Шпаргалка по истории Беларуси

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сац.-эк. развіццё БССР у 1956-1985гг., спробы рэформаў

Для сац.-эк. развіцця Бел. гэтага перыяду хар-ны 2 асаблівасці: спробы рэфарміравання эк. с-мы краіны ў 50-60-я гг. і паступовае запавольванне  тэмпаў сац.-эк. развіцця ў 70-80-я гг. Прамысловасць  Бел. дасягнула значных поспехаў. Было пабудавана 150 буйных прад-прыемстваў. Да сяр. 50-х гг. быў дасягнуты высокі ўз-ровень механізацыі торфаздабычы. Была зроблена спроба рэфарміравання эк-кі ў краіне. Быў вызначаны пераход да пашырэння тэхнічнага прагрэсу ў вытвор-часці. Прамысл. будаўніцтва вялося ва ўмовах паско-ранай НТР.Абнаўляліся і мадэрнізаваліся вытворчыя фонды, удасканальвалася тэхнічнае аснашчэнне, ста-рая тэхніка замянялася новай. У выніку у 60г. агульны аб’ём прад-цыі прамысловасці БССР павялічыўся. Быў узяты курс на актыўнае супрацоўніцтва навукі з вытворчасцю. У св. развіцці прамысл-ць Бел. абапіра-лася на індустрыяльную магутнасць усёй краіны. З ро-зных гарадоў Расіі рэсп. атрымлівала розныя віды аб-сталявання і машын. Вял. дапамогу кадрамі аказвалі ўсе саюзныя рэспублікі.Паспяховае прамысл. будаўні-цтва ў 50-я гг. дазволіла асвоіць выпуск новых відаў прад-цыі. У выніку кап. будаўніцтва і тэхнічнага пера-ўзбраення прамысл-ці і транспарту адбыўся колькас-ны і якасны рост раб. класа. Ва ўсіх галінах перваж-ным заставалася экстэнсіўнае развіццё. Больш выраз-на спробы рэфарміраваць кіраванне эк-кай праявілася ў 50-я гг. ў с/г. Тут сітуацыя заставалася складанай, таму што асн. сродкі і рэсурсы накіроўваліся на аднаў-ленне цяжкай прамысл-ці, іншых галін нар. гаспадар-кі. Сур’ёзныя недахопы меліся ў кіраўніцтве калгасамі і саўгасамі. У к.55г. налічвалася 650 сельскіх электра-станцый, узраслі вытворчыя сілы с/г. У 57г. была ўве-дзена тэрытарыяльная с-ма кіравання эк-кай – саў-гасы. Усё гэта рабілася, каб наблізіць кіраўніцтва да вытворчасці. У такіх умовах у 65г. была зроблена 2-я спроба рэфарміравання кіравання эк-кай. Гэта рэфор-ма уключыла пераход ад тэрытарыяльных прынцыпаў кіравання да галіновых. 60-80-я гг. з’яўл. часам стана-ўлення і развіцця хім., горнахім. і нафтаперапрацоў-чай прамысл-ці ў Бел. 50-80-я гг. – час буйнага развіц-ця радыётэхнічнай і радыёэлектроннай прамысл-ці, прадпрыемстваў абароннага комплексу. У 60-80-я гг. разгарнуліся шырокія меліярацыйныя работы. Вял. роля ў сац. палітыцы адводзілася грамадскім фондам спажывання. Сур’ёзныя змены адбыліся ў сферы бы-тавога абслугоўвання насельніцтва. Шырока вялося жыллёвае будаўніцтва. Адбываўся рост насельніцтва. Павялічвалася сяр. працягласць жыцця. Хуткі рост ра-бочых і служачых. На сац. стан-шча грамадства непас-рэдны ўплыў аказвае экалогія. Увесь пасляваенны перыяд у рэсп. вялося інтэнсіўнае кап. будаўніцтва, нарошчваліся вытворчыя магутнасці, прамысл-ць і с/г ў асн. працавалі з нядрэннымі вынікамі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Абвастрэнне супярэчнасцяў паміж  вядучымі краінамі свету і пачатак  другой сусв. вайны

