Еңбек гигиенасы мен өндірістік санитария

- өңделген бұйымдардың  сапасын жоғарлатуға және өңдеуге  кеткен шығын мөлшерін неғұрлым  азайтуға тиісті амалдар қолдану  жұмыстарын ұйымдастырады, атқарады.

    Техникалық бақылау бөлімі:

- өндірілген өнімдердің  сапасына жаппай бақылау жасауды жүзеге асырады;

• жұмыс орындарына өнім сапасын күнделікті жедел бақылайды;
• кәсіпорында келіп түскен материалдар мен басқа да бұйымдардың сапа жағынан кірістік бақылауын ұйымдастырады;
• жобалау- конструкторлы және  технологиялық бөлімдермен  бірлесе отырып, кәсіпорындарда шығарылған өнімдерге куәлік  береді.

Бас механик пен бас энергетик қызметі:

• кәсіпорын  ауқымында түрлі қызмет көрсетеді;
• жөндеу, технология, энергетика, жылу жабдықтары мен бір қалыпты қамтамасыз етуді ұйымдастырады;
• кәсіпорында электр мен жылу энегриясын таратуды жолға қояды ;

Кадрлар бөлімі, әдетте, директордың бір орынбасарына немесе директордың өзіне бағынады.Оған:

• қызметкерлерді жұмысқа алу және жұмыстан босату тәртібін сақтау тапсырылады;
• қызметкерлердің жұмысқа тіркейді;
• кадрларды оқытады және қайта даярлайды;
• еңбектің техникалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөнінде нұсқаулар береді.

Жоғарыда кәсіпорындағы басқару қызметінің жалпы мәселелері қарастырылады.Көлемі жағынан шағын кәсіпорындарда аталған атқарымдар бір-екі қызметтердің  күшімен де орындалуы мүмкін.                 

Кестені  қарастыратын  болсақ 2 жылдағы мәліметтер арасында біршама айырмашылықтардың бар екенін байқаймыз. Соны 1-ші кесте бойынша талдайық.

Кесте 1- Кәсіпорынның техника – экономикалық

көрсеткіштерін талдау.

№	Көрсеткіш	өлшем бірлік	2010	2011	Ауытқуы +/-	өсуі кемуі %
1	өнімді өткізуден түскен табыс	тг	189267494	193946690	+4679196	102.5
2	өнімнің өзіндік құны	тг	169782066	177635625	+7853559	104.6
3	Жалпы табыс	тг	19485428	17486593	-1998835	89.7
4	Кезең шығындары	тг	16465612	22753373	+6287	138.1
5	Негізгі қызметтен түскен табыс	тг	3019816	-5266780	-2246964	174.4
6	Негізгі емес қызметтен түскен табыс	тг	120119	937491	817372	780.4
7	Салық салғанға дейінгі табыс	тг	3139935	-4329289	-1189	137.8
8	Корпоративтік салық бойынша шығындар	тг	10842	-	10842	-
9	Салық салғаннан кейінгі табыс	тг	3129093	4329289	1200	138.4
10	Төтенше жағдайдағы табыс	тг	522001	-	-522001
11	Таза табыс	тг	2607092	-4329289	-1722197	166.0
12	Қызметкерлердің орташа тізімі	адам	120	135	+15	112.5
13	Еңбекақы қоры	тг	13472640	17010000	15662736	126.2
14	Орташа айлық еңбекақының мөлшері	тг	9356	10500	+1144	112.2

 

Зауытта барлық жұмысшыларға жақсы жағдай жасалған. Жұмысшыларға жарты құнын төлеп, курорттарға демалуға мүмкіндік берілген. Шаруа қожалығында жұмысшыларға асханамен жабдықталған.

Еңбекақы ай сайын кешіктірілмей беріліп тұрады. Жұмысшылардың еңбекақысы мерзімдік формада төленеді. Он екі айда бір рет төленетін бір айлық демалыс беріледі.

Мерзімдік ақы төлеу – қызметкерлердің еңбегіне олардың нақты істеген уақытына сәйкес олардың біліктілігі мен еңбек жағдайын ескере отырып ақы төлеу.

Іскерлік маркетинг жүйесі мен өнімді сату және зауыттың қазіргі заманға сай технологияның құрал-жабдықтары «Меркі ірімшік зауытының» тұтынушылық және өндірістік жеңісін жоғары деңгейде ұстауға жол ашуда.

