Инвестицияның теориялык

                                                       ЖОСПАР

 

 

 

КІРІСПЕ                                                                                                                   

1. ИНВЕСТИЦИЯНЫҢ  ТЕОРИЯЛЫК- ӘД1СТЕМЕКЛІК НЕГІЗІ                         
1. Инвестиция тартудың теоиялық негіздері                                                     
2. Экономикада курылымдык турлендіру кезенінде шетелдік инвестицияларды тартудын кажеттілігі                                                                                                           
2. КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛ ЫҚ САЯСАТЫ
1. Казакстан Республикасыньң улттьтк экономикасындагы шетелдік ивестициялар                                                                                                                                
2. Мемлекеттік инвестициялык әрекетін реттейтін нормативтік- құқықтық база         

КОРЫТЫНДЫ                                                                                                                          

КОЛДАНЫЛГАН ӘДЕБИЕТТЕР TІ3IM1                                                                               

 

К1Р1СПЕ

Жумыс такырыбының өзекілігі. 1998ж  бастап Қазакстан экономикасында калыпты экономикалык өсу көрініс алып отыр. Бундай жагдайдык кер!н1с табуына жоспарлык - экшшшд1к жуйеншщ турлену!, экономнкага келес! нарыкзмк механнзаддердщ енуп еркж бапшар, MeHimirri мемлекет иелтнен аду, экономиканы дсмонополияланлыру. бэсекелеопктщ дамуы, сырткы экономикапык эрекегттн ырыкдануы, банкпк каржылык жуйенщ рсформалануы, кор нарыгынын пайда болуы жэне инвестициялык эрекетпн жогарылауы кушт! эсерш типздк

Тэуелс1зд1ктщ 6ipiHiui кезеншсн бастан шетелд1к инвестидияларды тартуга колайлы жагдайлар тугызылады. 1993-2006 ж.ж. аралыгында ел экономикасына шетел инвестицияларыныц 46 млрд. долл. астам келем1 тартылган. Жан басына шаккандагы ПНИ келем! бойынша Казакстан ТМД елдершщ 1шшде жогиргы орындарга не.Дегемен. шетел инаееткцияларын экономикам тарту мэселеа oai де озектп Буган себепип келеа факторлар: Б1ршшщен, экономикалык жуйен! реформапау кезешнде ium каржылык рееурстар азайып кепп, экономика салалары еэшщ внд!р!ст1к аппаратын жанарта алмады. Екшпдден, ендеуид саладагы инвестиция колем! элемдгк нарыкта бэсекеге кабшетл енш шы тару га жеткшкеп,Инвесторлардын козкарастары экономиканын накты кажеттерше сай еместптнен инвестициялардын жетю.дкшэдт орын алып отыр. Энеркэсштщ еркж каржылары кунделжт! кажет л1ктерге жумсалыл отыр. Сонымен катар, коммерциялык банктер ал! де экономнканьщ накты секторын каржыдандыр} коз! бол май отыр,Элемд1к тэж1рибе корсетке идей, экономикалык всу шетел капиталын ын эсер! йен болады. BipaK, шетел инвесторлары ушш швдозат ощцрупп салалар, scipece, мунай-газ салалары басымды болып отыр. Осындай жагдайда экономиканын калыпты жэне каркынды дамуы колайлы инвестициялык саяеатка тэуелдн Экономикалык дамудын, курылымдык кайта куруды угымды жузеге асырудын, элемдЁк нарыкта бэсекелестж позицияларды беттудщ кажетп шарты больш инвестициялык рееурстар табылады. ОнтустэК’Шыгыс Азияныц “жана нндустриалды елдерГ экономикалык феномен in in пайда болуы, каз!рп замангы гылыми непздеп салалардын кен багытта да му га кешу1 бул елдер экономпкаеындагы инвестициявын каркындап всуЫ'ж аркасында мумкж болды Сондыктан мемлекет шетел инвестиция л ары н тартудын, батыттарьшын басымдылыгын белгкпеу керек. Шегел инвестициялары Казакстан экономикасыныц бэсеке кабшетпшн жогарылататын факторга айналуы кажет, Шетелдж инвестидияларды мемлекегт ретгеу кушейген сайын Казакстан шып мэшнде элемдеп ец бэсекеге кабшетп 50 ел катары на KipcAi. Gian дэлел 2005 жылдын 18-акпаидагы Ел б асы Н.Э. Назарбаевтын Казакстан халкына Жолдауы, Онда е;пмгздщ 1990- жылдардын басындаты экономикалык ахуалынан неден басталганы туралы айтыладм. Казакстанныц

