Пәннің оқу жоспары

Қазақстан Республикасы ғылым және білім министірлігі

С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан  Мемлекеттік университеті

 

 

 

Жаратылыстану ғылымдары және экология институты

Экология кафедрасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

 

__________ «Бастауыш әскер дайындық» мамандығы үшін «Экология» пәні бойынша

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Өскемен, 2005

Құрастырған ОЭК экология кафедрасы Бакин С.А.__________ отырысында талқыланды

^{аты жөні} Хаттама №5 «5» қантар 2005ж.

Аға -оқытушы______________

^{қызметі, ғылыми дәрежесі} ОЭК Жаратылыстану

ғылымдары

және экология

институтының 

әдістемелік кеңесінің отырысында бекітілген

Хаттама № 5 «5» ақпан 2005 ж.

 

 

 

Оқу-әдістемелік кешеннің аннотациясы

 

Оқу-әдістемелік кешенінде экология курсының тақырыптық жоспары берілді. Студенттер үшін оқытушымен және өз бетінше орындайтын тапсырмалар, емтиханға арналған сұрақтар және тесттер ұсынылды . Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі берілді. Студенттер оқу үрдісінде тірі ағзалардың тіршілік ету жағдайлары, олардың бір-бірімен және қоршаған ортамен байланысы, сонымен бірге адамның іс-әрекетінің қоршаған ортаға әсері, табиғатты, географиялық ортаны сақтап қалу мәселелері жөнінде нақтылы білім алады . Экология - қазіргі кезеңде табиғатты ұтымды пайдаланудың өткір проблемаларын шешетін орны үлкен дербес салалы ғылым.

Оқу -әдістемелік кешені студенттердің “Экология “ курсын меңгеруіне бағыт-бағдар береді.

Экология мамандығы студенттері  үшін экология оқу курсының оқу-әдістемелік  кешені.

(Құрастырған: Бакин С.А.. - Өскемен:  ШҚМУ баспасы, 2005)

 

 

 

Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті, 2005

1. Пәннің оқу жоспары
1. Жалпы анықтама

1.1 Пәннің аты Экология

1.2 Кафедра Экология

1.3 Оқытушының аты, жөні Бакин  Серик Аскарович

1.4 Байланыс телефоны сабақ кестесіне  сәйкес

42-74-48(жұмыс)

1.5 Жүргізілу орны 4 корпус

1.6 Кредит саны 1

1.7 Оқу жоспарының көшірмесі

 

Курсы	Семес-трі	Кредит саны	Лек-ция	СОӨЖ	ӨБЖ	Бар-лығы
1	2	1	15	15	15	45

1.8 Пререквизиттері

Экология курсына қатысушы студенттердің  орта мектепте оқылатын «зоология», «химия», «география», «биология» пәндерінен мағлұматы болуы тиіс.

Сонымен бірге жергілікті, аймақтың, ғаламдық экологиялық проблемалардан хабары болуы қажет.

1.9 Постреквизиттері

экологиялық білімді экологиялық  мамандық алушы студенттер қала экологиясы, адам экологиясы, табиғатты ұтымды пайдалану,экологиялық білім курстарынан білім алу барысында қолданады.

Курстың қысқаша мазмұны

Курста жалпы экологиялық және классикалық экологияның негізгі  ұғымдары мен заңдары, қоршаған ортаның  экологиялық мүмкіндіктері мен  экологиялық заңдылықтары туралы мағлұматтары қортындыланып, жүйелі түрде берілген.

Сонымен бірге қоршаған ортаның  бүкіл әлемдік проблемалары мен  оларды шешу жолдары, табиғатты қорғау мен табиғи байлықтарды қолданудың экологиялық, отандық экономикалық және құқықтық іс-әрекеттер принциптері мен экологиялық жауапкершілік туралы түсініктемелері берілген.

 

 

 

3

2.1 Курстың мақсаты

Қоршаған орта мен оны пайдалану  барысында табиғатты қорғай алатын, ізгілікті, экологиялық білімі жоғары маман тәрбиелеу;

• табиғатта өтіп жатқан құбылыстар мен процестердің біртұтас байланыстылығы және оның заңдылықтары туралы түсінікті қалыптастыру;
• биосфера құрлымы мен эволюциясы, қоршаған ортаның әлемдік проблемалары мен оны шешу жолдарын түсіндіру;
• ластаушы заттар, биосфера мен географиялық қабықтың басқа компоненттерінің ластануы, олардың ағзаларға әсері туралы жүйелі білім беру;
• қоршаған ортаға ықпал ететін антропогендік әрекеттерге байланысты проблемаларға талдау жасау;
• қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты пайдаланудың экологиялық стратегиясы мен теориясы жайлы мағлұмат беру;
• табиғат пен адамның бірлігін, қоршаған табиғи ортаны қорғаудың қажеттілігін ұғындыру.

