Ауданның геологиялық құрылысы

 

4.4 ҰГЗ жүргізудің техникасы мен технологиясы

 

Құмкөл кенорнында әр түрлі жылдарда ашық ұңғымаларда кәсіптік ҰГЗ мен әр түрлі сервистік геофизикалық мекемелер айналысты: Жезқазған ЮКНРЭ, «Манғышлак нефтегеофизика»ның  №2,3  трестер конторасы, КФ ОАО «Компания ГИС». 245,247,249,320,323,325,326,329,3027,4001  ұңғымаларында геофизикалық зерттеулерді батыс технологиясымен BP and Log Services компаниясы жасады.

Кенорнының оңтүстік бөлігіндегі 148,1005,1007,1013,1015,1016 ұңғымаларында тереңдетілген ұңғымаларда зерттеу және ҰГЗ мәліметтерін өңдеу Қытай ұлттық Каротажды корпорациясымен жүргізілді. Олар CNCL фирмасының ‘Eclips-5700’ қазіргі заманғы каротажды жүйені қолдану арқылы жүргізілді.

Мұнда әр жылдарда ұңғыма аппаратураларының, тіркеушілердің ұңғымада геофизикалық зерттеулер жүргізгендегі  пайдаланған тізімі берілген. 23 жыл бойы геофизикалық  аспаптардың  жаңартылуын байқауымызға болады. Барлау сатысының  каротажды парметрлерінің  жазуы және игеру бұрғылаудың  жазу және алғашқы  жылдары аналогтік түрде болды, кейін санды тіркеушіге ауысты.

Іздеу және барлау ұңғымаларында зерттеулердің техника және технологиясы бойынша жұмыста жақсы сипатталған. 1990 жылдан бастап, ГИС әдістерінің жазуы “ТРИАС”, “ БЛИК”, “КАРАТ-П”,  “ГЕКТОР”- цифрлы тіркеушісімен жасалған. Жазу жылдамдығы, тіркеу масштабы және каротажды қисықтардың визуализациясы аспап типтерінің  техникалық құжаттаумен  сәйкес келеді. Ұңғымадағы параметр өлшеулері метрологиялық бақылаудан және калибровкадан өткен аппараттармен жасалды.

 

 

4.5 Зерттеулер мәліметтерінің сапасы

 

Осы жұмысты орындау үшін жер қазбасын  пайдаланушылар геофизикалық мекемелердің  оперативті интерпретациядан  өткен сапа бақылауларын ұсынды. Сәйкестендірілген интерпретация  сатысында ҰГЗ кешенінің  каротаждық қисықтардың  сапасы олардың өзара корелляциясымен бағаланады, таужыныстардың қисық  литотипті түріне сәйкестенген. Сандық интерпретация үшін қисықтардың сапасы  тіреуіш қабаттың сипаттамасына статикалық негізделіп, ИК,АК,ГГК-П,НГК әдістерімен осы көрсеткіштерді нақтыланды. Тіреуіш қабат болып, жабыны Ю-I  беткейінің үстінде жатқан 16,0-18,0 м болатын аргилит байламы саналады.

    Ол латерал бойынша сақталған, барлық  геофизикалық параметрлердің  бірдей мәніне ие, соның ішіндегі орташасы:

А)Электр кедергісі 2,0-2,35Омм

Б)Серпінді толқын жүріп өтуінің интервалды уақыты – 352,0±8мкс/м

В)Жыныс тығыздығы 2,24-2,41 г/с3

Г)Екінші гамма сәулеленудің қарқындылығы (НГК)-1,2  шартты бірлік

Д)Табиғи гамма сәулелену 10,5-12,0 мкр/сағ

    Аргилиттердің  тіреуіш  қабатының орташа статикалық мәнінен, сандық интерпретация үшін АК, ИК, ГГК-П,НГК әдіс қисықтарының мәні ауытқыған жағдайда түзетіліп отырды. Осында «базалық»  және игерімділік ұңғымалар бойынша таңдалып, тіреуіш қабатта  АК, ИК, ГГК-П,НГК әдістерінің мәндері келтірілген. Әдістердің көрсеткішін  орташа статикалық етіп көрсету үшін, түзетілгендердің өлшемі және де кестеде ГК әдісінің таза құмтастарда және саздарда алынған  мәндері берілген.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5 ҰҢҒЫМАДАҒЫ ГЕОФИЗИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ МАТЕРИАЛДАРЫН ИНТЕРПРЕТАЦИЯЛАУ

 

 

5.1 Геофизикалық параметрлерді анықтау

 

