Лизинг түсінігі және оның дамуы

4. Нарыққа шолу жасау;

5. Өндірістік жоспар (өндіріс  ұйымы мен шикізат пен материалдардың шығу әдісі, қолданылатын технология мен жабдықтар).

6. Жұмыстарды орындау  кестесі (жобаны жүзеге асырудағы  негізгі кезеңдердің календарлық  жоспары және оны жүзеге асырудағы  қаржы ресурстарының керектігі).

7. Басқару мен ұйымдастыру (негізгі қатысушылар, кәсіпорын-ның  ұйымдық  жобасы, ішкі байланыстар мен ұйым шегіндегі жауап-

тылықты бөлу, сыбайластармен қамтамасыз етушілер);

8. Компанияның капиталы  мен заңды формасы (кәсіпорынның  меншік формасы мен құқықтық  статусы, қазіргі кездегі бар және болашақта керек болатын қаржы деректері).

9. Кесте түріндегі және  график түріндегі қаржы жоспары, өткен жолдардың қаржы көрсеткіштер, есептік көрсеткіштердің деректері, компанияның даму сценариі, тауар  өткізу көлемі, ақша шығындары  мен кірістерінің балансы (қаржы ағымының жобасы), кіріс пен шығын кестесі (кірістің қалыптасуы өзгеруі), кәсіпорын активтері мен пассивтерінің жобаланған балансы (бұл құжаттың құрылымы кәсіпорынның жалпы қабылданған есеп балансының құрылымына сәйкес келеді), шығынсыздыққа жетудің графигі (өндіріс көлеміндегі шығындарды жабуға қажетті сауда деңгейі көрсетеді); барлық көрсеткіштер мен модельдер бюджет есебіне жалғану керек.

10. Қаржының қосымша айналымы  туралы деректер;

Лизинг беруші осы қажетті құжаттардың барлығын алған соң лизинг жобасын жан-жақты тексеруден өткізеді.

Лизинг беруші лизинг алушының лизинг төлемдерін жүзеге асыру шамасын контракт мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда мүлікті қайтадан лизингке өткізу немесе сату мүмкіндігін бағалауға міндетті.

Халықаралық лизинг кезінде мынадай мәселелер туындайды: төлем валютасын таңдау, валюта бағытының өзгеруін бағалау, лизинг алушының кедендік режимі, елдер арасында екі жақтан салық салуды болдырмау туралы келісім, шетел капиталының меншік құқын қорғау.

Леведж-лизинг кезінде кепілдік құқығымен, сақтандырумен кепілдіктің түрлеріне байланысты басқа да қосымша сұрақтар пайда болуы мүмкін.

Лизинг беруші лизинг мәмілесін жасау жөнінде шешім қабылдаса лизинг алушының өтініші бойынша мүлікпен қамтамасыз етуге тапсырыс жібереді. Онда лизинг алушының заңды мекен-жайы мен банк реквизиттерімен қоса мүлік пен оның барлық параметрлері және лизинг алушының орналасқан жері көрсетіледі. Егер қосымша жұмыстарды орындау қажет болса, бағасын (ақысын) көрсете отырып, осы жұмыстарды орындауға тапсырма береді.

Мүлікпен қамтамасыз етуші тапсырысты алған соң, тапсырыс алғаны жөнінде және жұмыстарды орындап болғаны жөнінде лизинг берушіге хабарлайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

Дүниежүзілік экономикада Қазақстан Республикасының интеграциялау процесі шарасыз. Бірақ дамыған капиталистік елдердің қаржылай қолдауынсыз бұл процесс баяу жылжиды. Қазіргі таңда барлық елдер, даму деңгейіне қарамай, сырттан қаржыландыру процестерін қолдануда. Олар мынадай:

- объектілерді қаржыландыру; трансакцияларды қаржыландыру; жобалық қаржыландыру; халықаралық лизинг және тағы басқалар. Халықаралық қаржыландырудың барлық түрлері инвестициялау қызметтің жалпы түсінігіне кіреді. Бірақ соның ішінде бір ғана қаржы операциясы, яғни лизинг механизмі.

- шетел валютасының ауытқуымен  байланысты туатын валюттік қауіптен;

- көлік тасымалдаумен  байланысты (тауардың бұзылуы, жойылуы) пайда болатын қауіптерден;

- моральдық тозған жабдықтар  мен техниканы, технологияны алу  қаупінен;

- пасық қызметтестермен  жұмыс істеу қаупінен сақтамайды.

Мысалы халықаралық экономикалық қызметтесу мақсатында еліміздің Президенті Нұрсұлтан Назарбаев “Интеграция, бизнес, прогресс” ұранымен өткен Еуразиялық экономикалық одақтастың бірінші экономикалық форумына қатысты. Ол өз сөзінде ЕврАзЭС шеңберіндегі интеграция мәселелерін, Қазақстанның экономикалық жағдайы мен бизнес жасау мүмкіндіктерін талқылады.

