Delphi ортасының жұмысына жалпы сипаттама

       Егер кестені толтыру кезінде толтырылған өрісте өзгеріс енгізу керек болса, онда  <F2> басу керек курсордың көмегімен және қажет өзгерісті енгізу қажет.

Егер кестеге мәліметтерді енгізу кезінде орыс әрпі дұрыс шықпаса , онда шрифті өзгерту керек. Бұл үшін Edit  мәзірінде Preferences бастамасын таңдау керек және сұхбат терезесінде пайда болған, General кіргізгішінде,

      Change басқышын тию керек. Осы әрекеттердің нәтижесінде Change Font сұхбат терезесі ашылады, онда орыс тіліндегі  шрифті таңдау керек.Windows 2000- да Open Type шрифті қолданылады, сол кезде Database Desktop бағдарламасы секілді TrueType шрифтімен жұмыс істеуге бағдарланған.Сондықтан шрифт тізімінде орыс тіліндегі  шрифті TrueType тізімінен таңдап алу қажет. Осыдан кейін Database Desktop пен жұмысты аяқтау керек, енгізілген өзгерістер утилиттерді қайта шығарғаннан кейін шынайы болады. 

 

 

 

 

2.2.3. Мәліметтер базасымен басқару бағдарламасы

 

          Мәліметтер базасымен  басқару бағдарламасын құру процесін " Санкт-Петербургтің сәулеттік ескерткіштерін " мәліметтер базасын құру мысалында қараймыз.

        Жұмысқа кіріспес бұрын  Database Desktop утилитін қолдана отырып мәліметтер файлын құру қажет (кестені) және оған бірнеше жазу  енгізу керек.3 кестеде  monuments (monuments — монументтер, екерткіштер) monuments  кестесіне  Санкт-Петербургтің ескерткіштері туралы ақпаратты енгізуге болады. (4 кесте).

3 кесте.  monuments кестесінің өрісі.

 

Өріс	Типі	Өлшемі	Мазмұны
Monument	A	60	Сәулеттік ескерткіштің атауы
Architect	A	40	Сәулетшінің аты.
Note	A	255	Қысқа тарихи анықтама
Photo	A	12	Иллюстрация файлының аты.

 

 

 

 

4 кесте. Санкт-Петербургтың ескерткіштері

 

Ескерткіш		Сәулетші	Тарихи анықтама	Иллюстрация
Адмиралтейств		А. Д. Захаров	Адмиралтейств ғимараты 1806 — 1823 жылдардағы қайта құрылудан кейін қазіргідей болып тұр.Жоба авторы — ұлы орыс шешен А. Д. Захаров. Қадаудың биіктігі: 72 метр	admiral.bmp
Александр колоннасы		Огюст Монферран	1812 жылғы Отан соғысында Наполеон әскерлерін жеңу Ресейлік жеңіс ескерткіші. Биіктігі 47,5метр; мрамор бағананың салмағы  600 тонна	aleks.bmp
Қысқы сарай		Ф.Б. Растрелли	Қысқы сарай өзінің келбетін көп рет өзгертті.. Соңғы рет ол Растрелли жобасы бойынша қайта құрылды.Сарайдың құрылысы жеті жылдан астам уақытқа созылды (1754 — 1762 жылдар).	herm.bmp
Исаакиев қамалы		Огюст Монферран	Исаакиев қамалы, есеп бойынша төртінші, 1818 жылы аталды. Қамал  40 жыл бойы салынған.1858 жылы аяқталды. Жоба авторы — Огюст Монферран	isaak.bmp
Ростральдық колонна	Тома де Томон		32-метрлік  тізбе Атқыш Васильев аралының сәулеттік аралына кірген 1810 жылы құралған  Олар ерте Римде болған дәстүр — ұсталған үшін кемелерінің тізбесін әшкерлеуді еске түсіріледі.	rostr.bmp

 

 

Санкт-Петербургтің тарихи ескерткіштерінің көріністерін арнайы файлға сақтап қойу қажет. Енді қосымшаны өңдеуге кірісуге болады.                                  Қосымшаны өңдеу әдісі мәліметтер базасының жұмысымен қарапайым бағдарламаны құру әдісінен ешқандай  айырмашылығы жоқ: формаға қажет компоненттер қосылады, компоненттер жетістіктер мәні орнатылады, оқиғаны өңдеуге қажет процедуралар жасалады. Мәліметтер базасымен жұмыс қосымшасы мәліметтерге қол жеткізуді қамтамасыз ететін компоненттерді сақтайды, қарау және редакциялау мүмкіндігі бар. 

 

 

2.2.4. Мәліметтер базасына қол жеткізу (кестеге)

 

        Мәліметтер базасына қол жеткізу Database, Table, Query и DataSource компоненттерін қамтамасыз етеді,Data Access және BDE –де орналасқан белгілер компоненттері (6 сурет).

