Автор работы: Пользователь скрыл имя, 05 Октября 2012 в 09:37, реферат
Реферат
Қызметкерлерді басқарудың мазмұны
Жоспар:
1. Кадрлар қызметінің негізгі мәселелері
2. Персонал қызметін ұйымдастыруға және оны ресурспен қамтамасыз етуге қойылатын негізгі талаптар
Кәсіпорындағы кадрлық қызметтің тиімділігі оның әрбір құрылымдық бірлігінің атқаратын функциясының құрылымдылығы мен нақтылығына; қызметтің өзішіндегі құрылымдық бөлімшелердің өзара байланысқан жұмыстарына; кадрлық қызметтің кәсіпорындағы техникалық және экономикалық қызметтерінің жұмысымен органикалық байланыстарына; қызметті кадрлармен қамтамасыз етуге байланысты болады.
Еңбек бөлінісі мен бірлестігі басқару құрылымын құрудың
ұйымдық нышанына тікелей байланысты. Нақты басқару құрылымы - бұл басқару шешімдерін қабылдауға және жүзеге асыруға байланысты еңбек бөлінісінің нышаны.
басқару кызметшілерінің тобы бастауыш ұйым болып саналады. Белгілі бір байланыста бағынатын, қатар бағынатын және үйлесетін дербес бастауыш ұйымның ңемесе олардың тобы басқару құрылымы (аппараты) деп аталады.
Органдар жүйесі — бұл өндірісті басқарудың барлық шешімін қамтитын бастауыш ұйым жиынтығы.
Басқару құрылымын қалыптастыруға
мынадай факторлар ықпал етеді:
басқару кызметшілерінің саны; қызметшілерді
басқару қызметі бойынша
Кәсіпорынның сипатына және алдына қойған мақсатына қарай басқару құрылымын кұру негізгі екі тәсіл бойынша жүзеге асырылады.
Бірінші тәсіл — аналитикалық,
бұл бірегей кәсіпорында
Екінші тәсіл — нормативтік, бұл біркелкі кәсіпорындар үшін.
Басқару құрылымын айқындаған кезде ұйымдық жүйе мақсатын жете анықтап, осы мақсатқа жету үшін қажетті процестерді білу қажет. Әрбір кәсіпорын үшін мақсат тұтастай алғанда бірдей келеді, әрі ол өндірістік, ғылыми-техникалық, ұйымдық, экономикалық және әлеуметтік болуы мүмкін.
Ұйымды басқару тұрғысынан осы мақсаттарға жету үшін басқарылуға тиісті процестерді анықтау қажет. Демек, осы мақсаттарға жету үшін жұмысты орындайтын адамдар, құрылымдар т.б. пайда болады.
Осыдан кейін басқару жүйесінің құрамын анықтайды. Орындалатын процестерге орай тұтастай ұйымдық жүйенің құрамы мен құрылымын белгілейді. Өз кезегінде, мұның өзі басқару жүйесінің өзіндегі құрамды дұрыс, әрі толық анықтауға мүмкіндік береді. Алғашқы мәліметтер басқару жүйесінің құрылымын белгілеуге ықпал етеді.
Басқарудың қажетті салаларын (жүйе тармақтарын) сызыктық басшыларлын бір-біріне бағынуын, басқару органдарының — қызметтік, штабтық саны мен деңгейін анықтайды, байланыстар мен коммуникациялар
бөлінеді, нақты жағдайға қарай қолданылатын қолайлы құрылым типі негізделеді.
Шет ел авторлар әкімшілік аппаратты, оның орындайтын қызметіне қарай кеңесуші, қамтушы және жеке аппараттар деп бөледі. Өзара бөлу шартты түрде деп есептелінеді, өйткені практикада олардың аралығын анық шектеу мүмкін емес.
Кеңесуші (консультативтік) аппарат. Арнайы мамаңдықты қажет ететін проблемалар туындағанда линия басшысы тиісті мамандарды тақырып, кеңесуші аппарат құрады, ал олар линия басшысына шешім саласында кеңес береді. Кеңесуші аппарат құкық саласында, жаңа және арнайы технологияларда, мамандыққа баулуда және жетілдіруде, сондай-ақ, жұмыс жөнінде кеңес бергенде қолданылады.
