Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары

Қазақстан Республикасы

Қаржы министрінің 

2007 жылғы  «23» мамыр

№ 185 бұйрығымен

бекітілген

 

Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары

1. Жалпы ережелер

 

1. Бухгалтерлік  есеп шоттарының үлгілік жоспары  (бұдан әрі – Үлгілік жоспар) «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық  есептілік туралы» Қазақстан  Республикасының Заңына сәйкес  әзірленді. 

2. Үлгілік жоспар

 

2. Үлгілік  жоспар қаржылық есептілік элементтерін  топтауға және құндық мәнде  ағымдағы көрсетуге арналған.

3. Үлгілік  жоспарда бухгалтерлік есептің  синтетикалық шоттары осы Үлгілік  жоспарға қосымшаға сәйкес нысан  бойынша өтімділігін азайту тәртібімен  орналастырылған. Үлгілік жоспарда  бухгалтерлік есеп шоттары нөмірлерінің  төрт саны бар. Нөмірдің бірінші  саны бөлімдерге тиістілігін,  екіншісі – кіші бөлімдерге  тиістілігін, үшіншісі – синтетикалық  шоттардың топтарына тиістілігін  көрсетеді, төртінші санды ұйым  дербес анықтайды. 

Операциялар мен  оқиғалардың талдамалық есебiн жүргiзу тәртiбiн дара кәсiпкер немесе заңды  тұлғаның лауазымды адамдары белгiлейдi, олар Қазақстан Республикасының  заңнамалық актiлерiне және құрылтай құжаттарға сәйкес дара кәсiпкердiң немесе ұйымның  қажеттiлiктерiн негiзге ала отырып ағымдағы басшылықты және iстердi жүргiзудi жүзеге асырады.

3. Үлгілік жоспардың  бөлімдері 

5. Үлгілік  жоспар мынадай бөлімдерді қамтиды:

1-бөлім –  «Қысқа мерзімді активтер»;

2-бөлім –  «Ұзақ мерзімді активтер»;

3-бөлім –  «Қысқа мерзімді міндеттемелер»;

4-бөлім –  «Ұзақ мерзімді міндеттемелер»;

5-бөлім –  «Капитал мен резервтер»;

6-бөлім –  «Кірістер»;

7-бөлім –  «Шығыстар»;

8-бөлім –  «Өндірістік есепке алу шоттары».

 

4. «Қысқа мерзімді активтер» 1 бөлімінің шоттары

6. «Қысқа мерзімді  активтер» 1бөлімінің шоттары  қысқа мерзімді ретінде жіктелетін  ұйымның активтерін есепке алуға  арналған.

7. «Қысқа мерзімді  активтер» 1 бөлімі мынадай кіші  бөлімдерді қамтиды:

1000 – «Ақша  қаражаты»;

1100 – «Қысқа  мерзімді қаржы инвестициялары»;

1200 – «Қысқа  мерзімді дебиторлық берешек»;

1300 – «Қорлар»;

1400 – «Ағымдағы  салық активтері»;

1500 – «Сатуға  арналған ұзақ мерзімді активтер»;

1600 – «Өзге  қысқа мерзімді активтер».

8. 1000 «Ақша қаражаты»  кіші бөлімі ақша қаражатын  есепке алуға арналған.

Осы кіші бөлім  мынадай шоттардың топтарын қамтиды:

1010 – «Кассадағы  ақша қаражаты», онда кассадағы  ұлттық және шетел валюталарымен  ақша қаражатының қозғалысы есепке  алынады;

1020 – «Жолдағы  ақша қаражаты», онда жолдағы  ақша қаражатының қозғалысы есепке  алынады;

1030 – «Ағымдағы  банктік шоттардағы ақша қаражаты»,  онда ағымдағы банктік шоттардағы  ұлттық және шетел валюталарындағы  ақша қаражатының қозғалысы есепке  алынады;

1040 – «Карт-шоттардағы  ақша қаражаты», онда карт-шоттардағы  ұлттық және шетел валюталарындағы  ақша қаражатының қозғалысы есепке  алынады;

1050 – «Жинақ  шоттарындағы қаражаты», онда  жинақ шоттарындағы ұлттық және  шетел валюталарындағы ақша қаражатының  қозғалысы есепке алынады;

1060 – «Өзге  ақша қаражаты», онда алдыңғы  топтарда көрсетілмеген өзге  ақша қаражаты есепке алынады. 

9. 1100 «Қысқа  мерзімді қаржы инвестициялары»  кіші бөлімі қысқа мерзімді  қаржы инвестицияларын есепке  алуға арналған.

