Жарнама туралы негізгі ұғым

Шрифт – графикалық әріп сызбалық сурет және белгі, құрастырушы бірлік стилистикалық және композиционды жүйе, сурет пен өлшемді анықтайтын нышандар жиыны.

Енсізде типографтық шрифт мәні типографтық литер жинағы аталады, мәтін жинағы үшін арналған.

Шрифттер тобы әр түрлі түрлері кегльді, бірдей сызбасы бар, тұтас стиль және көркемдеу, аталуы гарнитур.

Шрифттің негізгі сипаттары.

• Сызба: тура, курсивті;
• Қанықтылық: жарық, жартылай майлы, майлы;
• Ені: қалыпты, тар, кең, фиксированды шрифт ені;
• Өлшем (кегль) пунктіде (1 пункт =1/72 дюйм);
• Нақтылық;
• Қарама-қарсылық;
• Әр түрлілік;
• Ыңғайлы оқу;
• Сыйымдылық.

Кегль.

Негізгі өлшем, сипатталған шрифт, литер өлшемі және басқа материалдар жиыны, биік бағытында жолақ жиыны.

Егер қарасақ жеке литер, не кегль – бұл аралықта тұрғызу алдыңғы және артқы қаптама. Кегль әрқашан типографтық жүйеде: орнында – мәтіндік шрифттер үшін және майда пробелді материалдар (шпаци, шаршы, шпон және реглет), шаршыда – күрделі афишті – плакатты шрифт үшін күрделі материалдар (бабашка, марзана).

 

 

                                    Плакат

Саяси плакат тағайындау – сендіру мен шақыру, ал бірақ ол айқын, қысқа да нұсқа шекті болу қажет.

Суретшілік байқау үшін, адамдар көрмеге және мұражайда болады, көп уақыт қайда өтеді, мұқият және ақылмен өнер туындыларын қарап шығады. Плакатта басты қажеттілік өз көрерменін табу ғой, қалайда ойда жоқта оның баурап алуы, оның зейіні мен сендіру сәтті тоқталып немесе суретшілік кейіп арқылы. Оған ерекше барған, ерекше сипаты. Осы немесе басқа ойлар плакат қажетіне күшті, бір жерге жинақтау тиіс. Романда – жүздеген бет болса, фильмде – мың кадр, кескіндемеде – ондаған фигуралар мен заттар. Ал плакат – бұл барлығы бір бет (немесе 2-3 бет), қайсысы әріпті кенеттен қажет көп көрермен көңілге қонымды айтады. Сондықтан плакатта форма, шекті эмоционалдық, қысқаша айтушылық, ұшталған бейне қасиетті белсенділік. Ондағы – композициялық шарттылық және түстік шешім. Мұнда кескіндеме әдісін механикалық тасымалдау жарамайды. Плакат өзіндік шартты әдісін қолдануды

қажет етеді – сурет шетінің байланысын, жеке бөлшектерін белгілеу немесе керісінше ұқыпсыздық. Плакатта мәселен бірден бейнелеулер әр түрлі масштабта немесе әсерде, әр түрлі уақытта шығарылады. Мұнда пайдаланатын метафориялылық, ашық бейнелеме, күтпеген ракурс, «табиғи емес» түс заттар бейнелеулерінде және т.б.

Атап айтқанда бұл бейнелеу өнерінің түрі ең аса толық өлшемде көрнекі насихат спецификасын білдіреді, оған өзектік, өткір, ашық саясатты беталыс, ашық ұрандылық. Жақсы үлгісі – «Грудью на защиту Петрограда» А.Апсита плакаты. Алдыңғы планда – үш революциялар күресі. Халық салмағы шартты көрсетілген, бірақ біз ондағы күшті сеземіз. Суретші барлық артықты алып, басты назарға жинақтап ұранға социалистік революция сақтап қалу. Плакат белсенділігі, оның мақсаты ықпалы көрерменге талас тудырмайды.

