Автор работы: Пользователь скрыл имя, 03 Апреля 2014 в 00:56, курсовая работа
Біздің жерімізде ерте орта ғасырларда ірге тіккен алғашқы феодалдық мемлекеттердің бірі-Түрік қағанаты
Қандай оқиғадан кейін Бумын Түрік қағанатының билеушісі болды. Авар қағанатын жеңген соң
“Теле сөзінің мағынасы.Түрік(Қытай шежіресі)
Жетісу қазақтарының да Ұмай анаға табынатынын жазған ғалым: Ш.Уәлиханов
Қақпақ тұтқасы қошқар мүйізіне, құс айдарына ұқсас жасалған қыш құмыралар жиі кездеседі- Отырар, Құйрықтөбе
Жазба деректерге қарағанда Сырдария аймағында өріс алған салт- Қойға табыну
Қойға табыну кең тарады- Оғыздар мен түркімендерде
Өздерінің шыққан тегін қоймен байланыстырып, қорғаушысы ретінде оған табынатын болған- Оғыздар
Тәңірге жалбарынудың белгісі ретінде қабір үстіне орнатқан- Қойтастар
Орта ғасырлық қалаларда кең таралды- Отқа табыну әдеті
ХІ-ХІІғасырларда үйлердің ошақтары ерекше безендірілген қалалар- Құйрықтөбе, Отырар
Қырғыз халқында отқа табынуды байланыстырған- «Қасиетті Ұмай анамен»
Жас келін түскенде жасалған рәсім- Отқа май тамызу
Ақтөбе қала жұртын қазғанда шарап ашытатын орыннан табылған кірпіштерде салынған таңба- Христиандық крест
Жетісу аймағында исламның таралуына қарамастан салт-дәстүрлері сақталған діндер- зороастризм, несториандық түсініктегі христиан діні, буддизм
Түгіскен кесенесі неден салынған? Күйдірілмеген кірпіштен
Ғылым мен білімнің дамуы
Түрік тілдес тайпалардың бір-біріне жақындығын зерттеген белгілі ғұлама:М.Қашғари(1030-1090ж.)
М.Қашғари қалдырған үш кітаптан тұратын мәңгі өшпес мұра: «Түрік тілдерінің сөздігі»
(Диуани лұғат ат-Түрік)
Махмуд Қашғаридың бұл кітапты жазудағы басты мақсаты- Түрік тілінің мәртебесін көтеріп, араб тілінен ешбір кем түспейтінін дәлелдеу болды- деп айтқан- А.Н.Кононов
М.Қашғариды «Түрік тілдерін өзара салыстыра зерттеушілердің көшбасшысы»- деп атаған- Баскаков
Ж. Баласағұни «Құтадғу білік» еңбегін Сүлеймен Арслан ханға сыйға тартқаны үшін алған лауазым атағы: Ұлы хас – хажип
«Арабша, тәжікше кітаптар көп. Ал бұл-біздің тіліміздегі тұңғыш даналық жинақ» деп өз тілін қорсынып, жат елдің тілінде сөйлеу, шығарма жазу сияқты әрекеттерге қарсы болған ғұлама:Ж. Баласағұни
«Жастығымда бейнет бер, Қартайғанда дәулет бер» деген қазақ мақал-мәтелі қай ғұламаның еңбегінде кездеседі: Ж. Баласағұни
Әл-Баласағүни "Құтадғу білік"енбеген жазды : ХІ ғасырда
Әртүрлі діни нанымдарға байланысты мешіт-медреселердің
орындары табылған Ұлы Жібек жолы бойындағы
қалалар:Тараз,Баласағұн,
Жазба әдебиеттің көрнекті өкілі, Қарахан мемлекетінің кезінде даңқы шыққан ақын: А. Иүгінеки
Халықты инабатты болуға, адал өмір сүріп, арамдықтан аулақ болуға шақырған Қарахан халқына түсінікті түрік тілінде жазылған дастан:«Ақиқат сыйы»
«Ақындардың ақыны, даналардың көшбасы» деп халқы көзі тірісінде-ақ баға берген- А.Игүнеки
«Қорқыт ата» кітабы мен «Оғызнама» дастанының қағазға түсе бастаған уақыты: ХІ ғ.
«Қорқыт ата» кітабы неше жырдың қосындысынан тұрады: 12
Қорқыт атаның туған жері: Қазақстан
Қызылорда обл Қармақшы ауданында орн ескерткіш-Қорқыт
Қорқыт қай тайпадан шыққан - Оғыз
Түрік жазба әдебиетінің көне ескерткіштері: «Күлтегін», «Тоныкөк»
Дүние жүзіне Аристотель сынды ғұлама ғалым ретінде танылған: Әл-Фараби
Шығыстың аса көрнекті ғалымы Әбу Наср әл-Фараби өз шығармаларын қай тілде жазды- Араб
Әл-Фарабидің өмір сүрген жылдары- 870-950ж.ж.