2.2 Курстың міндеттері

• Табиғи орта факторларымен тірі ағзалардың өзара қатынасының негізгі заңдылықтары, биосфера мен экологиялық жүйелер қызметінің принциптері жайлы студенттерге нақталы білім беру.
• аймақтық және ғаламдық экологиялық проблемалардың туу себептерін түсіндіру.
• табиғатта болып жататын құбылыстар мен үрдістердің біртұтас байланыстылығын ұғындыру;
• студенттерді табиғаттағы қолайсыз өзгерістердің біліну жылдамдығы мен зардаптық жағдайын алдын-ала болжауға және дұрыс баға беруге үйрету;
• әлемдік экологиялық проблемалар мен оны шешудің жолдарын көрсету.
3. Курстың соңында студенттердің алатын білімінің мазмұны

Тіршілік ортасы мен тірі ағзалардың өзара қатынасының жалпы заңдылықтары.

4

Тірі ағзаларды эволюциялық  уақытына қарай кеңістікке бөлу, ағзалар  санының реттелуі мен өзгеруі, зат  айналымы және тірі жүйелер арқылы өтетін энергия ағыны,биосфера мен  экожүйелер қызметі, табиғатты ұтымды пайдалану принциптері.

Қоршаған ортадағы антропогендік  әрекеттермен байланысты экологиялық  процестер ағынына талдау жасау; оларды жоюдың себептерін анықтау;экологиялық  міндеттерді шешу үшін зерттеулер материалдары мен эксперименттер нәтижесін пайдалануға  дағдылану;биосфераның даму заңдылықтары мен экологиялық тепе-теңдіктің сақтау жағдайын білу; экологиялық үрдістерді талдай білу және табиғатты қорғау қызыметінде нақтылы міндеттер қоя білу .

3 Пән бойынша тапсырмаларды  орындау мен өткізу кестесі

№	Жұмыс түрі	Тапсырма-ның мақсаты мен мазмұны	Ұсыны-латын әдебиет-тер	Орын-далу ұзақ-тығы	Бал-дары	Бақы-лау түрі	Тапсы-ру мерзімі
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Рефе-рат	Өз бетімен жұмыс  істеуге қалыптастыру	Әдеби-еттерден мате-риал жинау	10-15 апта	15	Қорғау	13-15 апта
2	Семи-нар	Студенттерді өз білімін баяндап жеткізуге үйрету	Әдеби-еттерден мате-риал жинау	Сабақ кестесіне сәйкес	10	Баяндама	Семи-нар сабақ-тарда
3	Бақы-лау	Лекцияда берілген материалдарды  меңгеру сапасын бақылау	Әдебиеттерден мате-риал жинау	7-13 апта	10	Жаз-баша есеп	7,13 апта
4	Конс-пекті жазу	Студент-тердің курс материал-дарын  игеруіне ықпал ету	Әдебиет-терден мате-риал жинау	Сабақ кесте-сіне сәйкес	5	Ауыз-ша сұрақ-жауап	Әр са-бақта

 

 

 

 

 

 

 

 

5

3.6 Ұсынылатын негізгі  әдебиеттер:

1. Жатқанбаев Ж. Биосфера. Алматы, 1981
2. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Алматы, 1997
3. Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Алматы, 1995
4. Мұқаұлы С., Үнішев Е. Табиғатты пайдалану экономикасы. Алма-Ата, 1999
5. Молдахметов З.М., Газалиев А.М., Фазылов С.Д. «Экология негіздері». Қарағанды, 2002
6. Дарибаева А.О., Оразбаева Р.С. «Экология негіздері». Астана, 2001

Ұсынылатын қосымша  әдебиеттер

7. Акимова Т.А., Хаскин В.В. Экология. М., 1998
8. Андерсон Дж.М. Экология и наука об окружающей среде. Л., 1985
9. Горелов А.А. Экология (курс лекций). М., 1998
10. Агаджанян Н.А., Торшин В.И. Экология человека. М.,1994
11. Одум Ю. Экология в 2-х томах. М., 1986
12. Вернадский В.И. Биосфера. М., 1967
13. Чернова Н.М., Былова А.М. Экология. М., 1988
14. Новиков Ю.В. Экология, окружающая среда и человек. М., 1998
15. Кормилицын В.И. и др. Основы экологии. М., 1997
16. Реймерс Н.Ф. Экология. М., 1994
17. Шилов И.А. Экология. М., 1997
18. Реймерс Н.Ф. Охрана природы и окружающаячеловека среда: словарь-справочник. М., 1994
19. Никоноров А.М., Хоружая Т.А. Глобальная экология. М., 2000, 285 бет
20. Экологическая антология. Город ХХ века (под ред.Т.Костиной), Алма-Ата, 1999
21. Тарасов А.О. Экология и охрана природы. М., 1990
22. Тонкопий М.С. Экономика и природопользование. Алматы: Экономика, 1998
23. Маркович Д.К. Социальная экология. М.: Просвещение, 1991
24. Моисеев Н.И. Человек, среда, общество. М.: Наука,1982