Суретші А.Апсита плакаты

«Грудью на защиту Петрограда»

Бүгінгі плакат – бұл мінбе, күрес. Өте сенімді, біздің көзқарасымызда бұл туралы В.Корецкий жазады: «Бүгінде суретшілік – қияш бейне сәулесі ұлы мағына социалистік жарыс, саяси плакат миллиондаған еңбекші ұлысты күреске шабыттандыру партия шешімі тарихына орындалады».

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                      Бейнелеме және фон.

 Плакат пен шрифттік композиция үстінде жұмыс жасағанда бейнелеме және фон арақатынасының кейбір заңдылықтары есепке алынады.

Солай, мысалы, таңбаланған, не кейбір кездерде бір және дақта байланысында болады беталысы назарында шығынқы немесе артында көрінеді, бейнелеме мен фон бір-бірімен ауыстырмалы боа алады.

Суретте ақ ваза бейнеленген. Қалауы бойынша, бұл суретте бейнелеудің екі бетін көруге болады. Бұл түс жөнінде пішін әлде заттың факторлы, немесе әуелік және бейтарапты.

Шрифтік жұмыс саласында және өлшемі секілді табуға болады. Сөз бөлігі суретке. Кіші аралықта әріп арасы үлкен ұзіндік жөнінде келтіру, біз нені қабылдаймыз бұл фигура тәрізді аралықтан. Мәтін, бөлу жөнінде, оқылмайды.

Осындай туынды іздеу, анық емес бөлім фигура фонда шынайы композициялар кем-кетігі, әсіресе көрнекі агитацияда, агитациондық нәтиже негізгі лезде оқуға және айшықты мазмұнда. Фигура мен фон аралық жаңылыс дезориентациондық сәтте болуы мүмкін, бұл ұштасу бұзылған.

Осындай кезде суретші кейбір заңдылықтарды есте сақтауы тиіс:

- ережеге сай фигура қайбылдауда берісі жеңіл-желкі, ал арғысы – фонмен;

- жеңіл-желпі, кеппеген «шығынқы», қанық түс, фигураға сай қабылданады;

- жеңіл-желпі, шеткі қанық емес, «шегініңкі» түсте, біз фон ретінде  қабылдауға бейімделеміз.

 

 

 

 

 

 

 

 

Жалғыз ғана күрделі, жалпы заңдылық нұсқалатын тиісті түстер қасиеті және шығумен байланыста. Жеңіл-желпі, шекті жарықта, қанық, жылы түс, алдыға шығады. Жеңіл-желпі, кеппеген қараңғы, қанық емес, суық түс, кері қайтады. Бұл, суретші мүмкіншілігінен, қойған мақсатқа тәуелділікте, кеңістікті композициялар құру жалпы жазықтықты жөнінде бейнелеме сипаты. Эмоционалды нәтиже мен көрермендік қалауынсыз келтірілген экспозициондық жазықтық бұзылады.

Түстік байланыста пішін (бейнелеме) мен фон композиция үстіндегі жұмыс сәтінде аса шынайы көрінетін көрнекі насихатта.

Бейнелеме анық қабылдаған сайын, ол фонда түстік тон жөнінде соғұрлым жақсырақ. Бірақ барлық шарттар мұнда жарықтанатын сипаттама шығарады. Пішін анық және айқын қабылдайды, қашан ол күшті фонда тек түс жөнінде емес, және де ең әуелі жарық дәрежесінде. Тәжірибе бөлек зерттеу келесі түстер байланысын көрсетеді, объект айырмашылығының жақсы берілуі (айырмашылық дәрежесін тәртіпке келтіру).

Мұнда реті бар бейтарап түстің ерекшелігі туралы айтар болсақ-ақ, сұр және қара-үйлесетін жазықтықты композициялар. Түс көрсеткішіне не қабілет Тәжірибелік барша түстермен (бояулармен) байланыстырады. Бұл қасиет екі оқиғада артықшылық пайдаланады. Біріншіден, екі қарама-қарсы, контраст аралық жұмсарту мақсатымен. Мұнда суретші бейтарап нұсқа енгізіп (сұр, қара ақ), контрастты түке бөлінген, немесе қосылған бейтарап тон контрастпен. Екіншіден, суретші фон түсі ретінде бейтарап түсті (әсіресе сұр) пайдаланады. Бейтарап фон қашанда түстік дақ байланысымен үйлеседі, ал бұл өте күрделі кезде, егер бояу (түс) кездейсоқ немесе оайдағыдай жеткіліксіз болады.

