Грунвальдская бітва і яе гістарычнае значэнне

Польскія амбасадары ў Марыенбурзе (сталіца Ордэны) у адказ на пагрозу магістра, што ён набярэ войска і нападзе на Вялікае княства адказалі:

"Перастань, магістр, страшыць нас, што пойдзеш вайной на Літву, бо, калі ты вырашыш гэта зрабіць, то не сумнявайся, што толькі  ты нападзеш на Літву, наш кароль  уварвецца ў Прусію"(10). Тады немцы, не марудзячы, пачалі ваенныя дзеянні супраць палякаў і захапілі Добжынскую зямлю. Баявыя дзеянні доўжыліся не  доўга і завяршыліся перамір'ем Польшчы з Ордэнам да Купалля 1410 года. Але перамір'е з Вялікім княствам вялікі магістр не склаў, што давала яму магчымасць працягваць ваенны націск супраць Літвы і Беларусі. Арбітрам у спрэчцы Польшчы і Ордэны ўзяўся выступіць чэшскі кароль Вацлаў: рашэнне яго павінна было быць абвешчана ў Празе 9 лютага 1410 гады. Паколькі ні Ягайла, ні Вітаўт не сумняваліся, што Вацлаў абвесціць рашэнне ў карысць Ордэны, тое аднаўленне вайны наступным летам было няўхільна.

     У снежні 1409 годзе  Вітаўт і Ягайла сустрэліся ў Брэсце, дзе абмеркавалі дэталёвы план летняга паходу на крыжакоў. На гэту брэсцкую нараду запрашаўся хан Джалал-эд-Дзін, сын Тахтамыша, якому падпарадкоўвалася прынятае ў Вялікім княстве вялікае золатаардынскае войска. З ханам была складзена дамоўленасць, што ён выводзіць на вайну вызначаны лік конніцы, а за гэта пасля вайны Вітаўт дапаможа Джалал-эд-Дзіну вярнуць бацькоўскі пасад у Залатой Ардзе.

     На брэсцкай нарадзе  Вітаўт і Ягайла абгаварылі  таксама колькасць і месца  збору войскаў Польшчы і Вялікага  княства, стратэгію ўдару, пытанні  набору наймітаў, дыпламатычную  тактыку прыцягнення сваіх магчымых  хаўруснікаў і нейтралізацыі магчымых хаўруснікаў Ордэна.

     Адпаведна плану ў  апошніх ліках траўня 1410 гады  ў Гародню сталі сцягвацца  харугвы з беларускіх і літоўскіх земляў, і княстваў. Адгэтуль крануліся яны да вытокаў ракі Нараў, дзе быў прызначаны збор усяму войску Вітаўта, здзейснілі пераход праз мазавецкія землі і прыйшлі ў Чэрвеньск на Вісле, дзе сустрэліся з польскімі харугвамі. Гэта было напачатку ліпеня, а праз два тыдні адбылася Грунвальдская бітва, стала кульмінацыяй усёй вайны 1409-1411 гадоў і вызначыла яе зыход.

Традыцыі феадальнай палітыкі "Д. н. О(11)." былі адроджаны і скарыстаны прускай буржуазіяй і юнкерствам ва ўмовах фармавання буржуазна-нацыяналістычных канцэпцый, падчас барацьбы за аб'яднанне Нямеччыны "зверху", пад вяршэнствам Прусіі. З 50-х гг. 19 у. увайшоў у палітычны і навуковы зварот і тэрмін "Д. н. О.", што было злучана з афармленнем гэтых канцэпцый і грамадска-палітычнай барацьбой супраць іх у славянскіх краінах. "Д. н. О." стаў ва 2-й палове 19 - 20 стст. палітычнай, а таксама гісторыка-юрыдычнай канцэпцыяй, якая апраўдвала агрэсіўныя памкненні германскай буржуазна-юнкерскай, а затым імперыялістычнай дзяржавы. Утварылася Германскай імперыі (1871) палітыка "Д. н. О." першапачаткова набыла форму эканамічнай экспансіі ў краіны Ўсходняй і Паўднёва-усходняй Еўропы, выяўлялася ва ўзмацненні германізатарскай палітыкі ў польскіх землях Прусіі. З разлютаванай барацьбой у Аўстра-Вугоршчыны супраць вызваленчага руху славянскіх народаў злучана зараджэнне ў Аўстрыі пангерманізма (Г. Шэнерэр) з яго крайняй антыславянскай скіраванасцю. У канцы 19 - пачатку 20 стст. найболей ярка канцэпцыя "Д. н. О." як важнай складовай часткі замежнапалітычных дактрын германскага імперыялізму выявілася ў праграмных усталёўках і палітычнай дзейнасці Пангерманскага хаўрусу, а таксама генеральнага штаба і міністэрствы замежных спраў кайзераўскай Нямеччыны ў гады 1-й сусветныя войны 1914-18.

