Шпаргалка по "Социологии"

Бүгінгі Қазақстандағы  теледидар бағдарламаларының әлеуметтік мазмұнын ашып көрсетіңіз.

Қазақстандағы әлеуметтік жаң­ғырту  БЭК шеңберіндегі инте­гра­циялық  үдерістер аясында жүруде.Қазақстан тәуелсіз даму жылдарында әлеу­мет­тік саланы реформалаудың бірқатар параметрлері бо­йынша ТМД елдерінің алдын орап, өз әріп­тес­терінен ілгері озып кетті. Бұл зейнетақы, банк, несие-қаржы жүйелері, ТКШ, ішінара білім беру мен денсаулық сақтау, әлеуметтік қорғау салаларына қатысты.Біз көп жағдайда масылдық деңгейін төмендеттік. Сондықтан Қазақстанға, әлеуметтік реформалардың көшбасшысы ретінде, өзіне бастамашылдық алып, біздің еуразиялық интеграция бойынша барлық әріптестеріміз үшін тартымды болып табылатын әлеуметтік жаңғыртудың біртұтас моделін жасау маңызды.Жаңғырту саясатын құруда барлық сын-қа­тер­лер­ді жай ғана есепке алып қоймай, жағдайды оңға қарай өзгерту бойынша шаралар қабылдау маңызды. Жолдау-2012 әлеуметтік саладағы жаңғырту үдерістеріне қуатты серпін берді. Алайда, іс жүзінде әзірше проблематикалардың ең үстіңгі «қабаты» ғана «ашылды». Осы себепті, олар одан әрі шешуді қажет етеді.Сондықтан, әлеуметтік жаңғыртудың барлық мемлекеттік органдар басшылыққа алуы тиісті барлық үдерістерін түсінудің біртұтас пішінін айқындау маңызды. Және бұл түсінік барша халыққа қолжетімді болуы тиіс.

Бүгінгі әлеуметтік кеңістіктегі некелік шарт ќұбылысына социологиялыќ  тұрғыдан талдау жасаңыз

Неке – отбасын құрудың негізі болып табылады. Ерлі – зайыптылар арасындағы мүліктік және мүліктік емес жеке қатынастарды туындататын отбасын  құру мақсатымен, заңда белгіленген  тәртіппен тараптардың ерікті және толық келісімі жағдайында жасалған еркек пен әйелдің арасындағы тең құқықтық одақты – неке деп  түсінуіміз қажет. Егер неке тіркелмесе де, бірақ еркек пен әйел бірге  тұрып, балаларын тәрбиелеумен айналысып  жатса, мұны да отбасы деп айтуға болады (қараңыз азаматтық неке). Егер кәмелетке  толған балалары ата – анасымен бірге тұрып, оларға қамқорлық жасап, материалдық көмек көрсетсе –  бұл да отбасы. Егер кәмелетке толған ағалары мен қарындастары ата  – анасыз бірге тұрып, бір –  біріне қамқорлық жасайтын болса  – бұл да отбасы. Адамдар арасында некеден, туыстықтан, бала асырап алудан, отбасына тәрбиелеу үшін бала алудан туындайын қатынастар отбасылық  қатынастар деп аталады. Бірақ отбасындағы  қатынастардың бәрі бірдей құқық  жөнімен реттеле бермейді. Отбасындағы  қатынастар, негізінен, адамгершілік, ізгілік - өнегелік нормалары негізінде  реттеледі. Бұл өзара құрмет, сүйіспеншілік, қамқорлық және имандылық қолдаудың  көрінісі. Отбасылық өмір қалыбы, көбінесе ұлттық дәстүрлер мен әдет – ғұрыптарға сүйенеді (үлкендерді қадірлеу, отбасын  қамтамасыз ету оның басшысы ретінде  толықтай ер адамға жүктеледі, туысқандарды қадірлеп, құрметтеу). Некелік шарт – біздің тұрмысымызға салыстырмалы түрде жақында енген ұғым. Некелік шарт деп – некеге тұратын адамдардың немесе ерлі – зайыптылардың некеде тұрғандағы немесе оны бұзған жағдайдағы мүліктік құқықтары мен міндеттерін айқындайтын келісімдері танылады. Некелік шарт міндетті түрде жазбаша жасалуы және нотариуспен куәландырылуы қажет. Некелік шартты некеге отыратын адамдардың тікелей өздері, сондай – ақ адвокат не нотариус толтыруы мүмкін екендігін айырықша атап көрсету қажет. Некелік шартты нотариалды куәландыру үшін жекеменшік немесе мемлекеттік нотариусқа жүгіну керек. Некелік шартты некені тіркегенге дейін, сондай – ақ некеде тұрған кез келген уақытта жасасуға болады. Некелік шарттың субъектілері не ерлі – зайыптылар, не некеге енді тұруға әзірленіп жатқан адамдар болуы мүмкін (күйеу мен қалыңдық). Ерлі – зайыптылар, яғни АХАТ органдарында тіркелмеген, бірақ бірге тұратын және бір – біріне қамқорлық көрсететін адамдар некелік шарт жасаса алмайды. Некеге тұратын кәмелетке толмағандар (18 жасқа дейінгі адамдар) ата – аналарының немесе қамқоршыларының келісімімен ғана некелік шарт жасаса алады. Бұл кәмелетке толмағандардың өз бетінше некелік шарт жасасуына тыйым салынады деген сөз. Некелік шарт жасасу – некені тіркеу үшін қажетті шарт болып табылмайтындағын атап өту керек. Некеге отыратын адамдардың немесе ерлі – зайыптылардың неке шартын жасасуы немесе оған қол қоюдан бас тартуы ерікті түрде шешіледі, өйткені бұл олардың міндеті емес, құқығы болып табылады. Бірақ сонымен бірге неке шартында ерлі – зайыптылардың немесе некеге тұратын адамдардың ортақ еркі білдірілуі тиіс.