 

uiKi ежмжщ ею есе улгаюына, нарыктык экономиканын курылуына инвестициянык типзген ocepi мол болды. Жолдауда « Экономикам 30 миллиард АКШ долларындай трелей шстел ннвестициясы таргылдьк Бул бупнп Кдзакстаянын туракты, ти‘шд1 opi сензмд1 эрштес екенж барша инвссторларга керсетед!» дсп айтылуы инвееторлармен катар шм1зд!н экономикасыньщ даму жолына тускенд1пн, элем Казакстанга ез каржысым салгысы келетшш корсетедь 0йткеш инвестиция деген1м1з табыс табу жэне капиталды улгайгу максатымен oHaipicriK жэне баска да кызметтерге каржы жумсау болып табылады, я гни каржы уне\н жумыс Ёстеуге, баскаша айтканда, кандай да 6ip табые туеетш жумысты нем есе [ске жумеалынуы

тп LC,

Казакстан зкономикасына  шетел инвестицияларын тартудын казгрп бегал ысы мен зандылыктары отакдык онд’фштщ максаттары мен  мшдеттерше сай емес жэне онын кушт! бэсекелестж ортада каркынды дамуына экелш сокпайды. Экономиканы инвестицияландыру теориясыныц тЭсшдерц inm инвестициялык корларды пай дала! гуды жандандыру мэселелерц инвестицияландырудын басымды багыттарын аньтктау sn\ де голыктай зерттелмеген. Сонымен, мэселенщ езектшп, зертгеудщ теориялык, тэж1рибел!к мацызы жопе бул батыттьщ толыктай зерггелмегендт дипломдык жумыс такырыбын тандауга себебьш болды. Осыган байланысты жумыстын келеш максаты мен м1ндетгер1 аныкталды,

Курстык жумыеынын  максаты: Казакстан республнкасынын

экономикасына тартылган инвестицияларды талдау жэне шетел капиталы экономиканын бэсекелеспгш арттырудыц басты факторы болатындыгын айкындау.

Курстык жумыеынын, м!ндеттерп

-шетел инвестицияларын  тартудын кажеттшгш аныктау;

-«инвестиция» термин1нщ мэш мен кызметш талдау;

-шетелдершщ  инвестициялык еаясатын зерттеу;

-инвесгициялык  жобаны багалау тэплдерш талдау;

-шетел инвестицияларын  тарту максаты на арналтан  мемлекетпк шараларды сурыптау.

Зерттеу Hemi репнде елдщ экономикасына шетел инвестицияларын гарту кезшде пайда болатын экономикалык катынастар алынган.

Зерггеу зерзаты  болын К^взакстаннын упттык экономикасын турлещцру жагдайындаш онеркэсттерлж  инвестициялык зрекет! табылады.

Диплом жумыеынын, курылымы: Курстык жумьтсы юршпеден, уш тараудан, корытындыдан, пайдалапган эдебиеттер тЫмшен турадьт

 

улттык  жономиканьщ езге дс салаларына куралдардын  узвк мерз!мд'| салымын тусшуд1 усынады(58)<Будан  да кен аныктамаларды шетелд!к  экономистер береди Соныи ]ш!нде, Кейнс  инвестиция болып “белил! 6ip кезецдеп ошцркпк эрекет нэжжеанде капитал мулш кундылыгыныц аралык оЫм!" немесе “сол кезен !ш]цде иелзкке альшуда колданылмаган табмстыц 6eniri” табылады деп еанайды. 1 ИНВЕСТИЦИЯМ ЫН ТЕОРИЯ ЛЫК, - ЭДЮТЕМЕШК НЕГ131

IJ Инвестиция] 1Ы тартудыц теориялык непздер1

Шетелд1к капиталды тартудыц тенденцияларык аныкгау ушш, олардын улттык эконом и кан ын дамуына эсер ететш басты фактор екешне коз жетктзу ушш, оларды колданудык нэтижелшгщ аныктау ушш "инвестиция” угымынын элеуметт1к'Эконошкалык мазмукьгн нактылау кажет.

Инвестицияпын материалды кундылыктар мен тауарлар енщрк! нрсшесж аныктайтыиы жоншде айтканда ''инвестиция" категориясыныц эконом и калы к жэне кукыктык болатындыгын естен шыгармау кажет. Мемлекет ретшде тек кана 6ip тулга - мемлекеттщ бой корсету! жагдайында "инвестиция" угымы жеткшкт! дэрежеде тар болатын. Ол непзшен каииталдык салымдар максатьщда колданылагын акша куралдарын тана камтыган. 199] жылга дешн инвестиция угымынын тапсырыс берупнлердщ (инвесторлар) непзшен курылыс жумыстарын каржыландыруга багытталган эрекетш сипаттайтын “ка питал дык; салымдар” термишмен

ауыстьгрылгандыгы кездейсокгык емес. Бугшде реттеул! нарыктык катынаска ету кезеншде жеке мул!кик  катынастагы сапалык езгер!стерге байлаиысты инвесторлар ретшде кершем н топтык тулгаларга багытталушылыкта “инвестиция” угымы жогарыда корсет] л ген

