Ауданның геологиялық құрылысы

ИК әдісі арқылы су беретін қабаттың көрсеткіші қоршаған таужыныстарға қарағанда төмен мәнмен ерекшеленді.

Соңғы жылдары бұрғыланған ұңғымаларда қарқынды өңделетін зоналарда суландыру процесінде қабаттық судан ерекшеленетін қабаттар мына келесі сапалық белгілермен көрінді: ГК қисығымен салыстырғандағы ПС қисығының өлшемі: ПС және ГК қисықтары корелляциясының жоғалып кетуіне дейін, құммен саз сызықтарының  араласуы; ИК қисығына әсер ететін кедергінің төмендеуі, қоршаған таужыныстарға қатысты. Бірақ та, қабықшақтардың әлсіз минералданған сулармен  толтыруда, олардың электрлік кедергісі  қоршаған таужыныстардың кедергісіне қарағанда аз ғана өзгереді немесе мұнайға қаныққан қабаттарға тән өлшемдерге дейін ұлғаяды.

Сапалық анықтауда, қанығу дәрежесін анықтауда  болжау ретінде ИК кедергілерінің шектік мәндері іске асқан болатын. Ол 2,0-2,43 Омм ге тең;  қанығуы бойынша біртекті емес  қабат коллекторлар кедергілердің диапазонымен сипатталатын. Ол 1,6<pп<2,43 Омм. Суға қаныққандыларға  кедергілері <1,6 Омм болатын қабат коллекторлар жататын.

Бор және юра шөгінділерінің мұнайға қаныққан қабат коллекторлары үшін арналған сандық сипаттамаларды ескере отырып, қабат коллекторларды мұнайға қаныққан және су беретіндерге бөлді. Мұнайға қанықтылықтың ең төменгі шегі =0,38 д.ед.

 

 

5.5 Саздылық, кеуектілік коэфициенттерін анықтау әдістемесі

 

5.5.1Саздылықты анықтау

Терригенді коллекторлардың сиымдылық фильтрациялық қасиеттерін бағалау- көп мағынада саздылыққа тәуелді болады. Жалпы саздылықты (Кгл) тіреуіш аргилит қабатында ГК-ның тұрақтанған  (IγH) мәнімен анықталды. (Кгл) ді анықтау (IγH) графигін пайдалану арқылы жүргізілді. Жұмыста игерімділік ұңғымаларда жүргізілген ҰГЗ мәліметтер интерпретациясының  нәтижелері алынды. Олар өндірістік қызметпен  және “МНГФ” программалық қамтамасыздандыруды пайдаланумен жүзеге асырылды. Жалпы саздылықтың коэффициенті  “ Кгл= f(IγH) теңдігі  үшін  IγH әр түрлі диапазондағы МНГФ” арқылы анықталды.

IγH дің  0 ден 7,0 мкр/сағ диапазоны үшін (1,758* IγH -1,505)/100 өрнегі,

7,0-8,0мкр/сағ диапазоны үшін - (3,7*IγH-21,5)/100;

8,0-9,0 мкр/сағ диапазоны үшін –(4,5*IγH-21,5)/100,

ГК ның >9,0мкр/сағ болған жағдайда – (7* IγH-44) /100 ке тең.

ГК мәндері арқылы таужыныстардың саздылығын бағалауда, аппаратураның келтірілу  сапасына сенім болмаған жағдайда, екі тіреуіш қабаттардың әдістемесін пайдаланған жөн, себебі әр зерттелуші ұңғымада ГК ның көрсеткіші  Iymax-Iymin әр түрлі көрсеткіштерге қатысты анықталған себепті. Ұзақ уақыт бойы кенорында  бұрғыланып жатқан ұңғымалардағы ГК қисықтарының тіркеулері  әр түрлі геофизикалық мекемелермен жүргізілді. Радиоактивті каротаж аспаптарының әр түрлі модификацияларын қолдану арқылы.  Жер пайдаланушылардың ұсынған каротаждық мәліметтерінде  радиоактивті каротаждың  калибрлі мағлұматтары  болмайтынын ескергенде. Бұл жұмыста саздылықтың  жалпы өлшемі екілік параметрлердің қатынасымен  анықталған болатын. Бұл параметрдің қолданылуы ГК көрсеткіштерінің ұңғыманың әдісті тіркеудегі шарттарға, ұңғымада қолданылатын аспаптардың жеке ерекшеліктеріне  тәуелділіктен арылтады. Бұл жұмыста Кгл ді анықтауда мына еңдік пайдаланылды:

Кгл=0,63565*(∆Iy^2,069)+0,03     (26)  

Мұндағы Iy екілік айырма параметр

∆Iy= Iy- Iymin/ Iymax - Iymin

Iymax , Iymin , Iy – гамма сәулеленудің қарқындылығы, сәйкесінше, зерттелетін жыныстың, қабатта өлшемі бойынша  минималды активтілікпен және саз қабатында.  Кгл ді ∆Iy өлшемі арқылы анықтауға арналған мына теңдік Оңтүстік Қазақстандағы  кенорындарда сыналған. Олар Құмкөлдің геолого -геофизикалық шарттарына жақын болған себепті алынды. ГК мәні үшін диапазоны 4,0-12,0 мкр/сағ болатын ‘‘МНГФ’’ бойынша тәуелділік графигі тұрғызылды.