Алдыңғы жасалған жұмыстардан жинаған тәжірибеміз бойынша, әдістемелік ұсыныстарға сай, жасалған әдіс кешенінде  литологиялық анықтау, таужыныстардың сиымдылық қасиеттерін бағалау жүргізіледі. ҰГЗ мәліметтерінің интерпретациясын пайдаланады. Жаңа өңдеуші техниканың болуы және программалық қамтамасыздандыру, зерттелетін керннің көбеюі, алдыңғы есептеумен қазіргі қайта есептеуде айырмашылықтардың пайда болуына әкелді. Қор есептеуде  палеткалар мен графиктерді пайдалану арқылы, ҰГЗ материалдарының  сандық және сапалық интерпретациясы  “қол” тәсілімен жүргізілді. Сапасы пайдалану негізінің мүмкіндіктерін ескеріп, интерпретацияның үздіксіз нәтижелері қабылданды, ол электронды техниканы пайдаланумен жасалған.

Бұл жұмыста ФЕС ны анықтау “Geo office Solver” бағдарламасында жасалды, интерпретацияның қалыптасқан әдісімен, үздіксіз нүктелік  өңдеу технологиясымен және  ҰГЗ интерпретациясының қабатты түріндегі нәтижелерін көрсету бойынша жүргізілді. ҰГЗ мәліметтерінің үздіксіз нүктелік интерпретациясы 608 ұңғымада жүргізілді.

 

 

5.2 Коллекторларды бөліп шығару және олардың нәтижелі қалыңдығын бақылау

 

Ұңғыма қимасының литологиясын бөлу, коллекторды бөліп шығару ҰГЗ әдістер кешенінің барлық қисықтарын ескере отырып жасалды. Құмкөл кенорнында коллеторларды бөліп шығаруда  және солардың ФЕС ның сандық анықтауларын өлшеуде мына әдістер көбірек мәліметтер береді : РК,АК,ГГК П,ИК.

Қабат коллекторлары ҰГЗ кешені әдістер қисығының сапалық белгілері бойынша анықталады:

1)ПС -тің теріс аномалиясы

2)ДС зерттеу мәліметтері бойынша ұңғыма диаметрінің кішіреюі, қабат қоршаған тау таужыныстары,  жуу сұйықтығының фильтрация процесінде сазды бөлшектердің пайда болуы

3)МКЗ және МБК кешенінің қисықтарындағы радиалды градиент

4)ГК табиғи радиоактивтіліктің көрсеткішінің түсуі

5)НГК әдісінің орташа мәні көрсеткіші

6)Серпімді толқындардың арада жүріп өту уақытының мәнге қатысты өсуі

7)Қоршаған тау таужыныстарының тығыздығына қарағанда ГГК-П таужынысы тығыздығының төмендеуі.

Құмкөл кенорнында  ұңғымада алынған кавернометрия қисықтары сипаты бізге сыртқы қабықты  саздың коллектор екенін көрсетпейді. Сыртқы қабықтың сазды болып келуі, бізге әрқашан коллектордың  бар белгісі болып саналмайды. Кейде ол жұқа тығыз қабатшалар болғанына қарамастан білінеді немесе саз бен аргилит қабатында, мұндай жағдайларда диаметрдің  кішіреюі, ұңғымаларды бұрғылау кезінде  түсіріп көтеруде сазды қабықта '' шаю''  процесінен болады. Қабатикалық сазды таужыныстарға қарсы сальниктердің түзілуі. Сазды қабықтың болмауы немесе оның аз мөлшердегі қалыңдығы, технологиялық себептермен шартталуы мүмкін, яғни жуу сұйықтығының фильтратының  тоқталуы. Қабат коллекторларды бөліп шығару  және олардың нәтижелі қалыңдығын анықтауда МКЗ, МБК микроәдістерінің диаграммалары пайдаланылды (сандық түрде немесе қағазда). 
  Өздігінен поляризацияланатын ПС потенциалдар  диаграммасында амплитуданың жоғарғы максималды оң мәні  саздарда байқалды.  Құмтас сазды қабаттарда, олардың саздану дәрежесіне қарай, ПС көрсеткішінің  төмендеуі байқалды.  Пс –тің минималды мәнімен төмендеген  таза, сазды емес коллекторлар және құрамында карбонатты цементі бар  тығыз қабаттар байқалған. Қатты минералданған жуу сұйықтықтарымен бұрғыланған ұңғымаларда  ПС қисықтары қатты өзгерген немесе әлсіз минералданған қысым сумен күрделенген зоналарда болады. Бұл жағдайларда ПС қисықтары қиманың литологиясын көрсетпейді. ПС қисықтары амплитудасының корреляциясы жоқ және ГК жүргізілген қабатшаларға қарсы. Осы себептерге байланысты  сандық интерпретацияда ПС қисықтары қолданылмады.

