Жыццёвы і творчы шлях Пімен Емяльянавіч Панчанка

Зязюлі варожаць, і кнігаўкі жаляцца, 
I глушаць усіх салаўі; 
I з яблынь расцвіўшых тады нараджаюцца 
Дзяўчаты на нашай зямлі. 
Учора гулялі з маўклівымі лялькамі, 
А сёння прыбраны каралямі яркімі.

О, белыя яблыні, белыя  яблыні, 
Пялёсткаў шалёны хвалюючы пах! 
Дзяўчаткі пужлівыя, хлопцы нязграбныя, 
I хмель веснавы на гарачых губах! 
Туман іх не студзіць, і ельнік не колецца, 
Адны толькі маткі за іх непакояцца.

Пасля сарамліва і горда  ім несці 
Свой лёгкі цяжар у нялёгкі наш свет. 
Сыноў і дачок нараджаць ім і песціць, 
Успамінаючы яблыняў цвет. 
А іншыя ў нечым навекі зняверацца, 
Убачаць цвет яблыні — слёзы навернуцца...

2

Вякамі глядзелі жанкі  з-пад рукі, 
Чакалі мужоў і сыноў. 
I падалі зоркі, нібы светлякі, 
У прорвы бязрадасных сноў. 
I самі касілі, і самі аралі, 
А іх дарагія за іх паміралі.

Бялелі, як цвет той, іх чорныя косы, 
I сцежкі у сад зарасталі... 
I заўтра, як вырвуцца людзі у космас, 
Іх гора лягчэйшым не стане. 
Мы будзем усе касманаўтаў вітаць, 
А маткі пякучыя слёзы глытаць.

Глядзець усю ноч ім да ранняй зары 
Ў халодныя вочы сусвету 
I думаць — ці зорка сягоння згарыць, 
Ці з сынам любімым ракета. 
Ім першым заўсёды марнець і трывожыцца, 
На сотні трывог іх чаканне памножыцца.

Няма там слупоў верставых  і дарог, 
Няма для прыпынку абочын. 
Сусвет ачарсцвеў і дашчэнту прадрог 
Без ласкі вялікай жаночай. 
А сёння я небу гукаю: не хмарся! 
Народжаны ў нас жыхары ўжо для Марса.

Мы ўбачым жанчын у няземнай красе іх, 
Яны — наша шчасце і гора — 
Планеты заселяць, любоўю засеюць 
Далёкія сінія зоры. 
I недзе у космасе будуць прывабліва 
Цвісці, як і ў нас, іх дзявочыя, яблыні.

 

Лясы нырнулі ў хмары шэрыя...

Лясы нырнулі  ў хмары шэрыя, 
Прыкрыўшы голлем птушанят. 
А ты смяялася, не верыла, 
Што будзе дождж, што будзе град.

Углыб, углыб усё імчалася 
І за сабой мяне вяла; 
Хавала вочы і смяялася 
І нейкай дзіўнаю была.

А гром рыкаў ужо  раз’юшана 
За кожнай елкай і сасной. 
І прашаптала ты узрушана: 
“Што ж нам рабіць, харошы мой?”

А елка, хітрая і  цёмная, 
У сховішча пазвала нас.

Я вочы цёмныя, бяздонныя 
Так блізка ўбачыў першы раз.

Завесілі нас  ліўні белыя, 
Загінуў свет, дарог няма. 
І да мяне, заўжды нясмелая, 
Ты прыгарнулася сама.

Стагналі дрэвы  мнагарукія, 
Ламаўся з грукатам прастор, 
І сэрцы ў лад грымотам грукалі, 
І бліскавіцы секлі бор…

Забуду ўсё: сяброў і вершы я, 
Ды зберагу да скону дзён 
Гарачых вуснаў шчырасць першую, 
Ігліцы пах і ліўня звон.

 

 

Я прысягаў не раз, не двойчы...

 

Я прысягаў не раз, не двойчы 
Не абуджаць у сэрца зноў 
Тваю паходку, стан дзявочы, 
Загадкавых апошніх слоў.

Я уцякаў, нібы злачынца, 
З пакутнай катаргі, хутчэй, 
Каб адзінотаю лячыцца 
Ад варажбы тваіх вачэй.

Я адракаўся, нібы здраднік, 
Ад цёмных кос. 
Я голас твой 
Усё глыбей, усё старанней 
Хаваў у памяці сваёй.