Сусв. эк. крызіс 1929-33гг. падарваў і без таго хіст-кую стабілізацыю міжнар. адносін. Ён парушыў сусв. гаспадарчыя  сувязі. Паміж вялікімі дзяржавамі рэзка абвастрылася барацьба за рынкі збыту тавараў, крыні-цы сыравіны, сферы прылажэння капіталаў. У 31г. 76 краін закрылі св. рынкі высокімі мытнымі бар’ерамі. Выбухнула гандлёвая вайна, якая дэзарганізавала сусв. гандль і яшчэ больш паглыбіла крызіс. Саперніц-тва на сусв. арэне дасягнула небяспечнай рысы. Кры-зіс паклаў пачатак крушэння Версальска-Вашынгтонс-кай с-мы. Герм., спаслаўшыся на св. цяжкае фінанса-вае стан-шча, дабілася ад іншых зах. краін спачатку адтэрміноўкі, а ў 32г. і адмены рэпарацыйных плаця-жоў. Тады ж яна вырвала ў іх новую ўступку – права на роўнасць ва ўзбраеннях. Крызіс садзейнічаў прыхо-ду фашыстаў да ўлады ў Германіі. Мажнар. абстаноў-ка яшчэ больш ускладнілася. Фашысты адразу ж сталі на шлях ліквідацыі Версальскай с-мы. Яны ў 33г. аб’я-вілі аб выхадзе св. краіны з Лігі Нацый, а ў 35г. прыс-тупілі да аднаўлення ваеннай авіяцыі, ваенна-марско-га флоту, увялі ўсеагульны воінскі абавязак і пачалі фарміраванне 500-тысячнай арміі. Вясной 39г. Герм. уводзіць св. войскі ў Рэйнскую дэмілітарызаваную зо-ну. Вялікабрытанія і Фр. фармальна выказалі пратэст супраць такіх дзеянняў, але ніякіх мер не прымалі. Герм. паступова знішчала Версальскую с-му і перат-варалася ў небяспечны ачаг новай вайны. На шлях аг-рэсіі стала Італія. Яна ўвосень 35г. напала на Эфіопію. Ліга Нацый аб’явіла яе агрэсарам і прымяніла супраць яе эк. санкцыі. Аднак яны мелі палавінчаты хар-р. У маі 36г. Італія захапіла Эфіопію і ператварыла яе ў св. калонію і ў плацдарм для далейшага пранікнення ў Афрыку. Мусаліні абвясціў Італію імперыяй. Так уз-нік яшчэ адзін ачаг вайны. З др. пал. 30-х гг. пачалося збліжэнне Італіі з Герм. Яны ў 36-39гг. аказалі дапа-могу мяцежнікам у Іспаніі ў іх барацьбе супраць Нар. фронту. Дзякуючы ім тут таксама была ўстаноўлена фашысцкая дыктатура. Яшчэ адзін ачаг узнік на Далё-кім Усходзе. У 31г. Яп. Акупіравала Маньчжурыю і стварыла там плацдарм для пранікнення ў глыб Кітая і агрэсіі супраць СССР і Манголіі. Яна груба парушыла рашэнні Вашынгтонскай канферэнцыі па Кітаю і уш-чаміла тут інтарэсы іншых вялікіх дзяржаў. Агрэсары на міжнар. арэне праяўлялі ззаемную лаяльнасць, а потым ад лаяльнасці перайшлі да цеснага супрацоў-ніцтва. Ужо ў кастрычніку 36г. Італія і Герм. падпісалі пратакол аб саюзе. Яны размежавалі сферы ўплыву на Балканах і ў Дунайскім басейне. Так была створана “вось Берлін-Рым”. У лістападзе 36г Герм. і Яп. падпі-салі ў Берліне Антыкамінтэрнаўскі пакт. Да яго ў 37г. далучылася Італія, у 39г – Венгрыя, Маньчжу-го і Іс-панія. Удзельнікі гэтага пакта абавязаліся аб’яднаць намаганні з Камінтэрнам, а ў выпадку вайны аднаго з бакоў супраць СССР не рабіць нічога, што аблягчыла б яго стан-шча. Узнік агрэсіўны трохвугольнік: Бер-лін-Рым-Токіо.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Паліт. рэпрэсіі 30-х гг. ХХст.