стереотиптерден арылды.Экономикалык эдебиетгерде жеткшкт! дэрежеде коптеген аныктамадар бершген, б!рак эртурл1 авторлар усынган ол аныктамалардын барлыгы кубылысты курдел! жэне коп ас пектин кке экелш соктырады. Инвестициянын кец тараган аныктамаеы - бул инвесторлардын оэ кэсшкерлЁк эрекетшщ объектюше еалган мул!кт1К жэне илтеллектуалды кундылыктарынын барлык турлерй Экономикалык мэтнде инвестиция “внд]рктзк кушт i калыптастыруда енд!р!с процеешде жеке енбектщ туты нуга Караганда жогары кунды калыптастыруы аркасында болатын жеке ецбек cien когамдык енбектз сапу npoueci" ретшде аныкталады.

Экономикалык  эдебиеттердщ анализ! юерсеткендей, “капитал салымдары” термин! - ол негззп корлар OH/iipiciне кеткен каржылык шыгындар. Мысалы, Г.И.Хачатуров капитал салымдары зстарында непзп корлар enAipicine кеткен шыгындарды, олардыц кобею! мен жузеге асырылуын тусЁнуд! усынады. М.И.Кулагин экономикалык мэнде инвесгицияны ещиркке, колш, ауыл шаруашылыш жэне табыекд ие болу максатындагы

 

Каржыландыру  козше тэуелдз зацды жэне жеке тулралармен жузеге асырылатын мемлекетпк жэне жеке мешшк несиелер мен эаемдар, етсуаз каржштандыру туршде icxe асатын мемлекетпк турлерге Ж1ктеуге болады. OcwraFj еэйкес^ шетедш инвестицнялар шетелд1к зацды жэне жеке тулгалармен жузеге асырылатын шстелдж мемлекеттер мен жеке жэне халы карал ы к уйымдар беретш заемдар мен несиелер есеб! бойынша кзржыландырылатын мемлекетпк турлерге жтктелжедь

Соиымен, шетел инвестицияларын таркан кезенде  келеа манызды мэселеге ерекше кешл белу керек :

б!рпшпден. халык шаруашылыгыньщ курылымдык езгерктерше  нарыктык механизм эсер ете алмайды; сондыктан бул езгерютерд! мсмлекет тарапынан реттеу кажет;

екшипден, езгерз;стерд1 инвестициялык процестермен жэне шаруашылык журпзуш! субъектшердщ иенвестлциялык белсендшпн ьшталандырумен тыгыз байланыста карастьзрмасак, енддостщ элеумегпк - экономикалык ■пнмдшпн арттыру максатында курылымдык реттеу мэселесш шешу мумкш емес. Сондай - ак, болашактагы гылыми непзделген курылымдык озгерктердщ кажеттшп - эЫресе экономиканы баскарудын жогаргы денгешнде инвестициялык шеинмдер кабылдауга катысты сипатта болады,

3. Экономиканы курылымдык турленд1ру кезешнде шетелдзк нпнестицияларды тартудын кажеттшп

Казахстан оркениетке, экономикалык дербесгпкке аяк баскан 10 жылдан астам уакыт 1ш1нде езшщ табиги ресурстар корымен копте ген мемлекетгердщ экономикалык суранысын арттырып отыр.

Инвестиция - кэсшорынга, ejmipie орнына немесе жеке адамга кеп жылга кайтарымсыз бершетш капитал. Ал, капитал куюшы тулга немесе компания iimci есебщ мулт жзбермеуге тырысатыны белгш. Казахстан да инвестициялык климат калыптасты ма? Инвесторларга койылатьш талаптар кандай ? Инвестициялык саясагта неге ултшк, мудде кем? Осы еауалдар тещрелнде жэне Казахстан нын экономикалык потенциалы хакьЕНда энпме орбтп кореек,

Экономикалык  реформаларды ойдагыдай журпзуде шетел  д! к инвеетицияны лкелей онд1р1ске  жумылдыру мен оны утымды пайдалану  кез келген мемлекет yuiin манызды. Элемдк тэж!рибе буд мэселеде ею тарапка да ортак :халыкаралык б1рлескен реформалар пкелей шетелдж инвестициянык тшмдшпне мэн берсе, инвестициянык кол ем i енд1р1сше куш сасш тын мемлекеттщ экономикалык жагдайына тэуелдз болып келеди Сондыктан да Кдзакстан бул процестен бейтарап кала алмайды. Экономикалык кайта куру мен стратегиялык даму жоспарын шетелд!к инвестиция л ар аркылы зеке асыртанын жен санайды. Инвестициялык климат калыптастыру ym i н инвесторлар «барымтасына карай карымтасы» деген саясатгы GepiK устану га тырысады. вйткеш. ешкандай инвестор езз пайда

 

табатын саланын болашзгы жок болса, екн  жсп биге шыкиак тугш, eci барда елш табуга эрекст кылатыны даусыз.

