Банк фаолияти самарадорлигини оширишнинг муаммолари ва ечимлари

ЎЗБЕКИСТОН  РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС

ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

 

 

       Самарқанд  иқтисодиёт ва сервис институти

 

        «Банк – молия хизматлари»  факультети

 

       «Банк  ва жамғарма ишлари» кафедраси

 

«Ҳимояга тавсия этилди»                                                                         

        Кафедра мудири                                                                                       

_______доц. Ниёзов З.Д.                                                 

 

 

 

 

БИТИРУВ  МАЛАКАВИЙ   ИШИ

 

Мавзу: «Банк фаолияти самарадорлигини оширишнинг муаммолари ва ечимлари»

(ОАИТБ «Ипак йули» УмарМФ мисолида)

 

 

Бажарди_БИ-107___гуруҳ талабаси Тухтаева .М

Илмий раҳбар  доц. Хайдаров З.Ш.

 

 

Самарқанд  -   2011 йил

 

Ҳимоя вақти «_29_ »_  июн_ 2011 йил

ДАК баҳоси____________________________________________

ДАК қарори____________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

ДАК раиси ___________________________________

ДАК аъзолари

1. ___________________________________________
2. ___________________________________________
3. ___________________________________________
4. ___________________________________________
5. ___________________________________________
6. __________________________________________

 

 

ЎЗБЕКИСТОН  РЕСПУБЛИКАСИ

ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

 

Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 

«Банк ва жамғарма ишлари» кафедраси

 

                                                                                                          «Тасдиқлайман»

Кафедра мудири

________доц. Ниёзов З.Д.

«____»_________2011й.

 

Битирув малакавий иши  бўйича ____Банк-молия___

_____хизматлари   факультетининг

______Банк иши____йўналиши 4 курс

 талабаси  Тухтаева Мунирага

 

Топшириқ

 

1.Битирув малакавий  ишнинг мавзуси  Тижорат банклари капиталлашиш даражасини  ошириш  йўллари

2. Институт ректори  буйруғи билан битирув малакавий иш мавзусининг тасдиқланган санаси ва рақами

3. Битирув малакавий  иш бўйича бирламчи маълумотлар

4. Битирув малакавий  иш режаси ва бажариш муддатлари:

 

Тартиб рақами	Битирув малакавий иш бўлимлари	Бажарилиш муддатлари
1 боб		январ - феврал
2 боб		март - апрел
3 боб		апрел - Май
4	Ҳаёт фаолияти хафсизлиги	май - июн
5	Хулоса	- « -
6	Фойдаланилган адабиётлар рўйхати	- « -

 

Топшириқ берилган сана ________________________________

Битирув малакавий ишни топшириш муддати_______________

Битирув малакавий иш раҳбари доц. Хайдаров З.Ш.

Топшириқни олдим Тухтаева Мунира

 

МУНДАРИЖА:

 Кириш...................................................................................................................4

1 – боб.  Банк фаолиятининг самадорлиги кўрсаткичлари ва уларнинг иқтисодий моҳияти..............................................................................................7

1.1 Банк фаолияти самарадорлигини таснифловчи кўрсаткичларнинг иқтисодий моҳияти................................................................................................7

1.2. Банк даромадларини шакллантиришни ўзига хос бўлган хусусиятлари..20

1.3. Банк фаолияти самарадорлигини таҳлил ва назорат қилишнинг хориж тажрибаси ва унинг мамлакатимиз банклари фаолиятида қўллаш  имкониятлари........................................................................................................25

2 – боб. Тижорат банки   фаолияти самарадорлигининг амалдаги  ҳолати таҳлили.................................................................................................................39

2.1. Тижорат банкининг ликвидлилиги  ва тўловга қобиллиги таҳлили..........39

2.2. Тижорат банки фаолияти натижалари  таҳлили..........................................48

2.3. Тижорат банки банк хизматлари  бозоридаги рақобат позицияси таҳлили...................................................................................................................51

3 – боб. Тижорат банки  фаолияти самарадорлигини ошириш  истиқболлари.......................................................................................................54

3.1. Банк фаолияти самарадорлигини  ошириш йўналишлари..........................54

4 – боб.  ОАИТБ «Ипак йўли» тизимида  меҳнат мухофазаси ва хаёт  хавфсизлигини таъминланишининг  амалдаги ҳолати таҳлили................64

4.1. ОАИТБ «Ипак йўли» тизимида  меҳнат мухофазасини таъминлаш  борасида амалга оширилган ишлар.....................................................................64

4.2. ОАИТБ «Ипак йўли» тизимида  ёнғин хавфсизлигининг таъминланиши.......................................................................................................68

4.3. ОАИТБ «Ипак йўли» тизимида  ходимларга тиббий хизмат кўрсатилиши  ҳолати.....................................................................................................................70

Хулоса.....................................................................................................................71

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати....................................................................73

 

РЕЖА:

 Кириш.

