Индустриалды-инновациялық қаржыландыру

Шаң қалдықтарды және ауа шығының екі есе төмендетуге  мүмкіндік беретін фосфор ұнын тиеудің  жаңа пневмоимпульсті технологиясы және тұзын алу үшін тұзды судың  суын құрғататын орында гидрожелдеткішкәсіпорындарында сәтті сынақтанөтіп және енгізуді ұсынды. Тау-кен байыту орындарында техногенді қалдықтарды жоюдың кешенді әдістері менқұралдарын жасапшығару тиімділігі дәлелденді.

Жаңа технология құружәне қазіргі заманға сай құрылыс  материалдары мен бұйымдарын алу қатынасында облыста құрылыстықматериалдар мен конструкциалар аясында тиімді зерттеулер жүргізілуде.ТарМУ-да ғылым мен өндіріс интергациясының тиімді түрі алғашқылардың бірі болып енгізілді. Облыстағы сәйкес өнеркәсіптік және ауыл шаруашылық салаларында жүргізілгензерттеу нәтижелері негізінде экономик салалалырн дамыту концепциясы жасап шығарылды.

Аймақтық индустриалды – инновациялық дамуының мақсаты – шикізаттық дамуға себеп болатын экономика салаларын әртараптандыру жолымен ғылым және техниканың жетістерін қолдану негізінде облыстың рұрақттым болуы керек.

Аймақтың индустриалды- инновациялық саясатының негізгі міндеттері келесілер болуы тиіс (7 – ші сурет):

 

 

Инновациялық инфрақұрылым белгілі бір құрылымнардан тұрады, атап айтсақ, ғылыми – техникалы зерттеулерді еңгізумен айналасатын инновациялық кәсіпорындардың қызметіне қолдау жасайтын мемлекеттік құрылымдар, шағын инновациялық кәсіпорындар т.б. инновациялық процесстерге қызмет еттеін ұйымдар.

Біздің ойымыз бойынша, шағын инновациялық кәсіпорындарды және инновациялық процесстерге қызмет еттеін басқа да  ұйымдарды құруға, ерекше көңіл бөлу қажет.

Инновацияны меңгеруге  және оны жүзеге асыруға көмек  к өрсететін ұйымдарды құруға ең алдымен мемлекттік жоғары оқу  орындарры қызыгушылық танытады. Алайда, мемлекеттік кәсіпорындар туралы «заңды күші бар ҚР Президентінің Қаулысына сәйкес олар шаруашылық жүргізу құқығында қызмет ете отыра екінші деңгейлі мемлекттік кәсіпорын ашуға немесе жеке кәсіпкерлермен бірлесіп кәсіпорын құруға, оған өзінің өндірістік және ақшалай капиталын салуға құқығы бар. Алайда, жанынан екінші деңгейлі кәсіпорын ашу үшін уәкілетті орган – Білім және Ғылым министрлігінің жазбаша келісімі болу керек. Қөбінесе аталған үкіметті орган технопарктермен басқа да инновациялық кәсіпорындар құруға қол үшін бере бермейді. Мұндағы бір себеп – бұл сол немесе басқа ждоғары оқу орнында бекітілген мақсат және міндеттерге сай келмейді. Осы ретте мемлекеттік ұйымға аталған уәкілетті ұйымның келісімінсіз инновациялық кәсіпорындардың барлық түрін құруға құқықтық заң тәртібінде ұсыну орынды болар еді.

Инновациялық зертеу жұмыстарын сарапқа салу және бастапқы асырылады деп көзделеді.

Инновациялық идеялар, яғни инновациялық жоблар өндірістік саладағы кәсіпорындарда жүзеге асырылады.

Жамбыл облысының индустриалды – инновациялық даму бағдарламасын  жүзеге асыруға 134 млрд теңге қажет.

2004-2006 жылдарға бағдарламаның  шаралар Жоспарын жүзеге асыруға  994 млн теңге керек, оның ішінде  кәсіпорындардың өз қаражаты  және несие ресурстары – 931 млн теңгені, бюджеттік қаражаттар -63 млн теңгені (республикалық бюджет -33 млн теңге), оның ішінде 2004 жылы – 203 млн теңгені құрайды.

Қаражаттардың нақты  көлемі сәйкес жылға есептлеген бюджет мүмкіндіктеріне сүйене отырып анықталады.

Облыстағы ірі инвестицилық жобаларды инвестициялық қорлардың несиеге берген қаражаттары, инвестициялар, кәсіпорынның 860 млн АҚШ долларын құрайды (оның ішінде 2010 жылға дейін көмірсутекті – гелийлі Амангельді кен орнындағы кенді меңгреу жобасы кіреді -647,0 млн АҚШ долларын құрайды) .

