Буржуазные реформы 60-80-х гг. 19 века и особенности их проведения в Беларуси

21.Фарміраванне  бел.нацыі.К-ра Бел. Нацыя –гіст. супольнасць людзей, якая характарызуецца ўстойлівымі эканам.і тэрытар. сувязямі, агульнасцю мовы, к-ры, характару, побыту, традыцый, звычаяў, самасвядомасці..1 з асн.прыкмет нацыі-агульнасць экан.жыцця н-ва.У к. XIX ст, паступова стабілізавалася этніч. Тэр. беларусаў.. Этнічн.тэрыторыя беларусаў уваходзіла ў межы 5 заходніх губерняў Рас.імперыі. Яна ўключала поўнасцю Магілёўскую і Мінскую губерні;

Лідскі, Ашмянскі і паўднёвую частку Свянцянскага павета ў Віленскай губерні; Віцебскі, Гарадоцкі, Дрысенскі, Лепельскі і  Полацкі паветы Віцебскай губерні; Брэсцкі, Ваўкавыскі, Пружанскі і  Слонімскі па-веты Гродзенскай губерні. Абсалютная большасць беларусаў жыла ў сел. Мясцовасці. У др п ХІХ-п XX ст. працягваўся працэс фарміравання мовы беларускай нацыі. Кансалідацыя беларускага этнасу ў нацыю суправаджалася ростам нац. самасвядомасці. 3 2й пал.XIX ст. усё болып актыўна ўжываюцца назва "Беларусь" і этнонім "беларусы".Адукацыя:школ.рэформа-пашырэнне сеткі пачатков.школ адмяняла сасл.абмежаванні для паступаючых у выш.і сяр.навуч.установы.Мужч.гімназіі дзял.на класіч.і рэальныя.Выпускнікі класіч.гімназіі маглі паступіць ва ун-т без экзаменау,а вып.рэал.гімназіі-па конкурсе у выш.тэхніч.навуч.установы.Для падрыхтоукі педагаг.кадрау створ.наст.семінарыі.Л-ра:у сувязі з паустаннем 1863-1864гг шыр.распаус.ананімн.”гутаркі”(“Муж.прауда”,Пісьмы з-пад шыбеніцы”). Тэатр:у бел.гарадах дзейнічалі мясц.рус.драмат.трупы.

Ствар.аматар.тэатр.калектывы.У 1890г.у Мінску б адкр.пастаянны  тэатр=створ.Таварыства аматарау маст-ва. Выяул.м-ва:1866г.-ствар.Вілен.рысав.школы-для прафес.падрыхтоукі мастакоу.У 90ягг.19ст.б адчынены маст.школы В.Мааса у Мінску і Пэна у Віцебску.На Б працав.рус.жывапісцы К.Савіцкі,І.Шышкін.Бел.пейзажны жывапіс-Н.Сілівановіч.Арх-ра: Зрухі ў эканам. жыцці грамадства прывялі да хуткага росту гарадоў , іх добраўпарадкавання, будаўніцтва водаправодаў, усталявання электрыч.асвятлення. Адбываліся змены ў планіроўцы гарадоў. У выніку ўладкавання забудовы ў цэнтр. частцы гарадоў з'яўл. новыя плошчы і бульвары, будаваліся мураваныя шмат-павярховыя дамы. Да к. XIX ст. у бел.дойлідстве панавала эклектыка, якая вызначалася выкарыстаннем рознастылявых форм: неаготыкі, неабарока, неаракако, неакласіцызму, неараманскага і псеўдавізантыйскага стыляў. Пасля падаўлення паўстання 1863 - 1864 гг. распаўсюджанне набыў псеўдарускі, або псеўдавізантыйскі, стыль у правасл.куль-тавым дойлідстве. Культура Беларусі На пач.20ст

