Бірлескен қызметке қатысудың қазіргі таңдағы жетілдіру жолдары

2006   жылдың  31   желтоқсанына  «Амур   жэне   К»  компаниясы  үшін біріктірілген  қаржылық есеп дайындау қажет.

Есептің шешуін төмендегі  кестеде ресімдеу керек:

Кесте 5 Корпаративтік аралық түзетулер:

Корпаративтік аралық кірістер	Пайыз	Салыққа дейін	Табыс салығы 30%	Салықты ескере отырып
«Амур» тауарларын өткізуден алған кіріс		100 000	60000*30%/ 100%= 18000	60000-18000=42000
ТМҚпйызы-30%	40%
Жыл соңындағы  «Амур және К» компаниясының «Амур» компаниясынан сатып алған өткізілмегін тауардың қалдығы		1000 000*40%/100% = 400 000
«Амур» компаниясының жиынтық табысы		1000 000*30%/ 100% = 300 000
Жыл соңындағы «Амур  жэне К» компаниясының өткізілмеген тауарының қалдығына өткізілген кіріс	•	400 000*30%/ 100% =120000
Жыл соңындағы өткізілмеген тауар қалдығына 50% өткізілген кіріс		120 000*50%/ 100% = 60 000

26

 

Біріктірілген таза табыс  есебі - 2006жыл

Кесте 6

Баптардың атауы	2006
«Амур» компаниясының  таза табысы		9 000 000
Минус: жыл  соңындағы өткізілмегін тауарлар қалдығына (салықты ескере отырып) өткізілмеген кіріс	(9000 000 - 42000) =	8 958 000
«Амур жэне К» компаниясының таза табысы	500 000* 50%/100% = 250 000	250 000 + 8 958 000 = 9 208 000

2006 жылғы кірістер  мен шығыстар туралы біріктірілген  есеп:

Кесте 7

Баптардың атауы	Есебі	Сомасы
Тауарларды өткізуден алған кіріс	35 000 000 + 2 500 000 - 500 000	37 000 000
Өткізілген  тауарлардың өзіндік құны	20 000 000+1 250 000-500 000+60000	20 810 000
Шығыстар	6 000 000 + 1 000 000 - 1800 000	6 982 000
Біріктірілген таза кіріс	37 000 000 - 27 792 000	9 208 000

«Амур» компаниясы - 2006 жылғы бөлінбеген кіріс туралы біріктірілген  есеп

Кесте 8

Баптардың атауы	Сомасы
і 1 қаңтардағы бөлінбеген кіріс	6 000
Плют: тазакіріс	9 208 000
31 желтоқсандағы бөлінбеген  кіріс	15 208 000

2006 жылдың 31 желтоқсанына  біріктірілген бухгалтерлік баланс:

Кесте 9

Баптар атауы	Есептер	Сомасы
Ағымдағы  активтер	20 000 000+(15 000*50%)-60 000	20 690 000
Негізгі құралдар		47 500 000
Жинақталған амортизация	15 000 000 + 500 000	15 500 000
Өзге активтер	4 000 000 + 1 500 000	5 500 000
табыс салығы		18 000
Активтердің барлығы		58 208 000
Ағымдағы  міндеттемелер	7 000 000 + 2 000 000	9000 000
Үзақ мерзімді міндеттемелер		14 000 000
Акционерлік капитал		20 000
Бөлінбеген  табыс (кіріс)		15 208 000
Пассивтердің  барлығы		58 208 000

27

 

3. Бірлескен қызметке  қатысудың қазіргі таңдағы жетілдіру  жолдары 3.1 Кэсіпкер мен бірлескен  қызмет арасындағы операцияларды  жүргізу

Кэсіпкер активтерді бірлескен қызметке өткізгенде немесе сатқанда операция бойынша пайданың немесе залалдың кез келген бөлігін мойындау сол операцияның мазмүнын көрсетуге тиіс. Активтер бірлескен қызметте үсталатын кезде жэне кэсіпкер иелену қүқығына байланысты елеулі тэуекелдер мен сыйақыларды табыстаған жағдайда, кэсіпкер пайданың басқа кәсіпкерлердің қатысу үлесіне тиесілі бөлігін ғана мойындауға міндетті.(*) Салым немесе сату қысқа мерзімді активтерді сатудың таза ықтимал қүнының кемігінен немесе қүнсызданудан залал келгенін дэлелдейтін кезде кэсіпкер кез келген залалдың бүкіл сомасын мойындауға міндетті.

Кэсіпкер бірлескен  қызмет активтерін сатып алған кезде, егер ол активтерді тәуелсіз жаққа  қайта сатпайтын болса, сол операция бойынша бірлескен қызметтің  пайдасындағы өз үлесін мойындамауға қүқылы емес. Кәсіпкер бүл операциялардан келген залалдардағы өз үлесін, дэл пайдадағы сияқты мойындауға міндетті, бүған жатпайтыны: залалдар қысқа мерзімді активтерді сатудың таза ықтимал құны кемігенінен немесе қүнсызданудан залал келгенінің дэлелі болып табылатын кезде олар дереу мойындалуға тиіс.

