Вексель және оның айналысы

Вексель бойынша жасалатын операция қатарына Ұлттық банктің вексельді қайта есепке алуы жатады. Қайта қаржыландыру мүшелері бойынша Ұлттық банк вексельді есепке алады.

Ұлттық банктің қайта  есепке алу саясатын белсенді жүргізуі болашақта вексель нарығын жетілдіруге, есеп айырысу және несиелік құрал ретінде жабдықтаушылар мен эмитенттердің вексельге деген қызығушылығының артуына және екінші деңгейлі банктердің вексельді есепке алу көлемін ұлғайтуға есептігін тигізеді. Ұлттық банк  үшін банк жүйесінде өтімділігін реттейтін тиімді құралдың пайда болуымен ерекшеленеді.

90 жылдың басында және  ортасында банктер вексель операциясымен  жұмыс жасамағаннан кейін, бірақ  осы жылдың аяғы мен 2000 жылдың  басында бұл операцияның жанданғанын  байқаймыз. Сондықтан вексель  операциясы қалыптасу кезіңінде тұр. Бүгінгі күнде кең тараған вексель операцияларына: вексельді есепке алу, қайта есепке алу және авальдау жатады. Елімізде вексель нарығының жандануына әсер ететін негізгі фактор қабылдаған Заң актілері.

Вексель туралы Заң 1930 жылғы 7 маусымдағы Аударым және жай вексельдер туралы бiрыңғай заңды белгiлейтiн конвенцияға, Аударым және жай вексельдер туралы заңдардың кейбiр үйлеспеушiлiктерiн шешу мақсатын көздейтiн конвенция мен Аударым және жай вексельдерге қатысты елтаңба алымы жөнiндегi конвенцияға сәйкес Қазақстан Республикасындағы вексель айналысын реттейдi және төлем құралы мен несие қаражаты ретiнде вексельдiң қызметiн белгiлейдi.

Қазақстан Республикасындағы  вексель айналысы жөнiндегi қатынастар «Женева вексель конвенциясынан», осы Заңнан, Қазақстан Республикасының өзге де заң актiлерiнен, сондай-ақ соларға сәйкес шығарылған Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұратын вексель құқығымен реттеледi.

Жалпы Қазақстанда вексель  айналысы енді ғана қалыптасу кезеңінде болып отыр, ендігі жерде елдің қаржы секторы мен банк жүйесі бұл төлем құралын дамытуға мейлінше кірісуі қажет.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы туралы 09.07. 2003 заңы.
2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы 1995 ж. 30 наурыздағы N 2155 Қазақстан Республикасының Заңы
3. Баян Көшенова, Оқу құралы   Ақша,  несие,  банктер,  валюта қатынастары, - Алматы: “Экономика” 2000ж.
4. С.Б. Мақыш, Оқу құралы  “Ақша айналысы және несие” – Алматы,    Қазақ университетi,  2004 ж. – 248 бет.
5. Миркин Я.М. / Ценные бумаги и фондовой рынок. Москва 1995г.
6. Көшенова Б.А. / Бағалы қағаздар нарығы : Оқу құралы – Алматы: Экономика – 1999г.
7. Ценные бумаги. / Колесникова В.И. Торканов В.С. Москва 1998г.
8. «Деньги,  кредит,  банки»   Учебник   Под. Ред.  О.И Ловрушина, Изд. 2-е,   Москва: 1999г.
9. Абрамова М.А.,   Александрова Л.С.  Финансы,  денежные обращение и кредит.   Учебние пособие – Москва , 1996г.
10. Вестник КазНУ. Серия экономическая. №3. – 2005 г. 33-35 стр.
11. “Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы”
12. Казахстанская правда. // С.Тай «Влияние прямых иностранных инвестиций// 07.03.2006 г.
13. Крушевиц Л. “Инвестиционные расчеты” Питер 2004г
14. Ковалев В.В. Финансовый анализ  Алматы Финансы и статистика. 2004 год.
15. Қаржы-қаражат А. Қантарбаев //Инвестицияларды талдау// 2004-2006 жылдар
16. Нәдірбек Әпсәләмов, Қазиқан Исабеков, Өмірзақ Сұлтанов “Экономикалық теория негіздері” Алматы ғылым 1999 жыл. 479-492б
17. Нурланова. Н.К. “Инвестиционная     ситуация    в Казахстане    и   перспективы    ех   позитивных    сдвигов” //Европейское сообщество.    М 3. 2004 г,
18. Реформировамие экономики Казахстана: Про их решения. Алматы, 2004, С. 343.

Қосымша А

Қосымша Ә