ГК, мкр/сағ	4,0	5,0	6,0	7,0	8,0	9,0	10,0	11,0	12,0
∆Iy	0,0	0,125	0,25	0,375	0,5	0,625	0,75	0,875	1,0

  Тіреуіш қабаттардың Кгл өлшемін есептегенде бор және юра шөгінділерінің  таза қабаттарындағы саздылық минималды болып қабылданды. Максималды көрсеткіш болып, ГК қисықтарының мәндері болды. Ол М-I беткейінің және Ю–I,Ю–III,Ю-IV беткейлері арасында жатады, интервалында номиналдыға жақын ұңғыма диаметрімен сипатталады. Сандық интерпретация  әдістемесінің негізі  барланатын ұңғымалардан керннен зерттеу мәліметтері нәтижелерімен және соңғы жылдары бұрғыланған ұңғымалардағы мәліметтерді бір бірімен салыстырып, қатар қою арқылы негізделеді. 6 суретте жалпы саздылықтың қатар қоюы көрсетілген. Кгл=0,63565* ( ∆Iy ^2,069 ) + 0,03 теңдігіндегі ∆Iy ді пайдаланып және керндік мәліметтерді қатар қоюы көрсетілген. Графикті тұрғызуда Кгл ді орналастыру үшін  керн анализдерінің 327 нәтижесі және базалық ұңғымаларда ҰГЗ бойынша 212 анықтаулар пайдаланылды. Керн Кгл мына өрнекпен шығарылды

Кгл керн = Сгл (1-Кп),

Кп – ашық кеуектілік; Сгл - массалық (весовая) саздылық

Графиктен байқағанымыздай, орналастырулар жақсы үйлескен. Бұл теңдіктің

Кгл=0,63565*(∆Iy ^2,069)+0.03

Саздылықты анықтауда және Кгл ҰГЗ ні ашық кеуектілікті анықтауда қолдануға жарамды екенін көрсетеді

5-сурет. КглМНГФ тәуелділіктері, ГК ның табиғи радиоактивтілігіненКглНИПИ (∆Iy)

6-сурет. Керн және ҰГЗ бойынша бағаланған көлемдісаздылықты    орналастыру

 

5.5.2 Кеуектілік коэффициентін анықтау

Таужыныстардың кеуектілігін анықтау АК және ГК кешені арқылы жүзеге асты. Кенорынды бұрғылау кезінде ҰГЗ кешені өзгеріп тұрды. Сондықтан, АК,ГГК П және нейтрондық каротаж әдіс түрлері болған себепті ҰГЗ өңдеудің  графигі де өзгерді.  Негізінен, көп жағдайда  ұңғымаларда кеуектілік коэффициентін  акустикалық каротаж  мәліметтеріне сйеніп   бағалайды және  АК,ГГК П әдістер кешені, саздылықты ескергенде. Нейтрондық кеуектілік  интерпретацияда  аспап типі жайлы, эталонданған мәліметтер жайлы керек болған жағдайда  анықталып отты. Егер де, тығыздықпен нейтрондық кеуектілік  ұқсас болса, онда ашық кеуектілік соның араларындағы орташа мән болып қабылданды.

АК бойынша анықталған ашық кеуектілік орташа уақыт теңдігімен жүргізілді:

КпАК=[(∆Тп-∆Тск)/(∆Тж-∆Тск)]-Кгл[(∆Тгл-∆Тск)/(∆Тж-∆Тск)],(27)

