Автор работы: Пользователь скрыл имя, 06 Февраля 2014 в 15:02, курсовая работа
Мемлекеттің құқықтық жүйесінің пайда болуы мен даму тарихына барлық қоғамның рухани мәдениеті: дін, философия, мораль, бейнелеу мәдениеті, ғылым әсер етеді. Мұсылман құқығының қалыптасуында шешуші рөлді дін алды. Мұсылманға қажетті заңдар мен ережелер Мұхаммед пен оның жақтастарымен айтылып кеткен деп есептелінеді. Сондықтан, мемлекет жаңа заңдар шығармай, тек Алла жолын ғана ұстану керек.
Шығыстағы орта ғасырлық өркениеттің ең маңызды құбылысы – мұсылман құқығы (шариғат).
КІРІСПЕ.......................................................................................................................3
І МҰСЫЛМАН ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ..................................5
1.1 Мұсылман құқығының мәні және мазмұны........................................................5
1.2 Мұсылман құқығының бастаулары...................................................................13
1.3 Мұсылман құқығы жүйесінің ерекшеліктері....................................................15
2 МҰСЫЛМАН ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҚАЙНАР КӨЗДЕРІ
2.1 Мұсылман құқығы ғылымының тараулары......................................................18
2.2 Отбасылық және мұрагерлік құқық ерекшеліктері..........................................22
2.3 Меншік қатынастарын құқықтық реттеу.........................................................25
2.4 Қазіргі кезеңдегі мұсылман құқығы..................................................................27
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................30
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР............................................................................32
ҚОРЫТЫНДЫ
Мұсылман құқығы бойына Шығыстың құқықтық мәдениетін, оның ішінде исламға дейінгі Аравия мен арабтар жаулар алған территориялардағы елдердің құқықтық ережелерін, салт-дәстүрлерін сіңіріп алды. Омеяд тұсында көп уақыт бойы сасанидтік Иран, Византия, сонымен қатар Римдік құқық қолданылады. Осының бәрі Шығыс және Батыс өркениетінің байланысын көрсете отырып, шариғатқа біршама өзгерістер әкелді. Бірақ, шариғаттың өзіне тән ерекшелігін олар айқындаған жоқ. Шариғаттың қалыптасуындағы маңызды рөлді Мұхаммедтің және алғашқы төрт халифтің қызметі алады. Олардың тұсында пайғамбардың іс-әрекеті мен ой-пікірлерін талдау нәтижесінде мұсылмандардың қасиетті кітаптары – Құран мен Сұнна құрастырылды.
Мұсылман құқығының принциптері бүгінгі саяси өмірде кеңінен қолданылады. Кейде ислам қағидалары догмаға да айналып кетуі мүмкін. Мұсылман құқығы кеңінен тарап, тұрақтап қалған мұндай елдерге: Марокко, Тунис, Сирия, Мавритания, Иран, Пәкістан, Ирак т. б. жатады.
Қоғамдық өмірдегі жалғыз ғана реттеуші заң ретінде шариғатты ұзақ мерзімге орнықтыруға бірнеше себептер ықпал жасады. Шығыс елдеріндегі әлеуметтік-экономикалық жағдайларға көптеген ғасырлар бойы ислам діні жетекшілік етті және оның батыс діндерден елеулі айырмашылығы болды. Феодализм дәуірінен бері қарай ислам діні мындаған жылдар бойы қоғамдық қозғалысқа мұрындық бодды.
Айтарлықтай маңызды орын алатын жағдайдың бірі - мешіт ұзақ уақыт бойы діни орын ретінде қызмет етті. Онымен қатар шариғаттың тірегін әрқашанда адатпен байланыстырған жөн, халықтың күнделікті тұтынатын ислам қағидалары діни құқық болып қалыптасқан.
Арабтар жаулап алу кезіңдегі шариғат шарттары құқық ретінде Египет, Сирия, Месопотамия, Кавказ бен Орта Азия елдерінде қабылданған. Адат шариғаттың, шариғат адаттың сақталуына мүмкіндік туғызып отырған.
Бұл жағдай сапасы жағынан алғанда шариғат қолданыстағы бірден бір заң ретінде мұсылмандардың қоғамдық өмірдегі құқына байсалды түрде әсер етіп отырды. Ол тіпті капиталистік қарым-қатынас пен тәртіптің орнауына айтулы ықпал етті. Бірақ буржуазиялық қарым-қатынастардың дамуы шариғат монополиясын бұзды.
Сонымен бұл жұмыста мұсылман құқығының пайда болуы мен қалыптасуының кезеңдері қарастырылған, шариғаттың және оның негізгі бастауларының жалпы сипаттамасы берілген, мұсылман құқығының қазіргі әлемде бейімделуіне талдау жасалынған.