Стратегнмлык  жоспарлау агенттт мен республикалык  когамдык nkipfli аныктау орталыгынын зерттеуше суйенсек, шстелдк инвестиции нм кулдыратуга зацнын солкылдактыш мен онын кайта - кайта cnrepyi экеп согады екен. Шетелдк инвесторлардын айтуьшша, баска елдерге Караганда , олар ушш Казакстан нарыгы оцтайлы коршедк Ойткеш, Казакстан пайдалы казбалар коры мен ауыл шаруашылыгына жарайтын жерлерге бай, сондай-ак, ipi ещцрктк потенциал мен бшкт1 жумыс купине ие. Ллайда, булардын шашауын ш ытармай пайдалану у^шш инвестиция ауадай кажет. Казакстан да гы шетелдк пнвесторлар ушш жагымды факторлар катарына мыиалар жатады;

Б1рпшлден, табиги ресурстардын болуы. Бул acipecc, жер койнауында пайдага молынан кснелтетш мунай мен газ, Typai- Tycii жэне сирек кездесетш металдардып ушырасуымен кунды. Шетелдк сарапшылар бул байлыкты эз!рше 9 трлн, АКШ долларына бзгалап отыр. Маманлардын болжауынша, Казакстаннын мунай коры Ирак пен Иранныц» «кара алтын» корынанда асып тусед! екен. Алдагы жузжылдыкга Казакстан жылына 100 млн. тонна мунай экспорттайгын алып мунай дсржанасына айналуына мумкщщп мол.

Екшнпден, Орталык  Азия келкпк курылымындагы утымды геостратеги  я лык курлыкта орналасуьг жэне 2 миллиардтан асгам халкы бар елдердщ нарыгы на шыта алуы* Бул-му най эксперты нан му рты майлангалы турган Казакстан ушш табыстыц алгышарты болып табылады.

Уцинпиден, когамныц дамуы мен экономикалык гулденуi женшен Казакстан достаетык ел дер! арасында кошбасшылык ткгшге не.

Ел1м1здщ инвестициялык  ахуал аныктайтын жайттар :

4. инвестиция жумылдыру процеЫ;
5. инвестиция ушш жагымды жат дай;
6. инвестиция/] андыру даты гэуекелшшдк,

Казакстаннын  инвестициялык тэуекелпллдшке бас  здгетж кэешкерлк климаты ел шшдеп саяси- экономикалык, элеуметтк жагдайларга тыгыз байланысты. Инвесторларга журпзЁлген сауалнама нэтижес! корсеткеидеи, шетелдк инвестиция агымын азайтатын ец басгы фактор- шенеунктердщ коррулциялык кысымы (51.3 пайыз) мен бил к жуйесшдеп саясн сананын жабайлылыгы, яти бюрократизм (44.9 пайыз) екен.

Инвестициялык климат тугызудагы ен басты назар  аударатын жайттыц oipi - ел1м1зде шетелдк инвесторларга салынзтын салык пен бертпепн жецшдктердш зандык тургыдан езарл уйлесшд1 болуында. Ел президент!hir Жарлыгымен «Бюджетке тусеямн салыктар мен озге де м1ндетт1 толемдер туралы» занга езгерктер мен толыктырул ард ыц enminyi инвестициялык климаттьщ кукыктык базасын жет!пд]руге жэрдемдестк 1997 жылы «Нарыктагы кунды кагаздар гуралы» зацпыц шыгуы кор биржасыныц

 

белее»  дшгш арттырды. Кязакстанда шетел дек инвестициям ы тарту мсхани iMi жогары лнбералдык режим бойынша былайша журпзшедй

Жер жэне мушк, сондай-ак, xipic салыгынаи толыктай босату;

Сыртка шыгарылатын  тауардан алынатъш мемлекегпк баж салыгынан  жарты лай немесе толыктай босату;

Инвестициялык жобаларды  жузеге асыру барысындагы каржылык немесе каутшздш шараларына кетлдж беру.

Алайда, элемд1к  тэжЁрибе керсеткендей, кептеген елдер  шетелдйс инвесторларды туракты  жэне озара тиёмд1 инвестициялык режимдерден, сондай-ак, эр турл! сальшдар мен телемдерден босату аркылы кызыктырудыц кауштшпн сскертедц Gcipece, Африка елдерш1Е1 инвестиция саласындагы жогары либералдык режим капыптастыру саясаты салык жэне сауда - налюталык жец!лд!к жасаудын туракты шетелдЁк инвестициялык агымга муммвдк тугызбайтыньш керсеттт Кайта керкпнше, куатты инвестор л ардан сактанута шакырады.