Сондықтан лизинг инвестициялық қызметтің тиімді құралы болып табылады және ол “Инвестициялық қызметті дамыту және Қазақстан Республикасына шетел инвесторларын тарту туралы” ҚР Үкіметінің қабылдаған кешендік бағдарламасында көрсетіліп, сол бойынша жүзеге асырылуда. Лизинг инвестициялаудың әдеттегі формаларымен қатар өзіне тән мүмкіндіктерінің арқасында техниканы қайта қаруландыруға қажетті өнеркәсіп кәсіпорындарын құруға және экономика құрылымын қайта құруға септігін тигізеді.

Қазіргі уақытта лизинг өнеркәсіптік кәсіпорындарға инвестицияларды жұмылдырудың жалғыз ғана тәсілі болып табылады.

Осыған байланысты Қазақстан жоғары оқу орындарының оқу жоспарында “Лизинг” арнайы пәні пайда болды. Лизинг Қазақстанның экономикасын өркендетуге атсалысады. Сонымен қатар лизинг өндірістің дамуына ықпал жасайды.

 Бұл лизинг алушыларды  лизинг бизнесіне қатысуға тартады. Лизингтің бірқатар артықшылықтары  мынадай:

- мүлікті жоғалту қаупі  лизинг берушінің мойнында болады;

- қызмет көрсету мен  жөндеу жұмыстарын лизинг беруші  жүзеге асырады;

- лизинг мүлкін ауыстырып  алуға және ең жаңа, қазіргі  шығарылған жабдықтармен пайдалануға  болады;

- лизинг төлемдерін мүлікті  пайдалана бастағаннан кейін  де жүзеге асыруға болады;

- лизинг шартында алдын-ала  қарастырылған шарт аяқталған  соң лизинг алушының символикалық  бағамен мүлікті меншігіне сатып  алу лизинг алушы үшін өте  тиімді.

Лизинг алушының әртүрлі талаптарына бейімделе алатындар үшін де тиімді. Мысалы лизинг төлемдерін өтемақы негізінде де жүзеге асыруға болады (мысалы, сыра өндіру үшін алынған лизинг жабдығының құнын, осы жабдықта өндірілген сыра өтеуге болады).

Лизингтік құқықтық реттелуінзаңмен және нормативті акттармен реттелетін құқықтық-азаматтық мәміле ретінде қарастыра отырып, оның кейде алаңдатушылық туғызатынын айта кеткен жөн. Өйткені әлеуметтік-экономикалық, қоғамдық құқықтық процестердің даму мен күрделену кезеңінде бізге балама емес, нақты реттейтін Заң қажет. Жоғарыда айтылған мәселелердің барлығы ”Салық және бюджетке иіндетті төлемдер туралы”, “Банктермен банк қызметі туралы”, “Қаржы лизингі туралы” Заңдарға Азаматтық Кодекске сәйкес өзгерістермен қосымшалар енгізуді талап етеді.

“Оперативті лизинг туралы”, “Банк лизингі туралы” заңдар талқыланып, қабылдану керек. Мысалы, қаржы потенциалы мол екінші деңгейдегі банктер лизинг беруші бола алады. Кіші және орта бизнесті қолдау үшін Қазақстан Республикасының Президентінің “Кіші және орта кәсіпкерліктің субъектілерінің қызметіне мараторий туралы” (Мемлекеттік органдар жағынан субъектілер қызметіне заңсыз араласуына және тексеруіне жол бермеу туралы) жариясына сәйкес, лизингтік компанияларын жан-жақты қолдау, салық, несие, амортизация жеңілдіктерін және кеден, салық, банк туралы заңдар саласындағы лизинг қатынастарына қатысушылар үшін преференция-ларды қарастырып, заңды ету керек.

Қорыта келе лизингке біздің республикамызда технологиялық жаңа жолдарды ашуға және халықаралық сауда қатынастары жүйесіне енуге мүмкіндік беретін экономикалық қызметтің құралы ретінде баға бергім келеді.

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН  ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

Нормативтік-құқықтық актілер:

 

1) Қазақстан Республикасының Конституциясы 7 қазан 1998 жылы № 284-І, Алматы, ЖШС “Баспа”.

2) Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі (Жалпы және Ерекше бөлімдер) – Алматы: ЮРИСТ, 2002.–309б. (2002 жылғы 21 мамырдағы ҚР-ның № 323 – ІІ Заңымен енгізілген өзгертулер мен толықтырулар).

3) Закон Республики  Казахстан “О финансовом лизинге” от 05 июля 2000 года № 78-ІІ ЗРК.

4)Закон Республики  Казахстан “О налогах и дру䐳их обязательных платежах в бюджет (Налоговый кодекс)”ࠠот 12 июня 2001 года № 210-ІІ.

5) Закон Республики  Казахстан “Об инвестициях” от 8 янв䐰ря 2003 года.

6) Постановление Правительства Республики Казахстан от 24 января 2000 года № 118 “О внесении изменений и дополнений в Постановление Правительства Республики Казахстан  от 14 апреля 1997 года № 558”.