 

Канцэпцыя "Д. н. О.", дапоўненая самымі крайнімі формамі шавінізму і расізму, геапалітычнымі ідэямі пра неабходнасць заваёвы для немцаў "жыццёвай прасторы" і г.д., стала адной з найважных складовых частак ідэалогіі і палітыкі германскага фашызму і яго захопніцкай палітыкі напярэдадні, і ў перыяд 2-й сусветныя вайны 1939-45. Разгром фашысцкай Нямеччыны ва 2-й сусветнай вайне зрабіў удар па палітыцы і канцэпцыі " Д. н. О.". Аднак стары лозунг "Д. н. О." (хоць і ў завэлюмаванай форме) быў адроджаны некаторымі рэваншысцкімі і мілітарысцкімі кругамі ФРГ; яго прапаганда і гістарычнае "абгрунтаванне" занялі бачнае месца ў "Остфоршунге" ("вывучэнні Ўсходу") у ФРГ. Рэакцыйная канцэпцыя "Д. н. О." на працягу шматлікіх стагоддзяў атручвала свядомасць германскага народа, выхоўваючы ў ім ілжывыя традыцыі пагарды да інш. народам, веры ва ўяўную перавагу "германскай расы".

Так тэўтонскі ордэн прадоўжыў сваю палітыку, спачатку сімвалам ордэна быў пелікан ( птушка якая дапамагае і аберагае), но вось са сцягам часу – пелікан ператварыўся ў арла ( сімваў захопу). Так кожны год пачыная з 1280-тых гадоў – тэўтоны пачалі рабіць свае крывавыя рэйзы на тэррыторыю княства, да гэта была палітыка захопу – но не дакладна "Д. н. О." але з пэўнымі рысамі, якія праявіліся ў 20 стст. Палітыка "Д. н. О." працягвае свае жыцце і ў нас час.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.3 Паўстанне на Жамойці

 

