Банктік маркетингтің түсінігі, мәні, функциялары

8 айлық жұмыс қортындылары  керемет нәтижелер берді. «2005 жыл аяғында 10 мың клиент» жобасының сәтілік көрсеткішіне қыркүйектің ортасында-ақ қол жеткізілді. [20] 

2006 жылдың 17 қарашасында  Қазақстан Халық Банкінің «Мабильный  банкинг» жүйесінің кірісі 1миллион  АҚШ долларынан асты. «Мабильный банкинг» жүйесі қызметтерін 30 мыңнан астам қазақстандықтар пайдаланып, әр айдағы жаңа клиенттердің қосылуы шамамен 15% құрады. Қазанда бір айдағы SMS-хаттамалар трафигі 100 мыңнан асты. Салыстыру, Ресейдің Сбербанкісіне бұл үшін 17 ай қажет боды (Ресейде «Мабильный банкинг» жүйесі 2002жылдың қазанынын іске қосылған). Банктің «Мабильный банкинг» қызметінің бұлайша алға кету себебі – келиенттің қызметтке қосылуының қарапайымдылығы мен қолайлылығында жатыр. Мұны ел бойынша жалпы саны 585болатын Халық Банкінің кез-келген банкі арқылы жүзеге асыруға болады

Мұндай көрсеткіштерге небары жоба ашылғаннан бір жарым жылдық уақытта қол жеткізіліп отыр.

Аталған мезетте қызмет көрсетудің үшінші кезеңін шығару жұмыстары жүргізіліп жатыр – мұнда клиент өз ұялы телефонынан кез-келген төлемдер мен аударымдарды іске асырып, қолайлы банктік менюді қолдану үшін банктік аплет телефон SIM – картасына салынады. Және ең маңыздысы – мұнда төлемдер тұтастай қауіпсіз, өйткені клиенттің электронды сандық қолнаңбасымен бекітіледі.

«Мобильный банкинг» жүйесін ен басты қорытындысы тұрғындар психологиясындағы өзгеріс балатын. Бұрын ешкімге белгісіз «Мабильный банкинг» термині енді жай ғана белгілі емес, сұранысқа ие болды.

Статистикалық зертеулерге сүйенсек, «Мабильный банкинг» жүйесін пайдаланушылар енді карточканы жай ғана қолма-қол ақша алу құралы ретінде қабылдамайды.

Бүгін Қазақстандағы 15,2 млн тұрғынға 3,2 млн төлем карточкасынан келеді, оның 1,9 млн – Қазақстан Халық Банкі карточкалары.

Үш Қазақстандық ұялы байланыс операторларының абонентттері саны 3,8 млн адамнан асты. 2006 жылы жүйе кірісі 162,2 млн теңгені құрады.

Банк саласында жетекші орын алып, халықаралық нарықтарға «Қазақстанның Халық Банкі» ұйымдық жауапкершілік пен әлеуметтік саясатының дұрыс жүргізілуі бизнесті сәтті дамытудың бірден-бір қажетті шарттамасы деп есептейді.

Алдағы жылдарға болжау жасайтын болсақ 2007-2009 жылдарда Халық банкі өзінің «Мобильный банкинг» жүйесі айасында көрсетілетін қызметтер (бір төлем карточкадан екінші карточкаға ақша аудару, камуналды төлемдер және т.б.) айасын кеңетіп, банкоматар және басқа электронды жейілер арқылы жүзеге асырылатын қызметердің барлығын аталған жүйе арқылы орындалады.

Аталған жүйе қызметін қортындылайтын болсақ жүйе қызмет жасауынан бастап халықтың жағымды көзқарастарына ие болды. Негізінен жоғары технологиялардың банктік қызметке енуімен «Мобильный банкинг» жүйесі секілді өнімдерінің пайда болуі себеп болуда. Жалпы аталған жүйе өзінің қолданушыларына қолайлы және арзан түсуде сондықтан жүйенің тұтынушылары күнен-күнге өсуде[19].