Жыныс коллекторлардың ФЕС сы  қабат коллекторлардағы ФЕС сы  шектік мәнінен төмен,  өткізбейтін сазды (Кгл 25%тен көп болса )  және карбонатталған таужыныстарды азайтады. Нәтижелі қалыңдықтарды шығару кезінде, өткізбейтін сазды және қалыңдығы 0,6 және одан да жоғары бірнеше метрге жететін тығыз қабатшаларды қабат коллектордың жалпы қалыңдығынан алып тастайтын болған.

Сазды қабатшалар мына келесі сапалық белгілерге қатысты  ерекшеленген: ГК ның жоғары көрсеткіштеріне байланысты, ПС қмсығының саз сызығына дейін араласуынан, ұңғыманың номиналды және аз мөлшерде ұлғаюына, КС, БМК,БК,ИК қисықтарына кедергінің азаюы көрінеді.

Қабат коллекторлардағы өткізбейтін  қабатшалар мына белгілер арқылы ерекшеленді:

А)Коллектордағы ИК,БК,МБК,КС,МКЗ әдістерінің қисықтарының көрсеткен электрлік кедергілердің көрсеткішінен асатын  жоғары мәндер

Б)НГК,ГГК П қисықтарының жоғары мәндері

В)Табиғи радиоактивтіліктің төмен көрсеткіштері (4,8-5.4 мкР/сағ) 

Г)АК ның төмен көрсеткіштері (T=268,0- 286,0 мкс/м)

Д)ПС тің теріс аномалиялары

Сапалық белгілермен бірге  сиымдылығы бойынша потенциалды  қабаттың  коллектор еместен айыру үшін, әсіресе, қабат коллекторлардың бір мәнді емес қанығу интерпретациясында сандық критерийлер қолданылды. Көлемдік саздылықтың жоғарғы шегі (Кгл)-25%

Бор беткейлері үшін ашық кеуектіліктің  төменгі шегі – 0,195д.ед;

Юра үшін 0,16 д.ед.

 

 

5.3 Өнімді объектілердің коллекторлық қасиеттері

Құмкөл кен орнының кәсіптік маңызы бар мұнайгаздылығы - бор және юра қабаттарынан анықталған. Бұл қабаттар келесідей игеру объектілеріне бөлінген: М-I және М-II горизонттары – I  игеру объектісі; Ю-I және Ю-II горизонттары II─игеру объектісі; Ю-III горизонты III – игеру объектісі;

Ю-IV горизонты IV – игеру объектісі болып табылады. Барлық юра қабаттары газ шапкасына ие.

Құмкөл кен орнының өнімді коллекторлары құм және алевролит тау жыныстарынан құралған. Олардың сыйымдылықты-фильтрациялық қасиеттері, мұнайгазға қанығушылығы ұңғылардан алынған керндер және ұңғыны геологиялық зерттеу (ГИС) мәліметтері арқылы толық  зерттеліп, нақтыланған. М-I горизонт. Негізінен бұл горизонт карбонат, алевролит, саздан құралады. Горизонттың орташа қалыңдығы 21,2 м құрайды. Бұл горизонтта төрт коллектор қабаты бар екені байқалынған. Қабат коллекторларының орташа құмтастылық коэффициенті 0,602 құрайды.

Мұнай қаныққан тиімді қабат қалыңдығы, М-I горизонты бойынша минималды 0,7 м (№ 2243 ұңғы), максималды 18,6 м  (№ 2116 ұңғы), ал жалпы орташа мәні 8,3 м болып табылады.

Құмкөл кен орны бойынша  М-I горизонтының су мұнай шекарасы -981м; -992м аралығында  өзгереді.

М-II горизонтын өзінен жоғары жатқан   М-I горизонтынан қалыңдығы 20 м болатын сазды қабат бөліп тұр. Горизонтың жалпы қалыңдығы 64,4 м құрайды.

Горизонт жоғары бөліну коэффициентіне ие. Максималды қабатша коллекторлар  саны 16. Құмтастылық коэффициенті 0,676 құрайды.

Тиімді мұнайға қанығу қалыңдығы минималды 0,6 м (№ 2148 ұңғы), максималды 13,4 м (№ 2090 ұңғы), ал жалпы орташа мәні 5,9 м болып табылады. M-II горизонтының су мұнай шекарасы -991 м -999 м  аралығында өзгереді.

