Автор работы: Пользователь скрыл имя, 03 Марта 2014 в 18:05, лекция
Бухгалтерлік есепті білу және оның көмегімен алынған мәліметтерді талдай алу тек кәсіби мамандарға ғана емес, сонымен бірге, шаруашылық басшыларына да қажет. Өйткені олар ұйымдағы бухгалтерлік есептің дұрыс ұйымдастырылуына тікелей жауапты болып келеді. Қазіргі кезде бухгалтерлік есептің негіздерін білу экономикалық білім берудің қажетті бөлігі болып саналады.
Бухгалтерлік есептің ақпарапттық жүйесі қаржылық /сыртқы/ және басқарушы /ішкі/ есеп болып екіге болып екіге бөлінеді.
Бүгінгі таңда ел экономикасының нарықтың жолға көшуіне байланысты жаңа кәсіпкерлік қызметтердің пайда бола бастауына сәйкес бухгалтерлік есептің маңызы мен рөлі арта түсуде.
1. Силлабус
2. Глоссарий
3. Сабақтың жоспары мен мазмұны
4. Дәрістің негізгі мазмұны
5. Практикалық сабақтардың негізгі мазмұны
6. СӨЖ тапсырмалары және оларды орындау бойынша әдістемелік
нұсқаулықтар
7. Аралық бақылау кестесі
8. Әдебиет
9. Тестік тапсырмалар
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БIЛIМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛIГI
«Бағалау және бизнес» кафедрасы
«АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚТАГЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ЕРЕКШІЛІКТЕРІ»
ПӘНІНЕН
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
Астана – 2010
Құрастырушы: Жуматаева Бақытжамал Әшімқызы, «АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚТАГЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ЕРЕКШІЛІКТЕРІ»
пәнінен оқу-әдістемелік кешен
Оқу-әдістемелік кешен «Бағалау және бизнес» кафедрасының мәжілісінде талқыланды.
«____» __________2009 ж. №____ хаттама
ҚИТА-ның оқу- әдiстемелiк кеңестің отырысында мақұлданған.
«___» _________ 2010 ж . №____ хаттама
Э
Мазмүны
нұсқаулықтар
Пәндi зерттеуге қажет оқу-әдiстемелiк материалдар
Негiзгi әдебиеттер:
6. Бухгалтерлiк есептiң халықаралық стандарттары, Алматы, 2006
7. Бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспары. ҚР Қаржы министрінің №185 бұйрығымен бекітілген. 23.05.2007ж
8. Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке төленетiн асқа да мiндеттi төлемдер туралы" Кодекс. - Алматы: БИКО, 2005
Қосымша әдебиеттер:
Аудиториялық сабақтарда ағымдық бақылау жүргiзу, СОӨЖ және СӨЖ бойынша берiлген тапсырмалардың орындалу сапасына бақылау жасау, жазбаша сұрау арқылы екi аралық бақылау жүргiзу көзделген. Қорытынды бақылау ретiнде емтихан қарастырылған.
АҚымдық бақылау - студентерден дәрiс сабағында өткен тақырыптар бойынша ауызша сұрау және теориялық материалдарды есеп шығару арқылы бекiтiп отыру;
Аралық бақылауды дәрiс оқушы жазбаша түрде сұрау және есеп шығарту арқылы қабылдайды;
Қорытынды бақылау - жабық тестiк сұрақтар арқылы оқу орнының басқармасы бекiтiп енгiзген нысанында қабылданады.
Оқыту нәтижелерiн бағалау жүйесi келесi түрде құрылады:
Ағымдық бақылау – 25 б.
Аралық бақылау (СОӨЖ), бақылау жұмыстары, тестiлер) – 35 б
Қорытынды бақылау– 40 б
Оқу пәнi экономикалық мамандықтар бойынша оқытылатын студенттер үшiн мiндеттi болып табылады.
Студенттер аудиториялық сабақтарда қойылатын сұрақтарды талқылауға белсене қатысуы мiндеттi болып саналады. Дәрiс және семинар сабақтарына алдын - ала әзiрленiп келуi, СОӨЖ және СӨЖ бойынша берiлген тапсырмалар мiндеттi түрде орындалуы тиiс.
Сонымен бiрге, бақылаудың барлық түрлерiне қатысу мiндеттi болып саналады.
Оқу жүктемесiнiң жалпы көлемi: 74 сағат, оның iшiнде: 30 сағат-дәрiс сабақтары, 15 сағат - практикалық сабаққа, 14 сағат - СОӨЖ- на және СӨЖ -на 15 сағат берiлген.