У  1392 годзе, Вітаўт які знаходзіўся  ў  Тэўтонскім ордэне, і Ягайлай, таемна сустрэліся ў Выспе пад Лідай.  Была дасягнута дамоўленасць  пра тое, што  Вітаўт вернецца і зойме пасад Вялікага  Князя   Літоўскага. Рэакцыя ордэна  не  прымусіла  сябе чакаць - рыцары здзейснілі  паход  на Наваградак і моцна разбурылі замак.  З гэтага  часу  аднаўляецца  кровапралітная  барацьба ВКЛ і  Польшчы  супраць Тэўтонскага ордэна. Каменем разладу  ў адносінах ВКЛ і ордэна было пытанне пра Жамойць. Гэты невялікі ўчастак узбярэжжа адлучаў тэўтонаў  ад Лівонскага ордэна.  Акрамя  таго,  у  саміх  жамойцкіх  плямёнаў  была  моцная  воля  да незалежнасці.  Шматлікія  паўстанні   язычнікаў  -  жамойтаў   жорстка душыліся "цывілізаванымі" суседзямі. Вітаўт пачаў выкарыстоўваць жамойтаў у барацьбе супраць ордэна.У 1398 годзе  Жамойць  у чарговы раз была "аддадзена" Вітаўтам Тэўтонскаму ордэну. Спецыфіка падзей такая, што  гэта і іншыя перадачы  ажыццяўляліся толькі  на паперы. Нягледзячы на шматлікія сярэднявечныя дамовы, завочна якія перадавалі  продкаў сучасных  літоўцаў  -  жамойтаў  пад юрысдыкцыю то адной, то іншай  краіны, яны не жадалі  быць ні пад уладай  Літвы,  ні пад Тэўтонскім і Лівонскім ордэнамі. Жамойцкія правадыры вялі разлютаваную барацьбу за  захаванне  сваёй незалежнасці, і  часцяком  былі  не  ў курсе, да якой дзяржавы  яны  "далучаны".У адрозненні ад  прасталінейнай  заваёўніцкай тактыкі тэўтонаў, Вітаўт вёў сваю палітыку па далучэнні Жамойці нашмат танчэй.  Юрыдычная  перадача спрэчнай зямлі здымала  з яго,  і ўскладала на тэўтонаў абавязак  хрысціць язычнікаў  - жамойтаў.  Пасля  юрыдычнага афармлення ўлады над Жамойцю,  Папа  рымскі патрабаваў ад тэўтонаў хутчэй адчытацца пра поспех у справе  хрысціянізацыі язычнікаў. Рыцары фарсіравалі падзеі,пачыналі  сілай  праводзіць  масавую хрысціянізацыю,  а  ў  выніку,   атрымлівалі чарговае  паўстанне, і  змушаны  былі адыходзіць  на ордэнскія  землі. Нават пасля  чарговага  далучэння  Жамойці  да  ордэна, максімум,  што  змаглі зрабіць рыцары - гэта здзяйсняць туды набегі.  Тэўтоны змушаны былі зноў і зноў  заваёўваць  зямлю,  даўно якая лічылася па еўрапейскіх картах за імі.Бесперапынная  барацьба  саслабляла  і  рыцараў,  і  жамойтаў.  Таямніца  дасыланыя Вітаўтам да язычнікаў гроша і ваенныя  інструктары  забяспечвалі неспакойную сітуацыю ў Жамойці для тэўтонаў, а пры чарговым  паўстанні жамойтаў ,Вітаўт далучаў да ВКЛ іх зямлі ўжо як абаронца ад тэўтонскай агрэсіі. У  канцы  1400  гады  пад  пагрозай  расправы,  жамойцкія  правадыры  былі змушаны  даць тэўтонам  палонных. У студзені 1401  годзе   ў  Мальбарку было ўладкована паказальнае вадохрышча палонных, але ўжо ў сакавіку пачалося паўстанне ў Жамойці, і яно працягвалася аж да 1404 гады.   Увосень 1408  годзе  ў Жамойці  поўным ходам  ішла падрыхтоўка  да паўстання супраць Тэўтонскага ордэна.6 студзеня 1408г. Вітаўт, Ягайла і новы магістр Ульрых фон Юнгінген сустрэліся ў Коўне.Найважнейшым пытаннем было аб Жамойці. Ягайла прапанаваў магістру па-добраму аддаць Літве і Польшчы ўсе, што раней было перадана Ордэну.Каб правесці нараду, Вітаўт выдаў магістру грамату бяспекі. Погляд Вітаўта на Ордэн адлюстроўвае заява войта Жамойці Мікалая Кухмайстара ад 1409г. У ей ен піша, што Вітаўт казаў жамойцкай шляхце, што Ягайла і Васіль 1 даўно яму раілі не далучаць да крыжакоў Жамойць, а ен іх не слухаў(12). І зараз прыйшоў час расплаты над крыжакамі. Тэўтонскі намеснік і  комтуры суседніх земляў з трывогай  паведамлялі ў  Мальбарк,  што  Жамойць  "уздоўж  і  папярок  праходзяць ліцвіны,  русіны і  татары,  часта  апранута купцамі, і  падбіваюць насельніцтва да паўстання".  Аднак  адбылася  падзея,  якая выратавала   тэўтонскія   валадарствы  ў Жамойці,  а  магчыма  і сам ордэн ад  разгрому зараз. Малодшы  брат Ягайлы  - Свідрыгайла,  пакінуты  без  трона,  пры  падтрымцы  тэўтонскіх спецслужбаў арганізаваў супраць Вітаўта  мяцеж у Маскве. У маскоўскага князя -Васіля,  зяця  Вітаўта былі свае чыннікі для незадаволенасці. Жонка  Васіля -Соф'я Вітаўтаўна была жанчынай з цвёрдым характарам, увесь час умешвалася ў княжыя  справы  мужа,  і ўславілася  бесцырымонным стаўленнем да маскоўскіх баяраў.  У 1408 г. у Літве былі няспынныя дажджы, якія папсавалі веснавое і зімовае збожжа, людзі галадалі. Вітаўт папрасіў Ягайлу дапамагчы.Зерне з Польшчы везлі (на 20 караблях) па Балтыйскім моры і Немане, аднак крыжакі караван у Рагніце спынілі, заявіўшы, нібыта палякі везлі зброю паганцам. Некаторыя даследчыкі гэта звязваюць з тым, што ў тэўтонцаў былі поўныя амбары зерня, а Вітаўн не захацеў за вялікую цану пакупаць гэта зерне.     31  траўня  1409 года  ў  Жамойці "нечакана" пачалося паўстанне  супраць Тэўтонскага ордэна. Жамойцкі войт пісаў магістру:” Мы страцілі ўсе, што мелі”. Паўстанне пачалося ля Скірснямуне. Тут забілі ўсіх рыцараў, спалілі замак і рабілі заклік дзеля паўстання.У траўні паўстанцы напалі на Дубісе(Мемель) захапілі яго. і вывелі каля 3000 палонных.Паўстанне ахапіла ўсю Жамойць.Жамойты ўзялі ў аблогу многа замкаў, і адрэзалі іх ад Прусіі.Вітаўт абяцаў жамойтам дапамогу.У канцы чэрвеня ўлада перайшла да стаўленніка Вітаўта – Румбальда,  Вітаўт  рабіў выгляд, што ен знаходзіўся ў якасці ваеннага дарадніка  ў жамойцкіх  правадыроў,  яго пасланец - Румбальд Валімунтавіч быў зусім  ні прычым. Да гэтага  часу Вітаўт, пры падтрымцы жамойцкіх плямёнаў заняў Мемель (Клайпеду). Тэўтоны, не ўвязваючыся ў шырокамаштабныя баявыя дзеянні супраць войска  ВКЛ,  паспрабавалі зноў  разгуляць  маскоўскі  сцэнар 1408 гады,  і падтрымалі Свідрыгайла, але змова была разгадана і здраднік быў  зняволены.