Пачатак паліт. рэпрэсій на Бел. непасрэдна звязаны з поспехамі  і дасягненнямі палітыкі беларусізацыі  як найбольш значнай з’явы ў працэче  развіцця нац. свя-домасці ва ўмовах савецкай улады. Ужо з 30г. ацэнкі нацыянал-дэмакрататызму зрабіліся больш жорсткімі. Пад гэта паняцце ў партыйных дакументах і ў друку праводзілася варожая сав. уладзе ідэалогія і палітыка контррэвалюцыйнай плыні. Гал. небяспекай для нац. палітыкі на Бел. з’яўл. нацыянал-дэмакратызм. Кіраў-ніцтва СССР не жадала мірыцца з вылучэннем мясцо-вых кадраў. Пагрозу гэта с-ма бачыла і ў нацыянал-дэ-макр. інтэлігенцыі, якая была цесна звязана з сялянст-вам, мела дэмакр. традыція, пэўны аўтарытэт у нац. руху. Падрыхтоўка наступу на нац.-дэм. плыні звязана з работай камісіі ЦК ВКП(б). Звосені 1929г. на Бел. ў партыйнай палітыцы, у СМІ, у грамадскай свядомасці ўжо замацаваўся негатыўны вобраз нацдэмаўшчыны. Рэзка памянялася ў бок бязлітаснасці пазіцыя кіраў-ніцтва КП(б)Б. Пачала браць верх тая частка кіруюча-га апарату ЦК КП(б)Б, для якой дырэктывы цэнтра былі вышэй за ўсякія нац. інтарэсы. На першае месца вылучаліся паліт. матывы барацьбы, што давала пад-ставу для паліт. рэпрэсій, знішчэння нацдэмаў як па-літ. ворагаў. Арышты па справе “Саюза вызвалення Бел.” пачаліся ў лютым 30г.Хваля арыштаў прайшла па гал. цэнтрах і асяродках бел. навукі, асветы і маста-цтва.Большасць асуджаных былі пазней зноў рэпрэсі-раваны. Справа СВБ была пачаткам сістэматычных рэпрэсій у Бел. Недаставала работнікаў навучальных устаноў, органаў кіравання, устаноў к-ры і г.д.Але по-шук “ворагаў народа” працягваўся. У 33г. “выкрыта шкодніцтва” ў с-ме жывёлагадоўлі. Вынікі арыштаў найбольш кваліфікаваных кадраў ў гэтай галіне с/г ві-давочна адмоўна адбіліся на яе развіцці. 29 ліпеня 37г. адбыўся ІІІ Пленум  ЦК КП(б)Б, рашэнні якога адыг-ралі ролю своеасаблівага дэтанатара, выклікалі абва-льны працэс агульнага выкрыцця, масавага пошуку “ворагаў народа”. Выказанне рашэнняў ІІІ Пленум  ЦК КП(б)Б прывяло да таго, што было арыштавана 2570 удзельнікаў “аб’яднанага антысавецкага падпол-ля”. Па заданні Галадзеда (“трацкісцкая арганізацыя”) у Маскве была створана група, якая рыхтавала тэра-рыстычны акт супраць Сталіна. Новы ўздым хвалі рэ-прэсій нарадзіўся з восені 39г., пасля ўваходжання Зах. Бел. у склад БССР. У гэтых абласцях былі рэпрэ-сіраваны цэлыя групы насельніцтва. Пытанне аб тым, колькі жыхароў Бел. пацярпела ад паліт. рэпрэсій, не высветлена і да сённяшняга дня.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Грамадска-паліт. рух супраць царызма на Бел. ў пач. ХІХст. Паўстанне 1831г.

Адначасова з узмацненнем  антыфеад. барацьбы сялян у 30-40-х  гг. у Бел. нарастаў гр.-паліт. рух. У  пач. 30-х гг. Савініч стварыў “Тайнае  польскае літ. таварыства”, удзельнічаў  ў “гуртку 11 нумара”. У гэтых аб’яднан-нях фарміраваліся рэвалюцыйна-дэм. ідэі сярод сялян і гарадскога насельніцтва. Пад уплывам еўр. рэвалю-цыйных падзей узніклі тайныя арганізацыі ў Бел. У Віленскай медыка-хірургічнай акадэміі ў 1836-39гг. дзейнічала “Дэмакр. таварыства”, створанае студэн-там-рэвалюцыянерам  Савічам. У др. пал. 40-х гг. уз-нік тайны “Саюз свабодных братоў” з цэнтрам у Віль-ні (200 членаў). Дзве гэтыя арганізацыі праіснавалі тры гады, пасля чаго былі разгромлены царскімі ўла-дамі. Прапаганда рэвал. Ідэй праводзілася таксама ся-род салдат і афіцэраў. 23 студзеня 1850г. каб прадухі-ліць гібельныя вынікі, выказалі гвалтоўнасць адмовіц-ца ад прыгоннага права над людзьмі. Але гэта прапа-нова не была прынята.