Глоссарий
Активтер - бұл субъектінің құнмен бағаланатын мүлкі немесе болашақ пайда. Бұл өткен кезеңнің бақылау қорытындысы бойынша болашақта экономикалық табыс әкелетін немесе ұйымның меншіктік ресурсы.
Аванс - алдағы кезең шығыстары мен төлемдеріне берілетін ақша қаражаты, сонымен бірге айдың бірінші жартысында төленетін еңбек ақының бір бөлігі.
Аванстық есеп - есеп беруге тиісті тұлға құрып ұсынатын типтік нысандағы құжат.
Ажур - аналитикалық және синтетикалық есептің, қоймадағы және бухгалтериядағы есеп мәліметтерінің, Бас кітапта шығарылған синтетикалық есеп шоттарының қалдықтары және айналымдары мен баланстық қалдықтың сәйкес келуі.
Активті шоттар - кәсіпорынның активтері есепке алынатын бухгалтерлік есеп шоттары. Олар құралдар мен мүліктердің жай-күйін, құрамын және орналасуын бейнелейді. Активті шоттарда құралдардың көбеюі дебетке, азаюы кредитке жазылады. Тек дебеттік қалдық болады және баланстың активінде көрініс табады.
Акт - бухгалтерлік есепте қолданылатын акт; шаруашылық операцияны жүргізуге жауапты тұлғалар немесе арнайы комиссия құрады
Акцепт - ақша, тауар немесе есеп айырысу құжаттарын төлеуге келісім немесе кепілдік беру.
Акциздер- тауар бағасына қосылатын және сатып алушы төлейтін жанама салық түрі
Акция - иегеріне осы қоғамның табысының бір бөлігін (дивиденд) алуға құқық беретін бағалы қағаз
Алғашқы құжаттар- шаруашылық операциялары жүргізілген сәтте толтырылған, олар туралы мәліметті немесе олардың іске асуына рұқсатты дәлейтін материалдық ақпараттар тасымалдаушы.
Амортизация – активтің құнын қызмет мерзімі ішінде жүйелі бөлу түріндегі тозудың құндық көрінісі.
Аудит- Қазақстан Республикасының заңнамаларымен бекітілген талаптарға сәйкес заңды тұлғалардың қаржылық есептіліктерінің сенімділігі мен шынайылығы жөнінде тәуелсіз пікір қалыптастыру мақсатында жүргізілетін тексеріс.
Аудитор- кәсіпорынның белгілі бір мерзім ішіндегі қаржылық-шаруашылық қызметі жағдайын тәуелсіз тексеруші тұлға.
Бухгалтерлік баланс- кәсіпорынның шаруашылық қаржысын белгілі бір мерзімге түрлері мен құралу қөзі бойынша жіктеу және олардың жағдайын ақшалай көріністе жалпылау әдісі
Бухгалтерлік есеп- ұйымның қаржылық жағдайын, ақпараттарын өлшейтін, өңдейтін, есептейтін және оны қажет етушілерге жеткізіп отыратын жүйе болып табылады
Бухгалтерлік өткізбе- дебеттелетін және кредителетін шоттарын және тіркелуге тиісті шаруашылық операциясының сомасын көрсете отырып шоттар корреспонденциясын құру
Бухгалтерлік есеп шоттары- шаруашылық операциялар жөніндегі көрсеткіштеді жіктемелеу, топтастыру және тіркеу белгілері бойынша көрсету тәсілі.
Бухгалтерлік есеп шоттарының жоспары- кәсіпорында жүргізілген барлық шаруашылық операциялар жөніндегі көрсеткіштерді жалпылайтын және тіркеу үшін қолданылатын, бухгалтерлік есеп шоттарының кодтық жүйесі және реттелген классификатор.
Валюта – белгілі бір елдің (ұлттық валюта) немесе шет мемлекеттің (шетел валютасы).
Валюталық бағам – басқа елдің ақша бірлігінде немесе халықаралық валюталық бірліктерде көрініс тапқан бір елдің ақша бірлігінің бағасы.
Вексель – иегеріне мерзімі өткеннен кейін борышкерден көрсетілген ақша сомасын талап ету құқығын беретін құнды қағаз түріндегі бектілген нысандағы жазбаша борыштық міндеттеме.
Дебет – шаруашылық операциясын екі жақты жазу әдісі арқылы тіркеу үшін қажетті бухгалтерлік есеп шотының сол жағы. Активті шоттарда –шоттың ұлғаюын, ал пассивті шоттарда шоттың кемуін білдіреді.