 

 

 

III КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ  МАРКЕТИНГТІК ҚЫЗМЕТТЕРІН  ЖЕТІЛДІРУ  ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТИІМДІЛІГІ

3.1 Маркетинг қызметтер  нарығында  туындайтын мәселелерді  шешу жолдары

          Банк өнімдері нарығының бұдан әрі дамуы қор нарығы дамуымен байланысты болмақ. Қазақстан Республикасының құнды қағаздарының Ұлттық комиссиясы мен ҰБ біріге отырып, ұйымдасқан қор нарығында банктер акциялары мен өзге де құнды қағаздарды белсенді ету, оларды БАҚ – та жариялау жұмыстарын жүргізуде. ҚҚҰК – мен біріккен түрде спецификалық қарыз міндеттемелері енгізілген банк активтерін қорғау механизмі жасалмақ. Қор нарығының дамуы барысында ҰБ корпаративті құнды қағаздары бар банк әрекеттерін кеңейтуді көздеп отыр.

          ҚҚҰК, Қазақстан қаржыгерлерінің ассоциациясы мен ҰБ бірлесе отырып, қаржы институттарының өзара байланыс, хеджировкалау, ипотекалық, корпаративті вексельдермен жұмыс істеуге міндеттелген ұйымдар қорлары секілді жаңа типтерін құруды жоспарлауда. Бұдан өзге ҰБ қозғалмайтын мүліктің ұйымдасқан нарығы мен ипотекалық операцияларды дамытуға қатысатын болады. Банк әрекеттері әділдігін тексеру үшін ҰБ мен ҚҚҰК отандық рейтингтік агенттіктердің әрекет етуіне жағдай жасауда. Бұл сферадағы негізгі бағыт – банк қызметтерін одан әрі дамыту, банктік қызмет көрсетудің жаңа түрлері мен әдістерін енгізу.

          Банктер қор нарығында өз әрекетін белсенді ету үшін жаңа қаржы құралдарын қолдана отырып инвестиция тартулары керек. Осындай құралдардың бірі капиталдың халықаралық нарықтарында қолданылатын еврооблигациялар эмиссиясы. Аталған қаржы операциясы бірнеше мақсатқа жетуде септігін тигізеді.

          Біріншіден, шетел валютасында ақша алуды, теңгеге қарағанда пайыздық ставка төмен болады; екіншіден, Республикадағы құнды қағаздар нарығы аталған мезетте қаржыландыруда банк қажеттіліктерін түгел қанағаттандыруға қауқарсыз; үшіншіден, банк өз әрекеті сферасын кеңейту мен халықаралық қаржы институттарымен байланыс орнатуға қызығушылық танытуы керек. Банктің стратегиялық мақсаты - өзі қалаған уақытта капиталдың халықаралық нарығында оңай шығуға мүмкіндік алу болуы керек. Олар банктік жалшылыққа қарағанда үлкен потенциалға ие және банкті қаржыландыруға көп мүмкіндіктер береді[6]

          Еврооблигация эмиссиясының негізгі міндеттері:

1) Инфляциялық ресурстары  жоқ тиімді қаржы көздері диверсификациясы  мен сыртқы қаржыландыруда жоғарғы  потенциалға ие түрді қорғау.

2) Қарыз төлеудегі шығынды  азайту, ішкі нарыққа қарағанда  сырттан қарыз алу арзанырақ  болады.

3) Жал алу үшін банктің  инвестициялық базасын кеңейту.

4) Несиеге қауқарлы эмитет  ретінде көріну үшін банктің несиелік тарихын алу.

5) Жалға алу мерзімдерін  ұлғайту.

6) Банктің қаржы ресурстарына шетел капиталының келуі.

          Еврооблигациялар шығарылымының міндетті шарты – инвесторлар үшін индикатор болып табылатын несиелік рейтингтің болуы. Несиелік рейтингті алу мен өзге де қажетті кезеңдер орындалуының қиындығы алғашқы эмиссияға дайындық процедурасы ұзаққа созылады. Отандық банктердің халықаралық капитал нарығына алғашқы болып шыққаны “Казкоммерцбанк” АҚ, ING Burns және Commerzbank AG (АҚШ) 50 млн. және 35 млн., ал Bankers Trust – тан 20 млн. доллар көлемінде несие алды.

          Оның бастамасы өзге банктерге үлгі болды. Корпоративті облигацияларды ҚР – да шығару. Қазіргі уақытта ішкі нарықта негізінен мемлекеттік бағалы қағаздар айналымда жүр. Корпоративті облигациялар инвестицияларды тартудың бірден – бір қажетті құралы. Инвесторларды акциялармен салыстырғанда облигацияларға салынған ақша қайтарылымы қызықтырады.

