Каржы нарыгының қалыптасуы жағдайы

Есептерді шешумен қатар студенттерге он минуттық бір ғылыми баяндамаға дайындық ұсынылады және осы баяндаманы олар жазбаша реферат түрінде жазып шығады. Баяндамаға қойылатын негізгі талаптар: жасалған тақырып бойынша теориялық мағлұматтардың мазмұның ашу, көзкарастардың және пікірлердің аргументациясы, студенттердің ұсыныстары, мазмұндаманың қысқа болуы мен нақтылығы.

Қаржы нарығының мәні мен түсінігі. Экономиканың дамуыңда қаржы нарығының ролі. Қаржы нарығының құрылымы. Қаржы нарығы жіктелімінің ерекшеліктері. Қазақстанның қаржы нарығы және оның құрамдас бөліктері. Қазақстан Республикасындағы қаржы нарығының құрамдас бөліктерінің ерекшеліктері.

Ақша нарығынын түсінігі. Ақша нарығының мағынасы мен мәні. Экономикада ақша нарығының ролі. Ақша нарығының құралдары. Қолма-қол және қолма-қолсыз (айналыстағы) қаржыларды пайдалану арқылы төлемдер. Вексель айналысы. Банктік акцептер. Чекпен есеп айырысу. Қолма-қол ақша және оның қызметтері. Төлем міндеттемелері, төлем талаптары. Аккредитивтер. Пластикалық карточкалармен есеп айырысу. Қаржы құралдарының басқа да түрлері.

Депозит нарығының мәні. Дспозит нарығының мағынасы мен рөлі. Депозиттер, коммерциялық банктердің ресурстық базасы ретінде. Депозиттердің типтері. Талап еткенге дейінгі депозиттер. Талап еткенге дейінгі депозиттік шоттардың ерекшеліктері. АТS-шотына орналастыру. Контокорренттік шот. Овердрафпен ағымдағы шот. Чектік депозиттер. Коммерциялық банктердің чектік депозиттермен жұмыс жасауы. Нау-шоттың ерекшеліктері. Жинақ депозиттсрі. Жинақ кітапшаларыидагы шот. Жинақ салымы жағдайындағы көшірмелік шот. Ақша нарығының депозиттік шоты. Депозиттік сертификаттардың жіктелімі. Айналымды және айналымсыз депозиттік сертификаттар.

Қаржы нарығы жүйесіндегі несие нарығының орны. Ұдайы ондірістік процесс кезіндегі несиенің рөлі. Несие мен ақшаның өзара байланысы. Несиенің құрылымы. Қазақстандағы несие нарығынын жағдайы. Несие нарығының құралдары. Несие түрлері. Мемлекеттік несие. Коммерциялық несие. Иппотекалық несие. Халыкаралық несие.

Валюта нарығы: түрлері және оның дамуындағы негізгі кезеңдер. Валюта нарығының дамуы. Валюта нарығы дамуындағы негізгі кезеңдер мен түрлері. Валюта нарығының катысушылары. Биржалық және биржадан тыс валюта нарықтары. Биржадан тыс нарық және валюталарды сату-сатып алуға келісімдер. Қазақстан Республикасындағы валюталық саясат және валюталық реттеу. Валюталық реттеудін нысандары мен әдістері. Қазақстандағы валюталык реттеудің негізгі бағыттары. Жаһандандыру жағдайындағы Қазақстан Республикасының валюталық саясаты. Қазақстанда валюталық режимді либерализациялау. Валюталық бағам және валюталық операциялар. Валютаға сұраныс пен ұсыныс. Валюта бағасьша әсер ететін факторлар. Валютаға баға белгілеу және баға белгілеудін түрлері. Форвардтық валюталътқ операциялар. Шетел валютасының айырбасталуы (свопы). Валюталық опциондар.

Бағалы қағаздар нарығының түсінігі жоне оның құрыльтмы мен түрлері. Бағалы қағаздар нарығының түсінігі. Бағалы қағаздар нарығының құрамдас бөлігі. Бағалы қағаздар нарығының қатысушылары. Бағалы қағаздардың түрлері. Негізгі бағалы кағаздар. Туынды бағалы кағаздар. Бағалы кағаздардың жіктелімі. Қазақстан Республмкасында бағалы кағаздар нарығын қалыптастыру. Жекешелендіру, экономиканы қайта құрастыру процессі ретінде. Қазакстандағы бағалы қағаздар нарығының жағдайы.