Адукацыя:падрыхтоука настаунікау-ствар.наст.інстытутау.1ы наст.ін-т-адкр  у 1910г.у Віцебску,1913г.-у Магілеве,1914г.-у Мінску.Перыяд.друк:1900-1905гг.выйшлі “Вязанка” Я.Лучыны.,”Калядная пісанка на 1904г.1905-1907гг-з’яв.шмат нов.часопісау і газет розн.паліт.накірункау(“Северо-запад.голос”,”Свободное слово”).1906г.-у Вільні выйшау першы нумар газеты на бел.мове “Наша доля”.+”Наша ніва”. Уздым бел. нацыян-вызваленчага руху, рост нацыян. самасвядомасці бел.народа, з'яўленне нов. значных твораў белар.драматургіі спрыялі ў пач. XX ст. стварэнню шматлікіх музычна-драматычных гурткоў і арганізацыі., ставіліся п'есы. На першапачатковым этапе сваёй дзейнасці ўдзельнікі вечарынак сутыкнуліся з недахопам беларускіх п'ес, таму яны ставілі драма-тычныя творы рускіх, украінскіх аўтараў. Рэпертуар вечарынак уключаў таксама п'есы "Паўлінка" і "Прымакі" Я.Купалы, "Модны шляхцюк" К.Каганца. На традыцыях беларускіх вечарынак узнікла Першая беларуская трупа Ігната Буйніцкага - сапраўдны тэатр прафесійнага тыпу. ў 1910 г. пасля ўдзелу ў Першай беларускай вечарынцы ў Вільні тэатр І.Буйніцкага ператварыўся ў прафесійны. На рубяжы XIX - XX стст. у беларускім жывапісе з'явіўся шэраг таленавітых мастакоў. Ю.Пэн працаваў у бытавым і партрэтным жанры, Я.Кругер — пераважна ў жанры партрэта. У культавым дойлідстве Беларусі склаўся таксама і неараманскі стыль. Найбольш вядомы помнік, які спалучае матывы раманскай і гатычнай архітэктуры, — Чырвоны касцёл (касцёл Сымона і Алены) у Мінску, пабудаваны ў 1908 г. Храм мае асіметрычную кампазіцыю. Побач з неастылямі адбывалася станаўленне новага стылю — мадэрна. Для архітэктуры мадэрна характэрны пераплеценыя лініі, асіметрычныя кампазіцыі, багаты ляпны дэкор. Мадэрн прымяняўся для новых тыпаў пабудоў (чыгуначныя вакзалы, масты, пра-мысловыя збудаванні), выкарыстоўваў новыя будаўнічыя матэрыялы і канструкцыі (цэмент, металічная арматура, фабрычная дахоўка). Прык-ладам архітэктуры мадэрна з'яўляецца пазямельна-сялянскі банк уВіцебску, храм у Міры, некаторыя жылыя дамы ў Мінску, Гродне, Гомелі, Магілёве. Мадэрн праіснаваў на тэрыторыі Беларусі да пер-шай сусветнай вайны, аднак шырокага прымянення не атрымаў.

22.Кастрычніцкая  рэв і грамадз вайна на Бел. Прычыны: унутраныя супярэчнасці ў РІ. 1. Аграрнае пыт – перанасяленне, – вайна, – аграрны крызіс,  2. – нац пыт – незалежнасць. Немцы фінансавалі бальш, хацелі каб РІ выйшла з вайны. 24.10.17. паўст, часовы урад звергнуты, кіравала партыя бальш, узначаліў ваен-рэв кам(ВРК). Вечарам адкр ІІ усерас з’езд раб і салд, прыняты дэкр аб міры і зямлі, створ новы урад СНК на чале з Леніным.

26.10.17. Мінскі савет раб і салд дэп узяў уладу ў рукі. Вызвалілі 1тыс паліт знявол, з якіх сфармір першы рэв полк ім.Мін савета.

27.10. паўн-зах  абл кам РСДРП(б) быў створ  рэвкам.(ВРК Зах вобл і фронту) старш – Ландар. Член Мяснікоў, Кнорын. Менш-кі, эсэры, фронт кам супраць сав ул. 27.10 у Мін створ кам вырат рэв. (Калатухін). Вял бел рада супраць дыктатуры пралет-та. 27.10 кам выр рэв прэд’явіў Мін савету ультыматум, патрабаваў перадачы улады.  29.10 кам выр рэв выставіў Мін сав і ВРК новыя патраб, яны адхілены. У адказ антысав прапаганда, пагроза разгрому савета. Паўн-зах кам РСДРП(б) прымаў меры па мабіліз рэв сіл да дап Мін савету і 1.11. у Мін прыбылі атрады рэв салд 2-й арміі і браняпоезд. Сілы на баку бальш.

2.11. сход Мін савета, прыняў рэзал аб устан сав ул ў мін. Кам выр рэв распушч.