Қазіргі әрекеттегілерді  кеңейту және жаңа өндірістерді құруағ жұмсалатын болжамды шығындар 12,5 млрд теңгеден астам.

Инвестициялық инновациялық жобаларының мақсатты бағытталуы және оларды қаржыландыруда мемлекеттік  ресуртсардың қатысуы аймақ экономикасына нвестициялар ағымын тартады.

Өнеркәсіптік негізгі  салалры жаңа технологиялық құрылымға  өтеді. Облыс экономикасында жеке кәсіпкерлік, идеялар үстемдік етеді. Нарықтың барлық субъектілері үшін тең бәсекелестік жағдайлар жасалады.

Кәсіпорындардың өнімдері бәсекелесуге қабілетті  болады. Экспортқа шығарылатын өнімнің үлес артады.

2006 жылға қарай қайта  өңдейтін өнеркәсіптік өндіріс  көлемі 1,2 есе өседі, оның ішінде  ауылшаруашылық өнімдерін қайта  өңдеу -9%, химия өнеркәсібі -1,4 %.

Химиялық кәсіпорындарда 4 жаңа өнім түрін шығару меңгеріледі, сары фосфордың өндірісі 1,8 есе, минералды тыңайтқыштар-2 есе артады, 240 жаңа жұмыс орны құрылады. Химия өндірісімен аралас кәсіпорындар іске қосылатын болады, бұл облыс халқының біразын жұмыспен қамтуға үлкен мүмкіндік береді.

Өнеркәсіптік өндіріс  көлемінің өсуі АҚ «»Жамбыл ГРЭС-нің  қуат көздерін барынша жұмыс істеумен қамтамасыз етеді, бұл дегеніміз  –халықты және қуатты көп қажет  етеін (химия саласында) облыс кәсіпорындарын және республканың оңтүстік өңірін үздіксіз электр қуатымен қамтамасыз етеді.

Газ кен орындарын  толық қамту көршілес елге энергетикілақ  тәуелділігімізден босатады.

«Таразбылғарыаяқ - киім»  ЖШС-нің өндірістік іс-әрекетін инвестиця  жұмылдыра отыра жаңарту есебінде, облыста былғары, былғары бұйымдар, аяқ-киім өндіріс 2 есе жоғарылады, ал ЖФ «Южный-3» САФ Шыны компаниясын толығымен қата жаңарту есебінде метал емес минералды өнімдерлі шығару 1,5 есе артпақ.

Облыстағы ірі инвестициялық  жоблаарды жүзеге асырған жағдайда 2165 адам жұмыспен қамтылатын болады, бюджетке түсетін салық сомасы 40 млн АҚШ долларын құрайды.

Қазіргі заманға сай  технлогияны қолдану арқылы бірқатар жаңа өндірістерді құру, ғылыми – техникалық жетістіктердіқолдана отырыпәрекеттегі өндірістерді жаңарту бәсекелесуге қабілетті өнімді шығаруға және 4260 жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді.

Индустриалды – инновациялық саясаттың сәтті жүзеге асуына облыстың өндірістік және ғылыми потенциалы және біздің аймақтағы ірі инвестициялық  – инновациялық жобаларды жүзеге асыру үшін Үкіметтің қолдау көрсетіп отыруы негіз болады.

Шағын және кәсіпкерлікті, оның ішінде инновациялық бизнесті қолданудың тиімділігін қамтамасыз ету үшін мемлекеттік қолдау саясатында аймақтық бағытталуды ары қарай дамыту керек, ал бұл бизнесті қолдау формаларымен әдістерін әртүрлі аймақтарыдың даму жағдайларымен және мақсаттарымен байланыстыру қажет. Бұл өз кезегінде білім беру ісінде және кадрларды даярлауды келешегі бар, шағын кәсіпорындарды ақпаратпенқамтамасыз ету мәселелері өзекті болып отырған, бүгінгі күнде лизингті дамытуға және шағын және орта инновациялық кәсіпорындар қызметін қолдаудың басқа да формалараына көп көңіл бөлінетін аймақтарды анықтауға мүмкіндік береді.

Мұнымен қатар, инновациялық істі күшейту және ғылыми – техникалық зерттеулер нарығын құру мақсатында аймақта қолданбалы тәжірибелік-технологиялық жобалық – құрылыстық жұмыстарды, ғылыми – зерттеу, жобалық – құрылыстық ұйымдарды дамыту потенциалының және оны қолданудың аса нәтижелі бағыттарын анықтау қажет.

