Су топырақ және атмосфералық ауа

 

	МАЗМҰНЫ
	КІРІСПЕ	4
	Қауіпсіздік ережелерімен танысу	6
1	АТМОСФЕРАНЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН БАҒАЛАУ	8
1.1	Атмосфералық ауның ластану дәрежесі	8
1.2	Атмосфера ластануының деңгейіне метеорологиялық факторлардың әсері	9
2	АТМОСФЕРАНЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН САПАСЫНА АНТРОПОГЕНДІК ӘСЕР.	12
2.1	. Атмосфераның құрамы	12
2.2	Атмосфералық ауаны ластаушы көздер	16
2.3	Атмосфераны ластағыштардың құрамы	17
2.4	Ауаның стацоинарлы көздерден шыққан заттармен ластануы	18
2.5	Ауаның қозғалмалы көздерден шыққан заттармен ластануы	19
2.6	Ластанған ауаның зиянды әсері	19
2.7	Эксперименттік бөлім	20
3	АТМОСФЕРАНЫ ЛАСТАУШЫ КӨЗДЕРДІ ЖӘНЕ ЗИЯНДЫ ФИЗИКАЛЫҚ ӘСЕРЛЕРДІ БАҚЫЛАУ	31
3.1	Ауа құрамындағы СО2 көлемін анықтау	31
3.2	Атмосфералық ауа құрамын анықтау	33
3.3	Ауаның химиялық құрамын анықтау	34
3.4	Аммиакты, күкіртті сутегін және көміртегі тотығын анықтау	37
	ҚОРЫТЫНДЫ	41
	ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР	42

 

 

Кіріспе

10 наурыз 2014 жылы  Су шаруашылығы экология және  құрылыс факультетінің кафедрасында жиналыс өткізілді. Бұл жиналыста өзіміздің кафедра меңгерушісі Турекельдиева. Р. Т және практика жетекшісі Сарбасова Гүлмира бізді өндірістік практиканың басты бағыттарымен, тапсырмаларымен және техника қауіпсіздік ережелерімен таныстырды.

       Студенттердің өндірістік практикалары біліктілігі жоғары эколог мамандарды дайындаудың негізгі бөлігі болып табылады.

       Өндірістік практиканың мақсаттары  мен міндеттері - теориялық білімді  бекіту, суарылатын жерлерді меңгеру, табиғи экожүйені қадағаладық  және тәжірибелік әдіспен зерттеу және шаруашылық игеру кезінде олардың өзгеруі.

       Оқу өндірістік практика Жамбыл  облысы бойынша экологиялық департаментінің  аналитикалық-зертханасында өтті.

Өндірістік   практикада   біз   біріншіден зерттеу құрылғыларымен таныстық. Практиканың базалары, экологиялық мақсаттардың әдісі мен құрылғыларымен таныстық.

 

Практиканы өту кезінде келесі бағыттар бойынша білімімізді нығайттық:

• экологиялық химия;
• өндірістің экологизациялануы мен қалдықсыз технологиялар;
• табиғатты орынды пайдалану;
• экологиялық менеджмент;
• қоршаған ортаға әсер ету бағасы мен экологиялық сараптама;
• экологиялық мониторинг.

 

Оқу өндірістік практикасында біз үйрендік:

    - қоршаған   ортаның   ластануын   анықтауда   негізі   әдістер   мен   сандық 
бағалауды қолдану;

    -  математикалық модельдеу арқылы экожүйе жағдайын анализ әдісі арқылы 
бақылау;

   - газ-шаң  ұстағыш құрылғының жұмысын, нәтижелілігін  бағалау, жергілікті 
тазалау құрылғыларын пайдалану арқылы тазалау;

   - техникалық  нормативтерді дайындау;

  - өндірістің экологиялық есебін кұру;

   - шаруашылық  қызметтің нормативті - құқтық экологиялық   акт арқылы 
сәйкес еместігін анықтау.

Өндіріс көлемі өскен сайын зиянды заттар мәселесі күрделенуде, әсіресе, жылу энергиясынан аралатын булы газдар, оларға коммуналдық шаруашылықтардың қазандықтары және өнеркәсіп орындарының отын жаққыш агрегаттары жатады. Қазіргі уақытта шығарындылардың негізгі үлесін отын жағып, жоба қуатының 35-40 пайызын пайдаланатын Жамбыл ГРЭС-і» АҚ құрап отыр. 2008 жылы электроэнергия өндіруге 38 пайыз мазут және 62 пайыз табиғи газ қолданылған. Жамбыл облысына келетін газдың 30 пайызынан астамы сол алып кәсіпорынның еншісінде. Сондықтан ластаушы заттар шығарындылары 2007 жылдың бірінші жарты жылдығымен салыстырғанда 2,5 есеге көбейіп, 4804 тоннаны құрады.

