Автор работы: Пользователь скрыл имя, 03 Апреля 2014 в 00:56, курсовая работа
Біздің жерімізде ерте орта ғасырларда ірге тіккен алғашқы феодалдық мемлекеттердің бірі-Түрік қағанаты
Қандай оқиғадан кейін Бумын Түрік қағанатының билеушісі болды. Авар қағанатын жеңген соң
“Теле сөзінің мағынасы.Түрік(Қытай шежіресі)
Түрік қағанаты
Біздің жерімізде ерте орта ғасырларда ірге тіккен алғашқы феодалдық мемлекеттердің бірі-Түрік қағанаты
Қандай оқиғадан кейін Бумын Түрік қағанатының билеушісі болды. Авар қағанатын жеңген соң
“Теле сөзінің мағынасы.Түрік(Қытай шежіресі)
Түріктердің шаруашылығы Көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығы
Бумын елді қай кезеңде басқарды. Түрік
Түрік қағанатының екіге бөлінген уақыты. 603ж
Түркі қағандарының шығыстағы саяси ықпалының күшті болған жылдары-570-580жж
Бұмын қаған қытай елімен саяси жағдайды нығайтты- Қытай әмірінің қызына үйлену арқылы
Түрктердің беделін басқа елдердің алдында көтерген оқиға- Бұмынның Қытай әмірінің қызына үйленуі
Ху елін (соғды) жаулап алған түрк қолбасшысы-Иштеми
Түріктер өз биліктерін батыс бағытта да жүргізе бастаған кезі-Иштеми қаған тұсында
Алтайдың теріскейіндегі тайпаларды бағындырған Түркі қағаны-Иштеми
Иран,Византия сияқты елдеріне елшіліктер жіберіп,келіссөздер жүргізген түрік қағаны-Иштеми
Түріктердің Орта Азияның ішкі аймақтарына жорықтарын уақытша тоқтатуға себеп болған-Эфталиттердің қарсылығы
Түрктер еш қарсылықсыз Арал теңізіне дейінгі жерге жетті-555жж
Түрктер эфталиттерді бағындырды-563-567жж
Түрік қағаны Солтүстік Кавказ бен Қара теңіздің Солтүстік Кавказ бен Қара теңіздің солтүстік жағалауына дейін үстемдік етті-6ғ 70ж
Түрік қағанаты Қытай,Иран,Византия сияқты мемлекеттермен терезесі тең түскен кезі-6ғ 2жартысы
Қарамағында Батыс Түрк тайпаларының 10 қолбасшысы болған Бұмын қағанның інісі-Иштеми
Түрік қағанатының қыстаулары орналасты –Іле, Шу, Талас,Ертіс,Сырдария бойлары және тау бөктерлері
Түрік қағанаты өз ішінде соғыстар басталды-581ж
Букрат тауларында аварларды 2-рет женген
түркі қағаны-Қара Еске
552-554жж Жужандарды біржола
Осы кезден бастап Түрктер Ұлы Даланың шығыстағы қожасына айналды-Мұқан қаған кезінде
Қытайлардың 100 мың жібек матасын түріктерге төлеп отыруы осы қаған тұсында-Мұқан
Қытайлардың екі жағыменде жақсы болуды көздеген-Тобо қаған
Түркі қағандарының шығыстағы саяси ықпалының күшті болған 570-580 жылдары қай қаған тұсында-Тобо қаған
Түркілер Ұлы Даланың шығыстағы қожасына айналды-Жужандарды женген соң
Түркі жазба әдебиетінің ең атақтылары - «Күлтегін», «Тоныкөк»
Түріктердің басты көлігі - Жылқы
Түркі қағанатының шаруашылығы Жартылай көшпелі және көшпелі мал шаруашылығы.
Түркі тілдері сөздігінің» авторы - Махмұд Қашғари
Түркі тілдес тайпалардың бір-біріне жақындығын зерттеген белгілі ғұлама - М. Қашғари
Түркі ” этнонимі бірінші рет деректерде қашан кездесті - 542 ж
Түркі қолбасшысына қытай елшісі келген уақыт-545ж
Бұмын қызын сұратып жіберген жужан қағаны-Анағұй
552ж Бұмын қаған атақ алды-Елх
552ж Бұмын қайтыс болған соң қаған атанған баласы-Қара Еске
Түріктер буддизм әсерін қай ғасырдан бастап сезінді? 6ғ.
Түріктер қашан Жерорта теңізі елдеріне апаратын Жібек Жолы тармағының иесіне айналды? Орта Азияны жаулап алғаннан кейін.