 

 

3.2.Индустриалды - инновацияны қолданудың экономикалық

тиімділігі

 

Жобалау «ғылым-жобалар-құрылыс-өндіріс» сияқты инвестициялық циклдің барлық кезеңінде маңызды байланыс звеносы. Сондықтан,  инвестициялық жобаның  экономикалық тиімділігін, әлеуметтік тиімділігін қарастырайық.

ЖШС «Достар Симмонс Казахстан» өнімдерін өткізетін мақсатты нарықтар: Қытай (3%); Ресей (65%); Қазақстан (25-32%);

Қытай. Өндіру және тұтыну көлемі бойынша мәліметтерге сәйкес, Қытай жыл сайын 12,87 миллион тоннадан астам құс етін тұтынады. Құс еті  бойынша сауда көлеміне негізделетін болсақ, Қытай теріс сауда сальдосына ие, яғни ол тек құс етін импорттаушы болып табылады. Ал егер ақша көлемінің көсреткіштеріне негізделетін болсақ, онда Қытай эскпорттаушы болып табылады, өйткені, экспорттың ақшалай көлемі импорт көлемінен екі есе асып түседі екен Бұның бір себебі – Қытай құс аяғы және қанаты сияқты арзан өнімді импорттайды, көкірек филесі сияқты қымбат өнімід экспорттайды. Қытайдың негізгі  сауда серіктесі – АҚШ, ол Қытайға жалпы импорттың 93%-ын құрайтын құс етін экспорттайды, оның ішінде 70%-құс аяғы және қанаттары. Өз кезегінде Қытай Жапония, Гонконг, Сауд Аравиясы,  Ресей және тағы басқа елдерге құс етін жеткізетін негізгі мердігер.

Қытайдың экспорт және импортының ерекшелоіктеріне есепке ала  отырып, мынадай қортындыға келеміз, Қытай қазақстандық, ресейлік, еуропалық нарықтада сұранысқа ие болмайтын өнімді, дәл айтқанда тұрғындардың психологиялық ерекшеліктеріне қарай табандары мен қанаттарының ұштарын ғана эскпорттайды. Жалпы өндіріс көлемінде осы елге экспортталатын өнім 3%, ал ақшалай 1% құрауы тиіс.

Ресей. Ресей еің ірі  әлемдік ет импорттаушы  болғандықтан және нарыққа ауру жұққан өнімді түсірмеу үшін көптеген елдерге квоталарды жауып  тастағандықтан, біздің көзқарасымыз бойынша компанияның бос жеңілдіктердің бір бөлігін нақты жаулап мүмкіншілігі бар.

РФ құс  етін тұтыну көлемі жылына 2 млн тоннадан асады. Ресейге құс етін әкелу 1,05 млн  тонна мөлшеріне импорттық квота  арқылы ретеліп отырады. Негізгі  құс етімен қамтамасыз етушілер –  АҚШ (жалпы импорттың 74%) және ЕО елдері (18%). АҚШ Ауыл шаруашылық Министрлігінң болжамы бойынша Ресейге импортталатын құс еті 2005 жылы 690 мың тонна болады делінген. Импорттаушылар екі ірі ассоциация ға бөлінген. Бір ассоциация негізінен Америка елдерінен құралған импортаушылар, екіншісі Еуропа жән Оңтүстік Америкадан. «Евросервис», «Союзконракт» сияқты ірі компаниялар бұрыннан әрекет етіп келе жатқан екі ірі испортерлер. Бүгінгі күнде небәрі ондаған компания Ресейге жіберілетін құс еті импортының 80-90% реттеп отыр. Олар: «Оптифуд», «Белый фрегат», «Фозен лайн», «Фуд Тре групп» және тағы басқалары. Импортталған етті әкелуге квотаның 80% мәскеулік және санкт-петербургтық компаниялардың иелігіне түседі. Бұл оларға нарықтық едәуір бөлігін бақылауға мүмкіндік береді.

РФ ауыл шаруашылық Министрінің хабарлауы бойынша, Ресейге әкелінген ет квотасы 2009 жылға дейін сақталады. Оның сөзіне қарағанда, Ресей 2002 жылы 4,6 млн.тонна ет өндірсе, құс етінің үлесі 21%, сыир еті-42%, шошқа еті -34%, қой теі-3%. Ет өндіріс 7,5 млн тоннаға өсіп, оның ішінде құс етінің үлесі 43%, қой еті-4%, сыир еті-21%, шошқа еті -32 % жоғарылайды.

