Үш бөлмелі пәтер интерьерін жобалаудағы теориялық негіздер

Түс — жарық қасиеті көрінетін немесе сәулеленетін сәулеленудің спектрлік құрамына сәйкес айқындалған көзбен көру сезімдерін туғызады.

Түс –бұл ұзындықтары әртүрлі жарық қана.Жарықтың әрбір қайнары түсті оттарға ие; олар тең көлемде болғанда, олар бірігеді, ақ жарықты шығару үшін – түске ие емес жарық (мысалы, түстегі күн жарығы).

Ақ түс нысанға түскенде, оның үстіңгі беті, оның дақтануына қарамастан түстер толқындарының белгілі бір ұзындықтарын жұтады және өзгелерін көрсетеді; адам көзі нысан түсі ретінде көрсетілген жарықтың түсін қабылдайды, мысалы, қызыл үстіңгі бет қызыл болып көрінетін себебі, оның дақтары көк және жасыл түстердің басым бөлігін жұтады және қызылды көрсетеді.

Қара үстіңгі беттер ақ үстіңгі беттер барлық жарықты көрсеткенде, жарықтың барлық спектрін жұтады.

Әртүрлі түстер жарық толқындар бір-бірінен ұзындықтарына қарай ерекшеленеді. Ең ұзын ұзындыққа – қызыл, ал ең қысқа ұзындыққа – күлгін ие. Адам толқындардың әртүрлі ұзындықтарын қабылдауға қабілетті, бұл оған әртүрлі түстерді айыра білуге мүмкіндік береді. Барлық спектрлік түстер (қызыл, сарғылт-қызыл, сары, жасыл, көгілдір, көк, күлгін) бір-біріне бірдей үлесте қосылғанда, ақ түс пайда болады. [6]

Әртүрлі бояғыш заттарды қолдана отырып, түстерді құру үдерісі өзге сызба бойынша қалыптасады. Бояудың жалпы құрамында тең үлестерде барлық түс қосылғанда қара түс пайда болады. Тең емес үлестерде бір-бірімен әртүрлі түстердің араласуы жаңа түстердің пайда болуына алып келеді.

Үш негізгі түстер қызыл, сары және жасыл болып табылады. Барлық қалған реңдерді үш негізгі түстерді қажетті үлестерде араластырып, қара және ақ түстерді қоса отырып алуға болады.

Түстің негізгі сипаттамасы – рең, қанықтылық және жарықтылығы. Рең дегеніміз адам көзі бір түстен Үшнші түсті айыра алатын түс сапасы аталады (мысалы, көк түсті қызылдан).

Рең – таза күйінде барынша қаныққан жарқын түс.

Түстің қанықтылығы — таза реңнің және жарықтылығы бойынша оған тең бейтарап сұрдың қатынасы. Барынша қаныққан түс сұрдың тіптен ешқандай қоспасына ие емес, ал минималды қаныққан таза күйінде сұр түс ретінде ұсынылады. 

Ашық реңктер, ережеге сай, тірі әрі үлпектен; қою – тыныш әрі көңілсіз.

Түстің жарықтылығы оның ақ немесе қара түске жақындық деңгейімен сипатталады. Максималды жарықтық жарықты барынша көрсететін ақ түс үшін, ал минималды – жарықты барынша жұтатын қара үшін сипатты.  Жарықтылықтың өзгеруімен зат не қара, не ашық болады. 
Белгілі бір түске ақ түсті қосқанда, оның жарықтылығы ұлғаяды, ал реңі ашық бола түседі. Қара түс қосылған кезде, онда түс жарықтылығы төмендейді, ал рең қара бола түседі. Белгілі бір түске дәл сондай жарықтығы бар сұр түсті қосқанда оның қарқындылығының өзгеруіне алып келеді.

Жылылар қатарына сарғылт-қызыл, сары түстер жатады. Бұлар ашық, көңілді түстер. Олар отты, күнді еске түсіреді. Олардың үйлесімділігі таңқурайлық, қоңыр-қызғылт, ашық қоңыр.

Суыққа көгілдір, көк, күлгін реңктер кіреді. Бұл аспан, су, қыс бояуларының түстері.

