Жобаның негізі бойынша – Шолақ–Қорған БМАС қарастырылды

2.5.10 Мұнай резервуарын тазалаудағы әдіс

 

Бұл әдіс мұнай  қалдықтарын мұнай резервуарында  тазалау үшін арналған. Әдіс мұнай  қалдықтарынан сұйылтып сұйық сұйық  мұнай өнімін алудан тұрадаы. Бұл  өнім резервуардан араластырылып және тазаланады.

Тазаланбай қалған өнім бөліктері мұнай қалдығы  пайда болғанда, резервуарда айналдырып оны ол резервуар ішінде мұнай  қабаты бетіне бөлінеді. Әдіс нәтижелі тазалық жоғарылығын қамтамасыз етеді.

Бұл әдіс кемшілігі  мұнай қалдықтарын нәтижелі сұйылтпау  болып табылады.

Сұйық қоспа артық  қайта қыздыру температурасы 50-95°С дейін және жиілігі 65°С-тан 90°С дейін.

Нәтижесі шөгінді  мұнай қалдығы көрсетілген сұйық  қоспасы температурасына дейін тұтқыр болады, сынаппен айдау үшін жарамды және ол 1-50 сантистокс интервалында болады.

Бұдан басқа 22 камера 38 құбыр өткізгішпен байланысқан, бос соңы бар 22 камера жоғарғы бөлігінде  орналасқан. 39 клапан арқылы 38 құбыр  өткізгіш араластырушы 40 сорап шығару саңылауымен байланысқан. 40 араластырушы сорап жіберу саңылауы 41 қосымша  құбыр өткізгішпен жалғанған, сондай-ақ 42 және 43 клапан арқылы мұнай үшін шығыс 4 құбыр өткізгішімен жалғанған. 41 құбыр өткізгіш 29 және 31 құбыр өткізгіштермен жалғанған және қосымша 44 шығыс құбыр өткізгіші 45 клапанымен тұрады.

40 араластырушы  сорап шығыс саңылауы 47 датчикті  қысымы 46 реттеу қысымы арқылы 48 жылу алмастырғыш жіберу саңылауымен  жалғанған және 50 клапанды 49 құбыр өткізгішпен әкетіледі. 51 құбыр өткізгіш осыған 52 датчик жалғанған, 53 басмқарушы реттегіш 54 манометр және 48 жылу алмастырғыш қыздырушы затты беру үшін, клапан орнатылған 8 құбыр өткізгішті 48 жылу алмастырғыш шығыс саңылауымен жалғанған.

61 және 62 құбыр  өткізгіші осыған 63 және 64 клапаны орнатылып, сәйкесінше 60 сорап жіберу саңылауы 38 құбыр өткізгішпен немесе 41 құбыр өткізгішпен жалғануы мүмкін.

60 сорап шығыс  саңылауымен 65 құбырымен 37 клапанына  жалғанады, осыдан 37 клапан шығыс  саңылауы 13 клапаны 12 құбыр өткізгішпен  жалғанады.

65 құбыр өткізгіш  сондай-ақ 65 араласу құбыр өткізгішімен жалғанған, осы сәйкесінше 21 және 22 камераға орнатылған, сәйкесінше 71 және 72 форсункамен 69 және 70 клапанды 67 және 68 келте құбырмен жалғанған.

Көрсетілген құрылғы  қосымша әкету 74 клапанды, 73 әкету  құбыр өткізгішінен тұрады, 4 құбыр  өткізгіште 75 шығыс клапаны орнатылған, осыған 20 бак жалғанған. 20 бак соңында  шөгінді қатты бөліктері шығару үшін 76 төменгі клапаннан тұрады.