У чэрвені весткі з Жамойці выклікалі ў Ордэна жах. Жамойты аблажылі замак Фрыдэбург ( гэта был цэнтар ордэнскай улады – на Жамойці, дзе жыў сам Мікалай Кухмайстар,). Войт Жамойці паведаміў комтуру Рагніта – што паходам не трэба ісці на Жамойць - таму што Вітаўт пачне вайну супраць крыжакоў, калі яны прыдуць на Жамойць. Комтур Рагніта – напісаў маршалу што Вітаўт рыхтуецца да вайны.Ен сцвярджаў, што Вітаўт загадаў сваім людзям клапаціцца пра харчаванне і корм жывелам.

Жамойцкае паўстанне было асноўнай, але не адзінай прычынай Вялікай вайны. Няма сумлення, што жамойцкае паўстанне ў траўні 1409г. было непасрэдным вынікам дамовы на Угры. Таму закрыпіўшы мір на ўсходзе, можна была скіравацца на галоўную праблему, якая вырашала лес далейшай гісторыі Польўчы і ВКЛ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.4 Падрыхтоўка да бітвы

 

“Пакінуўшы Непаломіцу, Ягайла, кароль польскі, спяшаецца ў Літву, каб правесці спатканне ў Брэсце-Рускім  з Вітаўтам, вялікім князем літоўскім, пра які кароль апавясціў князя загаддзя. Зладзіўшы свята святой Кацярыны (24/XI) у Любліне, кароль прыбыў да дня святога Андрэя (30/XI) у Брэст, дзе літоўскі князь Вітаўт прыняў яго вялікасць з належнай павагай, выехаўшы насустрач за мілю(13).

 Там кароль Польшчы Ягайла  з Вітаўтам, вялікім князем Літвы, у найстрогай таямніцы вызначаюць  увесь ход будучай вайны супраць  крыжакоў пры ўдзеле аднаго  толькі Мікалая Тромбы, падканцлера  каралеўства Польскага. На дапамогу  сабе ў хуткай вайне яны  прыцягваюць нават татарскага  хана  з татарскім племем, якога  Вітаўт, князь літоўскі, прывёў у  Брэст. Тутака ж яны, акрамя таго, усталёўваюць, у які дзень і  ў якім месцы польскім і  літоўскім войскам злучыцца і  якім спосабам перайсці Віслу. Акрамя таго, яны вырашаюць пабудаваць  ніколі яшчэ не бачаны навясны  мост на лодках(14);