          Корпоративті облигацияларды тіркеу, шығару мен жабу тәртібі ҚР ҚҚҰК сәйкес нормативті актілерімен жүйеленеді. Негізінен бұл процесс акциялардың шығарылым процесіне қатты ұқсайды.Қазақстандағы банк өнімі нарығы кеңейіп, дамып, жаңа технологиялармен және дәстүрлі емес жаңа әдістермен толығары даусыз.

          Бұл банктік қызмет деңгейі мен сапасының көтерілуі, қаржы жүйесін бекіту, экономиканың шынайы секторының дамуы, ақша – несиелік саясатты тиімді жүргізуге мүмкіндік береді. Банктердің барлық коммерциялық әрекеттермен клиентпен жақындасуға бағытталған. Инкассация бағытында ұсынылып отырған қызметтер алдымен клиент қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған [5]

 

3.2 Банктік маркетингтің  дамуындағы жаңа тенденциялар  және оны Қазақстанда қолдану

          Банктер арасындағы бәсекелестік олардың тікелей клиенттермен жұмыс істейтін қызметкрлерге ерекше назар аударуға, олардың өз міндеттерін сапалы орындауларына қол жеткізуге еріксіз итермелейді. Клиенттерге қызмет көрсетуді жетілдірудің жекелеген бағыттарын бөліп көрсету көзделеді. Оларға мыналар жатады:

     1. Банкте ақыл-кеңестер  беретін және сұрақтарға жауап  қайтаратын жауапты қызметкерлерді  тағайындау.

     2. Банктің ірі  филиалдарына қажы мен несие, инвестициялар мен сақтандыру  аясындағы проблемаларды шешу  үшін қаржы кеңешілерін тағайындау.

          Соңғы кезде көптеген батыс мамандары мен сарапшылары жаңа ақпараттық технологияларды қолдагуға негізделген банктік маркетингтің стратегиялық және ұйымдастырушылық рөлін жоғарылату қажеттілігін атап отыр. Қазіргі банктік маркетинг негізінде клиент сұранысын максималды түрде қанағаттандыру стратегиясы жатса, ол өз кезегінде банк әрекеттері рентабелдігінің жоғарлауына септігін тигізеді.

          «А.Т. Kearney, Paris» фирмасының қызметткерлері, француз мамандары Ж.Э. Мерсье мен Ж.Э. Писини аталған уақытта банктік маркетингте клиенттер сұранысын қанағаттандыру стратегиясын жасау мен жүзеге асыруда нағыз төңкеріс жүріп жатыр деп есептейді. Олардың бағалауы байынша, мұндай стратегияны жүзеге асыруға қабылетті банктер өз операцияларының рентабельділігін бір клиетке 50-100% есептеп жоғарылата алады, ол үшін мындай факторлар да есепке алынуы шарт:

          -клиенттің өмір циклын есепке алатын маркетинг 25-50%;

           -клиенттер назарын аударып, ұсау стратегиясы 25-40%;

            -өткізудің альтернативті каналдарын қолдану 5-10%.

          Жаңа CRM технологиясы басқару мен ұйымдастыруда көптеген ірі өзгерістер болуын талап етеді. Банк қызметкерлері мен кеңес берушілері клиенттер базасын қолданып қана қоймай оны жинау да керек. Бұл өзгерістер уақыт талабына сәйкес келмейді деп түсінілетін басқарудың иерархиялық құрылымын жоюға септігін тигізеді.

          Клиентке бағытталған мәліметтер базасын құру. Банктер мен клиенттер қарым-қатынасында мәліметтің үш типі болады:

          Маркетинг мамандары қолданысындағы макроинформация банк клиенттерінің жасы, кәсіби және өзге де мінездемелерінен тұрады. Бұл информацияны маркетинг қызметкерлері банк активтері портфелін талдау мен жаңа банк өнімдерін, қызметтерін жасау үшін қолданады.

          Коммециялық кеңес берушілер қолданатын микроинформация клиенттің әртүрлі мінездемелері әдеті мен өзін-өзі ұстауы туралы мәліметті қамтиды. Мұндай мәлімет кеңес беруші компьютерінде жинақталып, клиентпен қарым-қатынасында қолданады.

          Жоғарыда аталған дәрежелер аралығындағы мезоинформация клиенттерді жекелеген критерийлер бойынша бөліп, олардың ерекшеліктері мен қасиеттерін анықтау үшін қолданылады.