Бүгінгі Ќазаќстандағы  коррупциялыќ жағдайға әлеуметтік аномия ретінде көзќарасыңызды білдіріңіз

Жемқорлық (лат. corruptio - сатып алу) —  мемлекеттік басқару құрылымдарындағы лауазымды қызметкерлердің өздеріне тапсырылған қызмет мүмкіндіктерін жеке бастарының пайдасы мен мүддесі  үшін пайдалану мақсатында жасаған  қоғамға қауіпті қылмыстық іс-әрекеттері. Жемқорлықтың жалпылама белгілері: лауазымды адамның өзінің немесе делдал арқылы пара берушінің немесе оның өкілі болған адамның пайдасына жасаған іс-әрекеті (әрекетсіздігі) үшін ақша, бағалы қағаздар, өзге де мүлік, мүлік құқығы немесе мүлік сипатындағы пайда түрінде пара алу, туыстық, жерлестік, т.б. жақындықтарына байланысты қызметке ретсіз қабылдау және көтермелеу, сондай-ақ, мемлекеттік және қоғамдық мүліктерді талан-таражға салу. Мемлекетте жемқорлықтың бел алуы көлеңкелі экономиканың пайда болып, экономикалық өсу қарқынының тежелуіне және әлеуметтік, саяси шиеленістердің құрт асқынуына ұрындырады. Сонымен қатар жоғары лауазымды мемлекеттік қызметкерлер жаппай жемқорлыққа салынған жағдайда құқық қорғау органдары оларды жасаған қылмыстары үшін қылмыстық жауапкершілікке тарта алмайтын жағдай қалыптасады.Жемқорлық жасалу түрлеріне қарап екіге бөлінеді: жекелеген лауазымды қызметкерлер жасаған қылмыстық іс-әрекет және бірнеше лауазымды қызметкерлер бірігіп жасаған қылмыстық іс-әрекет (қысқаша Сыбайлас жемқорлық). 1989 жылы әлемнің дамыған 37 мемлекеті халықаралық бизнестегі жемқорлыққа қарсы күресу туралы конвенцияға қол қойды. Қазақстан осы конвенцияға қосыла отырып, 1998 жылы 2 шілдеде “Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы” Заң қабылдады

Бүгінгі базардағы әлеуметтік мәдениетке көз қарасыңызды білдіріңіз.