Интерьердегі жылы реңктерді жайлылық және ыңғайлылықты құрайды. Жұмсақ жылы түс сергітеді, мұндай ортада ойға жақсы ойлар келеді. Алайда сары мен сергіткіш – қызылға жақындаған сарғылт-қызылдың ынталандырушы әсері белсендендіргішке өтеді. Психологияда олар экстраверия түстері болып есептеледі, яғни сыртқа, қоршаған ортамен өзара әрекеттесуге бағытталған импульс түстері.

Қызыл, сары, сарғылт-қызыл қарым-қатынас, көңіл-күйді жақсарту, белсенділікті жоғарылату үшін керемет сәйкес келеді. Олар ас үй, қонақ бөлмесі және балалар бөлмесі үшін дұрыс.Мұндай түстерге жақсылап демалған, күшін қалпына келтірген, қарқынды қызметке деген қажеттілікті, өз күш-жігерінің пайда болуын сезінетін адамның жүйке жүйесі «қызығушылық» білдіреді.

Қызыл қуатты тасытады және ынталандырады. Ол назарды өзіне аударады және белгілі бір элементке назар аудару үшін акцент ретінде тиімді қолданылуы мүмкін. Сіз қызыл түсті кез-келген бөлмеде қолдана аласыз, алайда қызылдың шектен тыс қолданылуы агрессивтілікті және тітіркенушілікті туғызуы мүмкін.

Қызыл түс тыныс алуды, тамыр соғысын жиілетеді, қан қысымын жоғарылатады. Оның адреналиннің шығуына, ішкі секреция бездерінің жұмысына ықпал етуі, дене температурасын жоғарылатуы, бұлшықеттерді иілімді, ал буындарды қозғалмалы етуге қабілетті деп есептеледі. 
Бұл түс мидың көру және есту орталығын белсендендіреді, Оның әртүрлі сезінулерді ұлғайту қабілеттілігіне қарай, оны қонақ бөлме, спортзал сҮшлді бөлмелерді көркемдеу кезінде таңдаған жөн. музыкалық орталық немесе үй кинотеатры орналасқан кеш аумақтарында да орналасқаны жөн.[1]

Қызыл ширатады, сенімділік, күш, қуаныш сыйлайды. 
Айтпақшы, бір тілдерде ол «әдемі», ал өзгесінде – «бай» сөздерінің синонимі ретінде қолданылады.

Табиғи қызыл (мүкжидек және бургунд шарабының түсі) зияткерлікті керемет ынталандырады.

Қызыл акценттерді құру үшін жақсы сәйкес келеді.

Сары түс жиі жағдайда күнмен үйлестіріледі, бұл дегеніміз көтеріңкі көңілмен, той-думанмен, мерекелермен. Кейбір халықтар бұл белгіні байлықтың түсі деп есептейді: алтын тиындар, безендендірулер, мүсіншілер – олардың барлығы сары металлдар даярланған.

Сары жақсы ынталандырады, ширатады және ашық күлімдеген күн сҮшлді тірілтеді. Оның көмегімен үйді жылы әрі жайлы көңіл-күйге толтыруға болады.

Бұл жеңіл, оптимистік түс интерьерде өзге түстермен жақсы үйлеседі. Ол зияткерлік қызметке, назардың шоғырлануына ықпал етеді, сондықтан оны оқу қызметі, емтихандарға даярлану үшін қолданған жөн.

Сары ынталандырушы әрекетті көрсетеді. Көңілді әрі күн бейнеленіп, ол жадыны және ақыл-ой қызметін белсендендіреді. Бұл кеңселерде, оқу кабинеттерінде қолдану үшін жақсы түс.

Сары (күн) көкпен (аспан түсі) әсіресе қала шетінде үйде керемет үйлеседі. Бұл үйлесімділік шыныда (витраждарда, шамдарда) тамаша көрінеді. Дегенмен, мұнда жылы және суықтың, ашық және бәсеңдетілгендіктің қарама-қайшылығы айқын көрініс береді.