Қамтушы аппарат маркетинттік зерттеулермен, қаржыландырумен, жоспарлаумен, материалдық-техникалық жабдықтармен кадрларға заң жөнінде қызмет көрсетумен және мәліметтермен қамтамасыз етумен шұғылданады.
Жеке аппарат — бұл қамтушы аппараттың бір түрі, басшының талабын орындаушы. Жеке аппараттың ресми ережесі болмайды, бірақ оның мүшелерінің үлкен билігі болуы мүмкін. Жоғарғы қызметтегі басшының жеке хатшысының билігі көп болатындығы соншалық, кейде ол өзінің ресми өкілеттігінен едәуір асып түседі.
2. Басқару нормасы
Басқару нормасы дегеніміз жұмыскерлердің (қызметшілердің) қолайлы саны, бұларды кәсіпорынның немесе бөлімшесінің бір басшысына бекіткен қолайлы. Басқару нормасын бағалаудың межелеуіші ретінде экономикалық көрсеткіші — басшыға бекітілген жұмыстың тиімді орындалуын алу қажет.
Басқару теоретиктері басқарудың идеалдық нормасын анықтауға зор көңіл бөледі. Шет елдерде бұл мәселемен басқарудың «әкімшілік» мектебі щұғылданады. Олар әр түрлі санды ұсынады, ал бірқатар авторлар ең дұрыс нормасы 7-ден 10-ға дейінгі бағыныштылар.
Басқару нормасы мәліметтерді қабылдау және деу мүмкіндіктеріне, адамның күш қуат мүмкіндіктеріне, басқару жұмыстарын орындаудың күрделілігіне қарай белгіленеді.
Жұмыскерлердің жекелеген категориясы үшін жасалған басқару нормасы болады. Мәселен, бір басшыға (директорға, төрағаға) 5-7 бас маман мен бригадир бекітіп берген тиімді деп есептеледі, басқару қызметі қарапайым болып келетін ең төменгі деңгейдегі басқаруға — бригадирлерге тікелей орындайтын 24-45 адам бекіткен қолайлы.
Персоналды басқару мәселелері мен негізгі талаптарының өзгеруіне байланысты кадр қызметінің мәселелері, функциялары және құрылымы өзгеріс тапты. Әңгіме кәсіпорында көп функционалды кадрлар қызметін бір бүтін етіп қалыптастыру, бірыңғай тұтас жетекшілікке қарайтын, қандай да бір деңгейде адамдармен жұмыс істеумен айналысатын, өндірісті басқару жүйесіндегі құрылымдық бөлімшелердің барлық жұмыстарын ұйымдастыру жайында болып отыр. Тек осындай жағдайда ғана өндірісті дамыту мақсаттары мен оны жүзеге асыратын жұмыскерлердің қажеттіліктерімен біріктіруге, кәсіпорынның даму стратегиялары мен онымен айналысатын кадрлардың дамуын меңгеруге мүмкіндік туады.
Персоналды басқару – бұл функция тек қана кадрлар қызметіне жатпайды. Осы және басқа да бағыттағы жұмысқа өз құзырының көлемінде персонал басқарудың басқа да субъектілері – өндірістік бөлімшелердің сызықтық жетекшілері оған бағынатын мамандарымен бірге міндетті түрде қатысады.
Басқарудың жоғары сатыларында стратегиялық сипаттағы мәселелер шешіледі: кадрлар саясаты, оны орындаудың стратегиясы мен тактикасы және оны орындаудың тапсырмалары, әдістемелік пен нормативтік материалдарды жасау тапсырмалары қалыптасады, оның орындауына бақылау қойылады және кадрлармен жұмыс істеу бойынша барық бөлімшелерде жалпы жетекшілік жасайды. Жеке өндірістер деңгейінде персоналды басқару көбінесе оперативті сипатта болады.
Кәсіпорындағы кадрлық қызметтің тиімділігі оның әрбір құрылымдық бірлігінің атқаратын функциясының құрылымдылығы мен нақтылығына; қызметтің өзішіндегі құрылымдық бөлімшелердің өзара байланысқан жұмыстарына; кадрлық қызметтің кәсіпорындағы техникалық және экономикалық қызметтерінің жұмысымен органикалық байланыстарына; қызметті кадрлармен қамтамасыз етуге байланысты болады.