Тарих, математика, география, астрономия, медицина салаларынан 150-ден астам ғылыми еңбектер жазып қалдырған- Әбу Райхан әл-Бируни(973-1050ж.ж.)
Ортағасырлық ғалымдардың ішінен Галилей мен Ньютоннан 600 жыл бұрын гелиоцентрлік жүйе туралы айтқан кім? Әбу Райхан Бируни
«Бұрынғы ұрпақтар ескерткіші», «Асыл тастар» еңбектерінің авторы- Әбу Райхан әл-Бируни
Ахмет Яссауи Бұқара қаласында білім алған ұстазы- Юсуф Хамадани
Қожа Ахмет Яссауидың алғашқы ұстазы, әрі пір тұтқан адамы- Арыстан баб
Қожа Ахмет Яссауидан қалған мұра- «Диуани хикмет»
Диуани Хикмет жазылған тіл- Түрік тілінде, араб алфавитінде
Ахмет Яссауидың шәкірті, ел ішінде Хәкім Ата атанған- Сүлеймен Бақырғани(1104-1186ж.ж)
Сүлеймен Бақырғанидың еңбегі- Дүниенің ақыры(Ақыр заман)
Жүсіп-Зылиха поэмасының авторы- Әли ақын
VI ғасырда Оғызанама дастаны аударылған тілі: парсы
ІХ ғасырда Оғызанама аударылған тіл: араб
8-9 ғасырда халық арасында ауызша таралған дастандар: Оғызнама, Қорқыт
Баласағұни «Құтты білік» еңбегін Баласағұн қаласында бастап аяқтаған қаласы:Қашқар
Қожа Ахмет Иассауи өмір сүрді:1103-1167 ж
Қожа Ахмет Иассауи сауат ашуды үйреткен:әкесі Ибрахим
Қожа Ахмет Иассауи «Диуани хикметі» жазылған тіл:көне түрік тілінде
Қожа Ахмет Иассауи «Диуани хикметі» қай әліпби негізінде жазылған:араб
Әбілқайыр хандығы(1428-1468ж.ж.)
Әбілқайыр хандығынан бөлніген Керей мен Жәнібек сұлтандар басқарған көш бағыт алды:Жетісуға
Әбілқайыр хандығының орталығы Орта Азия мен Дешті Қыпшақ арасындағы тоғыз жолдың торабы саудаға ыңғайлы қала: Сығанақ
Әбілқайыр хандығының орталығы:Сығанақ
Әбілқайыр хандығының шығысы шектескен жер : Балқаш
«Өзбек ұлысы», «Өзбек хандығы», «Шайбани ұлысы» сияқты атаулар осы хандыққа тән:Әбілқайыр хандығы
15ғ Батысы Жайық, шығысы Балқаш, оңтүстігі Арал, солт Тобыл мен Ертіс аралығы болған мемлекет-Әбілқайыр
Әбілқайырдың Ақ Орда билігін қолына алу үшін күресті-20ж
Жазба деректерде Батый ханның Еуропаға жорық кезінде онымен бірге болған-Шайбани
Шайбани ұлысы құрылды-Батый ханның тұсында
Батый хан Шайбани ханға қосшы етіп берген тайпалары-Найман, Бұйрық, Қарлұқ
Жошы ханның 5-ші ұлы Шайбанидің ұрпағы-Әбілқайыр
Жастайынан жетім қалып Жұмадық ханның қолында өскен- Әбілқайыр
16 жасар Әбілқайыр тұтқынға түседі - Маңғыттарға
Әбілқайыр хандығын әлсіреткен Сығанақ түбіндегі ойраттармен болған соғыс уақыты: 1456-1457 жж
Әбілқайыр қайтыс болған жер: Алматы маңындағы Аққыстауда(1468ж.)
Әбілқайыр хандығы негізгі үш халықтан тұрғандығын және олардың ішіндегі ең көбі,ержүректері қазақтар болғанын айтқан: Рузбихан
Әбілқайыр билік құрған уақыт: 1428-1468 жж
Батый хан Шайбани ханға қосшы етіп берген тайпалар- Найман, Бұйрық, қарлұқ
1428ж. 17 жасар Әбілқайырды хан
сайлаған ақсүйек шонжарлар
Әбілқайырды хан сайлағанда қатынасқан тайпалар саны- 20-дан астам
Әбілқайырды хан сайлаған тайпалар- Қият Маңғыт, Өкіреш Найман,Үйсін, Қоңырат
92 ру-тайпадан тұрған мемлекет- Әбілқайыр хандығы
Тоқа-Темір ұрпақтарына қарсы Екіретүп шайқасында Әбілқайырдың жеңіске жеткен жылы- 1431ж.