ӨЗ ОЙЫНДЫ ЖАЗАСЫН!

Бүгінгі киноөнерінің әлеуметтік ќуатына талдама жасаңыз.

Кино өнері – өнердің бір  түрі, әдебиет пен театрдың, бейнелеу өнері мен музыканың көркемдік  қасиеттерін өзінің ерекшелігіне орай пайдаланатын синтезді өнер. Фильмді  жасауға әр алуан мамандықтағы творчество қызметкерлері: кинодраматург, режиссер, актер, оператор, суретші, композитор қатысады. Сондай-ақ кино жасау ісіне техника  саласындағы мамандар, лаборанттар  мен жұмысшылар да үлес қосады, алуан  түрлі күрделі аппаратуралар  мен аспаптар қолданылады.Кино өнері – өзіне тән мәнерлеу амалдары, көркемдеу тәсілдері, эстетикалық заңдары мен шығармашылық дәстүрлері бар дара өнер. Көріністі әр тұстан қамти бейнелеу, адам өмірі мен табиғат құбылыстарын нанымды көрсете алу, сондай-ақ кадрларды үйлестіре құрау тәсілінің тиімділігі кино өнерінің ақпараттық мүмкіндігін кеңейте түсуде. Фильмді бірден миллиондаған адамдар көреді. Көрермендер білімін толықтырып, эстетикалық ләззат алады, тәлім-тәрбие – жақсыдан өнеге, жаманнан сабақ алады.Қазақ жеріне алғашқы хроникалық фильмдер 1928 жылдан түсіріле бастады. Сол жылы РСФСР Халық Комиссарлары Советі жанынан “Востокфильм” киноқоғамы құрылды. 1929 жылы Алматыда қоғамның өндірістік бөлімі ашылды да, ол Қазақстанның өмір-тұрмысы туралы “Соңғы хабар” атты киножурнал шығарып тұрды. Режиссер В.А.Турин Түркістан-Сібір Теміржол магистралі жайлы “Турксиб” атты деректі фильм қойды. 1930-32 жылдары қазақ өмірінен “Дала әндері”, “Жұт”, “Қаратау қазынасы” фильмдері қойылды.1941 жылы Алматыда көркем фильмдер шығаратын киностудия ұйымдастырылды. Ол техникалық-өндірістік базасы жағынан ұлғайып, 1944 жылы 1944 жылы Алматының көркем және деректі-хроникалық фильмдер студиясы (1960 жылдан “Қазақфильм”) деп аталды. Қазақ киностудиясы алғашқы ұйымдасқан кезінен бастап, 1975 жылдарға дейін 100-ден астам көркем фильм және 500-ге жуық деректі фильм шығарды. Бұл фильмдер тақырыбы мен жанры жағынан әр алуан.

Бүгінгі театрдың әлеуметтік бағдарына өз пікіріңізді білдіріңіз.

