Қаржы нарығын дамытудағы кездесетін қиыншылықтар және оны шешу жолдары

Дағдарысқа қарсы қабылданған  шаралар ел экономикасын әрі қарай  дамытудың алғышарттарын жасайтын мәжбүрлі, бірақ қажетті шара болып табылмақ. Мемлекет басшысы “Нұр Отан” партиясының XІІ съезінде дағдарыстан кейін Қазақстанның қандай жолмен дамитындығы туралы атап көрсеткен болатын. Осы ретте біздің таяу болашақта басшылыққа алатын негізгі стратегиялық құжатымыз – Президент тапсырмасына сәйкес әзірленіп жатқан Қазақстанның 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік индустриялық-инновациялық серпінді даму бағдарламасы болмақ [12, интернет]. 

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ 

 

Нарықтық қатынастардың құрылымында да, мемлекет тарапынан оларды реттеу механизмінде де қаржы рыногы зор рөл атқарады.

Қаржы – нарықтық қатынастардың  құрамды бөлігі және мемлекеттік  саясатты жүзеге асырудың құралы.

Қаржы нарығы дегеніміз, мемлекет пен шаруашылық жүргізуші  субъектілер және халықтың бос ақша қаражаттарын сату және сатып алу объектісі болып табылатын ақша операцияларының ерекше нысаны. Қаржы нарығының қызмет етуі мен қалыптасуы экономикалық, ұйымдардың, құқықтық формаларға байланысты болып келеді. Қаржы нарығының құрамы: ақша нарығы, капиталдар нарығы, ретінде кейде ақша нарығынан несие нарығы бөлінеді, яғни айналым капиталдарын толтыру үшін берілетін қысқа мерзімді ссудалар, ал капитал нарығы – негізгі капиталды инвитициялау үшін басқа сипаттамаларда ақша нарығы бұл ссудалық капитал нарығының бір бөлігі мұнда қысқа мерзімді депозит – несие операциясы жүзеге асады. Нарықтың интеграциялық түрі бағалы қағаздар нарығы болады.

Қаржы нарығы – бұл  ең алдымен дербес экономикалық категория  ретінде бағалы қағаздарды сату мен қайта сату жөніндегі операцияларды жүзеге асыру жолымен фирмалардың, банктердің, жинақтаушы зейнетақы қорларының сақтық институтарының, мемлекеттің және халықтың уақытша бос ақшасын жұмылдыруды, бөлуді, және қайта бөлуді қамтамасыз ететін нарықтық қатынастардың жиынтығы. Ол нарықтық қатынастар жүйесінің құрамды бөлігі болып табылады және тауар, ақша, кредит, сақтық, валюта және басқа рыноктармен етене байланысты. Қаржы рыногы ұғымы ақша, валюта, кредит, капитал рыноктарын құрайды.

Ақша нарығы – қолма-қол ақша ғана емес, қолма-қолсыз төлем қаражаттарын да қосатын төлем қаражаттарының рыногы.

Кредит нарығы – несие бойынша банктердің кредит операцияларымен байланысты.

Капитал нарығы – қоғамдық өндіріс қатысушыларының орташа және ұзақ мерзімді қорланымдарының  қозғалысы жүзеге асырылады.

Бағалы қағаздар нарығы – қаржы рыноктарында бағалы қағаздардың қозғалысы мен ортақтастырылатын экономикалық қатынастар болып табылады.

Қаржы нарығының жұмыс  істеуінің алғы шарттары:

- бәсекені дамытумен монополизмді шектеу;

- шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың бағалы қағаздарға және басқа активтерге инвестицияланатын ақшалай табыстарының өсуі;

- бюджет тапшылықтарын қаржыландырау үшін несие қорларын пайдаланудың тоқтату.

Қаржы нарығының маңызы – бос ақша қаражаттарын алу және оларды қайта бөлу есебінен ұдайы өндіріс процесіне ықпал ету.    

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

 

Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Қаржы. Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық. Алматы. – 2005. – 228-234 бб., 405-408 бб.,

Мельников В.Д., Ли В.Д. Қаржының жалпы курсы. Алматы: “Қазақ универститеті” – 2005. – 27б.

Шеденов Ө.Қ., Байжомартов  Ү.С., Жүнісов Б.А., Колягин Б.И. Жалпы  экономикалық теория. Алматы– 2002. – 296-302 бб.

Мамыров Н.Қ., Тілеужанова  М.Ә. Макроэкономика. Алматы: Экономика. – 2003. – 318 - 321 бб.

Жүнісов Б., Мәметов Ұ., Байжомартов  Ү. Нарықтық экономика негіздері. Алматы: Республикалық баспа кабинеті. – 1996. – 105-110 бб.

Құлпыбаев С.К., Баязитова  Ш. “Қаржы теориясы” Оқу құралы - Алматы: Мерей, 2001 ж. (48-55 б.б.)

Бектеміров Қ. ҚР дамуы  жайлы дерек.//Егемен Қазақстан. №7.- 19.01.2007. - 3-5 бб.

Найманбаева С. Қазақстан  Республикасындағы қаржы рыногын  мемлекеттік реттеу (нормативтік  құқықтық базасы және қаржы жүйесінің  мәселелері). // Заң және заман. №11. – 2008.-38-45 бб.

Керимова А. Қазақстан  және оның аймақтарының қаржылық дамуы. //Егемен Қазақстан №8.- 7.12. 2008.- 4-7 бб.

Сейітқасымов Ғ.С. Ақша, несие, банк теориясы. Алматы: Экономика. – 2001. – 372-375 б.

Қазақстан Республикасының  Президентінің және Қазақстан Республика Үкіметінің актілер жинағы.

Абугазин Д. «Регулирование инвестиционной деятельности в экономике           Казахстана».

Қазақстан Республикасының  Экономикасы, - Алматы: 2008 ж.

Елемесов Қ. Экономиканы  мемлекеттік реттеуАлматы “Дәнекер” 2006ж.

Интыкбаева С.Ж. Фискальная политика и ее роль обеспечении устойчивого  развития экономики Казахстана –  Алматы: 2009 ж.