Қазіргі уақытта мекемеде қоршаған ортаны қорғау басқармасының табиғат қорғау талаптарының нұсқамасына сәйкес, табиғи газды молырақ пайдалану қарастырылып, отын балансы реттелген. Соған қарамастан соңғы жылдары шығарынды нормасын сақтамау дерегі анықталуда. Атмосфераға жанған отыннан кететін артық температураны қосалқы цехтар қажетіне жарату жүзеге аспай келеді, оның себебі өндірістік құрал-жабдықтар әбден тозығы жеткен.

Отын энергетикалық ресурстарын тиімді пайдалануды жоғарылату негізгі қағида бола тұра, «ҚР экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасы», «ҚР энергия үнемдеу» Заңы талаптарына қарамастан мекемеде, өндірістің технологиясын жаңалау және басқару жүйесін жетілдіру сияқты жұмыс жоспарлары жасалмаған.

Көбіне кіші қазандықтарда және жаққыш агрегаттарда отын сапасы, оны жағу кестесі ескерілмейді, сол сияқты энергия жинағыш шаралар қарастырылмаған. Бұл мәселелерді реттеу мақсатында, «ҚР энергия үнемдеу» Заңы негізінде әкімшілік-аумақтық шегінде энергия үнемдеу бағдарламасы, елді-мекендерді жылумен қамтамасыз ету сызбалары қаралады да, тиімсіз қазандықтарды анықтап, оны әрі қарай реконструкциялау немесе жабу мәселесі қойылады. Тараз қаласында энергия үнемдеу және жылумен қамтамасыз ету сызбасы жасалмаған. Баламалы энергия түрлерін қолдану туралы ақпарат жоқ. Ең күрделі экологиялық мәселелердің бірі - Тараз қаласында шайынды суды тазарту және бүрып әкету стансасының жоқтығы. Осының салдарынан жақын жатқан Жамбыл ауданының бес елді-мекенінің жер астындағы жарамды ауыз сулары ластануда.

 

Химиялық зертханада жұмыс жасау кезіндегі қауіпсіздік ережесі

1. Химиялық зертханада жұмыс жасауға медициналық тексеруден және техника қауіпсіздігі нұсқауынан өткен қызметкерлер ғана жіберілді.
2. Нұсқаудан жұмысқа қабылданушылардың барлығы бірдей біліміне,еңбек стажына немесе лауазымына қарамастан өтуі тиіс
3. Химиялық зертханада кез-келген жұмыс өте ұқыпты,дәл және асығыссыз жасалуы тиіс.
4. Жұмысорнында тек қана қажетті белгілі бір жұмыс жасайтын реактивтер,құралдар және қондырғылар болуы керек.
5. Әр бір жұмысқа кіріспес бұрын,олардың барлық кезеңдері түсінікті болуы және күмән туғызбау қажет
6. Барлық зертхана қызметкерлері қауіп-қатер төнген жағдайда қан тоқтата білу керек,жарақаттарды таңа білу керек,жүрекке жасанды дем беру сияқты алғашқы көрсетуге міндетті
7. Барлық жұмыс орындарының көрінетін жерінде толық жабдықталған алғашқы жәрдемнің дәрі-дәрмектері болуы міндет.

Электр жабдықтарымен жұмыс жасау ережесі

Қазіргі замандағы зертханалар электр жабдықтарымен өте жоғары деңгейде толық жабдықталған

Химиялық зертханада адамның электр тоғымен зазақымдану деңгейінебайланысты қауіпі жоғары және қауіпі өте жоғары болып бөлінеді

Электр тоғы әсерінен зақымданудан қорғану

1. Құралдардың жерге қосылмауы немесе бұзылу
2. құралдардың сыртында электр тоғы тұйықталуының әсерінен күшті пайда блуы 

Өрт сөндіру әдісі

Өрт сөндіру құралдары:әр түрлі өрт сөндіргіштер,асбестік мата,су құбырындағы су.

Өрт сөндіргіштердің түрлері;

1. Әр зертханада көмірқышқылды өрт сөндіргіштер болуы қаже
2. Этильді өрт сөндіргіштер
3. Аэрозольді өрт сөндіргіштер
4. Қолға ұстайтын ұнтақшалы өрт сөндіргіштер
5. Химиялық көбік жоғары электр өткізгіштік болғандықтан өрт сөндіру уақытында ғимаратты тоқтан ажырату керек
6. Барлық уақытта зертханада су мөлшері көп мөлшерде болуы тиіс
7. Зертханада асбеттік мата қолайлы жерде тұру қажет
8. Өртке қарсы қауіпсіздік нормасы юойынша әр лабораторияда құм болуы қажет