Қай мезгілде де қандай заманда да қоғамды жаңартуда театрдың атқарар  рөлі зор. Театр — қоғамның ұстазы, ақылшысы, жақсылыққа жол бастаушысы. Осы тұрғыдан келгенде, қазақ театрларының қазіргі өмірімізге тигізер ықпалы зор. Сол себептен де «Атырау» газетінің  қоғамдық қабылдау бөлімі «Театр және уақыт» деген тақырыпқа дөңгелек стол ұйымдастырған еді. Оған облыстық мәдениет басқармасы бастығының міндетін атқарушы Серік Мұқамбетов, қалалық  мәдениет бөлімінің меңгерушісі  Айзада Түсіпқалиева, Махамбет атындағы облыстық қазақ драма театрының  директоры Берік Жәменов, театрдың көркемдік жетекшісі Сәуле Бәйменова, белгілі актер, өнер қайраткері Төлеген  Жангелдиев, заңгер, театр өнерінің жанашырлары Бибігүл Төлеуова, бизнес өкілі, театр жанашыры Жалғас Дүржановтар қатынасып, ой бөлісті.— Осы шараның дер кезінде көтеріліп отырған келелі мәселенің бастауы. Біздің театрымыз Мұхтар Әуезов атындағы театр, Қарағанды, Шымкент, Тараз театрлары сияқты мол тарихы бар ұжымдардың бірі. Өткен жылы ұжымның 70 жылдығын атап өттік. Сонау жылдары өткен ғасырдың аяғы жаңа ғасырдың бас мезгілінде театр үйі бірнеше жыл жөндеуге жабылып тұрып қалған мезгілдер де болды. Тіпті сол ауыр күндерде де ұжым тарап кетпей клубтарда, мектептерде, балалар бақшасында өнер көрсетіп жүрген кездер болды. Қазіргі таңда театр құрамы 17 жас актермен толығып, толық қанды жұмыс жасау жағдайына ие болып отыр. Басқа ұжымдармен, басқа театрлармен салыстырғанда құрамымыз тұрақты.Сол концерттердің мазмұнына кім қарайды? Олардың мақсаты өнерге сусындату емес, алдап –сулап ақша жинау сияқты болып көрінеді. Мектеп балаға тәрбие берсе, театр бүкіл халықтың тәрбиешісі. Қазір құдайға шүкір, жұрттың көйлегі бүтінделіп, тұрмысын түзеп, енді рухани құндылықтарды іздей бастады. Осындай сәтте театр ұжымы күн сайын дерлік қызықты қойылым ұсынып, көптің тілегіне сай болса екен деп ойлайсың. Сонда ғана атыраулықтар өздері ақ ордасындай сыйлайтын театрына күн сайын шақырмай-ақ ағылып бара жататынына біз кепіл.

 Бүгінгі педагогикалыќ  ғылымның әлеуметтік тиімділігіне  баға беріңіз.