«Вернер» және «Пфлайдер» сияқты сүт өнімдерін шығаруға арналған ең жақсы құрал- жабдықтар шығарушылардың  алдыңғы қатарлы құрал- жабдықтардың болуы, басқа да өнімдердің түрлерін шығаруға толық мүмкіншілік береді.Зауыт сүт өнімдерін өндіру үшін шикізат өндіретін шетел, сонымен қатар жергілікті өндіріс құрылымдарымен жұмыс істейді.

«Меркі ірімшік зауыты» сүт өнімдерін өндіретін зауыттың өз фирмасының жеке машина паркі және техникалық базасы орталықтандырылған жеткізу жүйесі бойынша тұтынушыларға сүт өнімдерін мезгілінде жеткізіп тұруға толық мүмкіншілік туғызады. Көлігінің қолайлылығының арқасында зауыт тұтынушыларына өзі жеткізеді.

Зауыт өнімдері жеке саудаға,едәуір ірі комарциялық ұйымдарға жеке меншік дүкендер торабына жеке кәсіпкерлер арқылы түседі. Өнімнің ірі бөлігі жеке фирмалық бөлімдерде немесе дүкендерде сатылады. Тұрақты тұтынушыларының арқасында -әскери бөлімдер, балалар үйлері, бала бақшалар сияқты мемлекеттік мекемелер бар.Зауыттың бұл тұтынушыларға тендірде жеңіп алған жеңісінің арқасында қолы жетті.

Сапалы зауыт өнімдерін жарнама арқылы өткізуге және зауыт имиджін көтеруге, сүт өнімдерін тұтынушылар үшін тартымды ететін фирмалық өнім орауыштарының сәнділігі мен оның сыртқы түріне көп көңіл бөлінеді.

Сүт өнімдерін сату саласында қазіргі маркетингтік зерттеулердің нәтижесінде  және халыққа қызмет көрсетудің түрлерін үнемі жетілдіріп түрлендіріп отырады.

Қолайлы бағаның қойылуы және тұтынушылармен қарым-қатынас концепциясы серіктестер мен сатып алушылар мен өзара сенім деңгейінің ынтымақтастығымен қамтамасыз етеді. Бәсекелестің ішкі нарықта өндірістік баға саясатын талдау  негізінде мүмкіншілігінің барынша сүт өнімдерінің бағасын төмендету стратегиясы жүргізіледі. Мұның барлығы зауыт өндіретін сүт өнімдерінің бағасын тұтынушыларға өте қолайлы етеді.

 

      2.4. «Меркі ірімшік зауыты» ЖШС өндірістік  бағдарламасының  

             құрылымын талдау

Қазіргі нарықтық экономика жағдайындағы кез келген жұмыс істейтін кәсіпорын өз қызметі барысында өнім өндіруді бірнеше жылға болжайды. Ол ұзақ мерзімдік стратегиялық бағыттарды жүзеге асырудың бір жолы өндірістік бағдарламаны жасау болып табылады.

Өндірістік бағдарламаны жасағанда көбінесе нарық сұранысына келіп тіреледі, сонымен бірге мемлекеттік тапсырыстар, мемлекеттің саясаты тағы басқа әсер етеді.

Кәсіпорын шығарған өнім көлемі мен оны өткізу көлемі теңескен жағдайда, өнім көлемінің ең тиімді деңгейі анықталады. Кәсіпорын белгілі бір жылға өндіріс бағдарламасын жасайды және ол көп уақытта орындалмай тұруы немесе  аз уақыттың ішінде жүзеге асырылуы мүмкін. Кәсіпорынның өндірістік құрылымының өзгеруі көптеген экономикалық көрсеткіштерді өзгертеді, яғни рентабельділік, таза табыс, құндық түрдегі өндірілген өнім көлемі, материал сыйымдылық және тағы басқа өнім өндіру мен өнім өткізу бір-бірімен тығыз байланысты. Өнімді өткізуге әсер ететін факторлар көп. Олардың негізгісі тауар бағасы мен тауардың сапасы.

Кез келген кәсіпорын өнім өндіргенде шикізат пен материалдарды, ресурстарды неғұрлым аз пайдаланып, соғұрлым өзіндік құны аз өнім шығаруға тырысады. Оған жетудің бірден бір жолы ол жоғары технология мен техниканы тиімді пайдалана отырып өнім өндіру, бірақ та шикізатты аз пайдалануымыз қажет деп, өнім сапасы туралы ұмытпауымыз қажет. Сонымен өндіріс факторларын тиімді үйлестіре отырып, өндірілген өнім бәсеке қабілеттілікке қол жеткізеді.