Осы кіші бөлім  мынадай шоттардың топтарын қамтиды:

1110 – «Қысқа  мерзімді ұсынылған қарыздар»,  онда ұйымдардың мерзімі бір  жылға дейін берген қарыздары  есепке алынады;

1120 – «Саудаға  арналған қысқа мерзімді қаржы  активтері», онда бағалардың қысқа  мерзімді ауытқуларынан пайда  алу мақсатында сатып алынған  қысқа мерзімді активтер есепке  алынады. Қаржы активтерін егер  ол құрылымы қысқа мерзімді  перспективада пайда алуға ынталандыру  туралы куәландыратын портфельдің  бір бөлігі болып табылса, оны  сатып алу себептеріне қарамай  саудаға арналған ретінде жіктеген  жөн. Туынды қаржы активтері  хеджерлеудің тиімді құралдары  ретінде анықталған жағдайларды  қоспағанда саудаға арналған  ретінде қаралады;

1130 – «Өтеуге  дейін ұсталынатын қысқа мерзімді  инвестициялар», онда ұйым берген  қарыздар мен дебиторлық берешекті  қоспағанда өтеу мерзімі басталғанға  дейін ұйым иелік етуге берік  ниетті және қабілетті тіркелген  немесе анықталатын төлемдері  және тіркелген өтеу мерзімі  бар қысқа мерзімді қаржы активтері  есепке алынады;

1140 – «Сату  үшін қолда бар қысқа мерзімді  қаржы инвестициялары», онда мынадай  санаттарға кірмеген қысқа мерзімді  қаржы инвестициялары есепке  алынады:

ұйым берген қарыздар мен дебиторлық берешек;

өтеуге дейін  ұсталатын инвестициялар;

саудаға арналған қаржы активтері;

1150 – «Өзге  қысқа мерзімді қаржы инвестициялары»,  онда алдыңғы топтарда көрсетілмеген  өзге қысқа мерзімді қаржы  инвестициялар есепке алынады.

10. 1200 «Қысқа  мерзімді дебиторлық берешек»  кіші бөлімі қысқа мерзімді  дебиторлық берешекті есепке  алуға арналған.

Осы кіші бөлім  мынадай шоттардың топтарын қамтиды:

1210 – «Сатып  алушылар мен тапсырысшылардың  қысқа мерзімді дебиторлық берешегі»,  онда бір жылға дейін мерзімі  бар активтер және көрсетілген  қызметтер үшін сатып алушылармен  және тапсырысшылармен есеп айырысу  бойынша операциялар және сатып  алушылар мен тапсырысшылардың  өзге қысқа мерзімді дебиторлық  берешегі көрсетіледі;

1220 – «Еншілес  ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық  берешегі», онда бір жылға дейін  мерзімі бар іске асырылған  активтер және көрсетілген қызметтер  үшін еншілес ұйымдарға ұсынылған  құжаттар бойынша есептеулердің  бар-жоғы мен қозғалысына байланысты  операциялар және еншілес ұйымдардың  өзге қысқа мерзімді дебиторлық  берешегі көрсетіледі;

1230 – «Қауымдастырылған  және бірлескен ұйымдардың қысқа  мерзімді дебиторлық берешегі»,  онда бір жылға дейін мерзімі  бар іске асырылған активтер  және көрсетілген қызметтер үшін  қауымдастырылған және бірлескен  ұйымдармен есеп айырысу бойынша  операциялар және қауымдастырылған  және бірлескен ұйымдардың өзге  қысқа мерзімді дебиторлық берешегі  көрсетіледі;

1240 – «Филиалдар  мен құрылымдық бөлімшелердің  қысқа мерзімді дебиторлық берешегі»,  онда филиалдардың шоттарына  ақша қаражатының түсуі және  есептен шығуы жөніндегі операциялар  және филиалдар мен құрылымдық  бөлімшелердің өзге қысқа мерзімді  дебиторлық берешегі көрсетіледі;

1250 – «Қызметкерлердің  қысқа мерзімді дебиторлық берешегі»,  онда қызметкерлердің:

активтерді  сатып алуға есеппен берілген ақша қаражаты, қызметтерге ақы төлеу, қызметтік іссапарлар мен басқалар;

қызметкерлерге  берілген қарыздар бойынша қызметкерлердің  дебиторлық берешегінің қозғалысына  байланысты операциялар, сондай-ақ ұйымға қызметкер келтірген материалдық  шығынды (кемшін шығу, талан-таражға  салу, бүліну және басқалар) өтеу жөніндегі  есеп айырысу және қызметкерлердің  өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешегі көрсетіледі;

1260 – «Жалдау  бойынша қысқа мерзімді дебиторлық  берешек», онда ағымдағы кезеңде  операциялық және қаржылық жалдау  бойынша ағымдағы жалдау төлемдерін  жүзеге асыру жөніндегі шығыстар  есепке алынады;

1270 – «Алуға  қысқа мерзімді сыйақылар», онда  мыналар:

акциялар (қатысу үлестері) бойынша есептелген дивидендтер;

қаржылық жалдау бойынша есептелген сыйақылар, берілген қарыздар, сатып алынған қаржы  инвестициялары, сенімді басқару  және өзге есептелген сыйақылар жөніндегі  дебиторлық берешектің қозғалысына  байланысты операциялар көрсетіледі;

1280 – «Өзге қысқа мерзімді дебиторлық береек», онда алдыңғы топтарда көрсетілмеген, бір жылға дейін мерзімі бар өзге дебиторлық берешек бойынша операциялар көрсетіледі, мысалы, алынған вексельдер бойынша, сақтандыру ұйымдарына сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру бойынша берешек;

1290 – «Күмәнді  талаптар бойынша резерв», онда  күмәнді талаптар бойынша резервтерді  құруға және оның қозғалысына  байланысты операциялар көрсетіледі.