Өткенде де, қазіргі күнде де педагогика жөніндегі ғалымдар пікірі үш бағытта  өрбіген. Бірінші топ ғылым өкілдерінің  ойынша педагогика адамзат білімдерінің пəнаралық аймағын құрайды. Осыдан мұндай көзқарас педагогиканың дербес теориялық ғылым екендігін, яғни педагогикалық құбылыстардың идеялық  түйіні боларын тіпті де мойындамайды. Бұл жағдайда педагогикалық нысан  ретінде əртүрлі күрделі болмыс объекттері (космос, мəдениет, саясат жəне т.б.) қабылданары сөзсіз.Ендігі ғалымдар тобы педагогиканың басқа ғылым салаларынан (психология, жаратылыстану, əлеуметтану жəне т.б.) алынған білімдерді жанама түрде пайдаланып, оқу жəне тəрбие аймағында туындайтын мəселелерді шешуге икемдестірілген қолданбалы пəн рөлін таңдады. Бұлай болғанда педагогикалық практиканың іске асуы мен өзгерістеріне тұғырлы тірек болар тұтастай теориялық негіз қалыптасуы мүмкін емес. Мұндай педагогика мазмұны педагогикалық құбылыстардың жеке тақырыптары жөніндегі кездейсоқ, жүйеленбеген, байланыссыз деректер жиынтығы күйінде көрінері екінің біріне аян.Қазіргі кезеңде ғылым мен практикаға үшінші ғылыми тұжырым өз тиімділігімен танылып отыр: педагогика- өзіндік нысаны мен зерт-теу пəніне ие салыстырмалы дербес білім саласы («Педагогика» оқулықтарының ең соңғы басылымдары: Б.Т.Лихачев, И.П.Подласый, В.А.Сластенин жəне т.б.).Педагогика нысаны. Педагогика ғылымының нысандық ерекшелігі жөнінде батыл ой ұсынған ғалым жəне практик А.С.Макаренко болды. Оның пікірі: көпшілік педагогика нысаны бала деп біледі, алайда бұл дұрыс емес. Ғылыми педагогика зерттеулерінің объектісі– бұл «педагогикалық дерек (құбылыс)». Дегенмен, бала, адам да зерттеуші назарынан тыс қалмайды. Керісінше, адам жөніндегі ғылымдардың бірі болғандықтан, педагогика аталған объекттердің тұлғалық дамуы мен қалыптасуына мақсатты бағдарланған саналы іс-əрекеттер аймағын зерттейді. Осыдан, педагогика өз нысаны ретінде тек өкілі (индивид) не оның психикасын қарастырмай (бұлар психология объекті), оның дамуына байланысты педагогикалық-тəрбие құбылыстар жүйесін зерттеуге алады. Сондықтан да педагогика нысаны деп қоғамның мақсатты бағдарланған іс-əрекеттері үдерісінде дара адам дамуына себепкер болған болмыс құбылыстарын айтамыз. Бұл құбылыстар педагогика ғылымында білімдену (образование) атамасымен белгіленіп, педагогика шұғылданатын шынайы дүниенің бір бөлігін танытады.Педагогика пəні. Білім, білімдену процесі тек педагогиканың ғана меншікті зерттеу аймағы емес, оның зерттеуімен философия, əлеуметтану, жантану, экономика жəне де басқа ғылымдар шұғылданады. Мысалы, экономист білім жүйесінде өндірілген «еңбек ресурстарының» шынайы мүмкіндіктер деңгейін анықтай отырып, олардың дайындығына жұмсалатын қаржы мөлшерін белгілеуге тырысады.Социолог өз міндетіне орай білім жүйесінде дайындықтан өткен адамдардың əлеуметтік ортаға икемдесу қабілеттері мен ғылыми-техникалық үдеріске жəне əлеуметтік өзгерістер жолында ықпал ету мүмкіндіктерін білгісі келеді.Философ, өз кезегінде, ауқымдылау бағдарын негізге ала отырып, білім саласының жалпы міндеттері мен мақсаттары жөніндегі сұрақтарға жауап іздестіреді: Білімнің бүгінгі жайы қалай? Ол келешекте қандай болмақ? Психолог білімді педагогикалық үдеріс ретінде қарастыра отырып, оның психологиялық қырларына назар аударады. Саясаткер қоғам дамуының нақты кезеңіндегі мемлекеттік білім саясатының тиімділік деңгейін тануға ұмтылады т.с.с.Əлеуметтік құбылыс болған білімді зерттеудегі əртүрлі ғылымдардың қосқан үлесі, əлбетте, құнды да қажетті, бірақ олардың бəрі де адамның күнделікті өсу жəне даму процестерімен байланысқан білімнің мəндік астарын жəне сол даму процесіндегі педагог пен оқушы ықпалдастығы мен оған сəйкес жүйелік құрылымдарды назардан тыс қалдырады. Солай болуы заңды да, себебі аталған проблемалардың баршасы арнайы ғылым – педагогиканың зерттеу нысандары.

Бәсекенің әлеуметтік ќатынас  формасы ретіндегі мазмұнын ашыңыз.