Түріктер мен соғдылар қандай жағдайға мүдделі болды?Византиямен тікелей сауда байланысын жасауға.
VІ-VІІІ ғасырларда жетісуға
Түріктер отбасына шапағатын тигізеді деп табынған: Ұмай анаға
Түріктер түсінігінде қағандар билік құрды: Көк тәңірі әмірімен.
Түріктерді көрші тайпаларға щапқыншылық жасауының басты мақсаты не? Оларды құлға айналдыру.
Қазақстан жері қай ғасырда Түрік қағанатының иелігінде болды – Viғ
VIғ ортасына дейін түріктер бағынған ел – Жужандар(Авар)
568 жылы Түрік қағанаты мен Византия Иранға қарсы одақ құру себебі: саудаға байланысты
Түрік қағанаты мен Византия арасында Иранға қарсы одақ құрылған жыл: 568 жылы
Қала туралы сөздер жиі кездесетін жазба ескерткіш Күлтегін
Түріктердің отқа табынатыны туралы дерек беретін Византия елшісі-Земарх
Түріктер жаппай отырықшылыққа көше бастаған кез-7ғ бас кезінде
Батыс Түрік қағанатының солтүстік-батыс шекарасы – Еділ,Кубан
Батыс Түрік қағанатының оңтүстік-шығыс шекарасы – Іле,Шу
Батыс Түрік қағанатының солтүстік шығыс шекарасы- Есіл мен Ертіс
Батыс Түрік қағанатының оңтүстік батыс шекарасы-Тарым,Әмудария
Астанасы-Сұяб, Жазғы ордасы-Мыңбұлақ
Батыс Түрік қағанатының алғашқы қағаны-Тардуш (Дато)
Өзін Шығыс Түрктердіңде қағаны деп жария лаған Батыс Түрік қағаны- Тардуш (Дато)
Алтайдағы теле тайпасын басып алған Батыс Түрік қағаны-Тардуш
Дулулар дулат атауымен кездесетін дерек-Қытай
Самарқан қаласының билеушісіне өзінің қызын беріп оны өзінің орынбасары етіп жариялаған-Тон қаған
Шығыстағы шекарасын Алтайға, Батыс шекарасын Тарым мен Памир тауына дейін жеткізген Батыс Түрік қағаны-Шегу
Батыстағы елдерді жаулап алуды ойластырған Батыс Түрк Қағаны-Тон
Батыс Түрік қағанатының саяси күшейген кезі – Шегу мен Тон қағандар тұсында
Батыс Түрік қағаны Тон Византияға көмек беру үшін қалың қол аттандырды-627ж
Батыс Түрік қағанатында билік үшін тартыс басталды-630ж
Қытаймен болған ұрыста қолға түсіп қайтыс болған Батыс түрік қағаны-Ешбар
«Он оқ будун» жүйесін енгізген Қаған – Ешбар Елтеріс
634 жылы Нүшеби тайпасының
Батыс Түрік қағанатында қағанның билігі беріліп отырды: Мұрагерлік жолмен
Батыс Түрік қағанатын әлсіреткен Дулулар мен Нушебилер арасындағы соғыс – 640-657жж
Тан империясының Батыс Түрік қағанатына басып кірген жылы – 659ж
Салық жинауға жергілікті адамдарды бекітіп,олаға “селиф”деген атақ берген қаған Тон
Батыс Түрік қағанатында жоғарғы билеуші, әскербасы-Қаған
Қағаннан кейінгі билік берілді-Ұлыққа
Ұлықты сайлаушы-Қаған
Салықты «қанмен өтейтін» түрінің мағынасы-Ондай әскери міндетті өтеуші адам майдан шебінің алдында жүрген
Батыс Түрік қағанатында яғбу,шад,елтебер атағы кімдерге берілген Қаған руынан шыққандарға
Батыс Түрік қағанатында қағанның негізгі тірегі – бектер
Батыс Түрік қағанатында сот істерін атқарушылар Бұйрықтар мен тархандар
“Тат”сөзінің мағынасы Құл
Батыс Түрік қағанатында “Қара бұдындар”деп кімдерді атаған Қарапайым халықты
Батыс Түрік қағанатында шаруашылық негізін құрады-Жартылай көшпелі мал шаруашылығы
«Қаған жасыл жібектен шапан киген, оның нөкерлеріде қамқа шапан жамылған, қандай тамаша көрініс» деп жазған – Сюань Цзянь
Батыс Түрік қағанаты қарым қатынас жасаған елдер-Византия,Иран
Көне түркі жазуы қолданылмай, араб жазуының ығыстырған кезі – XI-XIIғ
Түркеш тайпасы қағаны Үшліктің Таң империясына қарсы соғыста жеңіске жетті-704ж
Батыс түрік қағанатында қалалардың дамуына басты рол атқарған : соғдылықтар
Шығыс Түрік қағанаты(682-744ж.ж.)