Сары түс қызылмен жақсы үйлеседі. Егер қызыл – от түсі, ал сары – жарық түсі болса, онда сарғылт-қызыл түс өз бойынша осы Үш сапаны: жылу мен жарықты үйлестіреді.

Сарғылт-қызыл түс құлшынысын оятады, сергітеді, белсендендіреді. Психотерапиядағы үздік түс. Қарым-қатынасқа, бірігуге, ашықтыққа ықпал етеді. Бұл түс – қоғам игілігіне қызмет етуге шақыру. Бұл көңіл-күй мен қарым-қатынастың түсі және шығармашылық аумақтар үшін керемет сәйкес келеді. Ол жатын бөлме немесе күйзеліс мүмкін аумақтарға нашар сәйкес келеді. 

Ашық, бәсеңдетілген сарғылт-қызыл рең интерьерге, әсіресе солтүстікке қараған терезелері бар бөлмелерде жылу мен жайлылықты, ашық – қайталанбаушылықты паш етеді.

Алқызыл түс әртүрлі реңдерден болуы мүмкін. Егер ол жарқын, қаныққан, жылы болса, онда оны «қызылдар тобына» жатқызуға болады. Ол сонымен бірге назарды өзіне аударып, әртүрлі үрдістерді белсендендіріп, әрекетке оятатын болады.

Ал егер бұл барынша жұмсақ, суық (ашық-күлгінге жақын) түс болса, онда ол «көктер тобына» жататын болады, яғни тыныштандырып, белсенділікті төмендетеді.

Алқызыл түс жайлылық сезімін туғызады, мазасыз ойлардан арылып, күйзеліс жағдайында көмектеседі.

Суық реңдер босаңсу-тыныштандырғыш қызметті орындайды. 
Олар ішкі жүгінген, ішкі жабық өмірге бет бұрған интроверсия түстері – импульстарға жатады. [22]

Бұл спектр түстері қан қысымын төмендетеді, күшті жүрек қағысын кемітеді, эмоцияларды басады.Олар демалыс орындары үшін барынша сәйкес келеді, жатын орны үшін – тек жылы (дұрысы жасыл) реңдермен үйлесімділікте, болмаса ол «суық әрі жайсыз» болып көрінетін болады. 
Егер сіз көп жұмыс жасап, қуатты жүйке жұқартатын болсаңыз, шаршап-шалдықсаңыз, ал үйде тыныштық пен жайшылықты қаласаңыз – бұл түстер ештеңеге көзге ұрмайтын, тітіркендірмейтін қарапайым интерьерге қол жеткізуге бәрінен де жақсы көмектеседі.

Суық түстердің бәсеңдетілген реңдері көркемдік пен ресмилік сипатын енгізеді, бұл оларды дәстүрлі ретінде, авангардтық интерьерлерде қолдануға мүмкіндік береді.

Көк түс жүйке жүйесіне тежегіш әсер етеді, эмоционалдық сезімдер бойынша ол әлсіз, пассивті, достық пейілді нейтралитеттің сезімін, енжарлықты білдіреді.

Көк жұбатуға қабілетті, күйзелісті төмендетеді. Бұл түс ішкі уайымдар үшін бағдарланған – сондықтан жиі жалғыздықты қалайтын, өз айналысында қозғалыс пен мазасыздықты қаламайтын маңызды іскери адамдар үшін жақсы сәйкес келеді.

Бұл суық, тыныштандыратын түс. Жай ішінде көркемдікті және бекзаттықты паш етеді.Көк түс жасылмен жақсы үйлеседі. Ақпен керемет көрінеді.

Көгілдір түс амандықтың сезімін туғызады, сенімділік және тұрақтылық пен үйлеседі. Ол тыныштандырады, иллюзия құрады, ақиқаттан алыстатып, босаңсытып және салқындандырады. Барынша танымал түс деп есептеледі. Ол кез-келген дерлік, тек дене белсенділік мен ойындар үшін қолданылатын бөлмелерден өзге барлық бөлмелерге сәйкес келеді. Барлық дерлік көк түстер тыныштандыратын емес. Ашық көктер динамикалық, драмалық және қызықты болуы мүмкін.