Алғашқы жәрдем көрсету кезінде мына ережелерді есте сақтау керек

1. Егер жараға улы заттар түскен жағдайда жараны жуу керек
2. Басқа барлық жағдайда,жараға тот және құм т.с.с. түссе де,оны сумен немесе дәрілік ерітіндімен сүрту қажет
3. Жараға май жағуға және ұнтақша себуге болмайды,себебі жараның жазылуына кедергі жасайды
4. Жараның ішіне йод тимеу қажет
5. Жарақат алған жағдайда тез арада дәрігерге көріну қажет
6. Жасанды дем:Ауыздан ауызға немесе ауыздан мұрынға
7. Электр тоғымен зақымданған кезде Жарақаттанған адамды тез арада тоқ әсерінен айыру керек.Электр тізбегінен айырылғанға дейін зақымданған адамның денесін жалаң қолмен ұстауға блмайды
8. Адам уланған кезде алғашқы жәрдем берудің негізгі ережесі улану дәрежесіне қарамай дәрігерді шақырту қажет
9. Тыныс алу жолдарымен уланған кезде адамды ең бірінші таза ауаға шығару қажет
10. Егер улы зат киім арқылы теріге түссе киімді шешпей тұрып,зақымдалған жер үлкейіп кетпес үшін сол жерді қайшымен қиып тастау қажет
11. Каппилярлы және венозды қансырауды тоқтату үшін жараны қысып байлайды

Артериалды қансырауды тоқтату жолы белбеу мен емесе орауышпен қолды немесеаяқты қысып бүгіп тастайды

 

1. АТМОСФЕРАНЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН БАҒАЛАУ

 

1.1 Атмосфералық ауның ластану дәрежесі

         Жер беті күн сәулеленуімен бірге біздің планетамыздағы өмірге жарамды климатты ұстап тұрады. Күн жер бетін жылытады. Жер беті өз алдына ауаны жылытады. Жылыған ауа тығыздығы төмендеп, олжоғары қарай көтеріледі. Ал тығыздығы жоғарырақ және суығырақ ауа төмен қарй түседі. Бұл құбылыс ауаның үздіксіз айналымына жағдай жасйады.Айдың бетінде түс кезінде күн көзі тастарды жылытатыны соншалық, тасқа жұмыртқа қуыруға болады; ал түндердің суық болғаны соншалық, көміртегі диоксиді құрғақ мұзға айналады. Климаттың мұндай қатал болуы атмосфераның жоқтығына байланысты.Конденсацияланатын және буланатынатмосфераға еніп, одан қайта шығатын су айналымы болып табылатын гидрологиялық циклғакүн энергиясының 23% жұмсалады.Континенттерді, мұхиттарды, атмосфераны жылыта отырып күн энергиясының 47% сіңіріледі. Бастапқы емес, одан кішк спектрдің инфра қызыл облысы жиілігінде жер беті сіңірілген энергияның көп бөлігін қайта сәулелендіреді. Бұл қайтымды сәулелену Жердегі энергия балансын ұстауда маңызды роль атқарады. Оның төмен энергиялы фотондарыатмосферадан жеңіл сіңіріліп оны жылытады.Көміртегі диоксиді мен су ифрақызыл сіулеленуді жақсы сіңіреді. Осы молекулалармен сіңірілетін энергия қайта сәулеленеді. Атмосфера – Жерде жылуды сақтауға көмектесетін энергия үшін тор болып табылады.Көміртегі диоксиді және басқа да заттармен энергия сіңірілуі мен сәулеленуі парниктік эффектісінің пайда болуына әкеледі, себебі ол сәулелі күн іжылыжапйдағы жылу сақтау әдісіне ұқсас. Егер су және көмірқышқыл газының атмосферадағы концентрациясы өзгермесе және осындай әсері болатын басқа газдардың қосылыстары жоқ болса, парниктік эффект жуықтап алғанда бірдей болады. Бірақ адам іс-әрекетіне де назар аудару керек. Суды алсақ, елеулі мәселелер тумайды.атмосфера құрамында 12 млрд. тоннадай су булары кездеседі. Мөлшері көп болғаны соншалық, оны өзгертуге біздің шамамыз келмейді. Ал көміртегі диоксиді өте аз мөлшерде болады. Адамның іс-әрекеті көмірқышқыл газының ауадағы құрамын көбейтті, кейінгі 15 жылда атмосферадағы СО2 мөлшері 15 % өсті және орташа әлемдік температура 0,5 градусқа өсті.

Көмірқышқыл газының табиғи көздері бұл:

- тыныс алу процесстері:

- жанартаудың атқылауы;

- органикалық заттардың  ыдырауы;

- өздігінен пайда болатын  өрттер;

- органикалық заттардың тотығу реакциялары,