1 – боб.  Банк фаолиятининг самадорлиги кўрсаткичлари ва уларнинг иқтисодий моҳияти

1.1 Банк фаолияти самарадорлигини таснифловчи кўрсаткичларнинг иқтисодий моҳияти

1.2. Банк даромадларини шакллантиришнинг ўзига хос бўлган хусусиятлари

1.3. Банк фаолияти самарадорлигини таҳлил ва назорат қилишнинг хориж тажрибаси ва унинг мамлакатимиз банклари фаолиятида қўллаш  имкониятлари

2 – боб.  Тижорат банки  фаолияти самарадорлигининг  амалдаги ҳолати таҳлили

2.1. Тижорат банкининг  ликвидлилиги ва тўловга қобиллиги таҳлили

2.2. Тижорат банки фаолияти  натижалари таҳлили

2.3. Тижорат банки банк  хизматлари бозоридаги рақобат  позицияси таҳлили

3 – боб.  Тижорат банки фаолияти самарадорлигини  ошириш истиқболлари

3.1. Банк фаолияти самарадорлигини ошириш йўналишлари

4 – боб.  ОАИТБ «Ипак йўли» тизимида  меҳнат мухофазаси ва хаёт  хавфсизлигини таъминланишининг  амалдаги ҳолати таҳлили

4.1. ОАИТБ «Ипак йўли»  тизимида меҳнат мухофазасини  таъминлаш борасида амалга оширилган  ишлар

4.2. ОАИТБ «Ипак йўли» тизимида ёнғин хавфсизлигининг таъминланиши

4.3. ОАИТБ «Ипак йўли»  тизимида ходимларга тиббий хизмат  кўрсатилиши ҳолати

Хулоса

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати

 

 

 

                                                 Кириш.

 

Мавзунинг долзарблиги. Ўзбекистон Республикаси тижорат банклари фаолияти самарадорлигини тўхтовсиз ошириб бориш жараёнини бошқариш амалиётини такомиллаштириш борасида бир қатор долзарб муаммоларнинг мавжудлиги ва уларни ҳал қилишга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсияларни ишлаб чиқишнинг зарурлиги ҳамда жаҳон молиявий-иқтисодий инқирозининг дунё мамлакатлари тижорат банкларининг даромад базасига кучли салбий таъсирининг юзага келганлиги ушбу битирув малакавий иши мавзусининг долзарблигини белгилайди.

Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А. Каримовнинг Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва Сенатининг 2010 йил 27 январь куни бўлиб ўтган қўшма  мажлисидаги “Мамлакатни модернизация қилиш ва кучли фуқаролик жамият барпо этиш – устувор мақсадимиздир” ҳамда Вазирлар Маҳкамасининг 2010 йил 29 январь куни бўлиб ўтган мажлисидаги “Асосий вазифамиз-Ватанимиз тараққиёти ва ҳалқимиз фаровонлигини янада юксалтиришдир” мавзуларидаги  маърузаларида тижорат банкларининг инвестицияя лойиҳаларини амалга оширишда манфаатдорлигини оширишнинг зарурлигини алоҳида таъкидладилар¹. Тижорат банкларининг манфаатдорлиги эса, биринчи навбатда, улар фаолиятининг самарадорлиги даражасига боғлиқдир.

Муаммонинг  ўрганилганлик даражаси. Тижорат банклари даромадларини бошқариш амалиётини такомиллаштиришнинг алоҳида назарий ва амалий масалалари хорижлик иқтисодчи олимлар – Ж.Матук, Э.Рид, Р.Дорнбуш, Д.Полфреман, В.Усоскин, О.Лаврушин, ва бошқа олимларнинг илмий тадқиқот ишларида ўрганилган ва тегишли илмий –амалий таклиф ва тавсиялар шакллантирилган.

Тижорат банклари фаолияти самарадорлигини ошириш масаласининг алоҳида назарий ва амалий жиҳатлари ўзбекистонлик иқтисодчи олимлардан Б.Бердияров, Д.Саидов, У.Розуқуловларнинг илмий изланишларида ўз ифодасини топган.

Аммо тижорат банклари фаолияти самарадорлигини ошириш жараёнини бошқариш амалиётини такомиллаштириш масаласи мамлакатимиз олимлари томонидан алоҳида тадқиқот объекти сифатида кўриб чиқилмаган.

