Банктік маркетингтің түсінігі, мәні, функциялары

МАЗМҰНЫ

 

	КІРІСПЕ	4
1	КОММЕРЦИЯЛЫҚ  БАНКТЕРДІҢ МАРЕКТИНГ ҚЫЗМЕТІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ     НЕГІЗІ	6
1	Банктік маркетингтің түсінігі, мәні, функциялары.   Банктік маркетингінің ерекшеліктері	6 8
	Банктік өнімдер нарығының қалыптастыруындағы маркетингтік қызметтердің рөлі.	11
2	КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ МАРКЕТИНТІК ҚЫЗМЕТТЕРІН ТАЛДАУ ( «ҚАЗАҚСТАН ХАЛЫҚ БАНКІ » АҚ МЫСАЛЫНДА)	13
2	Банктік марктингтік қызмет көрсету нарығының сипаттамасы	13
2	Банктерде жүргізілетін негізгі маркетинтік зерттеулер	17
2	Банктік маркетингтік өнімдерін талдау	21
3	КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ МАРКЕТИНГТІК ҚЫЗМЕТТЕРІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТИІМДІЛІГІ	24
3	Маркетинг қызметтер нарығында  туындайтын мәселелерді шешу жолдары	24
	Банктік маркетингтің дамуындағы жаңа тенденциялар  және оны Қазақстанда қолдану	26
	ҚОРЫТЫНДЫ	30
	ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ	31

 

 

 

                                                         КІРІСПЕ

 

Тақырыпты зерттеудің өзектілігі. Банк өзіне жаңа клиенттерді тарту үшін нарыққа жаңа немесе жаңартылған өнім шығару қажет. Банктік маркетингті қолдана отырып, банктер нарыққа сапалы өнім шығара алады. Банк өнімін жаңа дәрежеге шығару үшін банкирлер көбіне банктік маркетингті қолдануда, сол себептен менің курстық жұмысымның тақырыбының өзектілігін айқындай түседі.

Банктік маркетингтің негізгі теориялық ережелері мен оның ерекшеліктерін түсіну аталмыш тақырыптың мақсаты болып саналады. Міндеті-банктік маркетингке анықтама беру, түрлері мен тәсілдерін, сондай-ақ Қазақстан банктеріндегі маркетингтің даму стратегиясын көрсету.[6,10 б]

Курстық жұмысының мақсаты.Қазақстан Республикасындағы сауда банктерінің өнімдер мен қызметтерді көрсету тәжірибесінің сарптамасы, Қазақстан Республикасындағы депозиттік және несиелік нарықа талдау, жаңа банктік өнімдерін талдау. Банк өнімдері нарығында пайда болатын қиындықтарды шешу жолдары көрсетілген. 

Жұмыстың негізгі міндеттері. Курстық  жұмысының мақсатына сәйкес келесі міндеттер қойылып, шешімі табылады:

- банк маркетингінің теориялық  аспектілерімен танысу; 

- қолданыстағы және жаңа  банк өнімдерін бағалау және  талдау жасау;

- банк өнімдері нарығының  дамуының негізгі бағыттарын  анықтау;

- банк өнімдері нарығында  туындайтын мәселелерді қарастыру  мен оларды шешу жолдарын анықтау;

Жұмыстың әдістемелік негізі ретінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің заңнамалық және нормативтік актілері банк істеріне жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі актілері, Қазақстан Республикасы сатистика Агенттігінің материалдары қолданылады. Жұмыс барысында ғылыми, статистикалық және экономика математикалық әдістер қолданылды. 

Зерттеудің пәні -коммерциялық банктердегі маркетингтік дамуының қазіргі жағдайы.

Зерттеудің объектісі - банктердегі маркетингтің қазіргі жағдайы және оларды жетілдіру жолдары.