Осы бағыттағы жұмысқа өз құзырының көлемінде персонал басқарудың тек осындай жағдайда ғана өндірісті дамыту мақсаттары мен оны жүзеге асыратын жұмыскерлердің қажеттіліктерімен біріктіруге, кәсіпорынның даму стратегиялары мен онымен айналысатын кадрлардың дамуын меңгеруге мүмкіндік тудырады. Ол нақты және жоспарланған жұмыс орындары, ұйымдастырушылық- техникалық іс-шараларды жүргізу жоспары, штаттық кесте және бос орындарды толтыру жоспарлары туралы мәліметтерге негізделеді. Әрбір нақты жағдайда персоналға қажеттілікті анықтауда сол бөлімдердің жетекшілерінің қатысуы қажетті. Олар құрылымдық жағынан еңбекті ұйымдастыру және жалақы төлеу, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы, құқық бөлімдері және басқа да кадрларды басқару функцияларын орындайтын бөлімдерден бөлектендірілген. Көбінесе ұйымдарда әлеуметтік мәселелерді шешу үшін әлеуметтік зерттеу және қызмет көрсету қызметтері өз алдына жеке құрылады. Персоналды басқарудың жаңа қызметтері әдетте дәстүрлік қызметтердің негізінде кадрлар бөлімі, еңбекті ұйымдастыру және еңбекақы төлеу бөлімі, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техника бөлімі және басқа да қызметтердің негізінде құрылады.
Басқарудың барлық техникалық құралдары үш үлкен топқа бөліеді: мәліметтерді тарату және тіркеу, құжаттарды жасайтын, көбейтетін, өңдейтін, сақтайтын және іздестіретін құралдар.
Мәліметтерді таратудың негізгі техникалық құралы — телефон байланысы. Оны өндіріс ішіндегі телефон байланысы, диспетчерлік телефон байланысы, директорлық байланыс деп бөлінеді.
Қазіргі кездегі байланыстың жетілдірілген түрінің бірі — факсималь (факс) байланыс, оның жабдыктары мәліметтерді электрондық, құралдармен таратуды, құжаттарды жазбаша, сызба, графикалық немесе басылған түрінде көшіруді қамтамасыз етеді. Бұл жабдықтар қабылдау және тарату кезіде адамдардың қатьгсуын қажет етпейді, әрі мәліметтерді кез келген алфавитте (мәселен, араб, жапон, қытай т. б.), таратады және қабылдайды.
Техникалық құралдардың осы тобына телеграф пен телетайып та жатады.
Радиобайланыс. Ауыл шаруашылырында өндірістің көпшілік процесі жылжымалы техникалармен жүзеге асырылады, ал оларды басқару үшін радиобайланысы қажет. Мұнымен қоса, телефон желісін төсеу мүмкін болмаған жағдайда радиобайланыс өте қажет. Жері біршама тепе және объекткаердің арасы онша кашык болмаган жағдайда таратқыштарыньң қуаты 8—10 ваттык, УКВ радиостанциясын салады.
Құжат айналымыньң келем; өте кеп мекемелер мен ұйымдарда құжаттарды тасымалдайтын құралдар енпзген жоқ.
Баскару аппаратына телефон, радио және телевизиялык, байланыс каналдары арқылы келетін мәліметтерді магнитофондар, диктофондар мен бейнемагнитофондар көмегімен тіркеуге болады.
Техникалық құралдардың, келесі тобы — мәліметтерді өңдеу құралы. Бұған жататындар - класы әр турлі есептеу машиналары, соның ішінде дербес ЭВМ (ПЭВМ), бұлар мәліметтерді өңдеп қана қоймай, мәліметтерді құжаттайды, оларды сақтайды және іздестіреді.
Басқару аппараттарында жасалатын құжаттардың көпшілік бөлігі жазу машиналарында әзірленеді. Жазу машиналарын көлеміне қарай жолда алып жүретін (биіктігі 90 мм-ге дейін), кеңселік (биіктгі 150 мм-ден астам) және портативтік (биіктігі 90—150 мм) деп бөледі. Кеңселік машиналар, өз кезегінде, механикалық және электрлік болып бөлінеді.
