Автор работы: Пользователь скрыл имя, 10 Ноября 2013 в 15:48, курсовая работа
Курстық жұмыстың мақсаты – инфляцияның пайда болатын себептерін толығымен анықтап және баға беріп, одан туатын салдарымен күресудің жаңа жолдарын іздестіру.
Курстық жұмыстың міндеттері:
- инфляцияның әлеуметтік-экономикалық құбылысқа әсерін анықтау;
- ҚР инфляциялық жағдайын талдау;
- инфляция мәселелерін талдаудағы перспективаларын қарастыру.
Кіріспе 3
1 Инфляцияның теориялық аспектілері, түрлері мен факторлары 5
1.1 Инфляция түсінігі, пайда болу себептері 5
1.2 Инфляцияның түрлері және оның факторлары 7
2 Инфляцияның әлеуметтік-экономикалық зардаптары 11
2.1 Инфляцияның әлеуметтік-экономикалық салдарлырының теориялық аспектілері 11
2.2 Әлемдік тәжирибедегі инфляция салдарлары 13
2.3 Қазақстандағы инфляцияның тигізген әлеуметтік-экономикалық зардаптары 21
3 Инфляцияның зардаптарымен күресу шараларын жетілдіру жолдары 27
3.1 Инфляцияға қарсы саясатты жетілдіру жолдары 27
3.2 Қазақстан Республикасының инфляция салдарларының алдын алуға бағытталған 2009-2010 жылдарға арналған іс-қимыл жоспары 32
Қорытынды 35
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 38
, (6)
мұнда M – экономикадағы ақша көлемі;
P – бағалардың орташа деңгейі;
V – ақша бірлігінің айналым жылдамдығы;
Y – нарықта айналыста жүрген тауарлар мен қызметтер массасы. /11, 38б./
Инфляция бағалардың өсуінен көрініс табатындықтан және осы өсім пайыз түрінде болып келетіндіктен, бұл формула инфляцияға әсер ететін негізгі факторларды көрсетеді.
Бұл, біріншіден, тауар массасының көлемі. Дәл соғыс кезеңдерінде өндірісті азаматтық салалардан бөліп әкету орын алады, демек, инфляция – соғыстар мен төңкерістердің тұрақты серігі.
Нарықтық
қатынастарға енудің Ресейлік және Қазақстандық
жолы басынан бастап тауарлардың
да, мемлекеттік бюджеттің де тапшылығының
жоғары деңгейімен, яғни мемлекеттік
шығындардың мемлекеттік
1-кесте
– Экономикалық реформа
Жылдар | |||||||||
1999 |
2000 |
2001 |
2002 |
2003 |
2004 |
2005 |
2006 |
2007 | |
Ресей |
84,4 |
36,5 |
20,2 |
18,6 |
15,1 |
13,6 |
11,0 |
10,6 |
11,5 |
Қазақстан |
12,5 |
17,8 |
9,8 |
6,4 |
6,6 |
6,8 |
6,7 |
7,5 |
8,4 |
Ескерту – ҚР Статистика агенттігі материалдары бойынша құрастырылған. |
Инфляция ақша белгілерінің айырбастаудың үздіксіз үдерісін және қоғамдық капиталдың ұдайы өндірісін қамтамасыз етуге қажетті мөлшермен салыстырғанда басы артық санының шығарылуымен байланысты құнсыздануы болып саналады десек, онда Филлипс қисығы бұл үдерісте жұмыссыздық деңгейі мен инфляция қарқыны арасындағы тәуелділікті сипаттайды.
Филлипс
еңбек өнімділігі өсуінің шамамен
2%-дық қарқыны кезінде
3-сурет – 1960 ж. Ұлыбритания үшін Филлипс қисығы
1-суреттен
көрінгендей, Ұлыбританияда
АҚШ-қа арналған
Филлипс қисығы Ұлыбританияға арналған
Филлипс қисығынан шығатын
Инфляциямен
күресу үшін Үкімет табыс саясатын,
яғни жалақы мен бағаларды тікелей
бақылауды іске асырады. Егер табыс
саясаты бюджет тапшылығын қысқарту
және ақша массасын бақылау бойынша
шаралар енетін экономикалық саясат
іс-шараларының тұтас
Бағалар мен еңбекақының тұрақталуы инфляцияның төмендеуіне, яғни бағалар өсімінің орташа қарқынының қысқаруына алып келеді, бірақ бұл жағдайда бағалар ресурстарды тиімді таратуда белсенді рөл ойнаудан тысқары қалады. Қысқа мерзімде шығындар шамалы ғана болуы мүмкін, алайда егер еңбекақы мен бағалар ұзақ уақытқа белгіленсе, онда еңбек ресурстары мен жекелеген тауарлар тапшылығы пайда болады.