Мұндағы ∆Тп, ∆Тск, ∆Тгл, ∆Тж- зерттелінді немесе  қабаттық суда қатты саздақтан тұратын жыныс мүсінінде қабаттағы продольді толқынның  интервалды жүріп өту уақыты; Кгл – көлемді саздылық. Соған орай, Тск=174 мкс/м; ∆Тгл=352 мкс/м; ∆Тж=610 мкс/м.  КпАК ны  орташа уақыттағы теңдігі арқылы, кеуектілік өлшемі  мұнайқанықтылыққа, газқанықтылыққа  түзетулер енгізу арқылы жөнделді. Кеуектілігі 0,16-0,25 д. ед болатын мұнайғақаныққан коллекторлар үшін түзету коэффициенті 0,95;  әлсіз цементтелген құмтастар  және жоғары кеуектелген коллекторлар үшін (Кп = 0,30-0,35 д. ед.) – 0,9. Газға қаныққан қабат коллекторларда ∆Т  көрсеткіштер Кп>0,15 ден бастап, газдың әсер етуі себепті ұлғая береді. Газға қаныққан құмтастарда кеуектілікті есептеуде, орташа уақыт бойынша теңдіктегі кеуектілік мәніне 0,9 коэффициентін  көбейту арқылы түзету енгізіледі.

ГГК П әдісі арқылы саздылықты ескерген жағдайдағы  өрнегі  ашық кеуектілікті  есептеу мына теңдікпен шығарылады.

Кп ГГК = [(δск-δп)/( δск-δж)] - Кгл*[δск-δгл)/( δск-δж)],  (28)

Мұндағы δск, δп, δгл, δж – сәйкесінше, жыныс мүсінін, сазды, қабатты, сұйықтықты түзетін, кеуекті кеңістікті толтыратын минералдардың орташа тығыздығы. δск = 2,68 г/см3; δгл = 2,42 г/см3;   δж = 1,1 г/см3 болып қабылданған.

 «GeoOffice Solver»  программасына салынған әр түрлі типті аспаптар РК (ДРСТ-3, СРК, РКС-3, УРАЛ-100), үшін арналған интерпретация алгоримтдерін қолдану арқылы нейтрондық каротаж әдісімен кеуектілікті анықтау. Кеуектілікті нейтрондық әдіспен есептеу кезінде өзгеру параметрлерінің(НК,ГК әдістерінің у.е бағасы) негізі және ұңғыма шарттарының (қашау диаметрі, ПЖ параметрі,температура) әсер етуі автоматты түрде ескерілді. СРК аспабы үшін де теңдіктер  қолданылды,   онымен соңғы кездерде өте көп зерттеулер жүргізілген.

Кп НГК’ =(-8,72+53,1/ IНГК+5,11/ IНГК^2)/100,

Кп ННК’=(-3,74+171,4/( IННКбз-150,3/(IННКбз)^2)/100,

Мұндағы IНГК, IННКбз -НГК, ННК әдістерінің шартты бірліктегі көрсеткіші

Саздардың сутектқұрамды (Wгл) есебі мына формуламен жүргізілді:

Кп НК = Кп НК’ - (Кгл*Wгл)/(1 - Wгл),

Мұндағы (Wгл) 0,35 ке тең деп есептелінді.

Анықталған кеуектілік коэффициентінің  (КпГИС) сенімділігін бағалау  үшін, керн бойынша лабораториялық анықтаулар нәтижесін қатар қойып салыстырылды. 7 суретте КпҰГЗ бен  Кп керн анализдерін кеуектілерін қатар қою арқылы құрылды

 

           

7-сурет. Бор және юра шөгінділері үшін арналған кеуектілік пен ҰГЗ кеуектілігін қатар қою

 

ҰГЗ мәліметтері бойынша алынған кеуектілік өлшемін керннен алынған  кеуектілікпен  қатар қою арқылы, олардың өзара қатты жақын келуі байқалады. (корреляция коэффициенті R2 – 0,76)  және  де ҰГЗ параметрінің сенімділігі

5.5.3 Мұнайгазқанықтылық коэффициентін анықтау

Қабат коллекторлардың  мұнайгазқанықтылық (Кнг) коэффициентін анықтау  қабат коллекторлардың қалдықтық суқанықтылықпен толтырылған  кеуектік бөлімін (доля) анықтау жолымен жүргізілді.  Кв=(1-Кнг).

Құмкөл кенорнындағы қабат коллекторлардың мұнайгаздылық коэффициентін анықтау үшін, Арчи Дахнова стандартты әдісі қолданылды. Қанығу параметрінің (Рн) суқанықтылық коэффициентіне (Кв) қатысты тәуелділікке байланысты.

Бұл жұмыста қабат коллектордың меншікті кедергісі кеуектің сумен толтырылуы ашық кеуектіліктің көлеміне және петрофизикалық  байланыстарға байланысты есептелді.