Курстық жұмысының зерттелу дәрежесі. Коммерциялық банктердегі маркетингті отандық және шет елдік экономистердің ғылыми еңбектерінде жан-жақты зерттелген. Виноградова Т.Н. [9], В.И. Колесникова[7],Л.Н. Искакова З.Д. [8],В.М. Усоскин [1] сияқты экономистердің еңбектерінде Рессей экономистерінің еңбектерінде банктік операциялардың мәселелріне көп көңіл бөлінеді.

 

 

 

Курстық  жұмысының теориялық және әдістемелік негіздері. Аталған жұмыстың теоретикалық және тәжірибелік негізі - өз елімізде және батыс елдері сауда банктерінің жұмыстарын сараптау процесінде алынған мәліметтер мен басылым материалдары.

Курстық жұмысының тәжірибелік негізі. Зерттеу жұмысында анықталған мәліметтер банктердің есеп айырысу жүйесін дамыту үшін қолдануға болады.

Курстық жұмысының Курстық жұмыста Қазақстан Республикасындағы  коммерциялық банктердің  маркетингінің даму деңгейі  мен жетілдіру  жолдары ұсынылды.

Зерттеу әдістері. Курстық жұмыстың тақырыбын зерттеуде жалпы диалектикалық, салыстырмалы, аналитикалық, тарихи, логикалық, жүйелік, функционалды талдау әдістері қолданылды.  

Курстық жұмысының құрылымы. Курстық жұмыс кіріспе, үш тарау, қорытынды,   қолданылған әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады.

Кіріспеде тақырыптың өзектілігі, мақсаты мен міндеттері, объектісі мен пәні, зерттеу әдістері қарастырылған.

Бірінші тарауда банктің маркетинг тусінігі, мәні және оның функцияларын қарастыру көзделді.

Екінші тарауда екінші деңгейлі банктердің маркетингтік қызметі қарастырылды.

Үшінші тарау коммерциялық баенктердің маркетингтік қызметін жетілдіру жолдары және оның тиімділігі зерттелді.

Курстық жұмыстың зерттеу нәтижелері қорытындыда қарастырылған.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ МАРКЕТИНГ ҚЫЗМЕТІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1.1Банктік маркетинг тусінігі, мәні, функциялары

 Банк ісіндегі маркетинг XX ғ. 70ж. бастап қолданыла бастады. Мұның себебі бәсекелестік.

1. 70 ж. көптеген американдық  банктер европа және азия нарықтарына  енді және керісінше. Банк индустриясын орталықтандыру тенденциясы байқалды. АҚШ банктерін негізге алған аталған ел банктері өзге де елдер мен құрлықтарға еніп, жергілікті банктермен бәсекелес болды. Пайда болған банктер капитал жасап қана қоймай жаңа банктік қызметтерін клиенттер сұранысын қанағаттандырудың жаңа бағыттарын ойлап тапты.

2. Салымдардың дәстүрлі  жүйесін көшіретін капиталдардың  жаңа нарықтары ашылды. 70 ж. банк  депозиттерінің көп пайызы өзге  банк құралдарынан құралды. Алғашқыда еуропалықтар Лондонда орналасты, кейіннен аталған капитал рыноктары әлемнің негізгі қаржы орталықтарына жинақталды.

3. АҚШ банктерінің енуіне  жауап ретінде еуропалықтар ескі  әлем банктері өзінше құрылып, АҚШ-тың ішкі рыногында бәсекелестікке  қол жеткізді.

4. Банктік индустрия АҚШ  заңнамасы тыйымына қарамастан, көптеген елдерде диверсификацияны  бастап та кетті. Бұл аралық сақтандыру мен кепілдік операциялар, кепілдеме мен компьютер қызметтерін қозғамағаннан пайда болды. Осының нәтижесінде 70 жж. аяғында бәсекелестік қысымы әсерінен коммерциялық несие мен өзге де ақылы операциялар көлемі төмендегеніне қарамастан банктер өз қызметтерін кеңейту мүмкіндігіне ие болды. Аталған қызметтер көп мәнге ие бола бастады.