Дебиторлық борыш- басқа заңды және жеке тұлғалардың кәсіпорынға қарызы немесе кәсіпорынның басқа компанияның ақша құралдарына, тауарлары мен қызметтеріне және өзге де ақшалай емес активтеріне қойылатын талабы болып табылады.
Дебитор- дебиторлық борышы бар кәсіпорындар, ұйымдар, мекемелер мен жеке тұлғалар.
Есеп саясаты-бұл бухгалтерлік есепке алу және есептемесін ашу үшін олардың қағидаттары мен негіздеріне сәйкес субъектінің басшысы қабылдайтын әдістердің жиынтығы.
Жал –келісім-шартқа сәйкес, белгілі бір төлемге мүлікті уақытша пайдалануға беру. Мүлкін уақытша пайдалануға беруші жақ жалға беруші деп аталады, ал алушы жақ жалгер деп аталады.
Күмәнді талаптар- келісім шартта көрсетілген мерзімде немесе төлеу мерзімі бекітілмеген жағдайда қажетті қалыпты уақытта өтелмеген дебиторлық борыш.
Капитал- бұл субъектінің міндеттемелерін шегеріп тастағаннан кейінгі оның активтері.
Міндеттемелер- бұл тұлғаның басқа бір тұлғаның пайдасына белгілі бір іс әрекет жасау міндеттемесі.
Негізгі құрал - кәсіпорында өнім өндіру, тауарларды тасымалдау немесе қызмет көрсету үшін, басқа көсіпорынға жалға беру үшін немссс әкімшілік мақсатта пайдаланылатын және бір операциялық циклдан немесе кезеңнен (І жылдан) артық мерзім ішінде пайдаланады деп болжанатын материалдық активтер.
Өтімді активтер - тез арада алдын – ала белгілі ақша сомасына айнала алатын активтер.
Пайда- есепті кезеңде активтердің көбеюі не міндеттемелердің азаюы.
Төлем валютасы – жабдықтаушы мен сатып алушы арасында келісілген тауарды, көрсетілген қызметтерді, несиені өтеу валютасы төлеу
Шығындар- кезеңдері нақты анықталған жағдайда, кезең барысында ол өнімнің (жұмыстың, қызметтің) өзіндік құнына жатқызылуы мүмкін, немесе басқа да көздерінің есебінен есебінен есептен шығарылуы мүмкін, бірақ аталған жағдайлардың барлығы да яғни олардың кезеңін және есептеп шығару тәртібін кәсіпорынның өзі анықтайды.
Шаруашылық операциялары- кәсіпорынның мүлік құрамына оның міндеттерімен меншікті капиталдарын іс- әрекеттерімен және жағдайлары мен байланысты өзгеріске ұшыратын, сонымен қатар шаруашылық – құқықтық қатынастар өзгерістерін көрсететін факт.
Шоттардағы екі жақты жазу- шаруашылық операцияларын ақшалай бағамда бірдей сомада, өзара байланысқан екі шотта тіркеу тәсілі.
Шоттар корреспонденциясы- шаруашылық операцияларын өзара байланысқан бір шоттың дебетінде келесі шоттың кредитінде көрсету.
Шығыстар- бұл есепті кезеңдегі активтердің кемуі, болмаса міндеттемелердің ұлғаюы.
Кіріспе.
Бухгалтерлік есеп көптеген жылдар бойы басқа ғылымдар сияқты дамып, қоғамның экономикалық-әлеуметтік жағдайларына сай өзгерістерге ұшырап келе жатқан, сонымен қатар өзінің ерекшелігімен оқшауланатын ғылымдардың бірі. Бухгалтерлік есеп ұйымның қаржылық жағдайын, ақпараттарын өлшейтін, өңдейтін, есептейтін және оны қажет етушілерге жеткізіп отыратын жүйе болып табылады. Сонымен қатар ұйымның қаржылық жағдайын жоспарлау, бақылау, бағалау және талдау үшін қажет. Тек бухгалтерлік есеп арқылы ұйымның табыстары мен шығындарын, шаруашылық қызметінің қаржылық нәтижесін анықтауға болады. Бухгалтерлік есеп – бұл қазіргі кезеңде маңызды қолданбалы мәні бар арнайы экономикалық білім аумағы болып табылады. Ол қызметінің түрі мен мақсатына тәуелсіз, қоғамдық пайдалы немесе қайырымдылық іс атқарса да, өнім шығарса немесе қызмет көрсетіп, жұмыс орындаса да әрбір ұйымға қажетті.
Бухгалтерлік есепті білу және
оның көмегімен алынған