Экономиканың қаржы секторын мемлекеттік басқару

Қаржылық жоспарлау  обьектісі ақшалай қор болып  табылды. Ал ақшалай қорлардың жиынтығы мемлекеттің қаржылық ресурстарын  құрайды.

Бірсыпыра   шет  ел  мамандарының  пікірінше   Қазақстанда  жеңіл өнеркәсіп және  туризмді  дамытуда  инфляция  салдарын  баяулатуға  болады.Сондықтан бұл салалардың   дамуына айырықша  көңіл бөлінуі керек. Сыртқы  сауда мен айналысатын кәсіпорындарды  толық   өзін - өзі   валюталық ақтауға кешіру, ұлттық  ақша  теңгені  ендіру  толық  қажет .Сонымен  инфляцияның  халықтың  әл – ауқатының  деңгейіне  теріс  әсер  ететін  нәтижелерін  азайту  керек.

         ″  Қазақстан  Республикасының   Ұлттық  банкі  туралы" Заңға   енгізілген  және  1 қаңтардан   басатп  күшіне  енген  соңғы  өзгерістерге  сәйкес, Ұлттық  банктің  негізгі  мақсаты  бағалардың  тұрақтылығын  қамтамасыз  ету  болып  табылады. Сондықтан  қазіргі  уақытта  Ұлттық  банк  инфляция  бойынша  бағдарларды  белгілейді.Тиісінше,Ұлттық  банк  теңгенің  айырбас  бағамы  бойынша  бағдарларды  белгілемейді  және  ішкі  валюта  рыногында  теңгенің  айырбас  бағамының  алыпсатарлық  секірістерінің  алдын  алу  қажет  болғанда  ғана  барынша  аз  қатысатыны  болмаса, оны  қалыптастыруға  араласпайды.

Адам өмірі  өне  бойы  қозғалыста  болғандықтан, ондағы  қоғамдық  қатынастар  өзгеріп, жаңарып  отырады.

      Инфляция  қағаз  ақшалардың  алтынмен  салыстырғанда  құнының  төмендеп  кетуімен  туады  да, товарлар  бағасының  көтерілуіне  әкеп  соғады.Экономика  ілімінің  дүниеге  келуі  адамзат  қоғамының  аяқтан  тұруымен  қатар жүрді.

      Республикада  осы  өтпелі  кезеңде  ауыр  да  қарама-қайшы  процестер   болып  отыр.Соның  бірі  инфляция  болып  отыр.

      Бүгінде   адамзат  өмірі  қай  жағынан   алып  қарасаңыз да  әр  түрлі мәселелермен  бетпе – бет келіп отыр,оның  бірі  экономиикалық жағдайлар.Қазірде жер бетінде сол сауалдар  мен жағдайлар көп ескерілуде.

      Шынын   айтсақ, ұлттық  валюта  енгізілгеннен   кейін  алғашқы  екі  жыл   біздің  еліміз  үшін  өте  қиын  жылдар  болды. Жалпы  экономикалық  сипаттағы  объективті  қиындықтар  ( бағларды  ырықтандыруға  және  өндірістің  құлдырауына  байланысты  инфляцияның  жоғарғы  деңгейі, импорт  тауарларының  қанағаттандырмайтын  сұраныстың  едәуір )  шет  ел  валютасына  сұраныстың  өсуіне, ал  ізінше, бағамның  өсуіне  әкеп  соқты.Теңгені  енгізуге  қатысты  есеп  айырысу  жүргізген  кезде  ұлттық  валютаның  тұрақтылығына  ықпал  ете  алатын  барлық  негізгі  факторлар  есепке  алынған. Алғашқы  кезде  теңге  бағамы  төмендейді деп  күтілген  болатын.Алайда ,мысалы  1994  жылы  кәсіпорындардың  сәтсіз  жүргізілген  өзара  шаруашылық  есеп  беруі  сияқты  өтінішті   экономикалық  жаңсақтықтар   алғашқы  айларда   теңге  айналысының  жағдайын   біршама қиындатты. Енгізіген кезден  бастап  алғашқы жеті  айда  8  есе құнсызданды.

     Ия, шынында   теңгені  енгізгеннен  кейінгі   екі  үш  жылда  оның  бағамы  тұрақсыз  болды, инфляция  қарқыны   көбейгендігі  белгілі. Мұны  теңге   енгізілген  кезде  болжамдаған  болатын. Бірақ, міне  біз  өзіміз  көріп  отырғанымыздай  теңге  нарықта  тұрақтанды. Мүмкін  оның  алғашқыда  құлдырау  себебі,  біздің  елде  КСРО  құлағаннан  кейінгі  қаржы  жүйесінің  біршама  сақталынуы  және  өз  ұлттық  валютамызды  бірінші  рет  нарық  сахнасына енгізуінде, теңгеге  нарықтың  әсері  болуы  шығар. Алайда,енді  біз  сеніммен  теңгенің    аяғына  тік  тұрып   тұрақтанғанын 

     Қазіргі   кезде  біздің  елде  қаржы   саясаты   тұрақтанды  деп   айтуға  болады.Жоғарыда  айтылғандай ұлттық  банк  бағдарды  инфляция  бойынша ғана  белгілейтін   болады. Тағы  да  осы тақырып бойынша айтатын жаңалық ол  2004  жылы  27   қаңтарда  Президентіміздің  ұлттық  банк  төрағасы  етіп  Сайденов А.Г мырзаны   тағайындауы. Ол  ұлттық  банк  қызметінің  тікелей  ауысуына  байланысты  болар.Ендігі  кезде  бүкіл   халық, Президентіміз  жаңа  ұлттық  банк  төрағасына  сеніп ,әрі  қарай  еліміздің  экономикасына  тұрақтандыруға  сенуде.Халқымыз  үмітпен  " Іске сәт ″ демек.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған  әдебиеттер   тізімі:

 

1. Әубәкіров " Экономикалық  теория  негіздері " Алматы  1994 ж.
2. Мәдешев Б " Нарықтық  экономика  теориясына  кіріспе " Алматы  1995 ж.
3. Эдвин.Дж. Доллан " Макроэкономика" Москва 1995 ж
4. Мельников В.Д " Экономика  Казахстана "              Алматы 1995 ж
5. Тобаяқов  Б "Егемен  елдің  экономикасы "
6. Алматы  1995 ж.
7. 6.   Қаржы - қаражат   1999  № 1
8. 7.  Қаржы - қаражат // 2000  № 9
9. 8.  Қаржы - қаражат //  2002  №3
10. Егемен  Қазақстан  2003 № 15 қараша
11. Казахстан  в цифрах  2003, 20004
12. Статистикалық  бюллетень 2004
13. Қазақстан Республикасының «Бюджетке төленетін салықтық және басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексі.