Үш бөлмелі пәтер интерьерін жобалаудағы теориялық негіздер

Кіріспе

 

 

Қазіргі таңда интерьер дизайнерлерінің алдында тұрған мақсат – ғимаратты, пәтерді барынша функционалды, эстетикалық талаптарға және жалпы қазіргі заманның талабына сай  етіп, көрген көзге жағымды әсер тудырататындай  жарқын бейнесін тауып, оны айқындай білу.

Заман өзгерді, архитектуралық стильдер, дизайн, мода өзгерді, ал солармен қатар пәтерді әсемдеу, өңдеу де өзгерген. Жанұя жылуына, үйдің ішкі сұлулығына қазақ халқы өте ыждағаттылықпен қараған.

Интерьердің гармониялық үйлесімділігі оның ішкі элементтеріне: бөлменің құрылымына, оның ішіндегі жиһаздарға және олардың дұрыс орналастырылуына, қала берді олардың түстеріне, шамдар мен люстраларға, есік-терезе перделеріне, тіпті сәндік бұйымдарға да байланысты. Ал осы жоғарыда аты аталған нәрселер шамадан тыс артық болса, ол адамның көңіл-күйіне кері әсерін тигізеді. Адамды жалықтырып, шаршатуы мүмкін.

Заттық ортаның адамның өмірлік қайраткерлігімен байланыстылығы материалдылықпен рационалды-функционалдықпен және утилитарлықпен шектелмеген, ол шынайы заттарды және адамның әлемдегі орнын сезінуінде айқындалған адамның рухани қайраткерлігін көрсетеді.

Әрбір адам өзіндік жекешелікпен ерекшеледі. Сонымен қатар, көршілік, іскерлік, тұрмыстық, өндірістік байланыстар негізінде пайда болатын кіші әлеуметтік топтар да жекешелікке ие. Осы ұжымдардың ортажасаушы іс-әрекеттерін құптау және жетілдіру, яғни үйлердің түсін, жасыл желектердің сипатын, балалар  мен спорт алаңдарын т.б. тұрғындардың өздері таңдау мүмкіндігін беру.

Құрылыс пен реконструкцияның, жобалау қарқынының артуы үзіліссіз болып, дамуды басқару тетігіне айналдырып отыр. Соған байланысты, жобалау нысандарының түрі де өседі: үйді емес, тұрғыни орынды, нақтылы адамдар топтарына (контингент) арналған қоғамдық ғимараттар жүйесін жобалау; ықшамдалған қызметтік схемалар бойынша емес, ортаны тұрғызу мен игерудің жергілікті заңдылықтарына сай жобалау.

Ғимараттың ішкі кеңістігінің сипаты мен меңгерудің салдары ортаның үлгілік құрылымы туралы жалпы мнемондық көзқарасты қалыптастыруға ықпал ететін және көрермендердің есінде қалдырылатын түрлі визуалдық әсерлерді береді.

Толығымен әрекеттегі болып ең алдымен түрлі масштабта болатын, түрлі ерекшеліктертегі кезекті кеңістіктегі әсер табылады. Осы феноменде интерьерлерді жоспарлау ұйымында қалауы құрылады. Бөлменің көлемдік қатынасы кеңістіктің мәнін нақтылауға көмектеседі, осылайша ең үлкен кеңістік әрқашан басты болып табылмайды. Болашақ нысандарының көлемдерін таңдау кезінде дизайнерлер әдетте үлес және масштаб түсініктерін басшылыққа алады. Үлестер деп бөлшектер мен тұтас өлшемділігі түсіндіріледі; үлестер сандық қатынастар түрінде көрінеді және дұрыс немесе дұрыс емес ретінде қабылданады. Масштаб бір элементтің шамасының өзгелер шамасына қатынасы туралы айтады, ол сәулет имараты (немесе оның интерьері) және барлық тұтастың жеке элементтерінің өлшемділігін білдіреді.

Интерьер дизайнерлері бөлменің көлемі мен ондағы заттардың көлемі туралы айтқанда «масштаб» терминін қолданады. Жиһаз, шамшырақтар және декор элекменттерін таңдау кезінде пропорционалдық қағидасын сақтана отырып, олардың көлемдерін ескеру қажет. Бұл қағида барлық элементтердің бір бірімен үндестікпен үйлесуі. Алайда элементтер тек көлемі жағынан ғана емес, түс, ұзындығы және де пішіні бойынша да үндестікте болуы керектігін есте сақтаған дұрыс.

Масштаб үйлесімі қағидасы сонау Ежелгі Грекияда да қолданылған. Гректер ғибадатханаларының пропорциялары мен көлемдерін адаммен арақатынасты етіп салуға ұмтылған. Сондықтан олар адамзат дене пішімін мүшелердің пропорционалды арақатынасы ережесі бойынша мұқият зерттеген. Дәл осындай ережелер кейін ғимараттар құрылысына да қолданылған. Осының арқасында антикалық құрылыстар қазіргі таңда әсемдік пен үйлесімділіктің мұраты болып табылады. Тіпті ең зор грек сарайлары, өз ғаламаттығымен адамды еңселемей, оған көлемі жағынан үйлесімді келеді.

Осы қағидалар қазір интерьелерді жобалауда қолданылып, олардың функционалдығын қамтамасыз етіп келеді. Мысалы, жиһаздар мен архитектуралық элементтердің барлығын көлемі кәдімгі орташа адамның дене бітімін сәйкес келуі тиіс. Төсектердің ені, үстелдер мен жұмыс жазықтықтарының биіктігі, саты өлшемдері – барлығы бізге күнделікті өмірде қолдануға ыңғайлы етіп анықталады.

Көпқызметтілік және үзіліссіздік сыртқы тұрғыни ортаның негізгі құрылымдық белгісі. Жобалау нысанын көпастарлы түсіну ішкі қайшылықтары тұрақты деңгейдегі көпқабатты кеңістіктік құрылым бейнесіне алып келеді. Қоғамдық нысандардың әсер ету аймақтары олардың жоспарлық шекараларымен әрқашанда сай келмейтіндігі қаланы аудандар мен ықшамаудандарға бөлетін иерархиялықтық туралы бастапқы түсінікті қызметтерді өзара ауыстыру (дублирование) мүдделі құбылыс болатын үзіліссіз көпқызметтік жүйе түсінігімен алмастыруға алып келеді. Соған байланысты, тұрғыни ортаны сәулеттік-дизайнерлік жобалау нысаны болып табылатын теңмәнді, жекешеленген кеңістік деп түсіну қажет.

Дипломдық жұмыстың негізі мәселесі бүгінгі таңда бір жағынан заманауи талаптарға сай келетін, Үшнші жағынан әркімге қол жетімді интерьер құруда Конструктивизм стилін қолдану

Дипломдық жобаның мәселелері:

• қолданылған әдебиеттерге сүйене отырып, зерттеліп жатқан обьектінің өңдеу ерекшеліктерін анықтау.

• Жаңа материялдарды таңдап игеру

• Шығармашылық жобаны және оның өңдеу деңгейлерін ұсыну

Дипломдық жұмыстың негізгі мазмұны мен құрылымы:  кiрiспеден, үш тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тiзiмiнен, қосымша және таблицалардан тұрады. Жобының кіріспе бөлімінде жұмыстың маңыздылығы, жұмыстың теориялық бөлімінде берілген мәселелердің тізгіні, жобаның практикалық бөліміне планшетте басып шығарылған жоба кіреді.

Дипломдық жобаның алға қойған негізгі мақсаты: Үш бөлмелі пәтер интерьерін Конструктивизм стилінде жобалау.

 

1 Үш бөлмелі пәтер интерьерін жобалаудағы теориялық негіздер

 

 

1. Пәтер және өлшем көлемдік кеңістік шешімдері

 

 

Үш бөлмелі пәтер интерьеріне мыналар кіреді: дәліз, ас бөлмесі, ас үй, қонақжай, жатын бөлмесі, ванна, дәретхана.

Үй төбесінің биіктігі – 3 м. 

Салмақ түсетін қабырғалар – 350мм. Материал – керамикалық кірпіш.

Орталық тіреу қабырға – 200мм.

Материал – керамикалық кірпіш.

Аралық қалқалар – қалыңдығы160мм, керамикалық кірпіш.

Тұрғын үйдің жобалауға дейінгі аумақ есебі [сызбанұсқа 1] көрсетілген.

Терезе кәсегі бар, қалыңдығы 640 мм қабырға "Е" білігімен қосарлы шынылап бөлшектеніп, терезе кәсегі бар, қалыңдығы 380 мм қабырға тұрғызылады. Қонақжайда алауошақ орнату үшін терезе орындары металл маңдайшалары күшейтіліп қайта жасалады. Кәрізді шатырға шығару үшін түтіндікке тесік шығару керек болды. Қонақжайда жарықтың аздығына байланысты қабырғада "3" білігі бойынша металл маңдайшалары күшейтілген терезе ойып жасалды.

Пәтердің интерьерінде декоративті-конструктивті элементтер де жасалды.

Заман өзгерді, архитектуралық стильдер, дизайн, мода өзгерді, ал солармен қатар пәтерді әсемдеу, өңдеу де өзгерген.

Пәтерді интерьерін жобалау кезінде барлық бөлмелер өзгеріске түсті, қайта жобаланды, ойластырылды, Жобалау кезінде алынған кеңістік қызметтік тағайындалуы бойынша аймақтарға бөлінеді. Қонақ бөлмесі, асхана, кіре беріс, холл, әжетхана, ванна сҮшлді бөлмелердің бәрі қайта жобаланды. Қеңістік өлшемдері кеңейтілді, стилі өзгертілді, барлық бөлменің стилі, өзгертілді, жиһаз қайта сатып алынды, бұрынғы пәтерде болған түстірдің орны алмастырылып, танымайтындай өзгеріске ұшарады. Қалқаларды алып тастап кірпіштен жаңасы қаланғаннан кейін әрлеу жұмыстары кезеңдерге бөлініп орындалады. Қабырғаларды сылақтап, "ВЕТОНИТ" шпатлевкасымен тегістеген, құрылымдық тұсқағаздар жабыстырған. Интерьерде қабырғалардың басым түсі жоқ,  әр бөлменің жеке қожайынының талғамына сәйкес түс шешімі бар, алайда таңдалған түстер ішкі әрлеу жұмыстарында пайдаланылған жақсы үйлесім табады.

Қонақ бөлме, ас дайындау бөлмесі және асхана мен дәліздегі төбелер кессон түрінде әрленген. Қалған жерлерде төбені мұқият тегістеп, бөлме түсіне тәуелді суда еритін TIKKURILA бояуымен бояған.

Асхана мен санитарлық бөлмелердің, цементті-құмды тегістеуші тұтастырғы үстінен керамикалық тақташалармен төселген.

Қонақ бөлме әрі асхананың қабырғаларды әрлеу үшін эмальмен қапталған гипсокартонды беттер пайдаланылды, сонымен бірге қабырғаларға көркемсурет салындып ілінді.

Жобалаушының алдына бірнеше міндет жүктелген – көп адамды бірден қабылдауға есептелген үлкен және кең қонақжай әрі асхана жасау. Кеңістікті кеңейту үшін бұрынғы балалар бөлмесімен ас бөлменін біріктіріп, кең қонақ бөлме әрі асхана шығару . Барлық бөлмелердің жиғазын өзгерту пәтердің стилінен бастап,  Барлық қалқалар кірпіштен қаланды.

Тұрғылықты ортасын ұйымдастыру бойынша өзінің кез-келген әрекетінде сәулетші мен дизайнер үш негізгі кеңістікпен жұмыс жасайды. Адам әлемді көзімен бағалайды, яғни оның мынадай ерекшеліктерін: жазықтығын, көлемділігін, тереңдігін және осы әлем бөліктеріне: ішкі және сыртқы қатынасы бойынша өзінің жағдайын қоса қарастырады. Көзбен көру әсері жобалау объектісі ретіндегі кеңістіктің әр түрлері туралы көзқарасты қалыптастыады.

Ортаны кеңістіктік ұйымдастыруды, оның орыны мен ондағы іс-әрекеттерді және адамдардың жүріс-тұрысын байланыстыратын тетіктерді әлеуметтік-кеңістіктік заңдылықтар, – деп атайды Қоғам дамуының экономикалық және мәдени деңгейі неғұрлым өскен сайын, тұрғыни ортаға деген қала салушылық мақсаттарды анықтауға әлеуметтік қажеттіліктердің жоғары деңгейі  соғұрлым өз ықпалын тигізеді. Қазіргі қала тұрғызу өз құрамына экология және әлеуметтік психология мәселелерін де енгізеді. Бұл дегеніміз – сәулеттік дизайн үшін конструкциялар мен көрермендік қабылдау заңдылықтарымен қоса, әлеуметтік психологияны да меңгеру қажеттілігін көрсетеді. Бұнда жобалау барысында біз әлеуметтік үрдістерді ұйымдастырудың кеңістіктік астарына, яғни қандай да бір іс-әрекеттерге арналған тұрғыни ортаның әрқилы учаскелерінің пішіндері, өлшемдері, бағдарлануы мен қызметтік жабдықталуына назар аударамыз.