збудаванне гэтага маста даручана было каралём Ягайлай Дабрагосту Чорнаму з Аджывоў, старасце радамскаму, шляхцічу герба Наленч. Будаваўся ж гэты мост у Казеніцах на каралеўскія сродкі таемна нейкім майстэрскім майстрам Яраславам, якія выдаткавалі на яго пабудову ўсю зіму. Распарадзіўшыся аб усім патрэбным для вядзення будучай прускай вайны, Ягайла, кароль польскі, накіроўваецца з Брэста ў Камянец-Рускі  у суправаджэнні вялікага князя літоўскага Аляксандра [...] З Камянца кароль Ягайла адпраўляецца на паляванне ў Белавеж, на іншы бок ракі Льсны; тым часам Вітаўт, вялікі князь Літвы, ад'язджае ў Літву з татарскім ханам, якога ўсю зіму і амаль да свята святога Іана Хрысціцеля (24/VI) утрымліваў у сваёй краіне з усімі яго людзьмі і жонкамі. Ягайла жа, кароль Польшчы, займаючыся паляваннем і знаходзячыся ў Белавежа ў працяг васьмі дзён, здабыў шмат лясных звяроў і, засаліўшы ў бочках, пераслаў іх па Нараву і Вісле ў Плоцк пра запас для будучай вайны. Прыбыўшы праз Камянец, Кобрын і Ляскі у Холмскую зямлю свайго каралеўства, дзень каляд Хрыстова ён праводзіць у Любомле, дзе майструе ўсяго за адзін дзень драўляную прыхадскую царкву для якія пражывалі там каталікоў, забяспечвае яе ўтрыманнем і даручае высвянціць яе Рыгору, біскупу ўладзімірскаму, інакш луцкаму, ратутушу Ордэна прапаведнікаў”.  Па Длугашу , савет праходзіў 8-9 дзен, дзе быў задуманы план летняй кампаніі. На гэты раз хаўруснікі хацелі праводзіць баявыя дзеянні ў наступаючым парыве і на варожай тэррыторыі.На сакрэтнай дамове прысутнічалі толькі  падканцлер Мікалай Тромба ад Польшчы, а ад ВКЛ хан Джалал-эд-Дзін які згубіў трон у Залатой Ардзе.

 

8 снежня 1409 гады Вітаўт і Ягайла  сустрэліся на таемнай нарадзе  ў Брэсце. У сустрэчы ўдзельнічаў і хан Джелал-эд-Дзін, сын Тахтамыша, затрымаўшыйся  ў  Крыму. З ханам дамовіліся пра тое, што ён прывядзе сваю конніцу, а за гэта пасля вайны Вітаўт дапаможа яму вярнуць бацькоўскі пасад у Залатой Ардзе.

Хоць утрыманне перамоў невядома, яно добра прачытваецца па далейшых дзеяннях. За дзевяць дзён аднагодкі-супернікі Вітаўт і Ягайла распрацавалі дэталёвы план ваеннай кампаніі. Выказваючы сучаснай мовай, план прадугледжваў авалоданне стратэгічнай ініцыятывай, разгортванне ваенных дзеянняў на тэрыторыі суперніка, правядзенне генеральнай бітвы на мясцовасці са спрыяльным рэльефам, выкарыстанне інжынерных сродкаў для фарсіравання водных перашкод (раней не ўжывальных пантонных мастоў) і шмат іншае.

Вітаўт і Ягайла ў стратэгічным планаванні падняліся вышэй узроўня свайго часу. Галоўнай, а то і адзінай мэтай сярэднявечных войн амаль заўсёды з'яўляўся захоп якой-небудзь прымежнай тэрыторыі. Вялікі князь, разам з каралём, задумалі буйнамаштабную аперацыю па разгроме ўзброеных сіл Тэўтонскага ордэна. Былі абумоўлены час і месца засяроджвання войскаў, іх злучэнні, кірунак марша, месцы найболей зручных перапраў праз рэкі.

План прадугледжваў паход на сталіцу ордэна - Марыенбург і вырашальная бітва на ордэнскай тэрыторыі, а пасля гэтага выгадны мір з саслабленай дзяржавай крыжакоў. Жамойць, хаўруснікі злічылі другарадным участкам.

 

Злучэнне войскаў у адно войска, і ўдар у цэнтр варожай краіны, давалі шэраг пераваг хаўруснікам.

Па-першае, ініцыятыву і раптоўнасць.

Па-другое, ваенныя дзеянні пераносіліся на варожую тэрыторыю, тым самым свае краіны пазбягалі спусташэння.

Па-трэцяе, кіраўніцтва ордэна павінна было сканцэнтраваць сілы, каб спыніць наступ і даць вырашальную бітву. Тут павінен быў згуляць сваю ролю лікавая перавага хаўруснікаў.

