Взаимодействие реального и банковского секторов экономики: анализ и оценка

Совершенствование взаимодействия промышленных и банковских структур необходимо отнести к масштабным, долговременным и труднореализуемым экономическим стратегиям, исключающим быстрое достижение конечных результатов. Правительством Казахстана в рамках антикризисных мер был предпринят ряд таких мер, как поддержка банковского сектора, представителей малого и среднего бизнеса, сельского хозяйства и др., регулирование процентных ставок по кредитам, которые будут выдаваться банками за счет предоставленных им государственных средств стабилизационного фонда, создание Фонда стрессовых активов, деятельность которого позволит расчистить балансы коммерческих банков, и др. Но несмотря на это, совершенствование взаимодействия ключевых секторов экономики страны требует совершенствования организационно-экономического механизма (рисунок 10).

 

Рисунок 10 – Организационно-экономический механизм развития взаимодействия

банковского и реального секторов экономики

 

Примечание – Составлено автором.

 

ЗАКЛЮЧЕНИЕ

 

Исследование, проведенное нами в данной работе на материалах Карагандинской области, позволяет сделать ряд основных выводов.

1. Взаимодействие банков и предприятий – это процесс взаимного влияния банков и предприятий друг на друга, порождающий их взаимную обусловленность и связь, сопровождающийся обменом ресурсами. При этом механизм взаимодействия банков и предприятий – это система взаимоотношений, созданная для решения какой – либо задачи, представляющая собой единство субъекта и объекта взаимодействия, определяющая взаимные права и обязанности, направление вектора взаимодействия, характер многочисленных связей между субъектами взаимодействия, их организационную структуру.

2. Комплексная классификация форм взаимодействия банков второго уровня и предприятий реального сектора экономики отражает такие аспекты взаимодействия сторон, как методологический, финансовый, управленческий.

3. Интеграция банковского и промышленного капитала является наиболее конкурентоспособной формой существования корпоративного капитала, что обосновывает приемлемость таких структур для формирования в отечественной экономике в качестве основных локомотивов социально-экономического развития страны в условиях финансового кризиса. Уровень капитализации отечественной банковской системы позволяет осуществить интеграцию с предприятиями реального сектора на базе наиболее крупных системообразующих коммерческих банков.

Для ускорения процесса создания интеграции банковского и промышленного капитала в Казахстане, а также повышения ее эффективности необходимо адаптировать действующее банковское, налоговое, таможенное и инвестиционное законодательство

4. В результате анализа современных тенденций развития взаимодействия банковского и реального секторов экономики выявлены следующие особенности: сокращение доли банковских кредитов в такие отрасли, как промышленность, сельское хозяйство и др.; рост процентных ставок по банковским кредитам, что делает их менее доступными для предприятий реального сектора в условиях кризиса, и др.

5. В качестве ключевых проблем взаимодействия банковского и реального секторов экономики нами выделены неадекватность ресурсной базы банков, необходимость разработки гибкой процентной политики, высокая степень рисков не только размещения банками кредитных ресурсов в реальный сектор, но и взаимодействия предприятий с банками в силу их финансовой неустойчивости в условиях финансово-экономического кризиса. 

6. В результате проведенного маркетингового исследования определен уровень соотношения объемов спроса и предложения банковских услуг, отражающий «асимметричный» характер потребления услуг представителями реального сектора экономики. В целях оптимизации соотношения уровня спроса и предложения банковских услуг предприятиям предложена адаптированная к современным реалиям методика, позволяющая определить приоритетные формы взаимодействия между банковским и реальным сектором экономики. Суть методики сводится к объединению широкого набора банковских услуг, что способствует повышению совокупной прибыли для указанных сторон; оптимизировать доли нетрадиционных банковских операций в деятельности банка и предприятия; провести оценку устойчивости взаимодействия банков и предприятий, позволяющей спрогнозировать отклонения в деятельности производственной и банковской систем.

7. Инновационный подход к банковскому  обслуживанию реальных потребностей предприятий реального сектора экономики обуславливает некое взаимопроникновение сторон, предполагающее их взаимное влияние на внутреннюю среду  друг друга. Совершенствование клиентского облуживания  предлагается расширение использования таких инновационных технологий обслуживания реальных потребностей предприятий, как: индивидуальное обслуживание клиента путем формирования и управления портфелем услуг каждого клиента; систематический мониторинг текущего состояния клиента; оценка не только доходности услуг, но их эффективности относительно решения проблем предприятий; разработка, предложение и структурирование сложных услуг; создание соответствующих подразделений, выполняющих исследовательскую, маркетинговую и посредническую функции по связи между производителями и потребителями, являющихся клиентами банка (с последующей информационной поддержкой и организацией сделок через банк);  расширение практики консалтинговых услуг и др.