I марна ўсё! 
За мной усюды, 
Сама не знаючы таго, 
Ідзеш па нейкаму прысуду 
Ты і ў ваду і у агонь...

За днямі дні праходзяць цугам. 
А я, знаць, вымушаны век 
Блукаць бяздомным валацугам 
Пад ценем ласкавых павек.

 

Рабінавы гай

Восень, жоўтым крылом не махай, 
Не ўзляцець табе ўслед за зязюлямі. 
Я прыйшоў у рабінавы гай, 
Гай мой ціхі, 
Як сам я, зажураны.

Лета справіла шчодра памінкі: 
На рабінах – чырвоны агонь. 
Гэта гронкі маіх успамінаў, 
Гэта колер болю майго.

Гэта след і зары, і кахання, 
Знак праклятай замовы, 
Дрэў апошняе красаванне 
Перад белаю карай зімовай.

Зноў зямля стане белым экранам. 
Дык няўжо, што было, – упустую? 
І чырвоныя гронкі, як раны, 
Снегапад забінтуе?

Птушкі чырвань  усю раздзяўбуць 
Па ягадцы, па ягадцы, 
Каб вясною рабінам вярнуць 
Па песеньцы, па песеньцы.

А ці вернешся ты, дарагая, 
Да гэтага гаю?

 

Водгук  на верш Пімена Панчанкі "Белыя яблыні"

 

У пасляваенных творах Пімен Панчанка вядзе шчырую, сяброўскую размову з чытачом. Адчуваецца яго неспакой, грамадзянская ўсхваляванасць за месца чалавека ў жыцці. Лірычны герой Шмена Панчанкі не імкнецца да славы, ён шчаслівы тым, што жыве ў імя той вялікай мэты, для дасягнення якой патрэбны і арліныя крылы, і горды арліны пат ляд. З думкай аб чалавеку, яго шчасці і стварыў паэт свой верш «Белыя яблыні». Мне здаецца, што гэты верш узнік у некаторай ступені і пад уздзеяннем «Мадонны Літы» Леанарда да Вінчы, вялікага майстра эпохі Адраджэння. 
У вершы «Белыя яблыні» аўтар апявае самага дарагога чалавека — маці, услаўляе жанчыну. Першая частка верша насычана малюнкамі веснавой прыроды, парывістай у сваей жыватворнай сіле. «Белыя яблыні» — сімвал маладосці, чысціні. Паводле легенды, з іх нараджаюцца дзяўчаты на нашай зямлі. Але верш не пра легенду. Яна служыць паэту толькі адпраўным пунктам для роздуму пра радасць, трывогі і боль маці, пра дабрату, самаахвярнасць і сілу мацярынскай любві. 
У другой частцы верша гучыць маналог пра мацярынскі подзвіг, пра яе ласку, сардэчнасць, цеплыню. У жанчыны-маці цяжкая доля, але пачэсная, святая — аддаваць цяпло сваей душы людзям, сваім дзецям. Здольнасць да самаахвярнасці робіць жанчыну мудрай, велічнай. Сваім мацярынскім цяплом яна сагравае нас. Гэтыя акалічнасці і дазволілі Я. Брылю назваць верш «Белыя яблыні» гімнам «маладосці, кахання, прыгажосці сапраўднага чалавека». 
Але верш услаўляе не толькі маладосць і прыгажосць, але і чысціню. Гэта адна з прьгчын, якая, на маю думку, пабудзіла паэта даць такую назву вершу. А другая прычына ў тым, што аўтар як бы выказвае свой погляд на тое, якімі павінны быць людзі — сардэчнымі, чулымі, сумленнымі, працавітымі. 
Радзіма і маці — гэта самае дарагое, чым валодае кожны з нас. Я думаю, што вялікае патрыятычнае пачуццё пачынаецца з любві да маці, бо яна сваей працай, клопатамі пра нас, мацярынскай цеплынёй выхоўвае ў нас чуласць, сардэчнасць, маральную чысціню. 
Мова твора парывістая, энергічная, узнёслая, поўная руху. Напрыклад, дзеясловы маюць метафарычны сэнс: «сок прарывае бяросту», «рэкі сплаўляюць у мора свой панцыр », « гладзяць яліны свой ельнік». 
Пейзаж поўны дынамікі, хараства. Ствараецца ўражанне ўрачыстасці. 
Мяне гэты верш вельмі ўсхваляваў, бо я ў ім убачыла і сваю маці, і маці сваіх сяброў.