У Магіл. 28.10. нарада паліт і грам арган-й горада – меньш і эсэры асудзілі паўст у Петр. Кадэты арганіз грам кам выр рэв.салд адмовіліся змагацца з бальш, 18.11. выканкам прызнаў сав ул., створ ВРК. З 20.11. пач дзейн сав ул.

18.11 – з’езд сав раб салд дэп. (красноў) прызнаў сав ул дэкр аб міры, зямлі і кантроля над вытворчасцю. Абраны ВЫКАНКАМ абл савета (35 ч)

18.11 – ІІІ з’езд сял дэп (Крывашэін). Вырашыў перавыбраць воласныя кам, земскія управы, міліцыю. ВЫКАНКАМ 35ч, рашэнне аб’яднаць Выканкам сял дэп і вык рабі салд дэп.

20.11 – ІІ з’езд  Арміі Зах фронту. Давер СНК  і падтрымка. Аб’ядналіся выканкамы  3-х з’ездаў. – Сав раб, сял і салд дэп. Галонакам вайскамі зах фр – Мяснікоў. 25.11. завярш раб 3-х з’ездаў у мін – маніфестацыя у падтр сав ул. 27.11. выканкамы савета рабі салд дэп Зах в, савет сял дэп Мін і Вілен губ, Зах фр – утварылі выканкам Зах вобл і фр – АБЛВЫКАНКАМЗАХ (Рагазінскі). Створ облСНК (Ландар).

Антысав лінія  – паўстанне Доўбар-Мусніцкага. 12.01.18 – аб’явіў вайну сав Расіі, лікв сав ул, далуч Мін і Магіл губ да польшчы. Сражэнне Жлобін – Бабруйск, 20.01. на Мін і Віц. Мянікоў 21.01.18 загадаў расфарміраваць 1-ы польскі корпус. Бой каля чыгун ст Ясень 24.01.18. пад Рагачовам і Жлобінам. 31.01 Булак-Булаховіча. Мэта: далучыць частку Бел да польшчы. Падтр Пілсудскі. 25.10.20.у Тураве , 6.11.20 Б-Б перайшоў у наступл. Утвар БНР, 3-х каляр сцяг. 16.11.20 разбіты чырв арміяй. 18-19.11. “Слуцкае паўст” -15-16.11.20. па ініцыятыве Пракулевіча сабр з’езд воласці і мяст. Польск улады ужо няма, выраш абраць слуц бел раду, супраць чырв арміі. 22.11.20 – прыйшла чырв армія.Грманская акупацыя. БНР. Рэвалюцыя выкликала жорсткае супрацяуленне звергнутых класау. Становишча ускладнялася вайной. Сав., урад пайшоу на сепаратныя перагаворы. 2.12.1917 – перамиръе. 9.12.1917 – у Брэст – Литоуску пачалися мирныя перагаворы. Германия адвегла мир и ультыматыуна папрасила значную частку Расии и Беларуси. Пры адказе 16.12 – перамиръе скончана и зноу паишла вайна. 18.12 – наступленне. 21.12 – прызыу у Армию, многия пайшли. Стварыли партызанския атрады. Спачатку немцау спынили на линии Полацк – Орша – Магилеу – Гомель. Саветы пайшли на мир з немцами. 3.03.1918 – у Брэст-Литоуску падписали. Интарэсы Беларуси были не уличаны. На захопл тэррыторыи немцы вернули уладу памешчыкау и капиталистау. Супрациуленне народа. Забастоуки и узброеная бар-ба. Паустанни на сяле. 8-11.08 канферэнцыя камунист., партый акупаванай тэрыторыи для каардынации б-бы. Партызаны кантралявали амаль усе (Пински, Лунинецки, Кобрынски, Ганцавицки, и инш). Стварыли Яны «Рудабельскую рэспублику». 19.02.1918 – Выканкам рады усебел., зъезда выдау загад N 1 у яким брау усю уладу на сябе и стварау ваеннай камендатуры у Минску. Нац.-дэм., партыи зрабили спробу стварэння бел., дзяржаунасци. Выканком рады 21.02.1918 звярнууся да народа з устаунои граматай, дзе абъявиу сябе уладай у Беларуси. Выканаучым органам стау Народны сакратарыят (Варонка)  09.03.1918 – 2 грамата абвясцила БНР. 18.03 – Выканком перфармир., у раду БНР(Серада) 19.03 – Яны стали и заканадаучай уладай. 25.03 – абвясцили незалежнасць БНР у этнаграфичных межах пражывання бел. Але Антанта не прызнавала БНР. Саветы адмоуна прыняли БНР. 25.04. – тэлеграма кайзеру Вильгельму за адпамогай и саюзам. Пасля гэтага рада перайшла у крызис. Прашоу раскол БСГ (Бел., парт., сацыялистау рэвалюцыянерау., Бел., сац.-дэмакр., партыяй, Бел., партыяй сацыялистау-федэралистау) 27.08. – дагавор Германии и РСФСР, што немцы адыйдуць да р. Бярэзина. Так як немцы праиграли вайну, то анулявали Брэст-Литоуски дагавор. Амаль усю тэрыторыю высвабадили ад немцау.