Бірлескен қызмет қатысушылары мен бірлескен қызмет арасындағы операциялар келесідей жолмен есептелінеді:

1. бірлесе бақыланатын үйым қатысушысының үлесі жүзеге асырылмаған 
   табыстарда бірлесе бақыланатын үйымда активтерді сатуда немесе салуда 
   алынып тасталады;
2. бірлесе бақыланатын үйымда активтерді сату немесе алуда жүзеге 
   асырылмаған шығыстардың барлық сомасына жол берілмейді;

3) бірлесе бақыланатын үйым қатысушысының үлесі бірлесе бақыланатын 
үйым активтерін    сату барысында табыстар немесе шығыстарда жол 
берілмейді.

Бірлескен қызметке қатысушы мен бірлескен қызмет арасындағы операциялар

Бірлескен қызметке қатысушы активтерді бірлескен қызметке енгізсе  немесе оларды бірлескен қызметте сатса, операция бойынша пайданың немесе залалдың кез келген бөлігін тану оның мазмүнын көрсетуге тиіс. Активтер бірлескен қызметте болған кезде жэне бірлескен қызметке қатысушы меншік қүқығына байланысты едэуір тэуекелді жэне сыйақыны берсе, бірлескен қызметке қатысушы пайданың немесе залалдың бірлескен қызметке басқа да қатысушыларды қатысу үлесіне тиесілі бөлігін ғана тануға тиіс. Бірлескен қызметке қатысушы салым немесе сату қысқа мерзімді

активтерді сатудың  ықтимал таза құнын немесе құнсызданудан  келген залалды азайтудың дэлелі болатын болса, залалдың бүкіл сомасын тануға тиіс.

Бірлескен қызметке қатысушы бірлескен қызметтен активтер сатып  алған кезде ол өзінің осы операция бойынша бірлескен қызмет пайдасындагы үлесін ол активтерді тэуелсіз тарапқа  қайта сатқанға дейін тануға тиіс емес. Бірлескен қызметке қатысушы осындай операциялардан келетін өзінің залалының үлесін залал олар қүнсызданудан келген залалды білдіретін болса тез арада танылуға тиіс жағдайларды қоспағанда, пайданы есептеген кездегідей ескереді.

Бірлескен бақылауы жоқ  бірлескен қызмет инвесторы мұндай инвестицияны осы Стандарттың 11-бөліміне сэйкес - егер ол бірлескен қызметке едэуір эсер ете алатын болса осы Стандарттың 13-бөліміне сэйкес ескеруге тиіс.

Стандарттың 11 -бөлімінде  шарттық келісім бірлескен қызметке бірлескен бақылау орнататындығы туралы айтылған. Мүндай талап бірлескен кәсіпкерлердің бір де бірінің бүл қызметке жеке-дара бақылау орнатуға мүмкіндігі болмайтынына кепілдік береді.

Ал Стандарттың 13-бөлімінде  бірлескен қызметтің кейбір түрлерінің операциялары корпорация, серіктестік  немесе өзге үйым, немесе бірлескен кэсіпкерлерден бөлек қаржы құрылымын құруды емес, ал кэсіпкерлердің активтері мен өзге де ресурстарын пайдалануды көздейді. Әрбір кэсіпкер өзінің негізгі құралдарын пайдаланады жэне өз қорларын жасайды. Оның сондай-ақ өз шығыстары мен міндеттемелері болады, ол өз міндеттемелері болып саналатын өзінің қаржыландыру көзін алады. Бірлескен қызметті кэсіпкердің жалдамалы қызметкерлері оның өзінің сондай қызметімен қатарластыра жүзеге асыра алады. Бірлескен қызметті тағайындау туралы келісімде эдетте бірлесе өндірілген өнімді сатудан түскен түсім жэне кез келген бірлесе жүмсалған шығыстар кәсіпкерлер арасында өз көмегімен бөлінетін құрал көзделеді.

Кэсіпкер мен бірлескен  қызмет арасындағы операция активтің құнсыздануының дэлелі болып табылатынын бағалау үшін кэсіпкер активтің өтелетін сомасын 36-«Активтердің құнсыздануы» ІА8 Халықаралық стандартына сэйкес айқындайды. Пайдалану қүндылығын анықтау кезінде кәсіпкер активті үздіксіз пайдалану жэне оны бірлескен қызметпен түпкілікті жүзеге асыру негізінде одан ақша қаражатының болашақтағы тасқынын бағалайды.

БІРЛЕСКЕН ҚЫЗМЕТКЕ ҚАТЫСУ ҮЛЕСІН ИНВЕСТОРДЫҢ ҚАРЖЫ ЕСЕПТІЛІПНДЕ КӨРСЕТУ

Бірлескен бақылауы жоқ  бірлескен қызмет инвесторы өз инвестициясын 39 ІА8-Халықаралық стандартының талаптарын ескере, немесе, егер оның бірлескен қызметте елеулі ықпалы бар болса, 28 ІА8-Халықаралық стандартына сәйкес көрсетуге тиіс.  .

28 ХҚЕС талаптарына  сәйкес, егер инвестор инвестициялар 
объектісінің дауыс беру қүқығы бар акцияларының кемінде 20%-ына тікелей 
немесе жанама иелік етсе (мысалы, еншілес кэсіпорындар арқылы), бүл 
керісінше жағдайдың айқын дәлелдері болмаған жағдайда, инвестордың 
елеулі ықпалы бар екенін білдіреді. Және керісінше, егер инвестор 
инвестициялар объектісінің дауыс беру қүқығы бар акцияларының 20%-ынан 
азына тікелей немесе жанама иелік етсе (мысалы, еншілес кәсіпорындар 
арқылы), бүл керісінше жа