 

ІІІ. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ

3.1 Инвестицияның экономикалық тиімділігі және қызметтердің принциптері

 

Кәсіпорынның  инвестиция қызметі – оның жалпы  шаруашылық қызметінің ажыратылмас  маңызды бөлігі болып табылады. Кәсіпорын  ойдағыдай жұмыс істеу істеу  үшін, өнімнің сапасын көрсету, шығынды  азайту, өндіру қуаттылығын кеңейту, өзінің өнімінің бәсекеге қабілеттілігін жоғарлату және нарықта өзінің бағдарын нығайту керек және оны тиімді жинақтау керек. Сондықтан, оған инвестициялық  стратегияны нақтылап өңдеп және жоғарыдағы аталған мақсатқа жету үшін оны үнемі жаңғыртып отыру  керек.

Негізінен жалпылай алғанда, инвестициялар  ақшалай қаражаттар, банк салымдары, пайдалар, акциялар және т.б. бағалы қағаздар ретінде анықталады.

Инвестицияның финанстық  анықтамасыь – бұл табыс алу  мақсатындағы шаруашылық жұмыстарының салымдар, активтерінің барлық түрлері.

Инвестицияның экономикалық анықтамасы – негізгі капиталды  техникалық қайта жабдықтау және қайта құру, кеңейту, құру, сонымен  қатар осылармен байланысты кері капитал өзгерулеріне шыққан шығындармен  сипатталады.

Нарықтық экономикадағы  инвестициялар ол қандайда бір тиімділік  немесе табысты алумен үзілісіз байланысты түрлі мөлшердегі салым жүйелері. Инвестициялар – бұл, шығындына  отырып, алдыға қойылған нәтижені алуға  болатын ресурс. Осыменен, инвестициялық  қызметтердің екі жақты қатынасы инвестиция мәнін құрайды:  нәтижелер  мен шығындар қоры. Егер де қор шығыны яғни инвестициялар керекті нәтижелерге  алып келмесе, онда олар қажетсіз болып  саналады.

Инвестициялар дегеніміз – қысқа  мерзімді және ұзақ мерзімді капитал  салымдар формасындағы қаржы қорларын қолдану. Инвестициялар заңды және табиғи тұлғалармен жүргізіледі. Инвестициялар  түрлері қатерлі (венчур), тура порфельді  және аннуитетті.

Венчурлы капитал, жоғарғы қатермен байланысты, қызметтің жаңа салаларында  жасалған жаңа акциялар шығару түріндегі  инвестициялармен көрсетіледі.

Тура инвестициялар – тұрақтанған  шаруашылық субъектілер, табысты шығару мақсатында және берілген субъектілерді  басқаруда қатысуға құқық алудағы  салымдармен көрсетіледі.

Портфельді инвестициялар –  портфелдер (әртүрлі инвестициялық  құндылықтардың жинақталуы) түзілуімен байланысты және бағалы қағаздар және басқа активтерді алуды көрсетеді.

Аннуитеттер – тұрақты уақыт  аралығы арқылы салымшыға алып келетін  арнайы кіріс инвестициялары, сақтандыру және зейнеткерлік фондына салу жүйелеррін көрсетеді.

1.   Экономикалық тиімділіктің есептеу негізі

 

Өнімді шығару шығынды талап  етеді. Сол жағдайда өнімді өндіру үшін Қоғамдық еңбектің әртүрлі мөлшері  шығындалуы мүмкін. Демек, өнімді өндіру тиімділіктің әртүрлі деңгейімен, экономикалық тиімділіктің әртүрлі дәрежесімен  жүргізіледі, яғни алынған өнім мен  шығын арасындағы әртүрлі қатынастармен.

Қоғамдық өндірісті жаңартуға  бағытталған, шараларды іске асыру  нәтижесіндегі жеке фирмалар немесе өнеркәсіп саласы, халық шаруашылығы  қандай нәтиже алатынын, эффект жалпылай көрсетеді.

Экономикалық тиімділік белгіленген  уақыт бірлігі (жыл) ауқымындағы  алынған экономикалық эффект және жүргізілетін ұйымдастыру заңдандыру шараларымен  сүйенетін, қоғамдық еңбек шығыны қатынасымен  сипатталады. Инвестициялар нәтижені алмастан бұрын қаражаттар салынуымен сипатталады. Ол кезде уақыт аралығы  өте жоғары болуы да мүмкін (бірнеше  жыл).