Сақтандыру нарығын дамытудың негізгі аспектілері. Сақтандырудын экономикалық мәні. Сактандырудың түрлері. Сақтандырудың жіктелімі. Сақтандыру нарығының қызмет ету ерекшеліктері. Сақтандыру нарығыньтң қатысушылары. Сақтандыру нарығының құралдары. Қазақстандағы сактандыру нарығының дамуы. Қазақстанда сақтандыру нарығын құқықтық камтамасыз ету. Сақтандыру нарығының қазіргі жағдайы.

Қаржы нарығы жүйесіндегі зейнетақы нарығының орны. Зейнетақы нарығының мәні. Зейнетақы нарығының қатысушылары. Зейнетақы жүйесінің түрлері. Ынтымақтастық зейнетакы жүйесі. Жинақтаушы зейнетақы жүйесі. Қазақстан Республикасындағы зейнетақы жүйесін жетілдіру. Қазақстанда зейнетақы жүйесін реформалау. Қазақстан Республикасывда зейнетакы жүйесін құқықтық қамтамасыз ету.

Қаржылық делдалдылықтың артықшылықтары. Тікелей және жанама қаржыландыру. Қаржы делдалдарының түрлері. Коммерциялық банктер және несие ұйымдары. Зейнетақы қорлары. Инвестициялық компаниялар және қорлар. Сақтандыру ұйымдары. Басқа да қаржылық делдатдар.

Қаржы нарығының инфрақұрылымындағы банктердің релі. Қаржы нарығы жүйесіндегі коммерциялык банктердің орны. Банктердің ипвестициялық және несиелік стратегиялары. Банктердің несие саясаты. Бағалы қағаздар нарығында коммерциялық банктер эмитенттер мен инвесторлар ретінде. Банктердің инвестициялық портфелінің құрылымы. Инвестициялық банктер, олардың әр түрлі елдердегі қызметін реттеудің тәжірибесі. Коммерциялық банктердің брокер-дилерлік қызметі. Банктердін кастодиандық қызметі. Коммерциялық банктердің бағалы қағаздармен операциялары. Бағалы қағаздар портфелін қалыптастыру. Бағалы қағаздар бойынша табыстылық.

Зейнетақы нарығының инфрақұрылымы. Зейнетақы активтерін басқару бойынша компаниялар. Банк-кастодиандар. Зейнетақы қорларының ассоциациясы. Зейнетақыны төлеу бойынша мемлекеттік орталық. Жинақтаушы зейнетақы жүйесі. Жинақтаушы зейнетақы қорларының құқықтары мен міндеттері. Жинақтаушы зейнетакы қорлары қызмсттерінің негізгі қағидалары. Зейнетакы қорларының операциялары. Зейнетақы активтерін инвестициялық басқаратын ұйымдардың қызметі. Банк-кастодиандардың кызметі.

Инвестициялық компаниялар мен қорлардың калыптасуы. Инвестициялық қорлардың түсінігі. Инвестициялык қорлардың қызметінің өзіне тән ерекшелігі. Инвестициялық қорлардың типтері. Бағалы кағаздар нарығындағы инвестициялық корлардың жіктелімі. Инвестициялық процестегі инвестициялық компаниялардың рөлі.

Сақтандыру қызметінің негізі. Сақтандыру компаниялары сақтандыру нарығының алғашқы буыны ретінде. Сақтандыру компанияларының түрлері. Қазақстандағы сақтандыру комианияларының қызметі. Мемлекеттік корпорациялардың экспорттық несиелер меи инвестицияларды сактандыру бойынша қызметі.

Банктік емес ұйымдардың несие беруі. Несиелік серіктестіктің қызметі мен түрлері. Ломбардтардың қызметі. Арнайы мамандандырылған банктердің қызметі. Қазақстандағы Даму банктерімен инвестициялық жобаларды несиелеу. Қазақстандағы Тұрғын үй-құрылыстық жинақ банкінің қызметі.