Жоғарыдағы келтірілген  статистика көрсетіп отырғандай, төмендетілген  баға саясатын ұстанғанда, келісім  – шартты алдын ала бекіткенде, және әкімшілік тосқауылдарды жеңе білген жағдайда РФ бройлер өнімін экспорттау үшін потенциал бар. Қазіргі уақытта жалпы импорт нарығының көлемі 1,05 млн тонна, 1 кг –на орташа ағымдық баға 1,4 АҚШ доллары, импортталған өнімен түскен жалпы кіріс 1,4 млрд долларды құрайды. Қытайдың экспорт және импортының ерекшелоіктеріне есепке ала отырып, мынадай қортындыға келеміз, Қытай қазақстандық, ресейлік, еуропалық нарықтада сұранысқа ие болмайтын өнімді, дәл айтқанда тұрғындардың психологиялық ерекшеліктеріне қарай табандары мен қанаттарының ұштарын ғана эскпорттайды. 

Жобаның жүзеге асуының  алғашқы жылында технолгиялық құрал-жабдықтар  және машиналар жеткізіледі ждәне  монтаждалады, инвестицияның едәуір бөлігі жас балапан және азық сатып  алуға салынады. Мұнымен қатар, қарыз  қаражаттың жартысы тұрақты дамуды қамтамасыз ету және оны екінші инвестициялық циклде құрал – жабдықтарға ,машиналарға және құрылысқа жұмсау үшін сақталған. Екініш инвестициялық кезеңнен кейін кәсіпорын өзінің қаржылық мүмкіншілігіне қарай, ірі құрылысты бастауға, машина және құрал – жабдықтар сатып алуға шамасчы жетеді. Соңғы инвестициялық кезңде (3 жыл) инфрақұрылым объектілерінің құрылысы аяқталады, өндірістік жайлар технлогиялық құрал – жабдықтармен толық жабдықталып бітеді (31-ші кесте).

Өндіріс стратегиясы  – компания іс-әрекет өз бетінше жоспарлайды, тауық өніміне деген сұранысқа, және компанияның өндірістік және әлеуметті кдамуын қамтамасыз ету қажеттілігіне қарай даму келешегін анықтайды. Тапсырыс берушілермен және өнімді тұтунушылармен жасалған шаруашылық келісім-шарттар жоспардың негізіг құрайды. Қомпания қазіргі заңдарға қарама – қайшы келмейтін қандайда бір келісім шарттарды, мәндеттемелерді анықтауына және келісім шарт пәнінен таңдауына мүмкіншілігі бар.

Компанияның өндірісінде  ең алдыңғы қатарлы технологиялар  және ең жаңа құралжбадықтар қолданылатын болады.

Асыл тұқымды құстарды және бройлер тауықтарын бағатын  құс қоралар немістің Big Dutchman фирмасының құрал-жабдықтарымен жабдықталғады.

Инкубаторда Pas Reform голландық фирмасының технологиясы қолданылады. Тірі құсты, органикалық қалдықтарды қайта өңдеу және суды тазарту бойынша зауыт даниялық Meyn және голландық Stork фирмаларының құрал – жабдықтарымен жабдықталады. Комбикорм зауыты үшін немістің KAHL фирмасын құрылғылар сатып алынады.  Аталған өндірушілер – құс шаруашылығы саласында қолданылатын технологиялық өнім нарығында сөзсіз көшбасшы болып отыр. Компаниясының осы көшбасшы технологиялық өнім өндірушілерді таңдаудың себебі де осында.

 Компания өз ісінде  келсідей инновацияларды және  ғылыми жетістіктерді қолдануды көздеп отыр:

1. Қалдықсыз өндіріс технологиясы
2. Ақуыздарды екінші рет пайдалану
3. Суды тазарту жүйесі

Қалдықсыз өндіріс техногиясы. Сызбада құсты қайта өңдеу  процесінің әрбір фазасы келтірілген. Процесте қалған қалдықтар (қан, жүн, аяғы, басы, өкпесі, кеңірдегі, азқазанның құрымындағы зат, өлген құстың деенсі, инкубация қалдықтары) құсты өңдеу зауытының жанында орналасқан органикалық  шикізат өңдейтін зауытқы жіберледі. Ақуызды екінші рет пайдалну. Американдық «Simmons Foods» компаниясының негізін қалаушы М.Н.Симмонстың бағыты – «табиғатты» ластамау және оны ластауды тілемеу. Ол әрқашанда өндірісті жетілдіру мүмкіндігін іздеп отырды. Нәтижесінде, Симмонс бұрын қалдық деп есептелетіндерді екінші рет қайта өңдеу бойынша түрлі әдістерді ойлап тапты. Ақуыздарды қайта өңдеу арқылы Симмонс құстың «қытқыттағанынан басқаның бәрін» пайдаға асырады.