          Бұл мәлімет әр банк агенттігінің микродеңгейлерінде қолданыста болуы керектігі түсінікті. Бүгінде CRM технологиясы мұны мүмкін етеді. Жаңа технологиялар негізінде клиенттер туралы мәліметтер базасының дамып-жетілуі ақпараттық жүйелерді ұйымдастыру мен қолданысқа енгізудің дәстүрлі концепциясына бірқатар өзгерістер енгізеді. Әзірге қолданыста жүрген бірден-бір ақпараттық жүйе клиент туралы толық мағұлмат бере алмайды. Өйткені көптеген клиенттер тек қана банк есепшотымен шектелмей, өзге де келісім-шарттарға отырған. Мұндай жағдайда оларға әдетте өнім принципі бойынша ұйымдастырылған банктің әртүрлі операционды бөлымшелерінеде қызметтер көрсетіледі. Клиентке біржақты бағыт болмағандықтан ол туралы толық мәлімет те жиналмайды. Клиент пен банк арасындағы қарым-қатынасына қатысты маңызды мәліметтер ақпараттық жүйе жадына тіркелмей банк өнімдерін табудың әртүрлі ақпараттық қызметтеріне шашырап кетеді. Ал қазіргі заманғы маркетинг клиент туралы толық мәліметтің болуын талап етеді.[2]

           Клиеттің «ситетикалық» бейнесін қалыптастыру үшін ол туралы ақпарат жинау төмендегі сызба бойынша жүруі керек.

           Банктік маркетингті Қазақстанда дамыту. Банктер арасындағы бәсекелестік олардың тікелей клиенттермен жұмыс істейтін қызметкерлерге ерекше назар аударуға, олардың өз міндеттерін сапалы орындауларына қол жеткізуге еріксіз итермелейді. Клиенттерге қызмет көрсетуді жетілдірудің жекелеген бағыттарын бөліп көрсету көзделеді. Оларға мыналар ұсынамын: 

-Банкте ақыл-кеңестер беретін және сұрақтарға жауап қайтаратын жауапты қызметкерлерді тағайындау.

-Банктің ірі филиалдарына қажы мен несие, инвестициялар мен сақтандыру аясындағы проблемаларды шешу үшін қаржы кеңешілерін тағайындау.

-Клиеттердің банкке өтініш жасау және пәтерлерден тікелей операциялар жүргізу үшін жағдайлар туғызу.

-Банктің клиенттермен іскерлік қатынастар этикасын енгізу. 

-Қажеттіліктердің кең ауқымды спектірін қанағаттандыруға арналған, бірсыпыра инновациялық дипозиттік және несие бағдарлармаларын енгізу. 

-Несие беру туралы шешім қабылданғанға дейін келиенттің төлем қабілеттілігін тексеру.

-Менеджмент саласында көмек көрсететін бизнес-орталықтар құру.

-Жер-жерде клиенттерден қаржыларды басқару жүйесін құру, операцияларға күнделікті бақылауды жүзеге асыру.[3]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

Жұмыстың нәтижесі бойынша қысқаша қорытындылар: Бұл курстық жұмыстың мақсаты болып бүкіл пассивті және активті операцияларды тиімді ұйымдастыру, банк қызметтерін көрсету нарығын талдау, тиімді қызмет түрлерін көбейту, көрсетілетін банк қызметтеріне бағалау, өткізуді жоспарлау және ұйымдастыру, жарнамалау болып табылаы.

Өткізу нарығын зерттеу немесе банк қызметтеріне сұраныс туғызу маркетинг объектісі болып саналады

Банктік маркетингтің негізгі қағидалары: стратегия мен тактиканың біртұтастығы, пайдалылықты қамтамасыз ету, тұтынушылардың қажеттіліктерін толық қанағаттандыру, сатып алушылардың қажеттіліктерін дәл білуге негізделген өнімдерді өндіру.

Активті маркетинг пен пассивті маркетингтің ара жігі ажыратады.

Банктік маркетингті енгізу және пайдалану процесінде маркетинг тәсілдері: біріңғайлау (типологизация) мен нарықты сегменттеуге айрықша орын беріледі.

Маркетинг қызметінің нарықтағы табысы көп дәрежеде ахуалды жүйелі түрде ой елегінен өткізуге, банктің күш жұмылдырушылығын үлестіруге, мақсаттар мен міндеттерді алдыға дәл қоя білуге мүмкіндік беретін стратегиялық жоспарлау сапасымен айқындалады.