Ол даулар мен шиеленістерді басады. Ойды жинақтауға көмектеседі. 
Дегенмен көгілдірді балалар бөлмесінде мол қолдануға болмайды, себебі ол өсу мен дамуды кешіктіруі мүмкін.

Күлгін түс — ыстық қызыл мен суық көктің үйлесімділігі. Ол — өздігінше «мұз бен жалын».

Күлгін ішкі дүниеге терең көз тастауға мүмкіндік береді: ол дәл осы сәтте қажетті еместін барлығынан бас тартып, басты мәселеге тоқтатылуға көмектеседі.

Күлгін көңіл-күйді көтереді және ақыл-ой мен жүйке жүйесін тыныштандырады. Күлгін руханилық сезімін туғызып, шығармашылыққа жол тартады, сондық оны шығармашылық немесе таңғажайып адамдар ұнатады.

Күлгіннің ашық реңктері интерьерге көркемдікті береді, ал қою түстерін қолданбаған жөн. Аз-аздан қолдануға да болады.

Жасыл — табиғат түсі (шөп, ағаштардағы жапырақ). Ол бойға сенімділік, қорғағандық, жаңарту сезімін туғызады. 
Жасыл өмірді білдіреді. Қуаныш сыйлайды. Үйіңіздегі жасыл өсімдіктерді еске алыңызшы. Бұл танымалдығы бойынша Үшнші түс. Табиғи жасыл тыныш әрі сергіткіш ретінде қарастырылады. Жасыл тыныштандырады, босаңдатады, күйзелісті және дабылды жеңілдетеді, теңгерім, үйлесімділікті және бейбітшілікті туғызады. [1]

Ақ түс — кемпірқосақтың барлық түстерінің шоғырлануы. Ол өз бойында жарықты және салқынды қатар ұстайды. Бұл түс әлемді әртүрлі түрленуінде қабылдауға мүмкіндік береді.

Ақ түс рухтандырады, бостандық сезімін туғызады.

Ақ қабырғалар салмақсыздық әсері мен тазалық сезімін туғызады, оның қасында кез-келген жиһаз керемет безендіреді, ал мұндай қабырғаларға ілінетін суреттер көңілді аудармайды. Ол оң сезімдерді туғызады: тазалықты, нәзіктікті және пәктікті.

Ақ заттар теріні барынша жұмсақ етеді, сондықтан жатын бөлмесінде ақ жапқыштар мен көрпелерді, ванна бөлмесінде ақ халат және орамалдарды қолданыңыз.

Жылы ақ түс демалыс үшін тыныш әрі ешқандай мұңсыз ортаны құрайды, ал барынша суыз белсенді қалыпқа және іскери қарым-қатынастарға ықпал етеді. 

Ақ түс кез-келген түспен үйлеседі, ол әмбебап, және бұл синтезде сәнділік элементін береді. Ол аумағы кіші жайлар үшін тамаша сәйкес келеді, себебі көзбен кеңістікті ұлғайтады. Алайда айналада ақ түс өте көп болғанда, оның бостығы үрей туғызады.

Ақ түс суықтық сезімін (қар) туғызады.

Қара — бұл түстің жоқтығы. Ол сыртқы ықпалдардан қорғануға, бастыға көңіл бөлуге көмектеседі. Бұл түс іскери әрі байсалды. Көп көлемде ол тұншықтырып, бұрышқа тығуы мүмкін. Алайда, осыған қарамастан, бұл түс интерьерде өте маңызды. Ол интерьерді кестеге сай әрі айқын етеді. Стильді ұстануға көмектеседі.

Қара қарама-қайшылық бөліп көрсету және өзге түстерді айрықшаландыру үшін оларға жарқындылық пен көркемдік бере отырып, ауыстырылмайды. Осыған қоса қара түс таңдаулы.

Сұр түс ешқандай құмарлықсыз және іскери бағытта жөн сілтейді. Кеңседе немесе кабинетте тыныш жұмыс ортасын құруға көмектеседі. Ол әдемі, дәл, мәрттікке толы. [18]

Кез-келген түске қосылған сұр түсті бәсеңдетіп, күңгірттендіріп, оның қарқындылығын төмендетеді. Сұрдың көлеміне қарай алынған түс не ашықтау немесе қоюлау болады. Күңгірт түстерді төмен қаныққан деп те атайды.