Мазкур битирув малакавий ишидаОАИТБ “Ипак йўли” фаолияти самарадорлигини ошириш жараёнини бошқариш амалиётини такомиллаштириш масаласи ривожланган саноат мамлакатлари тижорат банкларининг илғор тажрибаларини таҳлил қилиш асосида ўрганилади.

Битирув малакавий ишининг илмий-тадқиқот ишлари режалари билан боғлиқлиги. Танланган битирув малакавий битирув иши мавзуси Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти “Банк ва жамғарма ишлари” кафедрасининг илмий-тадқиқот ишлари режасига мос келади.

Тадқиқот мақсади ОАИТБ “Ипак йўли” фаолиятини такомиллаштириш ва унинг самарадорлигини оширишга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

Тадқиқот вазифалари:

– тижорат банклари фаолияти самарадорлигини оширишнинг назарий асосларини тадқиқ қилиш ва уларнинг ҳозирги замон банк амалиётида таҳлил қилиш усулларига баҳо бериш;

– тараққий этган мамлакатлар тижорат банкларининг фаолияти самарадорлигини ошириш тажрибасини ўрганиш ва ундан Ўзбекистон Республикаси банк амалиётида фойдаланиш юзасидан илмий-амалий тавсиялар ишлаб чиқиш;

– республикамиз тижорат банклари фаолияти самарадорлигининг амалдаги ҳолатини таҳлил қилиш ва мавжуд тенденцияларни аниқлаш;

– республикамиз тижорат банклари фаолияти самарадорлигини оширишга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсияларни ишлаб чиқиш.

Тадқиқот объекти  ва предмети. Тадқиқотнинг объекти бўлиб, ОАИТБ “Ипак йўли” “Умар” минтақавий филиали ҳисобланади.

Тадқиқотнинг предмети тижорат банки фаолияти самарадорлигини ошириш жараёнинида вужудга келадиган молиявий муносабатлардан иборат.

Битирув малакавий ишининг тузилиши ва ҳажми. Битирув малакавий иши таркибий жиҳатдан кириш, тўртта боб, хулоса, фойдаланилган адабиётлар рўйхати ва глоссарийдан иборат. Битирув малакавий ишининг ҳажми 76 бетдан иборат бўлиб, унда 12 та жадвал келтирилган.

 

 

 

1 – боб. Банк фаолиятининг  самадорлиги кўрсаткичлари ва  уларнинг иқтисодий моҳияти.

1.1. Банк фаолияти самарадорлигини таснифловчи кўрсаткичларнинг иқтисодий моҳияти.

 

Замонавий шароитда ўз акционерлари, ходимлари, омонатчилари ва кредиторлари манфаатини таъминлаш ва бир вақтнинг ўзида давлат назорат органлари  томонидан банк сиёсатига, шунингдек кредит ва инвестицион операцияларни олиб боришга нисбатан қўйган талабларини бажариш вазифаси банклар учун маълум қийинчиликларни тўғдиради. Сўнгги йилларда банк ташкилотлари сонининг кўпайиб бориши оқибатида улар маҳаллий ва жаҳон пул ва капитал бозорларига чиқишга мажбур бўлишмоқда. Кўпгина ҳолатларда маҳаллий бозордан жалб қилинган депозитларнинг ўсиб бориши ҳам мижозларнинг кредит маблағлари ва янги хизматларга бўлган талабини тўлиқ қондира олмаяпти. Маблағларни жалб қилиш учун капитал ва пул бозорига чиқиш банк ҳисоботларининг инвесторлар ва аҳоли томонидан чуқур ўрганилишини талаб этади. Бу эса банк раҳбариятини қўйилган мақсадларга эришиш йўлидаги ишларини фаоллаштиришни тақозо қилади.

Шунингдек, банкларнинг  омонатчилари ва карздорлари учун рақобат курашининг кучайиб боришининг гувоҳи бўлмоқдамиз. Кредит уюшмалари ва кредит ташкилотлари банкларнинг анъанавий бозори бўлган кредит ва депозитлар бозорида ўз ўрнини топиш учун ҳаракат қилмоқдалар. Банкирлар доимий равишда кредит ва депозитлар, кенгайиш ва ўсиш режаларини қайта кўриб чиқишга, янги рақобатчилик муҳитида даромадлилик ва риск даражасини баҳолашга мажбурдирлар. Вазият банклар ўртасидаги банкротлик ҳолатларининг учраб туриши билан янада оғирлашган. Бундай банкротликларнинг аксарият қисми бошқарувдаги хатоликлар,  жиноятчилик, иқтисодий вазиятнинг нобарқарорлиги оқибатида келиб чиққан. Бундай ҳолат банкларни бошқариш масаласига янгича ёндашиш ва ноанъанавий усулларни жорий этилишини тақозо қилади.