Қор биржасының түсінігі. Кор биржасының пайда болуы. Қор биржасының ұйымдастырушылық, зандылық және экономикалық жақтары. Қор биржасының құрамы мен қызмеггері. Қазақстан қор биржасы айнальтмындағы қаржылық құралдар. Шетел валюталары. Айналысқа шығарылған мемлекеттік бағалы қағаздар. Корпоративтік бағалы қағаздар. Депозиттік сертификаттар.

Қаржы нарығын реттеу. Қаржы нарығын реттеудің модельдері. Қаржы нарығын реттеудің әдістері. Қаржы нарығының негізгі бағыттары. Қазақстан Республикасының қаржы нарығын реттеудің заңнамалық негізі. Қазақстан Республикасының «Қаржы нарығын және қаржылық ұйымдарды мемлекеттік реттеу мен қадағалау туралы» Заңы.

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банктің кызметінің негізгі бағыттары. Қазақстан Республикасындағы Ұлттық Банктің қызметтері, өкілеттілігі және міндеттері. Экономиканы ақша-несиелік реттеу. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банктің лицензиялау қызметі.

Агенттік қызметінің негізгі бағыты. Агенттіктің негізгі міндеттері. Агенттіктің қызметтері. Агенттіктің басқару органдары. Лицензияны алу үшін бағалы қағаздар нарығының кәсіби катысушыларына койылатын талаптар.

Қаржы нарығындағы кәсіби катысушылардың өзін-өзі реттеу ұйымдарының ролі. Өзін-өзі реттеу ұйымдарының түсінігі. Өзін-өзі реттеу ұйымдарының негізгі міндеттері. Қазақстанның өзін-өзі реттеу ұйымдарының қызметі. Кәсіби қатысушылардың өзін-өзі реттеу ұйымдарының ережесі.

Әлемдік қаржы нарығының мәні мен магынасы. Әлемдік қаржы нарығының түсінігі. Әлемдік каржы нарығы дамуының алғышарттары мен қызмет етуі. Қаржы нарығының негізгі даму кезеңдері. Әлемдік қаржы нарығының қатысушылары.

Халықаралық бағалы қағаздар нарығының сипаттамасы. Халықаралық қаржыландырудың негізгі нысандары. Шет ел қор нарықтары. Қор биржаларының индекстері. Бағалы қағаздар нарығын құру модельдері. Еурооблигациялар. Шетел облигациялары және акциялары. Еуродепозиттік сертификаттар. Еурокоммерциялық қағаздар.

Әлемдік валюта нарығы, әлемдік валюта жүйесінің құрамдас бөлігі ретінде. Валют саудасының нысандары. Әлемдік валюта нарығының құрылымы. Ұлттық валюта жүйесі. Әлемдік валюта жүйесі. Халықаралық валюта курстары.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Қаржы нарығы болашақ пен тәуекелді бағалайды. Сондықтан үй шаруашылықтары мен корпорацияларға қор жинау мен несие алу туралы шешім қабылдау ақиарат жинау қажеттілігінен басталады. Қаржы активтерінің табиғаты — бүл үлкен көлемді активтер мен ірі, жақсы ұйымдасқан нарықтарда сауда жүргізу жеңілдігі, сақтау арзандығы. Сол себептерден оларды біз басқа нарықтардағы ағын ретінде емес, қор ретіріде қарастырамыз. Қаржы нарықтарындағы нарықтық тепе-теңцік осы нарыққа ұсыныс және сұраныс көлемдері арасында орнатылады. Қорлардың сүранысы үлкен болуы үшін активтердің сапалылығы мен табыстылығы бірдей болуы керек. Ешқандай тәуекелсіз тепе-теңдік орнатылатын қызмет түрі арбитраж деп аталады. Арбит-ражды тәуекелді ұстаумен шатастыруға болмайды, біріншісі тәуекелдің толық жоқтығын қарастырады, ал екіншісі инвестордың тәуекелді болуын есепке алады. Нарық тиімді болуы үшін, ол бар активтері туралы толық ақпаратты жинап отыруы қажет және әр актив өз тәуекелділігі бойынша дұрыс бағалануы қажет. Қазақстандағы қаржы нарығы көбінесе шетел компанияларының бағалы қағаздары мен қорлары бойынша операциялар жүргізуде.