Суретші Н.Бабина плакаты

Суретші Е.Каждана плакаты

«...Приведи в порядок свою планету»

 

 

               

             Фон пішіні түсі мен оның элементтері өзгерісі

 

Негізгі параметр, форма көркін анықтайтын, түс фонында көрінеді. Сондықтан фон түсін таңдау жөнінде тексермеуді жөн көреді, қандай мақсат үшін арналған жасалған форма және пайдалануында ұзақта жоспарланғандай. Есте сақтайтыны, форма үшін, баспаға қорытындылау, ашық түске жақын пайдалану артығырақ, түрлі-тісті, фон немесе фон суретімен принтер үшін материал шығынына үлкен затрат қабыладайды.

Фон түсі пішін бөлімі немесе элементтері Фон түсі қасиеті маңызымен анықталады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                             Типографиялық жүйе.

Полиграфияда жіберу метрикалық пайдаланумен типографтық жүйе өлшемі. Бұл жүйені 1785 жылы француздық Дидо жасаған болатын, сондықтан жүйе өлшемі жиі Дидо жүйесі деп аталады. Негізінде типографиялық жүйе француздық дюйм тиіс, солай уақытында ол жұмыс тағы метрикалық жүйе қабылдау болмаған. Ақыры типографтық жүйе өлшемін әкелу сәті метрикалық табыссыз, солай сияқты, біріншіден, бұл үшін келген ауыстыру барлық материал жиынын және бөлшек бөлімдері баспа машинасында, ал екіншіден, проблематиялы, себебі ең ұсақ бірлік метрикалық жүйесі (миллиметр) типографтық өлшем үшін өте күрделі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                             Стандартты шрифттер тобы.

 

Шрифт сипаты бойынша графикалық орналасуында алты негізгі топқа бөлінеді:

- рубленді шрифт – кішіконтрастты, кесінді атауынсыз;

- шрифт азғана жармалы белгіленумен  – орта контрастты, көптеген толықтыру  соңымен вертикалды штрихтар.

- медивалды – бірқалыпты контрасттылық  және шағын, үшбұрышты формаға  жақын; ось аймағы әріп шағын  ылдимен;

- кәлімгі шрифт – контрастты  штрихмен және жұқа ұзін, құралған  вертикалды штрихпен түзу бұрыш  маңында; әріп аймақ өсі вертикалды;

- брусковты шрифт – кішіконтрастты, жуан ұзындықпен засечка брусков  формада, құралған негізігі штрихпен  түзу бұрыш астында аз ғана белгімен аяқталған.  

- жаңа кішіконтрастты шрифт  – жуан ұзындықпен засечка, аталған  дөңгелекті аяғы және біріктірілген  негізгі штрихпен түзу бұрыш  астында шағын аяқталуымен.

Шрифт, сурет қайсысы күшті жақсырақ суретте аталған шрифт тобы, біріктірілген қосымша топта, - келесі тақырыпта.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                            Шрифт гарнитурасы.

 

Гарнитура деп әртүрлі өлшемдегі шрифт жиыны, сызбалық және тығыздық, бірыңғай сурет сипаты бойынша. Әрбір шрифт гарнитурасы тарихи қосылу атауы бар (әдебиетті, кәдімгі, академиялық және басқалар), сипатталған шрифт белгісі (мысалы, Журналды рубленді, Газетті рубленді, Әріпті және басқалар) немесе аталған суретші фамилиясы бойынша – шрифт авторы (мысалы, Баниковска гарнитурасы, Кузанян гарнитурасы, Телингатера гарнитурасы және басқалар).

Рублендік шрифттер тобында қалыпты гарнитураға жатады: Журналды рубленді, Газетті рубленді, Рубленді, Плакатты, Әріпті, Агат.