Өзге түстермен үйлесімділікте сұр көптеген күрделі реңктерді береді: тыныш сұр-көгілдірден, әдемі сұр-ақшыл көк түс, бәсеңдетілген сұр жасыл және соңында мөлдір сұр түс.

Сонымен үйіңіздегі «ауа-райы» тек сіздің өзіңізге және жылы мен суық түстерді Сіздің сәтті қолдануыңызға тәуелді болмақ.

Түстерге тән жарықтықтар сипатты. Сары жоғары жарықтылыққа ие және осы себебі жарықтанған реңктерге қарағанда, қараңғыланғандарға ие. Керісінше, көк сҮшлді төмен жарықты түс, қара реңктерге қарағанда жарықтарға көп ие болуы мүмкін. 

Аз немесе тіпті ешқандай кереғар реңктерге ие емес интерьерді монохромды деп атайды. Монохромдық сызбада тек жарық және көлеңке – жарық кереғары арасындағы кереғарлық бар. Монохромдық композициялар бір түстен, осыған қоса ашық және қара реңктерден тұрады.  Олар сонымен бірге жай ақтан, қарадан және олардың арасындағы сұр диапазонынан тұруы мүмкін.

Ашықтық пен қараңғылық – салыстырмалы ұғымдар. Егер ашық түсті қара фонмен қоршайтын болса, онда ол дәл осы түстің ашық фондағы түсіне қарағанда жарқын болады.

Күңгірт пен таза түстердің кереғарлығы әртүрлі сезімдер туғызуы мүмкін. Бір түстің қанықтығының қуатты кереғарлығы (толығымен тазадан толығымен күңгіртке) қуатты, тірі және үдемелі болуы мүмкін.

Әдетте, бір түстің күңгірт реңктері көзбен көрінетін салмақты азайтып, кеңестікті теңестіреді, тыныш, бәсеңдетілген көңіл-күйді сыйлайды.

Негізінен таза түстің жанды әрі қуатты, көзбен салмақ қосатын бірнеше бәсеңдетілген реңктермен үйлесуі.

Қызыл, сарғылт-қызыл және сары топтастарының түстері жылы болып саналады. Олар отпен, жылумен және күнмен байланысты және жылулық сезімін туғызады.

Көк, көгілдір және күлгін топтастырының түстері – суық. Олар сумен, мұзбен, көгілдір аспанмен байланысты және суықтық сезімін туғызады. Түс шеңберінде салқын түстер жылы түстерге қарама-қайшы орналасқан. 
Температурасына қарай бейтарап бір жарықтықта суық әрі жылы реңктерге ие түстер болады. Жасыл түстер суық та, жылы да болуы мүмкін. 
Жоғары қанықтылықтағы жылы реңктер көзбен белсенді әрі қызықты, сол сияқты төмен қанықтылығы бар суық түстер барынша шыдамды әрі босаңдатқыш. Түстерге деген реакция жеке талғамдар мен мәдени дәстүрлерге тәуелді болуы мүмкін, алайда суық түстері бар жайлар әдетте бейбітшіліктің, тыныштықтың және мұңсыздықтың әсерін туғызады. Жылы түстердегі жайлар барынша қозғалмалы және қуаныштан бастап жек көруге дейінгі сезімдерді туғызуы мүмкін. Ашық, қаныққан түс және кез-келген күшті кереғарлық назарды аударады, ал бейтарап реңктер (бәсеңдетілген) және орташа қанықтылығы бар түстер өте күшті емес. Терең суық реңктер нысанның көрінетін көлемін тарылтады, ал жылылары кеңітеді, әсіресе қара түс қоршауында. Түс температурасы оның қандай түстің қоршайтындығына тәуелді. Жылы түсті суық түс қоршаған кезде, онда ол өзін жақсы сезінетін болады. Суық ішіндегі суық жылы көрінетін сҮшлді.