 

Выкананне задумы ў значнай ступені залежала ад захавання плану ў таямніцы да прызначанага часу, пакуль не будуць сканцэнтраваны войскі. І гэта таксама было выканана. Праўдзівыя намеры хаўруснікаў схавалі пасродкам дэманстратыўных вылазак на розных участках.

Не выпадкова месцам злучэння сваіх сіл Вітаўт і Ягайла абралі Чэрвінск. Ён быў досыць выдалены ад ордэнскай мяжы, каб пазбегнуць раптоўнага нападу тэўтонаў. Канцэнтрацыя войскаў у гэтым месцы магла азначаць намер пайсці ў розных кірунках, што падтрымлівала няўпэўненасць варожага камандавання. Ад Чэрвінска адразу пасля аб'яднання можна было без прамаруджання ісці ў паход на Марыенбург.

Хаўруснікі  загаддзя прадумалі і добра арганізавалі пераправу праз Віслу. За зіму і вясну быў падрыхтаваны пантонны мост. Пасля пераправы 30 чэрвеня яго разабралі і сплавілі да Плоцка, каб выкарыстаць на зваротным шляху.

Акрамя плану летняй кампаніі абмяркоўваліся і іншыя справы, у прыватнасці, лёс Свідрыгайла. Ягайла не пагадзіўся на пакаранне смерцю брата, але абяцаў пасля вайны аддаць Вітаўту Падолле, якое падтрымала мяцежнага Свідрыгайла.

Пасля Брэсцкай сустрэчы ў Польшчы і Літве сталі збіраць атрады баяраў (сярэдніх і дробных феадалаў) і служылых людзей, рыхтаваць зброю. У Белавежскай пушчы было праведзена некалькі буйных паляванняў для забеспячэння войска салёным мясам і салам.

Вось што піша Сігізмунд Герберштэйн, у “Запісках аб Масковіі”

“Хаваючыся за дрэвамі, паляўнічы коле звера, як толькі можа, рагацінай, але зубр не валіцца нават і ад шматлікіх удараў, а ўсе больш і больш запальваецца лютасцю, трасучы не толькі рагамі, але і языком, які ў яго настолькі шурпаты і цверды, што ледзь учапіўшы вопратку паляўнічага, ен ужо можа затрымаць і прыцягнуць яго – і тады звер пакідае чалавека дзе раней, чым заб 'е яго.

Так далейшы лес гэтай кампаніі – вырашаўся ў старажытным беларускім горадзе Берасце. Там быў выпрацаваны змястоўны план барацьбы супраць ордэна, і калі вайна закончыцца для хаўруснікаў пераможна – заключыць мір на сваіх умовах. Пасля дамовы прыйшоў час падрыхтоўкі да вайны, паляванне ў Белавежскай пушчы ( забяспечэнне харчоў) і “мабілізацыя” войска. Амаль з усіх крупных гарадоў, сцякаліся атрады. Таму да бітвы войскі хаўруснікаў былі падрыхтаваныя, не горш чым тэўтоны.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                     

 

 

 

 

 

Глава                                2. Дзень - які вырашыў далейшы лёс

 

У 2010-тым годдзе было 600 гадоў Грунвальдскай бітве - гістарычнай падзеі ў гісторыі польскага, беларускага, літоўскага і ўкраінскага народаў.

У гісторыі польскага і літоўскага народаў быў дзень, які з поўным правам можна назваць момантам ісціны. Ён наступіў у сярэдзіне лета 1410 г. на велізарным пагорыстым полі каля вёскі Грунвальд, размешчанай непадалёк ад правага берага Віслы ў ніжнім яе плыні, на землях, якія належалі тады Тэўтонскаму ордэну.

 

    Дакранаючыся структуры войска  Вялікага Княства пры гэтай  бітве, варта адзначыць што яго  аснову складалі беларускія харугвы. Да нашых дзён дайшлі назвы  некаторых з іх: Лідская, Полацкая, Віцебская, Наўгародская, Берасцейская, Ваўкавыская, Мсціслаўская князя  Сымона Лінгвена Альгердавіча, былі  ў войску харугвы і з іншых  месцаў Княства, а гэтак жа  з Кіева, Малдавіі, Вялікага Ноўгарада, татарскія атрады мірзы Джалал-эд-Дзіна. У польскім войску былі сем украінскіх харугв і хоругва чэшскіх наймітаў.