Жазу машинасы 6 данаға дейін көбейте алады. Бұдан көбірек. Көбейту үшін арнайы аппаратураларды қолданған жөн. Ең, қолайлы кұралдың бірі электрлі фотография.
Жоғарыда аталған техникалық құралдармен қоса құжаттарды өңдейін құралдар, кесу жабдыктары, құжаттарды бекітеін және желімдейтін құрал, мекен-жайын керсетіп, штемпель соғаратын құрал, құжаттарды сақтайтын және іздестіретін құралдар болады.
Адам қызметінің алуан түрлі саласында дербес ЭВМ (ПЭВМ)-дердің жаппай қолданылуы ұйымдық басқарудың, берік технологиялық базасын құруға мүмкіндік береді. Мұндай базаның техникалық негізі — басқару қызметкерлерінің үстеліндегі миллиондаған ЭВМ-дер болуы тиіс.
Жаңа мәліметтік технологияларды жаппай енпзу стратегиясы мынадай непзи айқындамаларға (принциптерге) негізделуі тиіс:
— енпзу кезендермен (карапайымнан күрделіге) жүзеге асырылуы, бірақ мұндайда бастапқы кезеннің өзінде қарапайым түрде оньщ түпкі мақсаты жүзеге асырылуы тиіс. Алгашкы кезеңдерде шешілетін функциялық міндетте техниканы пайдаланушылар — техникалық қызметкерлерден басшыларға дейін толық қамтылуы тиіс;
— ұйымдық құрылымның және қызметкерлердің компьютерлерге әзірлігін тексеру қажет; алгашқы кезеңдерде жаңа мәліметтік технологиялардың мекемелерге бірте-бірте енгізілуін жүзеге асырып, алынған нәтижелерді толық талдағаннан кейін ғана дербес технологиялар ды интеграциялауды, ұйымды жаңаша құруды ойластырған жөн.
Нарықтық экономикаға кеткен жағдайда ұйымдық, басқару жүйесін, өнімді жұмыс істеуі жедел шешім қабылдай білу мүмкіндігіне байланысты. Жаңа мәліметтік технологияда пайдаланушылар мен ПЭВМ-нің адам-машина диалогы процесінің. мағлұматтарымен және тәжірибесімен өзара молаюы, басқару шешімдерінің барлық процесін түбегейлі өзгертуге мүмкіндік береді.
Жоғарыда атап көрсетілгендей, механикаландыру және автоматтандыру дәрежесі бойынша мәлімет жүйесін автоматтандыруға болады. Мұнда, әрине, толық автоматтандыру бола қоймайды, өйткені, басқару шешімдерінінің көпшілігі автоматтандыруға көнбейді, мұның өзі творчестволық сипатта болады, әрі объективі және субъективті; факторлар жиынтығына тәуелді.
Сондықтанда басқаратын жұмыс орнында ПЭВМ ұйымдык баскарудың автоматынан гөрі, негізінен жогары өнімді ассистент (файлдарды ұйымдастыру, іздестіру, сорттау, есеп беру, деректерді экранда бейнелеу) функциясын аткаруы тиіс. Тек осы тұрғыдан ғана мекеме қызметінде автоматтандырылған жұмыс орнын (АЖО) енгізген, осылайша басшылыққа дербес ықпал еткен жөн.
Басқарудың жұмыстық жүйесі (БЖЖ) қамтамасыз етудің бес технологиялық жүйе тармағынан тұрады:
— Іскерлік (әкімшілік) қызметі; шешім қабылдау; өнімсіз жұмыс; коммуникация.
Аталған жүйе тармактарыньң мәліметтік іргетасы деректер мен мағлұматтар, ал технологияльқ негіз мынадай құралдармен сүйемеленеді.
— жедел қызметтің іскерлік пакетімен, оның құрамына алуан түрлі сүйемелдейтін жедел құралдар енуі тиіс («Электронды» ашпалы календарь», «Электронды апталык», «Электронды» жазба кітапша, жеке архив, тапсыру картотекасы т. б-);