5. Банк индустриясына технология көп әсер ете бастады. Әсіресе бұл қағаз ағымы мен операциялар құны көп жеке тұлғаларға қызмет көрсету саласына қатысты еді. Ол көлемді басқару үшін банктер пластикалық карточкалар, ЭЕМ кассалық автоматтарын одан соң автоматикалық касса машиналарын енгізуге тырысты. Сөйтіп көптеген мекемелер автоматтандырылды да, қызмет көрсетудің жаңа түрі пайда болды.

6. Жекелеген тұлғаларға қызмет көрсету саласында да бәсекелестік күшейе бастады. Жинақ және ссудалық банктер жүзеге асырған салымшылар ақшасын тиімді ету коммерциялық банктермен бәсекелестікке алып келді. Сөйтіп 70 ж. аяғына таман банктік индустрия бәсекелестікке анағұрлым қабілетті атанды. Қаржы институттары арасындағы дәстүрлі ерекшеліктер тез арада өшірілді. Бәсекелестердің көбі ұлттық шекарадан тыс кетіп, әлемдік масштабта әрекет ете бастады. Жаңа технологиялар мен альтернативті қызметтердің пайда болуы банктердің дәстүрлі әдістері үшін аса қауіпті болатын. [8]

80 ж. банк индустриясындағы  өзгерістер мүлдем көп болды. Бұл кезеңде мынадай тенденциялар байқалды:

І. Жеке тұлғаларға қызмет көрсету ісінде. Мысалы, «Lynch» брокерлік үйі компьютерлік жүйелерді қолдана отырып, қолма-қол ақшаны басқарудың өзіндік жүйесін енгізген, соған сәйкес ақша нарығындағы салымдар бойынша тиімді ссудалық пайыз 20 мың доллар және одан астам. Одан басқа бұл фирма есепшоттағы ақша соммасына негіздеп VISA карточкалары мен чек кітапшасы иелеріне автоматты түрде займ беруді енгізген. Осы типті операциялардағы сәттілік банктің жауапты қадам жасап, ақша нарығы көрсеткіштеріне сүйене отырып, ағымдағы есепшоттар бойынша пайыздар ұсынды. Бірақ басқа компаниялар өз клиенттері үшін жаңа қызмет түрлерін ендіру үстінде еді. Нәтижесінде коммерциялық бактердің депозиттік базасы қысқарды.

Ақпаратты қағаз жүзінде өңдеуге негізделген жүйелерді алмастыру жүзеге асырылып жатыр.

70-80 жж. банктер жұмысы  тұтынушылық қызмет құнын төмендетуге  бағытталған, бұл банк ісінің  максималды автоматтандырылуына  алып келді. Адам еңбегін машинамен алмастыру жедел дамытылып келеді, өйткені ақпарат тасушы жаңа технологиялық жүйелер құны төмендеп барады, ал есепшілер мен өзге қызметкерлерге шығын қсіп барады.

Ақша тартудағы секілді несие беруде де бәсекелестік байқалды. 80 жж. өз клиенттеріне қаржылық қызметтер көрсететін банктер мен өзге де қаржылық институттар арасындағы бәсекелестік ұлғайды. Жеке тұлғаларға қызмет көрсетуші аталған сегменттерге банктерден өзге де ұйымдар кіре бастады. Оған American Express, Sears&Roebuc секілді қаржылық институттармен байланысқа түскен кепілдемелік ұйымдар толық қатысты.