Тұрғыни ортаны тікелей тұрғын үйдің сыртқы, қосымша бөлігін, тікелей үйге жақын аумақты ғана емес, сонымен қатар елдің күнделікті тұрмыстық және тынығу (рекреация) қажеттіліктері іске асырылатын скверлері, көшелері,  қалтарыстары (переулок) деп қарасыру қажет. Бұндай анықтама тұрғыни ортаның ауқымын кеңейтіп, оның қаладағы орынын, әлеуметтік қызметтері мен қалыптасу әдістерін жаңаша бағалауды қажет етеді. Жобалауға орта тұрғысынан кірісуді енгізу - авторлық тұрғыны зерттеу және жобалау материалына, яғни табиғатқа, қоғамға, адамға - қалыптасушы ортаның сапасын биоценоз, әлеуметтік-мәдени үрдістер, сәулетті тұтынушының  субъективті-жекебастық қасиеттері тұрғысынан қарастыруға ауысуды білдіреді.

Ең алдымен  кеңістіктің  көлемі  мен  шектеу  нысаны  қабылданады.  Қала ортасындағы тұрғындар архитектуралық санаттар бойынша, оның көлемдік  өлшеміне  сәйкес келетін тұрғылықты кеңістікті тепе-теңдікте ұстауға бейім келеді. Иерархияны супер кеңістік – құрылыстары мен коммуникациялық артериялары бар қала бастайды; орта кеңістік звеносы ретінде – мезокеңістік – функционалды түрде негізгі бүтіндікті білдіретін тұрғылықты, қоғамдық және өндірістік кешендер қабылданады; мезокеңістікке сонымен қатар сыртқы ортаға өту кезінде буферлі болып табылатын ғимараттың кеңістік бөлігін де жатқызуға болады; соңынан, кеңістік астына үлкен масштабты градациядағы көлемді ғимараттың бөліктерін: ірі залдарды, қызметкерлер үшін жұмыс бөлмелерін, үйдегі қонақ бөлмені, оқушының жұмыс бұрышын жатқызуға болады. Аталған кеңістіктің осы түрлері архитектуралық ұйымның өзіндік ерекше нысаны, жобалау объектісі ретіндегі ерекшеліктермен сипатталады. 

Қала ортасының ірі масштабтары осы ортаны қабылдау динамикасында оның нысаны бойынша кеңістікті жіктеуде анық танылған және нақты үлесті қосады. Изоляциялау деңгейі бойынша кеңістік аралық үйлесімділіктегі кең көлемді шкаладаға ашық немесе жабық ретінде қабылданады. Тұрғылықты кеңістікті шектеу абсолютті болмайды, тіпті тұйық аумақ немесе ғимараттың өзінде кем дегенде бір кіретін есігі болады. Кеңістікті шартты шектеудің тиімділігі визуалды ұйым үшін ашық аумақ ретінде және интерьер ретінде де сәтті қолданылады. Ашық кеңістікке көзбен бағалаудағы көзқарастан тежеуді алып тастау және оны жалғастыруда визуалды жағдайы бар кеңістік жатқызылады. Бұл жағдай кеңістіктің дамуын бақылау есебінен, тік силуэт бағдарларынан ажырату, қорғайтын құрылыстардың, оның жоғарғы қабатының геометриялық деформациясы есебінен жасалынады.

Көп жағдайда геометриялық дұрыс, көлемі бойынша шағын, орталықтандырылған және шапшаң жиектелген кеңістік жабық әсер туғызады, ал жоспармен силуэт бойынша күрделі, желілі құрылыстар, динамикалық визуалды зерттеуде бақылаушыны бағдарлайтын ассиметриялық құрылыстар ашық әсерді туғазады, яғни кеңістіктің ұлғаюы кезінде күшейе түседі.

Әрбір адам өзіндік жекешелікпен ерекшеледі. Сонымен қатар, көршілік, іскерлік, тұрмыстық, өндірістік байланыстар негізінде пайда болатын кіші әлеуметтік топтар да жекешелікке ие. Осы ұжымдардың ортажасаушы іс-әрекеттерін құптау және жетілдіру, яғни үйлердің түсін, жасыл желектердің сипатын, балалар  мен спорт алаңдарын т.б. тұрғындардың өздері таңдау мүмкіндігін беру.

Құрылыс пен реконструкцияның, жобалау қарқынының артуы үзіліссіз болып, дамуды басқару тетігіне айналдырып отыр. Соған байланысты, жобалау нысандарының түрі де өседі: үйді емес, тұрғыни орынды, нақтылы адамдар топтарына (контингент) арналған қоғамдық ғимараттар жүйесін жобалау; ықшамдалған қызметтік схемалар бойынша емес, ортаны тұрғызу мен игерудің жергілікті заңдылықтарына сай жобалау.