Кәдімгі топта қалыпты гарнитураға жатады: Жай жаңа, Кәдімгі, Теріскей, Елизаветті, Кітапшалы Бодони, Кузанян, Байқоңыр.

Брусковты топқа қалыпты гарнитураға жатады: Балтика, Брусковты газеті, Реклама, Хоменко.

Шрифттер тобында аз ғана белгіленген Акцидентті Телингатер және Октябрьлік гарнитура жатады.

Жаңа кішіконтрастты шрифттер тобында гарнитураға жатады: Жаңа газетті, Бажановская, Журналды, Академикалық, Пискаревская, Кудряшевская сөздік, Кудряшевская энциклопедиялық, Баченаса, Жаңа журналды және Малановская.

Медиевалды шрифттер тобында қалыпты гарнитураға жатады: Әдебиеттік, Тақырыптық газетті, Банниковская, Лазурстық және Ладога.

Қосымшаланған топ қосылады бір қалыпты гарнитурасы – Рерберг – гарнитурасы.

 

 

 

 

 

 

 

                      Шрифт белгілеуі бойынша.

 

Осы немесе басқа гарнитура шрифттер қолданысына тән ең аса байланысында, осы немесе басқаша сызбада не кегльде барлық шрифт шартты мәтінді, белгіленген, титулды, актидентті және афишалы-плакатты болып бөлінеді. Кітап-журналды баспаны теру үшін ең үлкен қолданыс текстік және белгіленген шрифтті табу, тақырыптық элементтерді теру үшін – титулды шрифт, хабарлама үшін және ерекше баспа бөлімі – кейде акцидентті шрифт.

Шрифттер тобы белгілеуі бойынша.

Кітапты гарнитура: Академикалық, Әдебиетті, Журналды, Рубленді, Банниковты, Байқоңыр, Балтика, Хоменко, Лазурскалы, ТипТаймс, Тип Бодони, Мысль.

Газетті гарнитура: Жаңа газетті, Газетті рубленді, Брусковты газетті, Агат, Малановская, Тақырыптық газетті, Жұлдызша, Норма.

Журналды гарнитура: Журналды рубленді, Журналды, Баченаса, Балтика, Бажановты, Титулды, Кузанян, Пискаревтік.

Сөздік және анықтама үшін гарнитура: Кудряшевті энциклопедиялық, Кудряшевті сөздік.

                                    

 

 

 

 

                                       

                             

                                        Қорытынды

        Қорыта  айтқанда  бұл  пән  бойынша  жасалынған  жұмыстарды, тәжірибелерді, қарастырып  отырған  тақырыптарды    сөзбен түйіндейміз. Элементы и процессы грофического дизайна 3 пәнін оқуда  біз көптеген тақырыптарды меңгеріп, үйрендік. Жобалық бейнелеулерді жасауды практикалық тұрғыдан қарастырдық. Мысалға алатын болсақ жарнама ұғымы және оның бейнелеулерін (эскиздерін) қолмен жасауды, фирмалық жарнама туралы, социалды жарнамалар, түстік ерекшеліктерін тағы да басқа көптеген ұғымдарды танып, оқып білдік. Осы пән бойы оқыған тақырыптарға сәйкес жасалынған жұмыстарға тоқталатын болсақ . Біріншіден біз жарнама эскизінің көшірмесін жасап көрдік. Екінші жасаған жұмысымызда таңдап алынған тақырыптар бойынша позитивті жарнама бейнеледік. Бұны жасауда жарнама позитивті болғандықтан жылы түстері  таңдап, ортақ  композициясын тауып суреттерді, шрифттік мәтінін қойдым, соңынан компьютерде арнайы программамен (бағдарламамен) жасауды үйрендік. Жарнаманы жасауда түрлі бейнелеулер мен жазуларды қолдана отырып, түстің ерекшелігіне, қанықтылығына, айқындылығына да көп көңіл бөлінедік. Позитивті жарнама жасағанда жылы түстерді қолданатын болсақ, негативті жарнама суық түстер артық жасаймыз.