БССР  и б-ба супраць интэрвентау Пасля вызвалення паустала пытанне аб дзяржаунасци. 31.01.1918 – Белнацкам пры камисарыяце па справах нацыянальнасцей. Стварыли цэнтр., бюро., беларуских секцый. Яны адстойвали стварэнне БССР 24.12.1918 –рашэнне аб стварэнне БССР.30.12.1918 – 4-я Пауночна – Заходняя канфер РКПб. Адначасова я ны стали 1-м зъездам бальшавикоу Бел.. Было абрана Цэнтральнае бюро КПбБ, прэзидыум ЦБ КПБ (Мясникау) 31.12.1918 – Часовы рабоча – сялянски савецки урад Бел (Жылунович). Ен абвясциу ствар., БССР. Уся улада перашла да саветау,а сродки вытворчасци стали агульнанароднай уласнасцю. АБВКЗ зняу свае паунамоцтвы. 05.01.1919 – урад пераехау у Минск и ен стау сталицай. У канцы лютага 1919 паляки пайшли у атаку. Захапили Брэст, Ваукавыск, Слоним, Скидзель и т.д.Пилсудски давау свабоду у рэлиг., и дзярж., самастойсве Але пад патранажам Польшы. Па сутнасци аднауленн РП у межах 1972. 08.08.1919 – захапили Минск. Дайшли да Бярэзины.Гнет и несправедливасци на акупаванай тэрыторыи. Паланизацыя, польская мова. Зачынили школы. Пачалася падпольная работа з Бюро па нелегальнай рабоце. Многия прадстауники нац., руху пайшли на устанауленне адносин з Пилсудским з-за спробы вырашыць нац., идэю. Рада БНР звярнулася да яго, кааб ен дау ей уладу и перамовы аб прызнинни БНР. Бнр дали правесци сессию. Пилсудски спадзявауся, што Яны адразу пойдуць на саюз. Дал магчымасць стварыць армию. Эсэры были супраць этага усяго и Яны дабилися перавыбранне Рады БНР (новы глава – Ластоуски). Але паляки их усих арыштавали. Эсэры зблизились з камунистами. 12.1919 – сумесная сессия – пагадненне аб абароне интарэсау Бел. Стваралися партызанския атрады. – Народная ваеная самаабарона. Стварыли Бел., паустанцки камитэт. 25.04.1920 – наступленне воиск. + 11 лип. – вызв., Минск, 14 – Вильня.