Ислам құқықтық ережені Алланың заңдары мен тәртібінің бір бөлігі ретінде қарастырады. Осыған сәйкес, бұйрықтар мен тиымдарға да ерекше қасиет беріледі.
Мұсылман құқығын қазіргі қоғаммен байланыстыру үшін: келісім, заң шығару, салт-дәстүрлер қолданылады.
Мұсылман құқығы бар елде Конституция ең басты заң деп саналмайды, бұл рөлді Құран, Сұнна, Иджма және Қияс атқарады.
Бірқатар елдерде мұсылман құқығын бір қалыпқа келтіріп оған заңдық күш беру жұмыстары жүргізілуде. Иран, Пакистан, Ливия, Суданда оның қызмет ету құқығы қылмыстық, қаржы-экономикалық істерде және де мемлекеттік құқық институттарында таралған. Мұндай тәжірибе, бұрынғы батыстық үлгідегі заңдарға өзгерістер енгізіп, көпшілік елдерде мұсылман құқығы қайта қалыптаса бастады.
Орта ғасырлар тарихы алуан түрлі көрнекті оқиғаларға толы ұзақ дәуірді қамтиды: ол экономикалық және қоғамдық өмірдің, таптық күрестің жаңа формаларының тууы және дамуымен шиеленіскен саяси және идеологиялық қақтығыстармен, буржуазиялық алғашқы революциялармен әйгілі болды. Орта ғасырларда адамзат материалдық және рухани мәдениеттің дамуы жөнінде тарихтың одан бұрынғы кезеңдерімен салыстырғанда едәуір ілгері басты.
Осы күндері мұсылман елдерінің көпшілігінде мемлекеттік ақсүйектер ұйымдары құрылған, бірақ олар діни соттарды сақтайды. Шариғат сотының сақталуы дін иелерінің саясатқа, халықтың азаматтық құқығына араласуына кең жол ашты. Бұндай жағдай қоғамдық-философиялық ойдың дамуына, өмірге материалистік тұрғыдан қарауға кедергі жасады. Көзқарастары демократиялық тұрғыда қалыптасқан адамдар да дін иелерінің қудалауына түспес үшін өздерінің пікірлерін ислам діні қағидаларымен тиянақтап отыруларына тура келді. Ислам мен шариғат осы күнге дейін Азия мен Африка мемлекеттерінде өзінің үлкен ықпалын жүргізуі, кейбір жағдайларда елдердің дамуына кері әсерін де тигізді.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1 Хрестоматия по всеобщей истории государства и права. М.,2008.
2 Всеобщая история государства и права. п/р. К.И. Батыра. М.,2008.
3 Булгакова Д.А., Истаев А.Ж. Мемлекет және құқықтың жалпы тарихы. Алматы, 2004.
4 История государства иправа стран Азии и Африки.. М., 1981.
5 Черниловский З.М. Всеобщая история государства и права. М. 2006.
6 История государства и права зарубежных стран. Часть I,II. М.,1997-98.
7 Колесницский Н.Ф. Феодальное государство. (ҮI-ХҮ вв). М., 1967.
8 Сюкияйнен Л.Р. Мусульманское право. М.,1986. С. 152.
9 Беляев Е. А. Арабы, ислам и арабский халифат. "Наука", М. , 1965. С. 12.
10 Беляев Е.А. Арабы, ислам и арабский халифат в раннем средневековье. М., 1966.
11 Грицанов Н.А., Смило Г.В. «Религия. Энциклопедиялық сөздік». - Минск, Книжный двор. 2007.
12 Дінтану негіздері: Жоғары оқу орындарына арналған оқулық. (Яблокова И.Н. 5-е баспасы, 2006.
13 Гараджа В.И. Дінтану негіздері. Педагогикалық ЖОО-дың студенттеріне арналған оқу құралы. Мәскеу., 1994.
14 Васильев Л.С. Шығыс дінінің тарихы. 8-баспа, Мәскеу, 2006.
15 Булгакова Д.А., Истаев А.Ж. Мемлекет және құқықтың жалпы тарихы. Алматы, 2004. 112 б.
16 Дворкин А.Л. Сектоведение. Тоталитарные секты: Опыт систематическое исследования. - Н.Новгород «Христианская библиотека», 2007.
17 Сурдель Доминик, Сурдель Жанин. Цивилизация классического ислама /фран. тілінен аударылған В. Бабинцева/. - Екатеринбург «У-Фактория», 2006. - 544 б.
18 Джилл Кэррол. Диалог Цивилизаций. - Алматы «Дәуір», 2009. - 180 б.