Ш.Түріктер өз мемлекетін қалпына келтірген жыл- 682ж.
Ш.Түріктердің аумағы- Қазақстан, Орталық Азия, Ш.Түркістан, Оңтүстік Сібір.
Ш.Түріктердің тұңғыш қағаны-Құтлық (Елтеріс)
Ш.Түріктерде қолбасшы болып, түріктердің жауынгерлік даңқын асқақтатқан- Тоныкөк
Осы қағандар тұсында Ш.Түріктер қуатты мемлекетке айналды-Құтлық, Қапаған
Қағанатты одан әрі дамытып, Қытаймен дипломатиялық келісім жасауға қол жеткізді-Білге қаған, Күлтегін.
Қағанаттың әлсіреуі 741ж. осы қаған өлгеннен кейін басталды- Білге қаған.
«Бек ұлдарың құл болды,Пәк қыздарың күн болды» деген сөздер – Күлтегін ескерткішінде
Түркеш қағанатының мерзімі 704-756 жылдар.
Қағанаттың негізгі жер аумағы-Жетісу
Түркештердің шекарасы қамтыған Шығыс Түркістандағы қалалар-Тұрфан, Бесбалық
Түркештер туралы алғашқы деректі береді-Күлтегін ескерткіші және Қытай деректері
Түркештер 6 ғасырда мекен еткен аймақ-Шу мен Іле өзендері арасы
Түркеш қағанатының өз алдына билік құрған кезеңі туралы жақсы жазылған дерек –Күлтегін
Өзінің негізгі тайпаларын екі ордаға бөлген Түркеш қағаны-Үшлік
Жазба деректерге қарағанда Түркештер мекн еткен-Шу, Іле,Талас
Үшлік қаған қайтыс болды-706ж
Түркештердің арасындағы талас тартысты пайдалануға тырысқан Шығыс Түрік Қағаны-Қапаған
Түркеш қағанаты бөлінген аймақ саны 20
Түркештерде әр аймақтың шығарған әскер саны- 7000(жеті мың)
Арабтар “Сүзеген” деп атаған қаған Сұлу(715-738)
Түркеш қағандығының тәуелсіздігі үшін үш жақта күрес жүргізген қаған: Сұлу
Сұлу қаған қызын алған патшалық –Тибет
Сұлу қаған баласына қызын алып берген Шығыс Түрік қағаны-Білге
Сұлу қаған қай қала тұрғындарымен күш біріктіріп Арабтарды қуып шықты-Бұқара,Самарқант
Түркеш қағаны Сұлу өзінің ордасын көшірді:Тараз қаласына
Түркеш қағанаты билік басына қай қағанның келуімен нығайды – Сұлу
Түркештер бөлінді: сары және қара түркеш
Сұлу қаған тұсындағы Түркештердің ордасы көшірілді- Тараз(Талас)
Сұлу қағанның Тан империясына сәтті сапары- 717ж.
Сұлудың қарлұқтармен бірігіп, Тоқарстандағы арабтарды талқандауы- 737ж.
Соғды жеріндегі арабтарды қуып шыққан Түркеш әскербасшысы- Күли шор(720-721ж.ж.)
738ж. Сұлу қаған қаза болған жер- Навакет
Сұлуды өлтірген сары түркеш қолбасшысы- Баға Тархан
Сұлу қағанның тақ мұрагері- Тұқарсан Құтшар
Қағандық құрған мезгілі бар жоғы 1-2 жылға созылған түркеш қағаны-Тұқарсан Құтшар
Жазба деректерде ешбір хабар кездеспейтін Түркеш қағаны- Тұқарсан Құтшар
Атлах шайқасында Арабтар қытайға қарсы күш біріктірді -Қарлұқтармен
Сары мен қара түркештер арасындағы талас-тартыс созылды- 20 жылға
Суябты Қытайлықтар басып алды- 748ж.
Атлах шайқасы болған жыл- 751ж.(5 күнге созылды)
Түркештердің соңғы қағаны Жыпырдың билік кезеңі- 749-753ж.ж.