7) Правила составления Декларации по НДС (Форма 300.00), утверждены приказом Министра государственных доходов РК от 18.09. 2001года № 1306.

8) Справочник бухгалтера за 2000 год “Казахстанские стандарты бухгалтерского учета и методические рекомендации к ним, введенные в действие с 01.01.1997 года” Часть ІІ.

 

Арнайы ғылыми әдебиеттер:

9) Лещенко М.И. Основы лизинга: Учебное пособие / М.И. Лещенко. – М.: Финансы и статистика, 2002.-336 С.

10) Коган Э.Э. Правовые и основы лизинга / Э.Э.Коган // Институт рынка.-1996 - № 3. – с. 61-73.

11)Григарук В.В. Законодательное регулирование агролизинга/ В.В. Григарук // Научно-практический журнал “Транзитная экономика”. –2002. -№ 4-5. –с. 83-90.

12)Тагашев Н.Е. Совершенствование регулирования финансового лизинга в сельскохозяйственном производстве / И.Е. Тагашев // Научно-практический журнал “Транзитная экономика”. –2002. № 6. –с. 106-109.

13)Волков Н. Международный финансовый лизинг / Н. Волков Н. Экономика и жизнь. –1996. -№ 20. –с. 42.

14) Казахстанская права от 20 февраля 2003 г. - № 51. – с. 1.

15) Казахстанская права от 15 февраля 2003 г. - № 47-48. –с. 1

16) Казахстанская права от 1 марта 2003 г. - № 61-5-62. – с. 7. 

17) Абдраим Р. Развитие финансового лизинга в Казахстане: реальность и перспективы / Р. Абдраим // Аль Пари. - 2000. - №5. –с. 41-44.

18) Р. Маметова Правовое регулирование договора лизинга в Казахстане / Р. Маметова //Предприниматель и право. –2000.

19) Танайлова Ю.А. Договор финансовой аренды (лизинг) / Ю.А. Танайлова // Предприниматель и право. –1997. - № 21. 9-13.

20) Муржунов Т. Лизинг: Инвестиции, выгодные нам. Это лучше кредитов: /Т. Муржуков// Внешнеэкономическая деятельность. –1994. - № 8. – с.

21) Гражданское и торговое право капиталистических стран. Учебник. М.: МО, 1993. с. 235.

22) Кабатова Е.В. Лизинг: правовое регулирование, практика / Е.В.Кабатова. – М.: ИНФРА-М, 1998. – 204 С. – (Библиотека журнала “Консультант директора”).

23) Сагадиев К.А. Лизинг в Казахстане / К.А.Сагадиев, А.С. Смагулов, А.И. Мырзахметов. – Алматы: Агроуниверситет, 2000. – 202 С.

24) Чекмарева Е.Н. Лизинговый бизнес: Практическое пособие по организации и проведению лизинговых операций / Е.Н.Чекмарева. – М.: Экономика, 1994

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.1. Кестесі.(Қосымша А)

 

Несие және лизинг механизмін қолданудың ерекше өзгешеліктері

Несие	Лизинг
Инвестициялар кез-келген кәсіпкерлік қызметке жұмсалады	Инвестициялар өндірістік қызметті күшейтуге, күштерді дамыту мен модернизациялауға жұмсалады
Керекті құралдардың жоқтығына байланысты қаржыны жұмсауды қадағалау, бақылау	Қаржы жұмсауды бақылау қамтамасыз етілген, өйткені лизингке нақты бір мүлік (құрал-жабдықтар, машиналар және т.б.) беріледі
Несие алу үшін, оны қайтарудағы 100% кепілдік керек	Кепілдіктің көлемі өзі кепілдік болып табылатын лизингке берілген мүліктің (құрал-жабдықтар мен машиналардың) құнына төмендейді
Алынған мүлік кәсіпорынның балансына әсер етеді, оған амортизация есептеленеді	Мүлік лизинг берушінің немесе лизинг алушы-кәсіпорынның балансына әсер етеді. Жеңілдетілген (3-коэффициентімен) амортизация есептеледі
Несиені өтеу алдын-ала қарастырылған салықтар салынатын кәсіпорынның тапқан табысы есебінен жүзеге асырылады	Лизинг төлемдері (өнімнің құнына кіреді) салық базасын төмендетіп, өндірістің дамуына жағдай жасайды

 

1.2. Кестесі. (Қосымша В)

Лизинг төлемдері операциясының кешені

Төлеу түрі бойынша	Есептеу тәсілі бойынша	Төлеу мерзімі бойынша	Төлеу тәсілі бойынша
Ақшалай	Инвестиция- лаған түрде	Біруақытта	Тең үлеске бөліп төлеу
Өтемақы түрінде	Аванс түрінде	_______	Төлем көлемін біртіндеп көбей-ту арқылы
Аралас	Ең кем түрінде	_______	Төлем көлемін біртіндеп азай- ту арқылы
_______	Көмескі түрінде  (неопределенн.)	_______	_______