Бәсеке (Состязание; contention) — ортақ  ресурсты пайдаланудағы жүйелердің немесе программалардың өзара таласушылығы; қандай жұмыс бекетінің арнаға қатынас  құра алатынын анықтауға мүмкіндік  беретін үстаным.Бәсеке дегеніміз, бір жағынан, іс-қимыл жасайтын салада ұнамды нәтижеге жету үшін жүріп отыратын экономикалық жарыс, шаруашылық жүргізудің қолайлы жағдайына ие болу үшін, пайданы мол алу үшін тауар  өндірушілердің бір-бірімен күресі. Екінші жағынан, ол нарық субъектілерінің  өнімді өндіру мен оны өткізудегі және капиталды қолдану сферасындағы ара қатынастары. Форма жағынан  бәсеке ұйымдастырудың нормалары мен  ережелерінің, мемлекеттік және жеке құрылымдардың директивалары мен іс-қимыл әдістерінің жүйесі.Бәсекені экономикалық процесс ретінде шаруашылық жүргізуші субъектердің белгілі әрекеттерінің жиынтығының түрі деп тануға болады. Осы әрекеттер экономикалық цикл ретінде жинақталады. Осыған бірте-бірте жүріп отыратын төменде аталған ұдайы өндірістік процестер жатады:өндіріс және еңбек ұжымдарының материалдық-заттық элементтерін қалыптастыру; өндірісті ұйымдастыру, оны шикізатпен, материалдармен, жартылай фабрикаттармен жабдықтау және өндірістік, несие-қаржылық және жобалау мекемелерінің бір-біріне әсер етуі; бәсекеге төзімді өнім өндіру; өнімді сату. Бұл үшін оның саны анықталады, өткізілетін орны мен уақыты белгіленеді; пайда есебінен инвестициялық қор жасау және оны өндірісті кеңейту үшін пайдалану. Өнімнің «өмір сүру циклі» бәсекелік күрес дәрежесіне елеулі әсер етеді. Өнімнің «өмір сүру цикліне» оның шығарыла бастауынан өндірілуі тоқтағанша жүріп отыратын мерзімі, «өмірі» жатады. Бұл цикл төрт фазадан тұрады:жаңа өнімді игеріп, өндіріске енгізіп орналастыру. Бұл арада сату көлемі көп емес, шығарылған өнімнің бағасы жоғары болады; өндірістің өсуі - өндірістің масштабы өседі, сұраныс өседі, жоғары баға сақталады; кемелдену. Өндіріс көлемі ең жоғары дәрежеге жетеді, сұраныс толық қанағаттанады, өндіріс қарқыны бәсеңдейді, бәсеке шиеленіседі, баға төмендей бастайды; ескіру. Бұл фазада сұраныс төменгі шегіне жетеді, өндіру азаяды. Бәсеке сайысы сөне бастайды. Өнімнің басым көбінің өндірілуі тоқталады, жаңа өнім өндіру басталады.

Г.Спенсердің әлеуметтік ілімдері.

Спенсер (Spencer) Герберт (27.4.1820, Дерби, – 8.12. 1903, Брайтон) – ағылшын философы және социологы, позитивизмнің негізін  салушылардың бірі. Спенсер дің философиялық көзқарасы О.Конттың, Д.Юмның, Дж.Милльдің әсерімен қалыптасты. Спенсер дүниедегі  құбылыстарды білгенімізбен олардың  мәнін танып, жете алмаймыз деді. Оның дәлелдеуінше кез келген ғылым ұғым қарама-қайшылыққа толы, сондықтан  да түсініксіз. Ғылым жеке тұлғаның тәжірибесіне немесе жалған негізге  сүйенгендіктен құбылыстардың ішкі мәніне бойлай алмайды деп білді. Объективті дүниені танып-білуге болмайды деген ұйғарым діни көзқараспен  сабақтасып жатуынан, Спенсер дің  ғылым мен дінді ұштастыратыны  көрінеді. Спенсер дің ілімінде агностицизм  объективті идеализм элементтерімен ұштасып  жатады. Спенсер дің эволюц. тұжырымдамасы  оның әлеум. көзқарасымен қоғамның органик. теориясы деп аталатын іліміне негіз  болды. Спенсер социалдық құрылымға  қарсы болып, төңкерісшілдікті қоғамдық организмнің індеті деп білді

Дивиация түсінігі.