Әбілқайыр хандығының астанасы- Сығанақ(1446-1468ж.ж.)
Әбілқайыр хандығының сығанаққа дейінгі астаналары- Тура(1428ж.) және Орда базар(1431ж.)
Әбілқайыр ханның тақ мұрагері- Шайх-Хайдар
ХҮғ. 40ж. Әбілқайыр хан өз иелігіне қосып алған жерлер- Балқаш өңірінің терістік батыс жағы
Әбілқайыр ханның Самарқанды басып алған жылы- 1446ж.
Әбілқайыр ханның 1446ж. Мұстафа ханды тас-талқан еткен жері- Атбасар маңы
1446ж. Атбасар маңындағы шайқастан
кейін Әбілқайырға өткен
Шыңғыс тұқымдарының толық түркілене бастаған уақыты- ХІҮғ.
Әбілқайыр хан көп уақыты мен күш-жігерін жұмсаған жер- Сыр өңірі мен Қаратау аймақтары
1428 – 1468жж батысында Жайықтан
шығысында Балқашқа дейінгі
Әбілқайыр өлгеннен кейін Батыс Сібір жеріндегі саяси билік өтті: Ибақ ханға
Әбілқайырдың көп уақыты мен күш жігерін жұмсаған жері: Сыр өңірі мен Қаратау
Әбілқайыр хандығының орталығы:Сығанақ
Әбілқайыр хандығының шығысы шектескен жер : Балқаш
Әбілқайыр хандығының басым көпшілігі- қыпшақтар
Қай шежіреде Әбілқайыр хандығы 92 ру - тайпадан тұрған – « тоқсан екі баулы өзбек»
Әбілқайыр қай жылы Керей мен Жәнібекті жазалау мақсатында моғол хандығы жорыққа шығады- 1468
Ақ Орда, Моғолстан, Әбілқайыр хандығы, Ноғай Ордасындағы мемлекеттік-әкімшілік құрылыстар
Ақ Орда, Әбілқайыр хандығы, Моғолстанда түрік тайпаларының басшылары қалай аталды- Әмір
Түрік тайпаларының басшылары Ноғай Ордасындағы аталуы- Мырза
Хандық үкіметтің басқару аппаратында жиі қолданылған «Бек» атауы берілді- Әскери қызметкерлерге
«Қараша» сөзінің мағынасы- Қарапайым халық
Шыңғысханның балаларына бөліп берген жерлерінің атауы – “Інжу”
Әскери немесе мемлекеттік басқару ісінде ханға адал қызмет істегендерге берілген жерлер атауы- Сойырғал, Ихта
Әскерлерді азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін жиналатын салық- Тағар
Мал өсірушілерден жиналатын салық – Құшыр(Зекет)
Жер көлеміне байланысты алынатын салық- Қалан
Отырықшы егінші аймақтардан алынатын салық түрі- Харадж , Баж
Алтын Орда мен Шағатай мемлекетінде құшыр салығының көлемі-Мал басының 1/10 бөлігі
Қашғария тұрғын-ң қалан салығының шамадан тыс өсіп кеткендігі жайлы өтініші баяндалған-Моғолстан ханы Тоғылық Темірге
Монғол шапқыншылығынан пайда болған, ХІІІ-ХІҮ ғасырларда Монғол мемлекеттерінде кең тараған салық түрі- Құшыр(Зекет)
Жазба деректерде «Ұлыс» сөзінің мағынасы- Ел
Мұрагер, яғни хан баласының тәрбиешісі- Атабек
Мұрагердің «тел бауыры» қалай аталды- Көкілташ
Хандық биліктің ең жоғарғы өкілдері- Хан, сұлтан, оғлан
Хан кеңесінің құрамы- Хан ұрпақтары, ұлысбек, әмір, бек, би
Хан кеңесшісі- Уәзір, Инақ
Жас хандарға ақыл беретін кеңесші- Наиб
Мереке, той, жиындарда тәртіп пен салт-дәстүрлерді қадағалаушы- Жасауыл
Сарай қызметінің басшылары- Ішік аға басы
Ханның аңшылық ісін басқарушы- Миршикар
Ноян сөзінің мағынасы-Бай-шонжар
Алтын Орда мем-ң Інжулік жерлері-Еділ бойында
Шағатай мемлекетінің Інжулік жерлері-Шу, Іле, Талас бойы
Арықтармен қоса егін салатын «екі көш жер» берілетін вакф-грамотасы берілді-Темір тұсында
Жазба деректерде жер иеленудің болған - 4 түрі
Тағар деп аталатын салық түрі әскерлер тұратын қай жерлерден алынған- Сауран,Сайрам,Отырар.