Диссертациялық жұмыста
Субсидия беру жүйесі кәсіпорындардың белгілі бір топтарын нарықтық механизм қысымынан қорғауға бағытталған. Субсидиялар кәсіпорындардың кей шығындарға назар аудармауына және нарықтық жағдайдың өзгерістеріне көңіл бөлмеуіне мүмкіндік береді. Жүргізіліп жатқан өнеркәсіптік саясат мемлекеттік корпорацияларды немесе тіпті тұтас салаларды да ресми қаржыландыруды көздейді, олар стратегиялық немесе саяси тұрғыдан қажет деп танылады. Осы салалардың (металлургия, энергетика, әуе және кеме жасау) көпшілігінде көлемнен үнемдеу бар болғандықтан, үкімет фирмаларды ірілендіруге қол жеткізеді. Өнеркәсіп саясаты субсидия, мемлекеттік тапсырыстар, сауда саясаты сияқты түрлер қабылдауы мүмкін.
Сауда саясаты
импорттық квоталар мен тарифтерді,
сатып алу саясатын, экспорттық несиелерді
анықтайды. Ресей мен Қазақстанның
алдағы ДСҰ-на кіруіне байланысты отандық
кәсіпорындарға өз өнімдерін осы
халықаралық ұйымның
Диссертациялық зерттеу нәтижелері көрсеткендей, қаржылық тұрақтылыққа және соған сәйкес елдегі инфляциялық үдерістердің дамуына сыртқы факторлар елеулі әсерін тигізеді.
Дамушы нарықтарға
үздіксіз келу үстіндегі капитал
ағыны үшін негізгі тәуекелдер мыналар
болып есептеледі: АҚШ-тағы пайыз
мөлшерлемесінің күтілген деңгейден
асып кету мүмкіндігі, валюталардың айырбас
бағамының деструктивті тербелістері,
тәуекелді инвестицияларға
Инфляция тауар мен қаржы нарықтарында жиынтық сұраныстың жиынтық ұсыныстан тұрақты түрде артуына алып келетін деформациялармен байланысты болу себепті антиинфляциялық реттеу шарасы міндетті түрде үш блоктан, яғни жиынтық сұранысты реттеу, жиынтық ұсынысты реттеу және валюталық реттеуден тұрады.
Макроэкономикалық аспект ақша-несие, бюджет-салық және валюталық саясаттың тауар, ақша және валюта нарықтарына әсер ету мәселелерін қамтиды. Антиинфляциялық саясаттың қандай да бір құралын қабылдау нақты экономикалық жағдайдың ерекшеліктерін сипаттайтын шарттардың неғұрлым үлкен көлемін бағалау нәтижесі болып табылады. Антиинфляциялық саясат әлемдік тәжірибеде әр түрлі бюджет-салық, ақша-несие іс-шараларын, тұрақтандыру бағдарламалары мен ресурстарды реттеу және бөлу бойынша іс-қимылдардың бай ассортиментіне ие деп саналады. Сұраныс инфляциясы туындағанда, оны бақылау үшін шектеуші немесе тойтарушы бюджет-салық саясаты қажет. Бұл жағдайда үкімет мемлекеттік шығындарды азайта және салықтарды көтере алады.
Валюталық реттеу – валюталық саясатты іске асыру құралдарының бірі. Валюталық саясаттың келесідей негізгі нысандары қолданылады: дисконттық, девиз саясаты және оның бір түрі – валюталық интервенция, валюталық қорларды әртараптандыру, валюталық шектеулер, валютаның айырбасталу дәрежесін реттеу, айырбас бағамының режимі, девальвация, ревальвация.
Валюталық саясат
нысандарының бірі ретінде валюталық
шектеулер оқтын-оқтын
Антиинфляциялық, әрі тұрақтандыру бағдарламасын жүзеге асыруда инфляцияны реттеудің ортодоксалды және гетеродоксалды әдістеріне баса назар аударылады.
Ортодоксалды әдісте мемлекеттік бюджет тапшылығын мемлекеттік шығындарды (басқару, қорғаныс салалары, әлеуметтік мақсаттар, мемлекеттік секторды қолдау, мемлекеттік субсидиялар мен күрделі қаржы, т.б.) азайту ғана емес, сондай-ақ салықтық ауыртпалықты күшейту есебінен қысқартуға ерекше көңіл бөлінеді. Қатаң бюджет-салық саясаты ақша-несие саясатын күшейту жолымен қабаттаса жүреді, бұл «қымбат ақшалар» саясатында, яғни ақша эмиссиясын шектеу, ОБ несиелерін қысқарту, пайыздың есептік мөлшерлемесін арттыру, резервтік талаптар нормасын ұлғайту, мемлекеттік бағалы қағаздарды қор нарығында сату, т.б. іске асады.