Түркештердің астанасы- Суяб
Кіші ордасы- Күнгіт қаласында болды
Күнгіт қаласында және оның аймағында мекен еткен тайпа- Күнгіт
Атлах шайқасынан кейін Қытайлар Жетісудан біржолата кетті
756жылы Түркеш қағандығын
Түркештердің Күнгет қаласы қай жерде орналасқан Іле
Түркеш мемлекетінің негізін қалаған қаған Үшілік
Соғдылардың Түркістан мен Жетісуға қоныс аударуы саудаға байланысты деп айтқан зерттеуші Бартольд
Соғдылардың Жетісуға қоныс аударуының басты үш себебі-
Соғдылар Жетісуға қай ғасырларда қоныс аударған- 6-8 ғасырларда.
Ежелден Зерафшан мен Қашқадария өзендерінің аралығын мекен еткен тайпа-Соғды
Соғдыларды Түркі қағаны жаулап алған уақытысы-6-7ғ
ХІ ғ.: «Соғдылықтардың ішінде түрікше сөйлемейтіндері жоқ»- деп жазған ғалым- М.Қашғари
«Суяб қаласының батыс жағында бірнеше қала бар. Олар басқаларға тәуелсіз, бірақ түріктерге бағынышты өз билеушісі бар»-деп жазған – Сюань Цзянь
Орта Азияда өмір сүрген иран тілдес халық-Соғды
ІХ ғасырдың басында қарлұқтар жеңілген ел Ұйғыр қағанатынан
«Түркеш қағанының теңгесі», «түріктің көк ханының теңгесі» деген соғды жазуымен жазылған теңгелер табылған қала- Тараз.
704-766ж.ж. аралығында түркеш теңгелері соғылды- Таразда
Оғыз мемлекетінің өмір сүрген уақыты IХ ғ. аяғы – ХI ғ. Басы
Ерте орта ғасырларда оғыздар тұрған –Орталық және орта Азияда
Өгіз, уыз, садақтың оғы сияқты сөздерден шығуы мүмкін-Оғыз сөзі
«Оғыз білге тамғашының» мөрші болғандығы туралы дерек кездеседі- Күлтегін жазбасында
Оғыздардың Жетісу мен Ыстықкөл мен Шу өзенінің аралығында өзге түрік тайпаларымен бірге тұрғандығы айтылады-М.Қашқаридың дерегінде
Оғыздар туралы алғаш мәлімет беретін автор- Әл-Якуби
Қытай деректерінде оғыздардың құрамына кіретін тайпалар-Байандур, имур, қайлар
Қимақ тайпаларының кейбір бөліктерінің оғыздарға қосылғандығын хабарлайды-Араб деректері
Жабғудың “Инал” атты мұрагерін тәрбиелеуші Атабектер
Оғыз мемлекетінің орталығы- Янгикент(Жаңа Гузия)
Оғыздар мекендеген аймақ- Сырдарияның орта және төменгі ағысы.
Оғыздар астанасы Янгикент орналасқан өзен- Сырдария
Оғыздардың Сыр бойына Жетісудан ығысуының себебі- Қарлұқтардың қысымымен
Оғыздарда әскербасы- Сюбашы
Оғыз билеушісінің титулы- Жабғу
Оғыз жабғуын сайлауда артықшылыққа ие болды-Боз оқтар
Оғыздарда Жабғу әйелдеріне берілген атақ- Қатын
Оғыздарда басқарушылардың ұрпақтары- Иналдар
Оғыздарда «халық жиналысы» шақырылды- жылына 1 рет
Оғыздарда шонжарлардың кеңесі қалай аталды- Қаңқаш
Оғыздарда мүлік теңсіздігінің негізі болды- Малға меншік
«Оғызнама» дерегінде Оғыздар бөлінген аймақ- 12
Оғыздардың батысқа қарай жорықтары туралы мәлімет беретін- «Оғызнама»
Х-ХІ ғасырларда Оғыздардың әлсіреуінің және халық көтерілісінің жиілеуінің себебі- Салықтың жоғары болуы
Х ғ соңы мен ХІ басырдың басында оғыздардың әлсіреуі осыжабғудың тұсында: Әли
Оғыздардың ең соңғы және ең күшті жабғуы Шахмәлік Хорезмді бағындырды- 1041ж.
965ж. оғыздар хазарларға қарсы әскери одақ құрды Киев Русімен
985ж оғыздар Еділ бұлғарларына қарсы әскери одақ құрды Киев Русімен
Хғ соңында Оғыздар кімдермен одақтасып Хазар қағанаты мен Еділ бұлғарларын талқандады - Киев Русімен
Оғыз мемлекетінің күшеюіне үлес қосқан Шахмәлік