Бор және юра беткейлері үшін бірдей

Рн = Кв-1,7

Рп = Кп-1,68

Сәйкес түрлендірулерден кейін, Кнг есептеу үшін өрнек  программалық қамтамасыздандыру  көмегімен мынадай түрге келеді:

Кнг = 1-(ρв/ρпик *Кп1,68)(1/1.7),

ρпик – ИК мәліметтері бойынша қабаттың меншікті электрлік кедергісі

ρв - қабаттық судың меншікті электрлік кедергісі: бор шөгінділері үшін 0,076 Омм;юра шөгінділері үшін – 0,055 Омм.

“базалық” ұңғымаларда ҰГЗ материалдарының  сандық интерпретацияның нәтижесі кестеде көрсетілген.

Базалық және таңдаулы игерімділік ұңғымаларда және М-I М-II беткейлерінда нәтижелі қалыңдықтарды қатар қоюы келтірілген, сонымен қатар, кеуектілік коэффициентінің қалыңдығы бойынша мұнайгаздылықпен, ҰГЗ қайта интерпретациялау нәтижелерімен алынған.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6.АЛЫНҒАН ГЕОФИЗИКАЛЫҚ  ДЕРЕКТЕРДІ ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ

 

 

6.1 Құмкөл кенорнының  геологиялық үлгі түзілімі

 

Геологиялық үлгі Petrel  программалық  жүйесінде тұрғызылды. Үлгі 6 өнімді беткей бойынша салынды: М-I, М-II, Ю-I, Ю-II, Ю-III  және Ю-IV.

Бор шөгінділеріндегі жатыстар мұнайлы, ал юрада мұнайгаздылық болады.

Бастапқы мәліметтер

Бастапқы мәліметтер ретінде мыналар көрсетілді:

1)Ұңғыма координаттары

2)ҰГЗ нүктелік интерпретациясы

3)Жабынының цифрлы картасы, өнімді беткейлердың  табаны және жалпы қалыңдығы

4)Ұңғымалар бойынша өнімді беткейінің отбивкасы

5)ТЭО КИН бойынша есепнама

Бастапқы мәліметтер сапасы қанағаттанарлық және геологиялық үлгінің дәлірек салуға пайдалануға жарамды.

Үлгілеу барысында 623 ұңғыма қолданды. Оның ішінде  44 і ҰГЗ ның аралық интерпретациясымен, 579 ҰГЗ нүктелік интерпретациясымен өтті.

 

 

6.2 Торды таңдау және құрылымдық сұлбасын салу

 

Кенорнында 600 ден аса ұңғыма бұрғыланды. Ұңғымалар қатар жүйесі  бойынша орналасқан. Ұңғыма аралықтары 250 м, қатарлар арасы 500 м. Осыны негізге ала отырып, латерал бойынша геологиялық тордың ячейкаларының өлшемі таңдалды. Ол 75 х 75м ге тең. Бұл ұңғымалар арсында 3 ячейкадан кем болмайтынын көрсетеді. Латерал бойынша геологиялық үлгінің өлшемі 193 х 331 ячейкасынан құрылды.

Кенорын құрылымы тектоникалық бұзылыстармен күрделенген себепті, құрылымдық каркасты тұрғызбай тұрып жарықшақ (разлом) үлгісі жасалды.

Кенорын шекарасында небары 7 негізгі тектоникалық бұзылыс байқалды.

Геологиялық торлар бор шөгінділерінің қабаттары үшін бөлек, юра шөгінділері қабаттары үшін бөлек жасалды. Тігінен бойынша  торларға бөлу әдісі осадонакопленияға және ҰГЗ нақты интерпретация  әдісіне негізделіп жасалды. Барлық өнімді беткейлер үшін Ю-IV тен басқасына қалыңдығы 0,4 м болатын ячейкаларды пропорционалды бөлу әдісі  қолданды. Ю-IV беткейі үшін, палеозой шөгінділерге келіспей жатуы себепті, ячейкалар қалыңдығы 0,4 м болатын беткей жабынына параллель етіп бөлінді. 

 

 

 

6.3 Қорытынды нәтижелер

 

Зерттелетін өнімді нысаналар юраның төменгі, ортаңғы, жоғарғы бөлімдеріне және бор жүйесіне жатады. Заттық құрамы бойынша юра және бор шөгінділерінің өнімді қабат коллекторлары терригенді таужыныстармен берілген. Кеуекті типті өнімді беткейлердің жыныс коллекторлары морфологиясы бойынша  дәнаралық, гранулды, сазды. Қарастырылып жатқан шөгінділердің физикалық қасиеттері былай болып келеді: юра,бор шөгінділері үшін қабат  суларының  меншікті электрлік кедергісі сәйкесінше 0,076 Омм және0,056 Омм. Қабат температурасы, барлау ұңғымасындағы термометрия көрсеткіші бойынша, өтімді қабат қалыңдығының  аралығында 450  C дан 550 C дейін өзгереді.