 

6

7. Рейтинг – шкала

Бақылау түрлері	Балдары
Ағымдық	35
Аралық (тест, коолоквиум, ауызша сұрақ)	25
Қортынды	40
Барлығы	100

3.8 Әр түрлі жұмыстарды  бағалау шкаласы мен белгілері.

Лекция сұрақтарын талдауға белсене қатысқаны үшін -3балл (әр сабаққа қатысқаны үшін –0,2 балл ). Лекция конспектілеуге –3балл (әр конспектіні толық жазғаны үшін-0,2 балл).Семинар сабақтарындағы жұмыстарға - 6 балл (Барлық сұрақтардан конспект жазғаны үшін-0,5 балл ,семинар сабақтарында толық жауап бергені үшін- 5балл). Жекеше жұмыс-5балл, Реферат –10балл (рефератты қорғау-7балл, сұраққа жауап – 2 балл, рефератты безендіру). Коллоквиум – 10 балл. Шағын бақылау жұмысы – 3 балл, аралық шектік бақылау - 15 балл. Бақылау жұмысы – 5 балл. Барлығы – 60 балл.

4. Курстың саясаты

Сабаққа міндетті түрде қатысу (Әрбір  себепсіз қалдырған сабақ –1 баллға кемиді). Сабаққа кешігіп келуге руқсат етілмейді. Сабақ барысында  мұғалімнің сабақ өтуіне кедергі  жасамау.

Берілген тапсырмаларды өз мерзімінде орындау, кешігіп орындалған тапсырмалар (реферат пен бақылау жұмыстары) қабылданбайды.

2 ПӘН БОЙЫНША ОҚУ  ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

2.1 Курстың тақырыптық  жоспары

№	Тақырыптың аттары	Лекция	Семинар	СОӨЖ	ӨБЖ
1	Кіпіспе. Экология ғылымының  даму тарихы.	1		1	1
2	Экологияның мақсаты  мен міндеттері.Қазіргі экономикалық және саяси мәселелерді шешудегі экологияның орны.	1		1	1

 

 

 

7

№	Тақырыптың аттары	Лекция	Семинар	СОӨЖ	ӨБЖ
3	Аутэкология – ағзалардың тіршілік ортасымен  өзара қарым-қатнасын зерттейтін ғылым.	1		1	1
4	Тіршілік орталары және экологиялық  факторлар.	1		1	1
5	Шектеуші факторлар заңы.	1		1	1
6	Синэкология- өсімдіктердің ,жануарлардың және микроорганизмдердің қауымдастығын  зерттейтін ғылым.	1		1	1
7	Демэкология – популяция экологиясы.	1		1	1
8	Популяция құрлымы мен динамикасы	1		1	1
9	Экожүйе- тірі табиғаттың фнукционалдық  бірлігі.	1		1	1
10	Жер беті және су экожүйелерінің түрлері.	1		1	1
11	Биосфера,оның құрамы және сипаттамасы.	1		1	1
12	В.И. Вернадскийдің ноосфера туралы ілімі.	1		1	1
13	Тірі зат және оның қызметі.	1		1	1
14	Табиғат ресурстары және оны пайдалану	1		1	1
15	Табиғатты ұтымды пайдалану	1		1	1
	Барлығы	15		15	15

 

 

8

2 Лекциялық сабақтар тезисі

1 – тақырып. Экология туралы түсінік. Экология ғылымының даму тарихы. (1 с)

Экологияның қазіргі даму концепциясының негізгі кезеңдерінің сипаттамасы. Жеке ағзалардың бір-бірімен және қоршаған ортамен өзара байланыстарын биологиялық зерттеу. А.Гумбольттың, Д.Дарвиннің, К.Ф Руленің, Н.А.Северцовтың жұмыстары. Экожүйелермен биоценоздарды зерттеу. Биосфераны ғаламдық экожүйе ретінде қарастыру. Биосферадағы адамзат қоғамының ерекше ролі. А.Тенсли, В.Н.Сукачев, В.И Вернадский, М.И.Будыконың еңбектері.