11. 1300 «Қорлар»  кіші бөлімі қарапайым қызмет  барысында сатуға арналған, немесе  сату үшін өндіріс процесінде, немесе өндірістік процесте немесе  қызметтер ұсыну кезінде пайдалануға  арналған шикізат немесе материалдар  нысанындағы активтерді есепке  алуға арналған.  Осы кіші бөлім мынадай шоттардың топтарын қамтиды:

1310 – «Шикізат  және материалдар», онда өндірістік процесте одан әрі пайдалануға арналған шикізат және материалдар, оның ішінде ауыл шаруашылық шикізаттар және материалдар есепке алынады;

1320 – «Дайын  өнім», онда дайын, оның ішінде ауыл шаруашылығы өнімі есепке алынады;

1330 – «Тауарлар», онда тауарлардың, оның ішінде сатып алынған және қайта сатуға сақталған ауыл шаруашылығы тауарларының қозғалысына байланысты операциялар көрсетіледі;

1340 – «Аяқталмаған  өндіріс», онда аяқталмаған өндіріс  бойынша шығындар есепке алынады;

1350 – «Өзге  қорлар», онда алдыңғы топтарда  көрсетілмеген өзге қорлар есепке  алынады;

1360 – «Қорларды  есептен шығару бойынша резерв»,  онда қорлардың құнын сатудың  таза құнына дейін төмендетуге  арналған резервтерді құруға  және қозғалысына байланысты  немесе моральдық жағынан ескеруге  байланысты операциялар көрсетіледі.

12. 1400 «Ағымдағы  салық активтері» кіші бөлімі  бюджетпен есеп айырысу кезінде  салық және бюджетке төленетін  басқа да төлемдердің артық  төленген сомасын, сондай-ақ ұсынылған  шот-фактуралар бойынша есепке  алуға жататын қосылған құн  салығының сомасын есепке алуға  арналған.

Осы кіші бөлім  мынадай шоттардың топтарын қамтиды:

1410 – «Корпорациялық  табыс салығы», онда бюджетке  артық төленген корпорациялық  табыс салығын көрсетуге байланысты  операциялар, сондай-ақ корпорациялық  табыс салығын төлеу бойынша  аванстық төлемдер көрсетіледі;

1420 – «Қосылған  құн салығы», онда есепке алуға  жататын, оның ішінде салық  заңнамасына сәйкес өтеуге жататын  қосылған құн салығы, сондай-ақ  бюджетке артық төленген қосылған  құн салығы бойынша операциялар  көрсетіледі;

1430 – «Өзге  салық және бюджетке төленетін  басқа да міндетті төлемдер»,  онда ұйымның банктік шотына  аударуға жататын және салық  заңнамасына сәйкес есепке алуға  жататын өзге салық және бюджетке  төленетін басқа да міндетті  төлемдер есепке алынады.

13. 1500 «Сатуға  арналған ұзақ мерзімді активтер»  кіші бөлімі егер олардың теңгерімдік  құны жалғастыратын пайдалану  жолымен емес, негізінен сату  есебінен өтелетін болса, сатуға  арналған ретінде жіктелетін  ұзақ мерзімді активтерді есепке  алуға арналған, бұл ретте сату  ықтималдығы жоғары болып табылады.

Осы кіші бөлім  мынадай шоттардың топтарын қамтиды:

1510 – «Сатуға  арналған ұзақ мерзімді активтер»,  онда сатуға арналған ұзақ  мерзімді активтер есепке алынады,  мысалы сатуға дайындалған жабдық;

1520 – «Сатуға  арналған істен шығатын топтар»,  онда сатуға арналған істен  шығатын топтар есепке алынады,  мысалы сатуға дайындалған жұмыс  істейтін зауыт.

14. 1600 «Өзге қысқа  мерзімді активтер» кіші бөлімі  алдыңғы кіші бөлімдерде көрсетілмеген  өзге қысқа мерзімді активтерді  есепке алуға арналған.

Осы кіші бөлім  мынадай шоттардың топтарын қамтиды:

1610 – «Берілген  қысқа мерзімді аванстар», онда  активтерді жеткізу негізінде  берілген, сондай-ақ есепті кезең  ішінде тапсырысшылардан ішінара  дайын бойынша қабылданған өнімдерге,  қызметтерге ақы төлеу жөніндегі  аванстар және өзге берілген  қысқа мерзімді аванстар есепке  алынады;

1620 – «Алдағы  кезеңдердің шығыстары», онда есепті  жылдың ішінде қазіргі кезеңде  жүргізілген, бірақ алдағы кезеңдерге  қатысты шығыстар (сақтандыру ұйымдарына төленген сақтандыру сыйлықтары, жалдау ақысы және т.б.) есепке алынады;

1630 – «Өзге  қысқа мерзімді активтер», онда  алдыңғы топтарда көрсетілмеген  өзге қысқа мерзімді активтер  бойынша операциялар есепке алынады.