Қазақстанда өмір сүрген мемлекеттердің бәрінде билік мұрагерлік жолмен берілді, тек ноғайларда ғана- бидің қолында болды
ХІҮ-ХҮғ Қазақстанның экономикалық жағдайы, шаруашылығы, жазба және ауызша әдебиет, қала және сәулет өнері
Отырықшы жер шаруашылығы дамыған өңір- Оңтүстік Қазақстан
Жартылай отырықшы мал шаруашылығы дамыған өңір- Жетісу, Оңтүстік Шығыс Қазақстан
Көшпелі мал шаруашылығы дамыған аймақ- Батыс және Орталық Қазақстан
Жартылай отырықшы мал шаруашылығымен айналысатын тайпалардың көшіп-қону бағыты- 100-150км.
Көшпелі мал шаруашылығымен айналысатындардың көшу бағыты- 800-1000 км.
Монғол шапқыншылығы кезінде бұзылған шаруашылық қайта жандана бастаған уақыт- ХІІІғ. 2 жартысы
Жазба деректерге қарағанда Сығанақ қаласының төңірегіндегі каналдар- Төменарық, Бозғыларық
ХІҮ-ХҮғ.ғ. егін шаруашылығы жүргізілген жер- Қаратаудың күнгей және теріскей жағы
ХІІІғасырдың аяғы мен ХІҮғасырдың басында қалалық мәдениет мүлде құрып бітті- Іле алқабында
ХІІІғасырдың аяғы мен ХІҮғасырдың басында қалалық мәдениет жанданып, көркейе түскен- Талас пен Шу алқабында
14ғ Қаратаудың солтүстігінде ыдыс жасайтын шеберханалар болған қалалар-Күлтөбе ,Раң
14ғ 2гектарға жуық жерді шеберхана алып жатқан қала-Отырар
Отырықшы халық пен қала тұрғындарынан белгіленген алым-салық көлемінен артық алуға тыйым салынған құрылтай өтті- 1269ж. Талас жағасында
1269
жылғы құрылтайда қабылданған
заңнан кейін тіршілігі
Күмістен
жасалған білезіктер кең
Қожа Ахмет Яссауйдың анасы- Мұса шайқының қызы Айша, Қарашаш
Қаратаудың теріскейіндегі қалалар- Балаж бен Берукент
Жетісудың орталығы Тараздан табылған қала жұрттың саны- 36
Салт-шығ. Жетісудан- 70
Алмұрт тәрізді бүйірлі құмыралар табылды- Жетісу қалаларынан
Сүйекпен қаптан жасаған садақ табылды- Алматының оңт-бат
Отырар қаласының оңт. Км жерде Байылдыр қыстағының жанындағы мешіт – Жұма
Қалаларда тіршіліктің жандана бастауы туралы дерек беретін Армян патшасы- І Гетум
Отырар қаласында ХІІІ-ХІҮғасырларда жасалған керсендерде бейнеленген сурет- Құстар мен хайуанаттар
Түркіленген монғолдың тайпалары-Барлас, Маңғыт
Қазақ халқының қалыптасуына зор әсерін тигізген этносаяси қауымдастықтар қалыптасқан мемлекеттер-Әбілқайыр, Ноғай, Моғол
Рузбихан өз деректерінде түркіленген монғол тұқымдарына жатқызады-Шайбаниларды
Рузбихан өз деректерінде маңғыттарға жатқызады-Қарақалпақтар мен ноғайларды
«Қазғақ оғлұм» сөзі кездеседі- Орхон, Енисей жазбаларында
ХІІІғ. 2 жартысынан бастап кірпіш күйдіру кәсібі өркендей бастаған аймақ- Сырдария бойы
Орта ғасырларда ыдыстардың көпшілігі арналған- Су тасуға, тамақ ішуге
Монғолоидтық белгілер тереңдей түсті: VI-IX ғғ.
Қазақтың халық болып қалыптасуының барысын бұзды: Моңғол шапқыншылығы
Қазақ жеріндегі халық болып қалыптасу үрдесі неше жылға кешеуілдеді: 150-200 жылға
Сақ, сармат, үйсін тайпаларының келбеттері андрондықтарға ұқсас деп айтқан антрополог-ғалым- О.Смағұлов
Этносаяси қауымдастық дегеніміз: белгілі бір тарихи аймақта құрылған хандықтың тұрғындары
Қазақ халқының этникалық жағынан қалыптасуында басты рөл атқарған:Ақ Орда тайпалары
Моғол хандығында этносаяси құрамында үйсіндердің орынына уақытша аталған тайпалар: дулаттар
Үйсіндер өрбіген ежелгі қазақ халқының этносаяси қауымдастық аймағы : Жетісу жері
«Өзбек» атауының шығуы осы ханның есімімен байланысты- Өзбек хан
Деректерде Әмір Темірдің Тоқтамыс ханды жазалау үшін келе жатып, Сырдария бойында жазалаған қазақ хандары- Әмен, Сәмен