Тауарлы-материалдық қорларды түгендеудің мақсаты

   Аудитор бухгалтерияда материалдардың жұмсалу нормасын есептеп шығарып және қорытынды есепті бағалайды. Материалдық қорытынды есебін пайдаланған кезде, босатылған материалдарға басқа құжаттарды жасаудың қажеті де болмайды. Материалды жауапкершілікті тұлғаның қорытынды есебі аналитикалық есеп регистрлары ретінде қолданылғандықтан, жауапкершіліктегі материалдардың есебі жеңілдетіледі.

   Аудитордың жұмысының  маңызды бағыттарының бірі -өндіріс  қорларына талдау жасап, шаруашылықтың  кідіріссіз қызметін жүзеге асыру  үшін қажетті материалдармен  қамтамасыз етілуін анықтау.

   Материалды құндылықтарға  талдау жасау үшін, қоймалық есеп  карточкаларын, айналым (қалдық) ведомостарын  және түгелдеу көшірмелерін, сонымен  қатар бастапқы құжаттарын қолданады.

   Кейбір кіріске  алу құжаттары, әсіресе фактурасыз  келіп түскен материалдар қоймалық  есеп карточкаларында көрсетілмеуі  мүмкін. Оларды анықтау үшін қойманың бастапқы құжаттарын кенеттен тексеру керек. 

   Аудитордың алынатын тауарлы - материалдық қорлардың, орындалған жұмыстардың және көрсетілген қызметтердің саны, мөлшері мен сапасы бойынша, сонымен қатар бағалар мен тарифтердің сақталмауына, есептеу құжаттарында арифметикалық қателердің табылуына, өлшеу мен таразыға тарту кезіндегі қателерге байланысты берілген шағымдардың дер кезінде берілуін тексеруге зор көңіл бөлуі керек. Сонымен қатар түгендеу процесі қалай бақыланатындығын, оны жүргізу бойынша қандай нұсқаулықтардың бар екендігін және қандай ереже бұзушылықтар анықталғандығын білу керек.

   Қорыта келгенде, өндіріс  қорларын аудиттеу кезінде аудитор  материалдарды кіріске алудың  дер кезінде және толық жүзеге  асырылғандығына, оларды өндіріске, шаруашылықтың басқа да бөлімшелеріне  және сыртқы мекемелерге босатудың  заңдылығына көз жеткізуге міндетті.

Пайданылған әдебиеттер

1. Қазақстан Республикасының «Аудиторлық қызмет туралы» Заңы, 20 қараша 1998 жылы. №304 (өзгертулері мен толықтыруларымен).
2. Қазақстан Республикасының «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Кодексі – 30 қаңтар 2001 ж., №155-ІІ (өзгертулерімен және толықтыруларымен).
3. Қазақстан Республикасының «Лицензиялау туралы» Заңы, 17 сәуір 1995ж. №2200 (өзгертулерімен және толықтыруларымен).
4. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі, 16 шілде 1997 ж. №167-1 (өзгертулерімен және толықтыруларымен).
5. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі (Жалпы бөлімі) 27 желтоқсан 1994 ж. №268-ХІІІ (өзгертулерімен және толықтыруларымен).
6. Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» Заңы. 26 желтоқсан 1995 ж №2732 (өзгертулерімен және толықтыруларымен).
7. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Кодексі, 12 маусым 2001ж. №209-2 (өзгертулерімен және толықтыруларымен).
8. Қазақстан Республикасының «Еңбек туралы» Заңы, 10 желтоқсан 1999ж. №493-1 (өзгертулерімен және толықтыруларымен 25.09.2003ж).
9. З.Н.Әжібаева, Н.Ә.Байболтаева, Ж.Ғ.Жұмағалиева «Аудит»: Оқулық. -  Алматы: 2006
10. М.Б. Байдаулетов, «Аудит» : Оқулық. -  Алматы: 2003
11. А.К. Абленов, «Аудит теориясы» : Оқулық. -  Алматы: 2003
12. Бухгалтерлік есеп шоттарының типтік жоспары. ҚР Қаржы министрлігінің 2002ж. 18- қыркүйектегі №438 бұйрығы (ҚР Қаржы министрлігінің 21.10.2003 ж. №372 бұйрығымен енгізілген өзгерістермен).
13. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп», Алматы 2003, В.К.Радостовец, Т.Ғ.Ғабдуллин, В.В.Радостовец, О.И.Шмидт.
14. «Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері» : оқулық / Қ. К. Кеулімжаев, Н. А. Құдайбергенов. - Алматы : Экономика, 2006.
15. Қазақстан Республикасының Заңы «Бухгалтерлік есеп және  қаржылық есеп туралы»
16. Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары (Қазақстан Республикасы Қаржы Министрінің 2007 жылғы 23 мамырдағы №185 бұрығымен бекітілген)