8. В целях расширения практики функционирования ФПГ, а также обеспечения эффективной деятельности последних необходима реализация следующего комплекса мер: активизация сотрудничества  государства и ФПГ;  обеспечение доступа в ФПГ предприятий малого и среднего бизнеса и др.

9. Реализация приоритетных направлений развития взаимодействия банковского и реального секторов предполагает сочетание системы государственной поддержки и рыночных механизмов стимулирования такого взаимодействия в виде комплекса мер, способных обеспечить активизацию интегрированного взаимодействия двух секторов экономики.

 

СПИСОК ОПУБЛИКОВАННЫХ РАБОТ ПО ТЕМЕ ДИССЕРТАЦИИ

 

Публикации в изданиях, рекомендованных Комитетом по контролю в сфере образования и науки МОН РК:

1. Приоритеты государственной инвестиционной политики в условиях инновационно-технологического развития // Вестник регионального развития. – Караганда, 2003. – № 1(1). – С. 59-65 (0,3 п.л.).
2. Важнейшие принципы индустриально-инновационного развития экономики // Вестник Государственного агротехнического университета им. С. Сейфуллина. – 2007. – № 2(45). – С. 252-258 (в соавторстве) (0,6 п.л.).
3. Специфика  взаимодействия банков и промышленных предприятий // Вестник регионального развития. – Караганда, 2008. – №2 (16). – С. 57-63 (0,6 п.л.).
4. Проблемы взаимодействия банковского и реального секторов экономики // Вестник регионального развития. – Караганда, 2008. – №2(16). – С. 41-47 (в соавторстве) (0,6 п.л.).

 

Публикации в других изданиях:

5 Совершенствование  инвестиционной  политики государства  с учетом  современных приоритетов  инновационно-технологического развития // Социально-экономические проблемы региона: труды Института регионального развития. – Караганда, 2004. – Вып. 10. – С. 345-354 (0,6 п.л.).

6 Современные приоритеты инвестирования инновационно- технологического развития Казахстана // Стратегия устойчивого развития региона: материалы международной научно-практической конференции, 21 декабря 2005 г. – Караганда: Карагандинский экономический университет Казпотребсоюза, 2005. – С. 220-221 (0,2 п.л.).

7 Оценка регионального инвестиционного потенциала // Образовательная стратегия в условиях инновационно-индустриального развития экономики Казахстана: материалы международной научно-практической конференции, 24 февраля 2006г. – Караганда: Карагандинский финансовый институт, 2006. – С. 310-311 (в соавторстве) (0,2 п.л.).

8 Теоретические основы определения сущности взаимодействия банков и предприятий // Экономические и социальные проблемы инновационного развития Казахстана: труды республиканской научно-практической конференции, 15-16 мая 2008 г. – Караганда: Карагандинский государственный технический университет, 2008. – С. 146-149 (0,2 п.л.).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ТҮЙІНДЕМЕ

 

Төремұрат Нұрлан Құлмұқанұлы

 

Экономикадағы нақты және банк секторларының өзара іс-әрекеті:

талдау және бағалау

 

08.00.05 – Экономика және халық шаруашылығын басқару

( қызмет салалары және  аялары бойынша)

 

Зерттеу тақырыбының өзектілігі: Қазіргі жағдайда Қазақстан экономикасы дамуының  әлеуметтік-экономикалық қатынастарының түбегейлі жаңа негізі қаланып жатыр, өзекті мәселе экономиканың барлық саласының теңгерімді жағдайда дамуына қол жеткізу болып табылады. Қазақстанның қазіргі экономикасының стратегия жағынан маңызды, сонымен қатар күрделі, қарама-қайшы міндеттерінің бірі – экономиканың банк және нақты секторының ұтымды және жылдам өзара әрекет ету дәрежесіне жету.

Ақша–несие қатынастарын құрудың әртүрлі аспектісін, мүмкінділігін және бағытын жақсарту, Қазақстанның қазіргі таңдағы экономикасын дамытудың теориясы мен практикасын құрудың негізгі міндеті болып табылады. Мұндағы басты бағыттың бірі – банк және өнеркәсіп капиталын біріктірудің мүлдем жаңа тұжырымдамасын жасау. Аталған тұжырымдаманың болмауы Қазақстанның жалпы экономикалық стратегиясына кері әсерін тигізіп қана қоймай, әртүрлі қарама-қайшылық тудырады, нәтижесінде отандық экономиканы теория және практикалық тұрғыдан модернизациялау тежеледі.

Диссертациялық жұмыстың мақсаты банк жене экономианың нақты секторларының қазіргі үрдісін зерттей отырып, айтылған жұмысты жақсартуға арналған бағытты жасау үшін негізгі мәселелерді анықтау.

Зерттеу пәні – экономиканың банк және нақты секторларының ұйымдық- экономикалық тетігі болып табылады.

Зерттеу нысаны – екінші деңгейдегі банктер, экономиканың нақты секторының кәсіпорындары.