23 Общественно-полит. и культурная жизнь БССР 1920-1930гг. период противоречивый. демократиизация общественно-полит.ж. (расшир. компетенции Советов,решен вопрос об районировании республики-позволило приблизить госаппарат к населению) В нач. 20х гг. борьба 2х тенденций –одна направлена на демократизацию в политических отношениях, другая – родолжение политики военного коммунизма, идея монополизации всей полит. жизни КПБ. КП(б) противост. БПС-Р(бел пратия сац.-революц.) В к. 1922г. ускорился процесс объед. Совет.республик.На 1 Всебелар. съезде Советов 30.12.22г 25 представителей БССР вместе с делегациями РСФСР,УССР,ЗСФСР подпис.договор о создании СССР. За каждой республикой  остав. право свободного выхода, равные права и условия развития.В состав ЦВК б. выбран и Червяков.Но с конца 20хг. преобладал централизм , сократились права и возможности республик. Общ-полит. жизнь б. сведена к деятельности узкого круга (КПбБ)Со 2ой половины 20х г. Возросла роль партийно-госуд. аппарата. Все вопросы решались узким кругом людей, а собрания созывались для отдачи распоряжений.К нач. 30хг.в бел.обществе проявились черты тоталитарного режима.Установление тоталитарного режима и власти Сталина проходило в условиях жесткой внутрипартийной борьбы.Политика Белорусизации : административно-тер. Реформа (округи,районы,сельсоветы,белорусизация гос.учрежд.,выдвижение на руковод. должности предствителей коренного  населения, нац.-культурное стрит-во.  аресты,репресии. Культурное строительство- ликвидация безграмотности,создание системы народного образования:1) дошкольные учрежд.2) -массовые 4хгодовые школы 3)семигодовые рабочие политехнич.школы 4) школы сельской молодежи ,профшколы 5) рабфаки 6) техникумы 7) ВУЗы. Введение всеобщего обязательного образования. Зарожд-ся бел.наука 1922 созд. Инбелкульт. Развив.литература,создаются лит.объединения,по тематике-углубление историзма, Тетральное иск-во прошло тяж. путь ,1923г 1 Бел.гос. театр.,театральная трупа Галубка. Развитие бел. муз. искусства , в городах созд. муз. техникумы 1932г Бел.гос.консерватория, 1933 Бел. театр оперы и балета. Развитие худ. иск-ва – музеи (историч.музей в Минске) – выставки.Художники – Волков,Филиппович,Станюта,Ахремчик,Зайцев,Фогт,Гусев и др.Скульпторы – Грубэ,Бразер,Азгур,Орлов,Глебов.Эканамічнае становішча Палітыка “Ваен камунізму”. Мэта: мабілізацыя сіл ірэсурсаў на абарону Айчыны. Элементы: * нацыяналіз прам-ці, *цэнтраліз кіраўн-ва, *размерк прадукцыі, * харчразвертка, *забарона прыватнага гандлю і хлебам, *карт сістэма, *усеагульн працоўн павіннасць, *ураўныльнасць у аплаце. 01.1919 створ нар камісарыят асветы БССР. 04.1919. – аднавіў раб Горы-Горацкі земляробчы інст-т.. 02-3.1921 – Кранштацкі мяцеж – кульмінацыя незадаволенасці.03.21г. ХХ з’езд РКП(б) – прыняты НЭП. Мэты: *умацаванне на экан аснове паліт саюза раб і сялян дзеля захавання сав улады.Элементы: 1. Замена харчразв харчпадаткам. 21г. устан 13 падаткаў, пазней адзіны грашовы падатак. Сял маглі прадаваць лішкі на рынку. 2. Пераход прадпр на гаспадразлік, самафінансаванне. 3. Разв дзярж, кааперат і прыватн гандлю. Таргова-грашовыя адносіны. 22-24гг. – грашовая рэф – чырвонец. Створ дзярж падатковая служба. 4. Адмова ад ваен камуніст прынцыпаў размеркавання, прац павіннасць, ураўн апл працы, аднаўл плата за транспарт, камун паслугі.  30.12.22. І з’езд саветаў СССР – утвар .(БССР, РСФСР, УССР, ЗСФСР). Узбуйнене Б-си 1924, 1926гг. ВЫНІКІ:* рэканструяваны і пабуд крыштальн фабрыка “Барысаў”, завод “Метал” у Мін, Копыскі кафельны завод, Мін шпалерная фабр, Віц “Двіны” льнопрадз.  *ліквід цераспалосіца і далеказямелле. Прышчэпаў (нарком земляр БССР)– хутарызацыя. Крах хутарыз. (растраляны у 37г.). супярэчыла паліт бальшав па ствар саўг, калгас, камун, тавар-ваў. Культура и грамадскае жыцце. У 20-я - беларусизацыя (накир. на развицце бел. мовы и к-ры, павялич.,роли асоб карэннай нац-ци). мова - (русская, беларуская, яурэйская, польская). Бел. мова.- у навуч.  уст., у справав.. Падрых. кадрау патраб. письменнасци. Створ. Рэсп. надзвыч. камиссия па ликвид. неписьмен. У гарадах и весках – пункты па ликбезу. 1926 – тавар., «Прэч неписьменнасць» (Чарвякоу). Письменнасць узр.. 30.10.1921 –БДУ (1 рэктар – Пичэта). Ствар мед., индустр., пед., установы. 1922 – Инбелкульт, 1929 – пераутвор., у Ак., Навук. – пошуки карысных выкапняу, гидраэнергет., рэсурсау, химия, павышэнне ураджайнасци, распр., важн., пыт., гисторыи, мовы и литаратуры. 20-я развицце литаратуры – Купала,Колас, Ц.Гартны, З.Бядуля – адлюстрав., жыцце, працу и дух свет., народа. 20-30 – М.Чарот, К.Крапива, К.Чорны, МЛынькоу, П.Броука. 1920 - Першы Бел.дзярж. тэатр (рэж. Мирович) + Тэатр.гр. Галубка. 1926 – Други бел., драматычны. тэатр 30-я – Дзярж., руски драматычны тэатр БССР и ТЮЗ. Усяго 14 тэатрау. 1932 – Бел. дзярж. кансерватор. 1933 – Тэатр опреы и балета. 1937 – филармония. Кино пра сац., бар-бу и светлае будучае. Жывапис. Волкау «Малатабоец», «Партызаны», Филиппович «Битва на нямизе», «Ноч на И. Купалу», Кудрэвич «Раница вясны», «На Сажы». 20-30 – творы пра б-бу за уладу саветау. Ахрэмчык «Падписанне манифеста аб утвар. БССР». Пабудовы – Дом урада, Дом ЧА, АН, Опера и Балет, гаст. «Бел.»