Мұндай бәсекелестік өзге де көптеген елдерде байқалды. Ұлыбританияда қосымша сақтандыру компаниялары, құрылыс қоғамдары, шетелдік банктер мен сауда фирмалары арасында болды. Германияда банктің дәстүрлі әрекетіне несие карточкаларының кештетіп енгізілуі әсер етті, бұл карточка қолданатын сауда фирмалары, әртүрлі компаниялар, жинақ және шетелдік банктердің депозт базасы үшін күресуіне мүмкіндік берді. Жапонияда коммерциялық банктер әрекетіне кепілдемелік компаниялар мен пошта қауіп төндірді. [15]

ІІ. Өндіріске қызмет көрсететін банк ісінде мынаны атап көрсету керек: 

1. Бәсекелестің күшеюі. Банктердің  күресі 10жыл жалғасты. 70 ж. американдық  халықаралық банктер орнына Париж  Ұлттық Банкі, Неміс Банкі, Жалпы  Банк, Лиондық несие секілді еуропалық  банктер келді. 70 ж. дейін негізгі бәсекелес банктер қатарына «Жапониялық индустриялды банкі», «Токио банкі» және т.б. мүлдем кірмейтін. Аталған банктер күшті әрі бәсекеге қабілетті, ұлттық шекара аясынан шыққан соң Жапонияның халықаралық аренадағы жағдайын бекітіп берді. 80 ж. ортасына таман әлемнің 10 жетекші банкінің құрамына 5 жапон банкі кірді. Бұдан өзге жақын болашақта әлемдік банк ісіне «Бразилия Банкі», Hong Kong және Shanghai және Парсы шығанағы мемлекеттерінің банктері келмек.

Бәсекелестік банктермен шектелмейтіндігін айта кетейік. Банктік емес институттар – қаржы-несиелік, сауда, сақтандыру, және өзге де компаниялар тарапынан бәсеке жоғарылап барады. Ірілері корпоративті нарықтан өз орындарын алды және бұл тенденция жалғаса түсетін секілді.

2. Жүйелік қызметтерді  дамыту. Клиенттер көңілін табу  үшін ірі банктер өз әлімдік  жүйелері мен байланыстарын, ақпаратты  компьютерлік өңдеу мүмкіндіктерін  қолданады. Банктер қолма-қол ақшаны  басқару жүйесі мен әртүрлі  ақпаратты өңдеу қызметтерін  ұсына бастады.

Бәсекелестіктің күшеюі мен өзгерістердің көп болуы әсерінен көптеген банктер стратегиялық жоспарлауға көңіл бөліп, бәсекелестікте жеңіп шығу не сыртқы қауіптен құтқарылу үшін ақша құралдарын тиімді пайдалануға тырысуда. Осымен бір мезетте маркетинг банктік жоспарлаудың маңызды элементі болып табылды.

Сөйтіп 80 ж. бәсекелестік орта банктердің дәстүрлі әдістерден бас тартып, басқару шеберлігі, маркетинг концепциясына көшуіне ұйытқы болды. Сауда-өндірістік сферада дүниеге келген маркетинг көп уақытқа дейін қаржы нарығының құрылуы мен дамуына өз орнын таппай келді. Бірақ бұл жағдай көпке созылмады, бәсекелестігі күн санап артып келе жатқан банктер өз әрекеттерінде маркетингті кеңінен қолданып жүрген сауда-өндірістік компаниялар тәжірибесіне жүгінуге мәжбір болды. Қаржы нарығының ерекшеліктеріне байланысты банктік маркетинг өзіндік мінездемелерге ие болып, маркетинг ғылымының бір саласына айналды.

Қазіргі кезде халық шаруашылығын тұрақтандыру мен даму негізі саналып отырған нарықтық қатынастарға көшу үшін алдымен қаржыны ретке келтіріп, банктік жүйені қайта құрылымдау керек. Осыған байланысты қаржы нарығының құрылуы мен дамуы – объективті процесс. Бұл процесс қаншалықты сәтті жүріп жатыр, нарықтың экономикаға көшудегі жаңа банктік жүйе рөлі қандай екендігі банк сферасындағы маркетингтің дамуы, әртүрлі банктер, банктер мен клиенттер арасындағы байланыстар, пайыздық саясат пен банктің өзге де әрекеттерімен байланысты.