 

6 сурет.  Data Access  және BDE қосымша компоненттері

 

      Data Access  және BDE қосымша компоненттері Database  компонент мәліметтеріне қол жеткізуді қамтамасыз етеді, мәліметтер базасын бір бүтін ретінде ұсынады, демек кесте тұтастығы, ал  Table компоненті — мәліметтер базасы кестелерінің бірі.DataSource компоненті (мәліметтер көзі) редакциялау компонент  байланысын қамтамасыз етеді (мысалы, DBGrid компоненті) және мәліметтер қатарын, кесте нәтижесін шығаралатын немесе SQL сауалын атқару кестесі. DataSource мәліметтер қатарын жедел таңдауды пайдаланады, дәл сол компонентті қолдану, мысалы, DBGrid  мәліметтерді көрсету үшін, SQL сауал атқару нәтижесін кестеден осы кестеге компоненттердің қарым- қатынас механизмін редакциялау, көрсету мәліметті  DataSource компоненті арқылы мәліметтерді  иллюстрациялайды (7сурет).

 

 

7 сурет. Көрсету  компонентері және мәліметтерге  қол жеткізу қарым-қатынасы.

      Мәліметтер базасы жалғыз кестені көрсеткен кездегі қарапайым жағдайда, мәліметтер базасымен қосымша жұмысты  Table компоненті және DataSource компоненті бір мазмұнда болуы керек. 5 кестеде Table компоненттерінің жетістіктері тіркелген , ал 6 кестеде DataSource компонентінің мүмкіндіктері. Мүмкіндіктер ол қосымша белгілерді орнату тәртібі бойынша саналған формасын  қосу компоненті.

                                       

5 кесте. Table компонентінің мүмкіндіктері

Жетістік

Анықтама

Name Database Name Table    Name Table      Type       Active

Компоненттің аты. Компоненттің мүмкіндіктеріне қол жеткізу үшін  қолданады. Мәліметтер базасының аты, бір бөлігі кесте болып табылатын, компонент қол жеткізу үшін мүмкіндіктің сапасын  қолдану мәліметтер базасының псевдонимін қолдану. Мәліметтер файлының аты (мәліметтер кестесі), компонент қолданатын дерек үшін.  Кесте типі. Кесте  Paradox(«Paradox) форматында мәліметтер  жиынтығы  dBase (ttDBase), FoxPro («FoxPro)  болып  қалуы мүмкін немесе форматталған  мәтіндік файлды ұсынады. Мәліметтер файлының активтену белгісі (кестелер).True белгісінің мүмкіндігін игеру нәтижесінде кестенің файлын ашу жүргізіледі.

 

.

      DatabaseName және TableName тізімнен таңдау арқылы жолыдың қосымша формасын өңдеу.DatabaseName тізімінде барлық тіркелген псевдонимдер жазылған,ал TableName де кестелер файлының аттары орналасқан.

 

6 кесте. DataSource компонентінің жетістіктері.

 

Жетістік	Анықтайды.
Name	Компонент аты. Компоненттің мүмкіндіктерін қол жеткізу үшін қолданылады.
DataSet	Компонент аты, кіретін мәліметтерді көрсетеді.

 

      DataSet мүмкіндігі компоненттер арасындағы байланысты қамтамасыз етеді, сауалдарға немесе жазуларға қол жеткізу үшін алдын-ала тағайындалған компоненттер. Бұл мәліметтер көзін таңдауға мүмкіндік береді. Мысалы, мәліметтер базасында үлкен жазулар санынан құралатын кесте бірнешеге бөлінгенімен бірдей құрылымдағы түрінде ұйымдастырылған болуы мүмкін. Бұл жағдайда әр кестешеде қосымшалар Table компонентімен сәйкес келетін болады, ал нақты кестешенің DataSet жетістік белгілерін құрылғы ретінде жүзеге асыруға болады. 

7 және 8 кестелерде  Table және DataSource  өңделген қосымша  үшін компоненттер жетістігінің  белгілері келтірілген.

 

7 кесте.  Table компонентінің мүмкіндік белгілері.

 

Жетістік	Белгілері
Name	Table1
DatabaseName	Peterburg
TableName	monuments . db
Active	True

 

 

8 кесте DataSource компонентінің мүмкіндік белгілері.

 

Жетістік	Белгілер
Name DataSet	DataSourcel Table1

 

 

                        

2.2.5. Мәліметтер базасын қарау.

 

     Қолданушы мәліметтер базасын форма немесе кесте түрінде көруі мүмкін. Форма түрінде тек бір ғана жазуды көруге болады, ал кесте түрінде бірнеше жазуды көруімізге болады.Көбіне осы екі түрді шатастырып алады. Қысқа ақпарат кесте түрінде шығарылады, ал қажет жағдайда жазудың өрістері форма түріне ауысу арқылы орындалады.

     Қарау және редакциялауды қамтамасыз ететін компоненттер Data Controls да     (8 сурет) орналасқан.