24.Змены  ў грам – паліт жыцці БССР  у канцы 20-х – 30-я гг.

Камандан адмін  рысы, паступова выпрац адззінства думак, якое расцэнів як дасягн. Спалуч інтузіязм народа і страх перад  беззаконнем, вера ў Сталіна –  ідэалагічн апрацоўка грам-ва. Ігнараваліся правы чал, вышукванне “ворагаў народа”, даносы. 2 пал 30-х гг. Культ асобы і рэпрэсіі атр юрадычн афармленне – пленум ЦК УКП(б) 02.03.37. актыўнасць насельн на выбарах 66,3%. 34 – 92,3%, у час выбараў у ВС СССР 12.12.37 – 97,4%.  28.06.31. -Прэзідыум ЦВК прыняў раш скасаваць камісіі пры сел і местачк саветах, замест іх секцыі. Рост актыву саветаў. Павыш удзел прафсаюзаў. Дзейн грам арган кантралявала парт органы. 36г. – прыняты КАНСТЫТ СССР, 38 – БССР.

30-я г. індустр-цыя  дзярж плана. СССР пачаў узгадняць з АДПУ і НКУС. Дэкрэт СНК РСФСР 5.09.18 – аб чырвоным тэроры, рэпрэсіі пачалі ужывацца у пач 30-х г. Павял рэпр апарат, міліцыя выведзены з падпарадк мясц улад і падначалена АДПУ. Папраўча- працоўн лагеры перайшлі у падпар АДПУ. 07.34. АДПУ арганіз у НКУС СССР, утвораны пазасудовы орган – асобая нарада. 1.12.34. у дзень забойства Кірава прынята пастанова прэзідыума ЦВК СССР “Аб парадку вядзення спраў па падрыхт і дзяйсн тэрар актаў”. Тэрмін следства 10 дзён. 35г. – адказнасць з 12 гадоў. 37 – Сталін даў органам НКУС дырэктыву аб прымяненні фізічн сіл. Тэрор супраць сялян, па сац групах. 05.30. 13 з’езд КП(б)Б – нацдэмаўшчына тлумачылася як праява правага ухілу, а кулацтва – яго сац базай. 30-я бар-ба з нацдэмам – органы Бел АДПУ на чале Рапапорт. Выкрыты “Саюз вызвален Бел” хваля арыштаў у бел навукі , асветы, маст – 108 чал (Ластоўскі, Лёсік, некрашэвіч), земляр(Прышчэпаў), пісм – Гарэцкі, Дубоўка. Справа “СВБ” была пач сістэм рэпр на бел. раскрыты бел філіял “Прац сял партыі”, “Пром парт”, “Саюзнага бюро РСДРП”(Меньш) 33г.- у БССР да выш меры і 10г асуджана 5,5 тыс чал, 35 – 8074ч, 36 – 12371ч. 06.37 16 з’езд ВКП(б)Б – Чарвякоў застрэліўся у кабін, 02.31 – Ігнатоўскі – самагубства, Купала спроба самагуб. 06.37. – Галадзед выкінуўся з 5 этажа. У с.37г. – 07.38 – арышт 2570ч (НКУС, ЦВК, СНК БССР, ЦК КП(б)Б, дзярж план, наркаматы). Восень 39 – новы уздым хвалі рэпр, пасля увах зах бел у СССР. Азвяры Сталінізму – 600-700 тыс ч. Змены ў эканоміцы БССР канец 20-х – 30-я гг. ХХ ст. Склаўся стыль жыцця нэпманаў – узбагачэнне любымі сродкамі, паруш законнасці, п’янства. Пач працэс перарадж сав бюракрат. 8.09.26г. пастанова СНК СССР  - павял падаткі, скасаваны арэндныя дагаворы, скарач граш і таварн крэдыт прыватнікам. Узяты курс на выцясн прыватн капіт, згортванне НЭП. 2 пал 20-х г. НЭП заменены паліт сац-й індустр , калект-й с\г і культ рэв. 30-я г. афіц назва- паліт разгорн наступл сац-му па усім фронце. 12.25г. на 14 з’езде ВКП(б) узяты курс сац індустр. Мэты: ствар матэр –тэхн базы сац-му, ад закупкі тэхнікі да яе вырабу і экспарту, умац абароназд СССР, абсталяв высокапрад тэхн, павыш матэр і культ узроўню нар.