У лістападзе 1830г. у Варшаве  шляхецкімі рэвалюцы-янерамі было паднята паўстанне супраць расійскага панавання. Гал. прычынамі паўстання былі незадаво-ленасць шляхты падзеламі РП, парушэнне рас. улада-мі польскай Канстытуцыі 1815г. Рэвалюц. сілы Поль-шчы адстойвалі лозунгі бурж.-дэм. пераўтварэнняў. Але яны не змаглі ўзначаліць паўстанне. Польскія арыстакраты імкнуліся дабіцца незалежнасці РП у ме-жах 1772г., захапілі кіраўніцтва паўстання ў св. рукі. Рас. урад імкнуўся прадухіліць распаўсюджванне паў-стання на тэр-рыю Бел., Літ. і Укр. Тут было ўведзена ваеннае стан-шча. Аднак у пач. красавіка 31г. паўстан-не ахапіла усю Літ. і Паўночна-Зах. Бел. Ядро паўста-нцаў складалі польская шляхта, навучэнцы, афіцэры-палякі, каталіцкае і уніяцкае духавенства. У паўстанні прымалі ўдзел каля 10 тыс. чал-к. Ужніўні 31г. паўста-нне было падаўлена на ўсёй тэр-рыі Бел. і Літ., а по-тым і ў Польшчы. Але і пасля гэтых падзей паліт. хва-ляванні ў межах былой РП не сціхлі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Усталяванне бальшавіцкай с-мы кіравання на Бел.

Узброеннае паўстанне  ў Петраградзе (Кастрычніцкая рэвалюцыя) падтрымалі і ў Бел. 26 кастрычніка 1917г. Мінскі Савет рабочых і салдацкіх  дэпутатаў узяў ула-ду ў св. рукі. Савет узброіў рабочых-чыгуначнікаў. Была ўведзена цэнзура, арганізаваны кантроль над ва-жнейшымі аб’ектамі. Быў створаны ВРК Зах. фронту. Не ўсе прызналі новую ўладу. 27 кастрычніка 17г. у Мінску быў створаны Камітэт выратавання рэвалюцыі на чале з Калатухіным. У яго склад увайшлі прадстаў-нікі Франтавога камітэта. Праграма камітэта прадуг-леджвала захаванне ўлады Часовага ўрада. Дзеянні Кі-мітэта падтрымала Вялікая Бел. Рада. На дапамогу Ка-мітэту была ўведзена Каўказская дывізія. У барацьбе з Камітэтам бальшавікі зрабілі стаўку на салдат Зах. фронту. 1 лістапада 17г. у Мінск прыбылі атрады рэ-валюцыйных салдат 2-й арміі, Хутка да Мінска пады-шлі і іншыя баявыя часці. 2 лістапада у Мінску ўста-лявалася савецкая ўлада. ВРК Зах. фронту ўзяў уладу ў св. рукі. Камітэт выратавання рэвалюцыі быў распу-шчаны. Услед за Мінскам савецкая ўлада ўсталявала-ся і ў іншых гарадах Бел. 30 кастрычнікаабвясцілі са-вецкую ўладу Гомельскі гарадскі Савет рабочых і сал-дацкіх дэпутатаў і Выканком павятовага Савета сялян-скіх дэпутатаў. Барацьба за ўстанаўленне савецкай улады ў Бел. ўскладнялася дзеяннямі Стаўкі Вярхоў-нага галоўнакамандуючага, якая знах. у Магілёве. Вакол Стаўкі былі сканцэнтраваны ўсе антыбальшаві-цкія сілы. Савецкі ўрад пачаў рашучую барацьбу са Стаўкай. 20 лістапада рэвалюцыйныя войскі на чале з Крыленкам захапілі Стаўку. Такім чынам, за кароткі час савецкая ўлада ўсталявалася на усёй неакупірава-най тэр-рыі Бел. 27 лістапада выканкамы, абраныя з’е-здамі Саветаў рабочых і салдацкіх дэпутатаў Зах. вобл., Саветаў сялянскіх дэпутатаў Мінскай і Віленс-кай губерняў, арміі Зах. фронту, аб’ядналіся і ўтвары-лі адзіны Абласны выканкам Саветаў раб., салдацкіх і сялянскіх дэпутатаў Зах. вобл. І фронту (Аблвыкан-камзах). Яго старшыня – Рагазінскі. Для кіравання вобл. і фронтам быў створаны абласны СНК.