 Қазіргі заман талабына  келсек, өнімде көптеген қасиеттердің  болуын қажет етеді, ол пайдалылық, төзімділік, жұмысының тиімділігі, эстетикалық талаптараға сай болуы, бағасының арзан болуы, тағы басқа. Біздің мысалымызда сүт өнімдері болғандықтан, мұнда пайдалылық жүрмейді. Оған жұмысының тиімділігі, төзімділік деңгейі, жекелеген жағдайдаларда эстетикалық талаптар қойылады.

«Меркі ірімшік зауыты» ЖШС-ның 2010 жылға арналған өндірістік бағдарламасы.

№	Өнімдер	Өлшем бірлік	2010 жыл			Соммасы мың теңге
			бағасы	жоспар	нақты
1.	Малыш 3.2%	тонна	75	100	97	7275,0
2.	Малыш 3.6%	тонна	80	100	86	6880,0
3.	Малыш 2.2%	тонна	72	100	92	6624,0
4	Малыш 6%	тонна	85	100	98	8330,0
5	Любимое 6%	тонна	85	100	96	8160,0
6	Любимое 3.2%	тонна	80	100	100	8000,0
7	Любимое 2.2%	тонна	73	100	91	6643,0
8	Любимое 1%	тонна	65	100	92	5980,0
9	Любимое %	тонна	60	100	50	3000,0
10	Барлығы Береке 2.2%	тонна тонна	58	900 150	802 145	60892,0 8410,0
11	Береке 3.2%	тонна	62	170	160	9920,0
12	Береке 3.6%	тонна	64	100	98	6272,0
13	Особый майсыз	тонна	65	180	175	11375,0
	барлығы:           тонна			600	723	35977,0
14	Алдиша 2.1%	тонна	70	120	110	7700
15	Алдиша 6%	тонна	73	140	135	9855,0
16	Қаймақ 15%	тонна	40	150	150	6000
17	Қаймақ 36%	дана	62	200	200	12400
18	Қаймақ 20%	дана	57	200	200	11400
19	Қаймақ 6%	дана	60	150	150	9000
20	Қаймақ 36%	дана	45	150	150	6750
21	Қаймақ 20%	дана	60	100	100	6000
22	Қаймақ 15%	дана	43,8	100	100	4380
23	Қаймақ	дана	47,5	200	200	9500
24	Жүзім сүзбесі	дана	36	150	150	5400
25	Бумер сүзбесі	дана	57	150	100	5700
	Барлығы:			1810	1745	94085,0
Барлығы: 3000 190945,0

 

Бұл өндіріс жоспарын қарасақ өнімнің 25 шығаруға бағытталған және оның құны 190945,0 мың тенге. Ал ендігі кесте бойынша бұл өндіріс жоспарының күрделі бұзылғанын көреміз.

«Меркі ірімшік зауыты» ЖШС 2011 жылға арналған өндірістік бағдарламасы

№	Өнімдер	Өлшем бірлік	2011 жыл			Соммасы мың теңге
			бағасы	жоспар	нақты
1.	Малыш 3.2%	тонна	75	100	97	7275,0
2.	Малыш 3.6%	тонна	80	100	86	6880,0
3.	Малыш 2.2%	тонна	72	100	92	6624,0
4	Малыш 6%	тонна	85	100	98	8330,0
5	Любимое 6%	тонна	85	100	96	8160,0
6	Любимое 3.2%	тонна	80	100	100	8000,0
7	Любимое 2.2%	тонна	73	100	91	6643,0
8	Любимое 1%	тонна	65	100	92	5980,0
9	Любимое %	тонна	60	100	90	5400,0
	Барлығы	тонна		900	842	63292,0
10	Береке 2.2%	тонна	58	150	145	8410,0
11	Береке 3.2%	тонна	62	200	200	12400
12	Береке 3.6%	тонна	64	100	98	6272,0
13	Особый майсыз	тонна	65	200	200	13000
	барлығы:           тонна			550	643	40082
14	Алдиша 2.1%	тонна	70	200	180	12600,0
15	Алдиша 6%	тонна	73	200	200	14600
16	Қаймақ 15%	тонна	40	250	230	9200
17	Қаймақ 36%	дана	62	200	200	12400
18	Қаймақ 20%	дана	57	200	200	11400
19	Қаймақ 6%	дана	60	300	250	15000
20	Қаймақ 36%	дана	45	300	300	13500
21	Қаймақ 20%	дана	60	400	380	22800
22	Қаймақ 15%	дана	46	200	200	9200
23	Қаймақ	дана	50	300	280	14000
24	Жүзім сүзбесі	дана	40	200	180	7200
25	Бумер сүзбесі	дана	60	200	200	12000
	Барлығы:			2950	2800	153900,0
Барлығы: 4285 257274,0