Інд-цыя за 10-15 год пачын з цяжк прам-ці. Фінанс сродкі – за кошт прыбытку нацыяналіз фабрык, зав, прадажы за мяжу збожжа, лесу, нафтапр, карцін, ікон. Рэжым эканоміі, скарач сродкаў на дзярж аппарат, манаполіі на гарэлку, валютн манап. У БССР асаблівасці: 1. Увага удзял паліўн, дрэваапр, папяр, гарбарн, швейн, абудковай, харч. Мясцовая сыравіна,  шляхі зносін Пабуд торфапрадпр “Асінторф”, дрэваапр камбін Бабр і Гом, льнокамб Орша, грбарны “Бальшавік у Мін. 2. прыгран стан , неразвед прыр багаццяў, недахоп кадраў, у 1-й (28-32), 2-й (33-37), 3-й (38-41) пяцігод бел дзярж элстан – (БелДРЭС), “Гомсельмаш”, Мін радыёзав, Магіл трубаліц і аўтарэм зав, гом шкляны, Крычаўскі цэментн зав, станкабуд ім Варашылава і ім Кірава у Мін, станкабуд у Віц і Гомелі. 3. недахоп уласн сродкаў, з  СССР завозілася прамысл абстал, металлы, камен вугаль, нафтапр4. створ новыя галіны прам-ці – паліўн, маш-буд, радыётэхн, хім. Вынікі: вырабл любы від прам прадукц, ператр з аграр у індустр-агр рэсп. Ліквід беспрац, адмен карт сіст.

Калектывіз. 12.27 – 15 з’езд ВКП(б) Мэта: 1.забясп прам сыравінай, а насельн прадуктамі. 2. Выкар с\г тэхн, дасягн навукі. 3. Павыш эфект с\г вытв. 4. Рост дабрабыту.  Прынцып дабраахв пры ствар калг паруш. Пры арган калг абагульн сродкаў вытв, 5.01.30г. пастанова ЦК ВКП(б) “Аб тэмпе кал-цыі і мерах дапам дзяржавы калг будаўн”. – выкар-не адм сіл метадаў. 1.03.30г. – у калг – 58%. Пратэст – масавае забіванне жывелы. Паліт ліквід кулацтва як класа на аснове суцэльнай кал-цыі. Сэнс: пазбавіць кулакоў сродкаў вытв, перавыхаваць іх. Жорсткія умовы. 14.03.30г. – пастанова ЦК ВКП(б) “Аб бараць са скрыўленнямі парт лініі у калг руху”. Пач распад калг. ВЫНІКІ:  35г. – 85,6% у калг, 39 – 90%. с\г фінанс па рэшткавым прынцыпе. + 1. Забяспеч перавядз сродкаў с\г у прам-wm/ 2 механиз с\г работ. 3. Стабилиз становишча у аграр сектары экан. 4. Павял вытв зерня, мал і інш.