Инвестицияның тиімділік есебі  жобаланған капитал салымдарының алынатын экономикалық нәтижелермен байланысты.

Экономикалық тиімділікті есептеуде  алғашқы мәліметтер ретінде ағынды және капиталды шығындар шамасы қолданылады.

Ағымды шығындар өнімді өндірудегі жанды және затталған жылдық ішіндегі еңбек шығыны, тұрақты өндірумен  сипатталады. Ағымдылармен салыстырғанда, капиталды шығындар – бұл өндірісті  техникалық қайта жабдықтауда ұдайы  өндірісті кеңейту және өндіріс  фондыларын құруға, капиталды салымдардың  формалы қаражаттар.

Өнеркәсіпті жаңартуға байланысты және оның экономикалық тиімділігі жоғарлатуға  бағытталған түрлі шараларды  жобалауда есептерді есептеуге  тура келеді:

1.Қандай қаржыландыру  көздері болатын есептеп және  шараларды жүргізуге қажетті  шығындарды анықтау.

2. Шараларды жүргізу нәтижесінде  алынатын экономикалық эффект  қандай болатынын анықтау.

3. Экономикалық эффект және қосымша  шығындарды салыстыру арқылы, берілген  шаралардың экономикалық тиімділіктің  қандай екенін табу.

2.   Экономикалық тиімділік көрсеткіштері

 

Халықаралық жобалар негізделу  практикасы бірнеше жалпылама көрсеткіштерді қолданады, олармен қаражат салымдарының мақсатқа лайықтылығы тандалады. Оның ішінде:

- ағымды таза бағасы;

- кірістің ішкі мөлшері;

- капиталды салымдардың өтелім  периоды;

Таза ағымды көрсеткіші (Net Present Value of Discounted Cash Flow-NPV).

Келтірілген таза баға (кірістің таза келтірілген шамасы) келешектегі  кіріс ағыны (тиімділік) келтірілген  ағымды бағасы мен жоба қызметінің барлық өмірінің кезеңіне және іске асырудағы  келешектегі шығын ағынының ағымды келтірілген бағасымен арасындағы өзгешеліктермен анықталады:

                                                  (4.1.)

мұнда: NPV- келтірілген таза баға; R_t – t_жыл  ішіндегі жобадан кіріс (тиімділік);  С_t – t_жыл ішіндегі жобаға шығатын шығын; i – дисконт мөлшерлемесі; n – жоба өмір кезеңінің жыл шамасы.

Тиімділіктің ішкі коэффициенті (Internal Rate of return - IRR) немесе ішкі кіріс мөлшері (өтелім) бұл, жобадан алынатын тиімділік (кіріс) жобаға кететін шығынмен теңесеуі кезіндегі есептік процентті  мөлшерлемесі, яғни таза келтірілген  баға нөлге тең деп алынатын, есептік  процентті мөлшерлеме. Ішкі кіріс  мөлшерін есептеу, негізінен арнайы программалармен компьютерде жүргізіледі.

Капиталды салымдардың қайта оралу  периоды (Pay –back -Period) немесе өтелу уақыты көп қолданатын көрсеткіштердің  бірі. Жобаның өтімділік мерзімі  жоба қандай уақыт аралығында өтелуін  көрсетеді: диконтирленбеген шығындар базасында есептеледі.

Уақыт факторын есепке алмай, яғни алынатын кірістің тең мөлшерлері және әртүрлі  уақыттар теңестіріліп қарастырылады, өтімділік мерзімі төмендегідей анықталады:

                                                                                                   

 

мұндағы: Т^ОК- өтімділік уақытың жеңілейтілген көрсеткіші;

                     k- инвестиция мөлшері;

                    П_р- әр жылдың кірістің мөлшері.

Таза кіріс тұрақсыз келген жағдайда, кіріс шамасы инвестиция шамасына тең  болған уақытқа дейін кезекті  кірісті шамалаумен және есептеумен анықталады.