Ортодоксалды әдістің экономикалық тұрақтандырушыны («зәкір» деп аталынатын стабилизаторды) таңдауымен байланысты екі негізгі түрі бар. Бірінші жағдайда ақша зәкірі таңдалады, яғни негізіне қалқымалы айырбас бағамына ие қатаң бюджет-салық және ақша-несие саясатына негізделген монетарлық әдістер қаланады, бұндайда антиинфляциялық шаралар ретінде жиынтық сұраныстың қысқаруы мен ақша массасының шектелуі алға шығады. Екінші жағдайда валюталық зәкір таңдап алынады, онда басты назар басқарылатын девальвация, валюталық дәліз орнату, белгіленген бағам жолымен айырбас бағамын тұрақтандыруға аударылады; көрсетілген шара инфляциялық күтілімді төмендетуге, экономикалық субъектілер іс-әрекетін алдын ала болжау дәрежесін арттыруға мүмкіндік береді, ішкі бағаларды жария етілген бағамға байлап тастайды, сөйтіп антиинфляциялық салдар иеленеді.
Гетеродоксалды әдісте бағалар мен табыстарға қатысты қолданылатын тұрақтылық саясатына баса назар аударылады, дегенмен бұл кезде ортодоксалды әдістің екі зәкірін де, басқаша айтқанда, монетарлық саясат пен айырбас бағамын тұрақтандыруды өз ішіне тартуы мүмкін. Әңгіме бағалар мен табыстардың шын мәнісіндегі (көбінесе, уақытша) тұрақталуы жайында қозғалып отыр, бұл қаржылық тұрақтылықтың үшінші «зәкірінің» пайда болуын білдіреді.
Инфляцияның өсуі өндіріс көлемін қысқартады. Жоғары инфляцияның экономикаға ұзақ мерзімді әсері жағымсыз болмақ. Елдердің көп бөлігін қамту жолымен жүргізілген зерттеулер жоғары инфляцияның он жылдық кезеңге, әсіресе жылына 10–20%-дан асатын түріне есептелуі экономикалық өсімнің үдеуімен емес, қайта тежелуімен байланысты. Бұрын орталықтандырылған жоспарлы экономика иеленген елдердің көбінде инфляцияны салыстырмалы түрдегі төмен деңгейде тұрақтандырғаннан кейін ғана жағымды экономикалық өсімді қайтадан қамтамаыз ету мүмкін болды.
Талдау керсеткендей, инфляция деңгейін төмендетуге көмектесетін механизмдерді (тетіктерді) таңдау әр елде қатаң, әрі жеке-жеке іске асырылды. Инфляцияның әр елдегі өз себептері де, сол сияқты өсу қарқыны да әр түрлі. Олар уақыт жөнінен де бір-бірінен алшақ. Егер Латын Америкасы елдерінде инфляцияның өсу қарқыны 70–80 жылдарда 300%-ға жетсе, Жапонияда олар нөлге тең дерлік болды. Сонда да инфляция қарқыны көрінуінің ең шеткі көрсеткіштеріне көңіл бөлсек, онда соғыстан кейінгі кезеңге тоқтаусыз да біркелкі инфляция тән болған.
Егер антиинфляциялық
саясат тәжірибесіне тікелей назар
аударсақ, онда әр түрлі дамыған
да, дамушы да батыс елдеріндегі
жоғары инфляциямен күрестің басым
көпшілік мысалдары олардың бұл
жолда аралас бағдарламаларды
Ресейлік
реформаны, әдетте, қаржы тұрақтылығының
ортодоксалды типімен байланыстырады.
Сонымен қатар гетеродоксалды сипатқа
ие шаралар да қолданылған. Олардың
кейбірі ашық сипат иеленді (энергоқорлар,
темір жол транспорты, коммуналдық
қызмет, т.б. бағаларын біртіндеп
жіберу; 1994 жылға дейін еңбекақыны
арттыруға салынатын салықтың өмір
сүруі; бюджеттік ая жұмыскерлерінің
жалақысы бойынша біртұтас тарифтерді
енгізу); басқалары көбіне-көп
Инфляцияны
ауыздықтаудың қажеттігі
Информация о работе Инфляцияның зардаптарымен күресу шараларын жетілдіру жолдары