Ю-I горизонты  М-II горизонтынан қалыңдығы 100 м құрайтын саз қабатымен бөлінген. Горизонтың жалпы қалыңдығы 12,8 м.

Горизонт бойынша орташа төрт коллектор қабатшасы анықталған.Көп ұңғыларда бір коллектор қабатшадан тұрады. Бөліну коэффициенті 3,9, ал құмтастылық коэффициенті 0,581 шамасында.

Тиімді мұнайға қанығу қалыңдығы минималды 0,4 м  (№ 2257 ұңғы), максималды 16,2 м  (№ 2116 ұңғы), ал жалпы орташа мәні 6,2 м құрайды. Тиімді газға қанығу қалыңдығы 0,6 м-ден, 14,6 м  шамасында, ал жалпы орташа мәні 7,0 м тең. Ю-I горизонтының су мұнай шекарасы -1194 м  -1201 м аралығында өзгереді.

Ю-II горизонты жоғарғы горизонттан қалыңдығы 10 м құрайтын саз қабатымен бөлінген. Горизонттың жалпы қалыңдығы 21,2 м. Горизонт қимасында 1-ден 8-ге дейін қабат коллектор орналасқан.

Бөліну коэффициенті 2,4, ал құмтастылық коэффициенті 0,733 шамасында. Тиімді мұнайға қанығу қалыңдығы минималды 0,6 м  (№ 2175 ұңғы), максималды 18,6 м  (№ 1037 ұңғы), ал жалпы орташа мәні 6,3 м. Газға қанығу қалыңдығы минималды 0,6 м (№ 412 ұңғы), максималды 11,1 м  (№ 1033 ұңғы), ал жалпы орташа мәні 5,2 м. Ю-II  горизонтының су мұнай шекарасы -1194 м  -1201 м аралығында өзгереді.

Ю-III горизонты  Ю-II горизонтынан қалыңдығы 10 м болатын саз қабатымен бөлінген. Горизонттың жалпы қалыңдығы 16,1 м  тең. Горизонт коллекторлары саз қабатшаларымен тығыз араласқан.

Горизонт бойынша бөліну коэффициенті 2,8, ал құмтастылық коэффициенті 0,769 тең.

Тиімді мұнайға қанығу қалыңдығы горизонт бойынша минималды  0,6 м (№ 2212 ұңғы), максималды 22,3 м  (№ 1037 ұңғы), жалпы орташа мәні 10,6 м тең. Тиімді газға қанығу коэффициенті минималды 2,4 м  (№ 3033 ұңғы), максималды 8,1 м  (№ 1032 ұңғы), ал жалпы орташа мәні 5,3 м болады. Ю-III  горизонтының су мұнай шекарасы  -1189 м -1201 м  аралығында өзгереді.

Ю-IV горизонты Ю-III горизонтынан әртүрлі қалыңдықтағы саз қабаттарымен бөлінген. Олар оңтүстік-батыста 10 м, ал оңтүстік-шығыста 

40 м шамасында. Бұл орта  юра шөгінді қабатының жартылай  шайылып кетуімен түсіндіріледі.

Горизонттың жалпы қалыңдығы 66 м. Қабатша коллекторлар саны горизонт бойынша максималды 14-ге дейін жетеді. Бөліну коэффициенті 5,0, құмтастылық коэффициенті 0,625 тең.

Тиімді жалпы орташа мұнайға және газға қанығу қалыңдығы  3,9 м  және 3,3 м  тең. Ю-IV горизонтының су мұнай шекарасы -1185 м -1199 м аралығында толқиды.

 

 

5.4 Қанығу сипаттамасын анықтау

 

Өнімді беткейдің қабат коллекторларын қанықтыратын флюид типін бағалау, сапалық белгілері бойынша және сандық критериялары кешенімен жүргізілді.

Айналасындағы таужыныстардың  өткізгіштігіне қарағанда ИК өткізгіштігінің қисықтарының көрсеткіштерінің төмендеуі- мұнайгаздылыққа қаныққан қабат коллектордың  сапалық белгісі болды.

Газ беретін қабат коллекторлар  тығыз таужыныстарда болатын жоғары, ұқсас көрсеткіштермен сипатталды. Қоршаған таужыныстарға қарағанда нейтрондық әдістермен төмен саналатын, серпінді толқындардың жүріп өту аралығының жоғары болуы,  мұнайға қаныққан қабат коллекторлардағы көрсеткіштерден асады.