Өнеркәсіптің дағдарыс нүктесі  немесе залалсыздық нүктесі (тиімділік  табалдырығы). Залалсыздық нүктесі  – жиынтық шығын, жиынтық кіріспен теңескен жағдайдағы қанау деңгейі  немесе өнеркәсіп көлемі.

Залалсыздық анализінің негізі залалсыздық  графигінде толығымен ашылады. Бұл  график өндірілген өнімді горизонтальді  осінде, кіріс немесе шығыс осін баға жағынан вертикальді осінде көрсетеді.

Шығару көлемі нөлге тең болған жағдайда, жиынтық шығындар нөлге  теңелмей, керісінше ОА тең болатынын (өнімнің бар-жоқтығына байланыссыз, жасаған шығынның тіркеу элементтерін көрсетеді) көруге болады.

Жиынтық кіріс түзуі жиынтық  шығыс түзулерінің қиылысуы ТБ залалсыздық нүктесін анықтайды, ол нүктеде жиынтық кіріс жиынтық шығысқа тең. Бұл кезде “нөлдік кіріс” немесе тиімділік табалдырығы қамтамасыздандырылады. Жиынтық кіріс пен жиынтық шығыс вертикальді түзуінің ТБ-ң он жағындағы шығынның түрлі ерекшеліктері берілген өндіріс көлеміндегі кірісті көрсетеді, ТБ-ң сол жағында шығындар көрсетіледі, өйткені жиынтық шығын, жиынтық кірістен асып отырады.

 

3.1.3 Өндіріс шығын және өнімнің өзіндік құны

 

Шығындар, өндіріс  шығыны және өзіндік құндар негізгі  экономикалық категориялар болып табылады. Олардың деңгейі көбіне кәсіпорынның тиімділігін және кіріс мөлшерін, оның шаруашылық қызметінің тиімділігін  анықтайды.

Ұдайы өндіріс жағдайына қарай  шығындар үш түрге бөлінеді:

· өзіндік құнын құрайтын өнімді өндіруге және таратуға шығындар.

• өнеркәсіпті жаңартуға және кеңейтуге шығындар. Ереже түрінде бұл, ірі тұрақты капиталды салымдар. Бұл шығындардың ерекше қаржыландыру көздері бар: амортизациялық қор, кіріс, кредит және т.б.
• мәдени-шаруашылық, құрылыстық-тұрмыстық және осыларға ұқсас қажеттілік шығындары. Олар өнімнің өзіндік құнына қосылмайды, негізінен таратылатын кірістермен құралатын арнайы қорлармен қамтамасыздандырылады.

Өнімнің өзіндік құнына, өнімді өндіру үрдісіндегі қолданатын табиғи қорлар еңбек қорларының құндылық бағасы және сонымен қатар оны өндірудегі және таратудағы т.б. шығындар. өзіндік  құн өнеркәсіптік сипатын беретін  ағымды шығын мөлшерін көрсетеді.

Өнімнің өзіндік құнын құрайтын шығынның құрылымы және құрамы:

1. Материальдық шығындар (шикізатқа және негізгі материалдар, отын, энергия)

2. Еңбек ақысы;

3. Әлеуметтік қажеттіліктерге аударым;

4. Амортизация;

5. Ағымды жөндеуге шығындар;

6.Тағы басқа шығындар;

 

3.1.4  Негізгі өндірістік қорлар

 

Айналым қаражаттары және финансттік активтер, т.б. айналымнан тыс активтер және негізгі қаражаттар құрайтын фирма  мүліктері.

Негізгі қаражаттар – ұзақ уақыттағы  қызметі бар, материалдық құндылықтар  ретіндегі негізгі қорлардың  ақшалай құны. Негізгі қорлар - өндіретінін  өнімдегінің құнын бөліп тасымалдайтын  және амортизацияның жинақталған қорынан өтеу, қызметтің барлық уақыт ағымында өзінің табиғи формасын толығымен немесе бөлігін сақтайтын, өнеркәсіп қаражатының бір бөлігі.