Девиация (лат. девіатіо — ауытқу) — бұл:• Әлеуметтануда: — «қалыпты» болып есептелетін немесе қоғамдағы, не әлеуметтік контекстегі қалыптасқан мінез-құлықтан ауытқитын әлеуметтік мінез-құлық• Биологияда: — организмде немесе оның мүшелерінде эмбриондық дамудың ортаңғы сатыларында пайда болып қалыптасқан құрьшымдық өзгерістер. Бұл өзгерістер ұрық организмінің тұрақты белгілері ретінде қалыптасып, сақа организм мүшелері құрылысының бұрынғы ата тектеріне қарағанда өзгеруіне ықпалын тигізіп, ұрпақтан ұрпаққа беріледі. Девиация — филэмбриогенездің бір түрі. Филэмбриогенез теориясын А.Н. Северцов ашқан. 1.Девиация түсінігі, себептері мен бағыттары.Девиантты мінез-құлықтың мәнін түсінудің басты шарты ретінде "норма"Әлеуметтік норма-нақты қоғамда тарихи қалыптасқан жеке адамның, әлеуметтікКөптеген жағдайларда ауытқыған мінез-құлық әлеуметтік санкцияға жатады. ТәртіпТар мағында алғанда, девианттық мінез-құлық қылмыстық жазалауға жатпайтын,Кең мағынада алғанда девианттық мінез-құлыққа қарсы барлық формаларДевианттық іс-әрекеттің негізгі формаларына қазіргі қоғамда қылмыскерлігі, нашақорлығы,Субдени түсіндірмеге орай девиация индивидтің субмәдениетпен өзін -Беккер концепциясы «Стигматизация теориясы» деп аталып әсерлі топтардыңКөптеген адамдар қоғамның қабылдаған нормалары мен іс –әрекет

Дивиацияның  түрлері  мен фазалары.

Девиация бірнеше типтен тұрады: девиантты, делинквентті және криминалды мінез-құлық. Девиантты мінез-құлық - әлеуметтік нормалар мен ережелерге сәйкес келмейтін мінез-құлықты  айтады. Ол ауытқыған мінез-құлықтың бір түрі. Кейбір әдебиеттерде бұл  типті «антидисциплиналық» деп те атайды. Девиантты мінез-құлықтың көрсеткіштеріне: агрессия, демонстрация, оқудан, еңбектен бет бұру, үйден кету, алкоголизм, наркомания, қоғамға жат қылықтар, жыныстық жат мінез-құлық, суицид т.б. жатады.Девиацияның екінші түрі - делинквентті мінез-құлық. Ол заң бұзушылықпен ерекшелінеді. Оның мынадай типтері бар:1. Агрессивті-зорлаушылық мінез-құлық. Бұл жеке тұлғаға көрсетілетін дөрекілік, төбелес, күйдіріп-жандыру сияқты жағымсыз іс-әрекеттерде көрініс береді.2. Ашкөздік мінез-құлық (корыстное поведение): майда ұрлықтар, қорқытып-үркіту, автокөлік ұрлау т.б. жалпы материалдық пайдакүнемдікке байланысты жат мінез-құлық.3. Наша сату және тарату.Криминалды мінез-құлық заң бұзушылық болып табылады. Балалар сот үкімі арқылы жасаған қылмысының ауырлығына байланысты жазаланады.Девиацияның негативті формалары әлеуметтік патология болып табылады: алкоголизм, токсикомания, нашақорлық, жезөкшелік, суицид, заң бұзушылық және қылмыскерлік. Олар жалпы қоғамға, айналадағы адамдарға және ең бірінші өздеріне үлкен зиян келтіреді.Девиацияны зерттеуші көптеген ғалымдар девиантты мінез-құлықтың пайда болу факторларын түрліше түсіндіреді. Біріншілері оларды екі үлкен топқа ішкі және сыртқы факторлар деп бөлсе, екіншілері оларды бөлмей: • жанұяда берекенің болмауы;• ата-ананың «ерекше» қамқарлығы;• тәрбие берудегі кемшіліктер;• өмірде кездесетін қиыншылықтар мен күйзелістерді жеңе алмау;• өмірлік дағдының болмауы, айналысындағы адамдармен, құрбыларымен жарасымды қатынасқа түсе алмауы;• сырттан келген қысымға төтеп бере алмау, өз бетінше шешім қабылдай алмау, сынаушылық ойды дамыта алмау;• психоактивті заттарды жиі пайдалануы;• агрессиялық жарнаманың ықпалды болуы;• мектептерде психологиялық көмек көрсету қызметінің нашар дамуы;• балалар мен жасөспірімдердің бос уақытының проблемалары,- деп көрсетсе, үшіншілері оларды негізгі бес факторға бөліп қарастырады.