  Диссертациялық жұмыстың теориялық және әдістемелік негізін экономиканың банк және нақты секторлары өзара іс-әрекеті қажеттілігін негіздеудің концептуалды әдісі құрайды. Диссертациялық жұмысты дайындау барысында білудің жалпы ғылыми әдістері қолданылды, атап айтқанда: жүйелі талдау әдісі, салыстырмалы-талдау және маркетингтік талдау сонымен қатар экономикалық-математикалық үлгі және талдау әдістері де пайдаланылды.

 Зерттеудің ғылыми  жаңалығы. Экономиканың банк және нақты секторларының өзара іс-әрекетін реттеудің ұйымдастырушылық-экономикалық тетігін жақсарту үшін ұсыныстар дайындау.

Диссертациялық зерттеу жұмысының  негізгі нәтижелері төмендегідей:

• экономиканың банк және нақты секторларының өзара әрекет ету формасының сипаты анықталды;
• банк және нақты секторлардың өзара іс-әрекетінің ерекшеліктері мен мәселелері айқындалды;
• экономиканың нақты секторы кәсіпорындарында банк қызметінің сұраныс және ұсыныс қатынасының асимметриялық сипаты негізделді;
• банк және экономиканың нақты секторлары арасындағы өзара іс-әрекеттің басым түрін анықтаудың жеңілдетілген әдістемесі және олардың өзара іс-әрекетінің тұрақтылығын бағалау ұсынылды ;
• банк және экономиканың нақты секторлары өзара іс-әрекеті дамуының нарықтық тетіктері және мемлекеттік қолдау шараларының жүйесі жасалып, ұсынылды.

 Қорғауға ұсынылатын  негізгі тұжырымдар:

• бұрынғы жекелеген сұрыптау әдісін сіңіре отырып, екінші деңгейлі банктер және экономиканың нақты секторындағы кәсіпорындардың өзара әрекет етуін кешенді сұрыптау;
• банк және экономиканың нақты секторлары дамуының қазіргі үрдістеріне талдау жасаудың нәтижелері, оның осы секторлардың өзара іс әрекетін дамытудың негізгі мәселелерін және ерекшеліктерін айқындауға мүмкіндік беруі;
• экономиканың нақты секторы кәсіпорындарына банктік қызмет көрсетуде сұраныс пен ұсыныстың өзара салмағы дәрежесіне авторлық баға беру, бұл банк пен кәсіпорынның өзара әрекет етунің асимметриялық сипатын негіздеуге мүмкіндік берді;
• экономиканың нақты секторы кәсіпорындарына банктік қызмет көрсету инновациялық әдістерін енгізу және қаржы-өндіріс топтарының қызмет ету практикасын кеңейтуге арналған кешенді шаралар;
• банк және экономиканың нақты секторлары іс-әрекетін жандандырудың ұйымдастырушылық-экономикалық тетігі.

Зерттеудің практикалық маңыздылығы. Зерттеу жұмысының нәтижелерін банк және нақты сектор кәсіпорнында ұтымды саясат жүргізуде қолдануға болады. Ұсыныстарды мемлекттік және жергілікті органдар, банк және өндіріс жүйесінің ұтымдылығын арттыру үшін өнеркәсіп саясатын жасауда  пайдалануға болады. Диссертация жұмысының нәтижелерін екінші деңгейлі банктердің, сонымен бірге нақты сектор өнеркәсібінің қызметінде қолдануға болады.

Зерттеу жұмысының мақұлдануы. Зерттеудің ғылыми нәтижелері 3 халықаралық мәжілістерде баяндалды: Аймақтың тұрақты даму стратегиясы: халықаралық ғылыми-практикалық мәжіліс (Қарағанды, 2005ж., Қазақстан тұтынушылар Одағының Қарағанды экономикалық университеті); Қазақстан экономикасының инновациялық-өндірісті даму жағдайындағы білім стратегиясы: халықаралық ғылыми практикалық мәжіліс  (2006 ж., Қарағанды қаржы институты); Қазақстанның инновациялық дамуының экономикалық және әлеуметтік мәселелері: республикалық ғылыми-практикалық мәжіліс (2008 ж., Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті).

Зерттеу жұмысының басылымы. Диссертация тақырыбы бойынша 8 басылым жарық көрді, соның 4-і ҚР БҒМ білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті бекіткен басылымдарда шықты. Басылымның жалпы көлемі 3,3 б.т.

 

RESUME

 

Nurlan K. Toremurat

 

Interaction of real and bank sector of economy: analysis and assessment

 

08.00.05 – Economy and management of national economy

(on branches and spheres of activity)

 

Topical interest of the research. In modern conditions of development of Kazakhstan economy principally new foundations of social – economic relations are laid and the most urgent matters are achievement of balanced multi measured development of all sectors of economy. One of the strategically important and at the same time complex and contradictory tasks of the modern economy of Kazakhstan is the achievement of intensity of effective interaction of the real and bank sectors of economy.