Өкінішке орай, еліміздегі көптеген кәсіпорындар мен ұйымдар қор нарығына белсенді араласуға және оның мүмкіндіктерін пайдаланып, қосымша қаржы көздерін тартуға дайын емес болып шықты. Тапшылық мәселелерін шешуге мемлекеттің өз активтерін басқарудағы икемсіздігі де елеулі кедергі келтіруде. Осы уақытқа дейін үкімет ұлттық компаниялардың мемлекеттік емес облигациялардың эмитенттері ретінде қуатын да пайдаланған емес. Сондай-ақ мемлекеттік емес бағалы қағаздардың тартымдылығын арттыру мәселелері де шешілген жоқ. Көптеген эмитенттер шығарылған бағалы қағаздар бойынша кірісті уақтылы есептеу мен ақша аударуда тәртіпсіздікке ұрынады, корпорациялық басқарудың тиісті нормаларын өз деңгейінде сақтамай-ды. Мұның ұсақ акционерлердің құқықтары мен заңды мүдделерінің бұзылуына, өзінің іс-әрекеттері жөніндегі ақпарларды ішкі және сыртқы инвесторлардың сұранысына сай тиісті деңгейде ашық көрсете алмауына әкеліп соқтыруда.

Валюта нарығының сауда объектісі — әр түрлі валюталар, яғни коммерциялық банктер жүйесінің өтімді пассивтері. Қазақстанда көбінесе төрт валюта (АҚШ доллары, жапон иенасы, еуро, ресей рублі) бойынша сауда жүргізіледі. Басқа валюталарды бағалау кросс-бағам арқылы анықталуда, ол екі валюта бағамдарының үшінші валютаға — АҚШ долларына қатысты арақатысы.

Валюта нарығында мәміле маржа негізінде танымал нарық құрушылар арасында әр түрлі формалды емес телефон жүйелері арқылы жасалады. Ірі мәмілелер жасасқанда делдалдар құпиялылықты қамтамасыз етеді. Бұл әлуетті сатушыны үлкен шығындардан құтқарады.

Форвардты мәмілелер, фьючерс, опцион және басқа қаржы құралдары олардың иелеріне операцияда валюта бағамының ауытқуына байланысты тәуекелділігін төмендетуге немесе жоғарылатуға мүмкіндік береді. Бірақ жиынтық тәуекел тұрақты, сондықтан ол тек нарық ішінде ғана қайта бөліне алады. Валюта нарығының дамуы, яғни қатысушылар санының көп болуы валюта бағамының тұрақтандырылуына әкеледі де бәсекелестікті өршіте түседі. Бұл да макроэкономикалық тұрғыдан қарағанда елімізде нарық экономикасының орнығуына әкеледі. Сондықтан стратегиялық тұрғыдан келгенде экономиканы сауықтыру, қазір жұмыс істеп тұрған өндіріс орындарын жандандыру және жаңаларын құру үшін қажетті алғышарттар жасау, халықтың әлеуметтік жағдайын жақсарту жөніндегі проблемаларды толық шешуге мүмкіндік береді.

Барлық типтегі нарыктардың өзара байланысы қаржы нарығының жұмыс істеу шартын анықтап береді, яғни:

ретке келтірілген тауар нарығының болуы (кез келген түрдегі және тағайындаудағы тауарлар мен кызметтерге деген сұраныс пен ұсыныстың баланстылығы);

ақша айналысын реттеу, елдің ұлттық банк тарапынан қолма-қол ақша және қолма-қолсыз ақша айналыстары бойынша эмиссияны бақылау;

несие нарығын толық белсендендіру және коммерциялау.

Қаржы институттарының бекітуінде осы ұйымдардың Қазақстан нарығындағы рейтингілерін анықтау маңызды орын алады. Қаржы нарығындағы қатынастардың рейтингілерін жоғары ететін факторлардың біріне клиенттерді көптеп тарта білуі, яғни осы институттардың жиынтық қорлануының (жинақтарының) артуы жатады.

Тиімділіктің ауытқуының келесі түсіндірмесі көпіршіктермен байланыстырылады немесе нарықтық бағасының шын мөніндегі бағасынан түрақты ауытқуына байланысты.