8 сурет. Мәліметтер базасының өрісін қарау және редакциялау компоненттері

 

                              

 

2.2.6. Форма режимі

 

      Форма түріндегі мәліметтер базасын қарауды қамтамасыз ету үшін қосымша формасын қарауды қамтамасыз ететін компоненттерді қосу керек. Егер керек болса жазулар өрісін сақтайтынды редакциялау, оның үстіне әр өріс үшін бір компонент керек.

DBText компоненті  өрістің мазмұнын қарауға мүмкіндік  береді, ал  DBEdit және DBMеmо компоненттері  қарауға және редакциялауға. 9 кестеде  осы компоненттердің кейбір мүмкіндіктері  келтірілген.Олардың белгілерін  қосымша формасына қосылу орнықтыру  тәртібі бойынша мүмкіндіктер келтірілген.

 

    9 кесте. DBText, DBEdit және  DBMеmо компоненттер мүмкіндіктері.

 

Жетістік	Анықтама
Name   DataSource DataField	Компоненттің аты.Компонент мүмкіндіктеріне қол жеткізу үшін қолданылады. Мәліметтердің қатары компоненті. Мәліметтер базасының өрісін  көрсету және редакциялауда компонент қолдану үшін.

 

       Мысал ретінде DBEdit және овмето компоненттерін қолдану үшін "Санкт-Петербург сәулеттік ескерткіштері " мәліметтер базасын қамтамасыз ететін бағдарламаны қараймыз. Қосымша формасының түрі 9 суретте келтірілген.

 

 

9 сурет. Санкт-Петербург сәулеттік ескерткіштері қосымшасының формасы.

 

      Форма келесі түрмен құрылады. Алдымен бос формаға  Tаblе және  Datasource компоненттерін қосу керек және олардың мүмкіндіктер белгілері кестеде көрсетілген тәртіппен орнықтыру керек.

 

10 кесте. Tablel және  DataSourcel компоненттері мүмкіндіктерінің  белгілері.

 

Жетістік	Белгілер	Хабарлар
Tablel . DatabaseName	Peterburg	Мәліметтер базасының псевдонимі (BDE Administrator утилитімен құрылады.)
Tablel . TableName	monuments . ab	Мәліметтер базасының кестесі(Database Desktop)
Tablel. Active	True
DataSource1 . Dataset	Tablel

 

     Table және Datasource компоненттерін орнатып болған соң формаға  DBEdit –тің үш компонентін және овмето компонентін қосу керек. DBEdit компоненттері Name, Architect және Photo өрісін қарау және редакциялау үшін алдын-ала тағайындалған, овмето компоненті Note өрісін қарау және редакциялау үшін. Мәліметтер базасының өрісін қарау- редакциялау компоненттер мүмкіндігі белгілері 11 кестеде келтірілген.

 

                 11 кесте. DBEdit1 -DBEdit3 және DBMemo1 компоненттерінің мүмкіндік белгілері.

 

Жетістік	Компонент
	DBEdit1	DBEdit2	DBEdit3	DBMemo1
DataSource	DataSource1	DataSource1	DataSource1	DataSource1
DataFieid	Monument	Architect	Photo	Note

 

      Active мүмкіндіктер белгілеріне Tаblе1 компонентіне True белгісі берілгендіктен, DataFieid мүмкіндік белгісі берілген соң бірден DBEdit компонентінің өрісіне мәліметтер базасы кестенің бірінші жазуының өрісіне сәйкес келетін мазмұн пайда болады. Егер Active мүмкіндік белгісі Table1 компоненті False тең келетін болса DBEdit компоненті өрісінде оның аты пайда болады, Name мүмкіндік белгісі.

      Мәліметтер базасының өрісін қарау- редакциялау  компоненттерінен басқа формаға image компонентін қосу керек, ол иллюстрацияны қарау үшін қолданылады, және түсіндіру мәтінін шығару үшін төрт Label компонентін қосу керек. Visible мүмкіндіктеріне  Image1, Label4 и DBEdit3 компоненттеріне False белгісін беру керек. Егер бағдарламаны жіберсе экранда мәліметтер файлының бірінші жазуын сақтайтын өріс формасы шығады. Мәліметтер файлының басқа жазуларын қарау мүмкіндіктеріне ие болу үшін DBNavigator компонентін қосымша формасына қосу керек, Data Controls қосындысында орналасқан белгіше. (10 сурет) DBNavigator (11 сурет) компоненті басқыштар жиынтығына ие, басқан кезде бағдарламамен жұмыс кезінде көрсеткіштің орналасуы қазіргіден келесіге, алдындағыға, бірінші және соңғы мәліметтер базасының жазулары өтеді, сондай-ақ мәліметтер файлына жаңа жазуды қосу, ескі жазуды өшіру жіргізіледі.

 

10 сурет. DBNavigator компоненттінің белгісі Data Controls қосындысында  орналасқан.

 

 

11 сурет. DBNavigator компоненті.