрезер (1854-1941) болды. Э.Тайлор болса өзінің «Алгашқы мәдениет» атты фундаментальды монографиясында жэне Дж.Фрезердің көп томдық «Алтын бүта» атты еңбектерінде дінді гылыми, теориялық жэне эмпирикалық түрғыдан зерттей бастады. Бүлардың еңбектері ескі сенімдер мен мифтерді, алғашқы ойлау жүйесін зерттеуге ғылыми эдістемесін қолдануы еді. Бұндай бетбүрыстағы ғылыми еңбектерді М.Мюллердің 1856 жылы шыққан «Салыстырмалы мифология» атты еңбегінен де көреміз. Қазіргі дінтанудың ішіне бірнеше жекелеген бөлімдер кіреді: тарихи дінтану, дін философиясы, дін социологиясы, дін психологиясы және т.б.

Сонымен, дінтану - қазіргі кезде адамзаттың кешендік білімінің бір саласы.

Дінге деген анықтамаға келетін болсақ, ол күрделі іс жэне осы кезге дейін беделді де, бір ауыздан беретін анықтама жоқ деуге болады. Әрбір діни және ғылыми өкілдер өздерінің білімдік саласына субъективті баға беріп дінді анықтайды.

Осылайша әр түрлі көзқарастарды жинақтап, екі топқа бөліп карастыруға болады: дін адам санасының жемісі ме, жоқ, санадан тыс, адам ақылынан биік нәрсе ме? Философия лық тілмен айтқанда, дінге иррационалды (санаға сыйымсыз, логиканың заңына бағынбайтын) және рационалды (зерделі, санаға сыйымды) түрғыдан анықтама берүге болады. Соңғы жылдары дінге деген әралуан көзқарастардың ішінен төрт бағыттағы топтар айқындала бастады: теологиялық, философиялық, ғылыми жэне мәдениеттің салалары.