Буйрек аурулары

Патологііялыќ-анатомияіыќ ґзгерістер. Ауру жеѕіл ґткен жагдайда кілегейлі ќабык аздап кызарган. Созылмалы ќабынуда ол ќалындаєан, кґк тїсті, ќалыѕ кілегеймен, іріѕмен ќапталєан. Фибрин пленкаларымен де канталауы мїмкін, олар несеп жолын бітеп тастайды. Ауыр ґткен кабынуларда астауша ќуысында лайсаѕ несеп немесе іріѕ бар.

Сітптомдары. Аурудыѕ жеѕіл жаєдайында малдыѕ жалпы кїйі ґгере ќоймайды. Кейде белгісіз ауырсыну болады жэне дененіѕ ќызуы кґтеріледі, кейде ол 40-41°С жетеді. Ауру дамыєан сайын малда кїйзелу байќалады, ол мазасыздануымен ауысып отырады. Бїйрек астаушасындаєы ауырсынудан мал жиі несеп бґледі. Мал жиі кїшенеді, ал бірак несеп аз бґлінеді. Ірі малды тік ішек арќылы зерттегенде, ал ўсаќ малдыѕ бїйрегін сырттан сипап кґргенде бїйрек ауырсынады.

Несептіѕ кўрамында кілегей, іріѕ жэне белок кґп; оны тўндырєанда ќўрамында лейкоциттер, микробтар, эпителиальді жасушалар, триппельфосфаттыѕ кристалдары немесе несеп кышќылды аммоний, ал кейде фибринозды пленкалар жэне астаушанын їзіліп тїскен кілегейлі кабыєы бар тўнба тїседі. Егерде пиелит бїйрек тастарынан пайда болєан болса, онда тўнбада ќўм ўнтаєы болады. Созылмалы пиелитте несепте тек лейкоциттер мен микробтар бар. Бір жаќты созылмалы процестерде ауру бїйректен уаќытша несеп белінуі кідіргендіктен (созылмалы іріѕ) несептіѕ сапасы кїрт ґзгереді, яєни бірде ќалыпты, бірде патологиялыќ болып.

Ґтуі. Ауру жіті жэне созылмалы болуы мїмкін. Созылмалы ґткенде мал азады, ґнімділігін жоєалтады. Ауру жеѕіл ґтеді, егерде ќабынудан бїйрек бос болса.Егерде нефрит ќосылса, онда ауру асќынады жэне жиі ґлімніѕ себепкері боады.

Балау. Клиникалыќ симптомдар жјне несепті зерттеу ќорытындыларына байланысты ќояды. Пиелиттіѕ еѕ ґзіне тјн симптомдары, ол бїйректіѕ сезімталдыєыныѕ кїшеюі жэне бїйрек астаушасыныѕ флюктуациясы, ылайсаѕ несеп, ўзаќ мерзім тўнбайды, ќўрамында белок кґп лейкоциттер бїйрек астаушасыныѕ эпителиі бар. Пиелитке диагноз ќойєанда ќуыќтыѕ ќабынуын жоќќа шыєару керек. Пиелонефритте несепте бїйрек эпителиі жэне цилиндрлер болады.

Болжамы. Ќос жаќты пиелитте жаєымсыз, себебі жиі пиелонефритпен немесе несеп жолыныѕ бітелуімен, ануриямен жэне уремия дамуымен асќынады. Жеѕіл ґткен жаєдайда мал аурудан айыєады.

Емі. Ауру малєа тыныштыќ береді, жеѕіл сіѕетін азыќпен, жаќсы шґппен, тамыртїйнектілермен (сэбіз немесе ќант ќызылшасы) азыќтандырады, аздаєан жармадан жасалєан быламыќ береді, таза суды ішкенінше береді, суды натрий гидрокарбонатымен ќосып сілтілендіреді. Егерде несеп бґлінбесе су беруді тоќтатады.

Микрофлорага ќарсы сульфаниламид препараттары мен антибиотиктер таєайындайды. Антисептик ретінде несептіѕ реакциясы ќышќыл болса, онда гексаметилентетрамин (уротропин) ішке 5-10г мґлшерінде ірі малдарєа, ўсаќ малєа 0,5-1г кїніне 2 рет береді. Венаєа 40%-ды глюкозаныѕ ерітіндісін еѕгізген тиімді. Одан бґлек салол, толокнянка жапыраєын жэне несеп айдайтын (калий ацетаты т.б.) дјрілерді ішке береді.

Саќтандыру. Ірі ќара малдыѕ пиелитін болдырмау їшін малдарды туєаннан кейін асќынудан саќтау ќажет. Ауру малдарга тітіркендіргіш заттарды (скипидар т.б.) бермеу керек.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ќорытынды

Сонымен, бґлу жїйесі аєзалары организмде кез келген јсерлер бўза алатын гомеостазды ќамтамасыз етеді. Гомеостазєа јсер етіп жатќан кґптеген факторлар организмде дамып жатќан јрбір патологиялыќ процесте несеп бґлу жїйесін заќымдайды.

Организмніѕ резистентілігін (тґзімділігін) тґмендететін кґптеген стресс-факторлар шартты микрофлоралардыѕ уыттылыєын кґтереді. Олардыѕ бґлген токсиндерінен бїйректе аллергиялыќ жэне аутоиммунды реакциялар туындайды, соѕында оларда ќабыну жэне дистрофиялыќ процестер дамиды.

Лабораториялыќ јдістерді ќолданып малды диспансерлік зерттеуде бўл жаєдайлар ґте ўќыптылыќпен жїргізілуі тиіс.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланєан јдебиеттер:

ЖАНУАРЛАР ІШКІ АУРУЛАРЫ М.А.Молдагўлов, Ґ.К.Есќожаев, Н.А.Заманбеков, «Нур-Принт» Алматы, 2009

www.google.ru