25 жизнь  ЗБ в составе Польши В результате совецко-польской войны и рижского мирного договора 18сак.1921г более 100 000кв км территории и 4 млн. чел перешло под власть Польши. Аннексированную территорию  Зап.Беларуси польские власти раздел. на 4 воеводства: Полесское, Новогрудское, Виленское, Белостокское.Была создана польская администрация, поддерж.сетью полицейских учрежд. –« пастарункау».Разграбленное войной с\х почти не отстраивалось и бел. земли превратились в сырьевой придаток Польши.Раб день 10-11 часов, платили белорусам меньше чем полякам. Положение в деревне тяжелое:половина зем. фонда принадлеж. помещикам ,власти раздавали земли бывшим офицерам. Они б. хорошо вооружены и выполняли полицейские ф-ции. Под видом ликвидации чересполосицы польское прав-во проводило хутаризацию. Б. ликвидированы серувиты- общественные участки земли(водоемы,сенокосы). Аграрные превращения привели к возрастанию дифференциации кр-н, увел. к-во бедняков.Мед. абслуживние б. почти недоступным. Кр-не д.б. выполнять дорожные повинности. Правители проводили шавинистскую политику.Они не признавали белорусов за нацию и стрем. полонизировать народ. Бел. нац к-ра преследовалась,закрывались бел.газеты, школы,бибилиотеки. Большую роль в этом играла катол. церковь. Но представители западно-бел. интеллигенции  обороняли бел. к-ру(писатели и поэты).В ЗБ б. жесткий полицейский режим и террор. репрессировали коммунистов.по всей терр. проходили карат. экспедиции – порцификация. Все это вызывало антиправительственные выступления. Национально-освободительная борьба 1921-1939гг В середине 20х г национальная борьба характер.  экономич. забастовками и вооруженных восстаний в виде партизанского движения. В б-бе принимали участие рабочие, сельская интеллегнция. Польские власти б. вынуждены б. ввести чрезвычайное положение. В усилении нац-освобод. движения значит. роль сыграли партии и организации коммунистич. и нац.-демократич. направлений. Коммунист. партия Зап. Беларуси(КПЗБ) -Лагинович,Ольшевский ,1923г,не имела своей программы, была частью компартии Польши. Такое же положение б. и у Коммунистич. Союза молодежи ЗБ (КСМЗБ) –автономная организация комсомола Польши. Значительно успешным б. рук-во Беларускай сялянска-рабочай грамады (БСРГ)-1925г.,Тарашкевич,Рак-Михайловсикий.Имела свою программу: самоопредел. Бел, объединение ЗБ с БССР, создание крестьянско-рабочего правительства, конфискация помещицких земель,переход их в собственность государства. В 1927г. власти ликвидировали комитеты БСРГ. Её традиции продолжила организация – «Борьба за интересы крестьян и рабочих».Важную роль сыграла культурно-образовательная организация ТБШ (1921г.с целью распространения и помощи в образовании бел.народа). Она воспитала в тяжелых условиях национального пригнета значит. часть бел. творческой интеллигенции. Заключ.1934г. германо- польского договора - режим санации – оздоровление. Была принята новая конституция Польши и новый выборный закон. Они фактически ликвидир. те ограниченные права, кот. сущ. в стране в 20е г. Перемены вынуждали менять тактику всего  нац.-освободительного движения. Камунист. пратия Польши и КПЗБ оказались неготовой к б-бе в новых условиях Решающую роль в перестройке революц. движения сыграл 7ой конгресс Коминтерна(1935),кот предложил бороться с фашизмом путем создания единого рабоч. фронта.Для этого не враждовать ,а обьединяться.В создании единого антифашистского фронта важную роль играли Польская соц. партия, Всеобщий еврейский робочий  союз в Литве,Польше,России, «Старонництва людове» ,Бел. христ.демократия, Белорусское нац. объединение,позже присоед. ителлегенция Вильни «Фронт». Оппонентом их б. Центрсоюз.Некоторые из партий подверглись роспуску, но народ не сдавался. Противоречивая обстановка: БССР всячески помогала освобрдит.движениюба голод и полит.репресси ослабляли народ.Создать антифашистский фронт не удалось.