 

     2011 жылы жоспар бойынша дана өнім өндірілмек, ол 2010 жылғы өніммен салыстырғанда 16,4%-ке артық, сонымен бірге өнімдер бағасы 3%-ке өседі деп жоспарлануда.

Сонымен кейде тиімді жұмыс істеудің алғышарты болып өндірістік бағдарламаны құру болып табылады. Оны жасау үшін көптеген факторларды ескеріп нақты маркетингтік зерттеулермен қатар, экономикалық көрсеткіштерді анықтап, содан соң шешім қабылдау қажет.

 

      2.5. «Меркі ірімшік зауыты» ЖШС – да өндірістік бағдарламаны   

              жоспарлауын жақсарту жолдары

Қорытындылайтын болсақ, “Меркі ірімшік зауыты” ЖШС – нің өндірістік бағдарламасын жасағанда үлкен зерттеулерді талап етпейді, өйткені бұл салада  кәсіпорынның өнім шығаруға барлық  жағдайлары жасалған, техникасы мен технологиясы ISO-9000 бағдарламасы бойынша халықаралық стандарттарға сәйкес келеді, өнім сапасы жоғары, бағасы да тұтынушыларды толығымен қанағаттандырады. Кәсіпорынға тапсырыстар алдын – ала түсіп жатады.

 «Меркі ірімшік зауыты» ЖШС – нің өндірістік бағдарламаны жасаудағы кездесетін кедергілері ретінде өнім ассортименті мен номенклатурасын кеңейтуге өндіріс қуатының төмендігіне байланысты болып отыр. Бұл кедергілерді аз уақыт ішінде Бельгияның  т.б. елдер компанияларының өнімдерін сатып алу мақсаттары қойылып отыр.

Осылайша «Меркі ірімшік зауыты» ЖШС – нің өз өндірістік қуатын арттыра отырып, өндірісті кеңейтуді мақсат етіп отыр. Ал, ол өз кезегінде  нарықтағы сұраныстардың туындауынан  пайда болды. Өндірістің кеңеюі, әрине өндірістік бағдарламада көрініс табады.

Енді кәсіпорын деңгейіне оралсақ, жоғарыда айтылған бағыттарды жүзеге асырғанда өндірістік бағдарламаны қалыптастыру неғұрлым тұрақты болады. Нарықтағы сұраныстар тұрақтанып, шикізат өндіру мен жабдықтау үзіліссіз болғанда кәсіпорынға өндірістік бағдарламаны, ассортименті тұрақты түрде кеңейте отырып, жасауға көп жұмысты қажет етпейді.«Меркі ірімшік зауыты» келешекте өндірістік бағдарламасын дамыту жүзеге аса бермек, мұнда сұраныс өте жоғары, тек қана кедергілердің бірі өндіріс қуатын төмендігі. Оны да қоғам жақын аралықта Бельгияның; Швецияның; Ресейдің белгілі компанияларынан құрал-жабдықтарды сатып алуды жоспарлауда.

 

       3 БИФИДОҚҰРАМДЫ ӨНІМДЕРДІҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ

       3.1. Бифидобактериялар

       Бифидобактериялар адам және балалар ағзасы үшін үлкен маңызға ие, себебі олар үлкен көледі жұмыс атқарады. Бифидобактериялар  адам ішектерінің  заттарды жақсы өткізуіне себепші болып табылады.  Олар  ағзаға В тобының витаминдерін (рибофловин, никотин қышқылын, придоксин, кобаламин, тиамин, пантотен және  фолил қышқылдарын) стнымен қатар С витаминін белсенді түрде синтездейді.  Бифидобактериялар азоттық қосылыстар әсерінен кебір аминқышқылдарын аланин, валин, аспергинді түзеді. Бифидобактерияға  ішектердің дұрыс жұмыс істеуі жатады.