Жер салығы

2006 жылы  азаматтардан, кәсіпорындардан  салық және бюджетке  төленетін басқа да міндетті  төлемдер түсімдерінің сомасы.

Кесте -12                                                    (мың теңгемен)

2002 жылы жергілікті  бюджетке жер салығының түсімі  болжамдалған сомасы 13 млн. 497 мың  теңге болса, нақты  түскен сомасы 14 млн. 240 мың теңге болды. Бұл дегеніміз жоспардан тыс  бюджетке 743 мың теңге артық түсім түскенінің белгісі. Ал енді келесі жылы 2003 жылы жер салығының сомасы болжам бойынша 12 млн. 394 мың  теңге болса, нақты түсімі  13 млн. 48,1 мың теңгені құрап, 691,2 мың теңгеге артық орындалғанын көрсетеді. 2004 жылы 12 млн 024 мың теңге болжамдалған, ал нақты сомасы 12 млн. 691,6 мың теңге болды, 667,6 мың теңгеге көп түскен. 2005 жылы 14 млн 288 мың теңгеге  болжам жасалса, нақты түсімі 15 млн. 351 мың теңгені құрап, 1 млн. 063,7 мың теңгеге артық түсті. 2006 жылы жер салығының болжамдалған сомасы 13 млн. 910 мың теңге болған, ал нақты түскені 14 млн. 874 мың теңге.  Сол жылы бюджетке 964 мың теңге артық сомамен түскенін сипаттайды.  Жоғарыда келтірілген мәліметтерден  2002-2006 жылдар аралығында жергілікті бюджет есебіне түскен жер салығының сомасының бір өсіп, бір кеміп отырғанын байқай аламыз. Оны төмендегі диаграммадан байқауға болады.

2001-2005 аралығында жергілікті  бюджетке түскен жер салығының  сомасы

Диаграмма-5

 Соның ішінде бірыңғай жер салығы 2002 жылы 300,4 мың теңге, 2003 жылы 366,2 мың теңге, 2004 жылы 591,5 мың теңгені құраған, 2005 жылы 637,7 мың теңге болса, ал былтырғы жылы, яғни 2006 жылы 796,1 мың  теңге болып отыр. 2005 жыл мен 2006 жылдар аралығында 158,4 мың теңгеге көп орындалған.  Ал 2003 жыл мен 2004 жылдары 225,3 мың теңгеге артық орындалған. Мұны біз 4 диаграммадан көре аламыз.

Жергілікті бюджет есебіндегі біріңғай жер салығының өсімі

(Қаратал ауданы бойынша)

Диаграмма – 6

Қаратал ауданы бойынша 2002 жылы өндірістік емес төлемдер, соның ішінде жер салығының сомасы (12,13 ,14 -кесте бойынша) жалпы жер салығының сомасы 2001 жылы (12- кестеде) 14 млн. 240 мың теңге болса, 2002 жылы 13 085,2 теңге болды. Сондағы ауытқу сомасы -1 155 теңгені құраған, яғни –1 155 теңгеге кем болып отыр. Сол жылы бірыңғай жер салығы 2001 жылы 300,4 теңге, ал 2002 жылы 366,2  теңге, яғни 65,8 мың теңгеге көп орындалған.

Қаратал ауданы бойынша 2002 жылғы өндірістік емес төлемдері, соның ішінде жер салығы сомасының есебі

Кесте -13                                              (мың теңгемен)

Қаратал ауданы бойынша 2003 жылғы өндірістік емес төлемдері, соның ішінде жер салығы сомасының есебі

Кесте -14                                                (мың теңгемен)

Қаратал ауданы бойынша 2004 жылғы өндірістік емес төлемдері, соның ішінде жер салығы сомасының есебі

Кесте -15                                                         (мың теңгемен)

Жер салығының әр нысандар бойынша бөлініп жердің орналасқан жеріне  салық салынады. Мысалы, ауыл шаруашылық мақсаттарындағы жерлерге жеке тұлғалардан жер салығы, елді-мекенді мақсаттағы жерлерге, қорғаныс , байланыс, көлік, кәсіпорын мақсаттарындағы жерлерге салынатын жер салығы салынады.

     Сөйтіп, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге жеке тұлғалардан жер салығы 2001 жылы 709,1 мың теңге болып, 2002 жылы 237,2 теңге болған, қарап отырғанымыздай  - 471,9 мың теңгеге кем . Елді-мекенді жерлерге салынатын жер салығының сомасы 2001 жылы 3 839,1  теңге, 2002 жылы 3 361,7  теңге болған. Бір жыл ішінде - 477,4теңгеге орындалған. Бірнеше артық орындалған жер салығының түрлерінің бірі 43,7% алады, ал қорғаныс, байланыс, көлік, кәсіпорын  мақсаттарындағы жерлерге салынатын жер салығының сомасы 2001 жылы   9 391,4 теңге болса, 2002 жылы 9 486     теңге болып,94,6 көп  түскен. Осы салық бойынша салық түрлерінің ішінде артық орындалған салықтардың бірі, яғни 41,8% алады. Жалпы жер салығы 2002 жылғымен салыстырғанда 2003 жылы 2691,6 теңге, яғни –393,6 мың теңгеге кем орындалған.

     Соның ішінде  ауылшаруашылығы мақсатындағы жерлерге  салынатын салық 2002 жылы 237,2 теңге болса, 2003 жылы 6,7 теңге болған,сол сияқты елді-мекенді жерлерге салынатын салық 2002 жылы 3 361,7 теңге боса, 2003 жылы 2 271,5  теңге болып, 1 090,2  теңгеге ұлғайған  және қорғаныс, байланыс, көлік, кәсіпорын мақсаттарындағы жерлерге салынатын салық 2002 жылы 9 486 теңге болса, 2003 жылы 3 046 теңгеге, яғни –6 440 мың  теңгеге төмендеген.  2004 жылы жалпы жер салығының жергілікті бюджетке түскен сомасы 15 351,7 теңгені құраған. Болжам бойынша 1 4288  теңге болжанса, 1 063 теңгеге артық орындалған. Осы жылды 2003 жылмен салыстырса (2003 жылы –1 2691,6 теңге, ал 2004 жылы- 15 351,7   теңге) бір жыл ішінде 2 660,1 теңгеге көп түскен.

 Соның ішінде ауыл  шаруашылығы мақсатындағы жерлерге  салынатын жер салығының сомасы 2003 жылы 400 мың теңге болса, 2004 жылы 240 мың теңге алады. Бір жыл ішінде – 160 мың теңгеге аз орындалғанын көрсетеді. Келесі елді-мекенді жерлерге салынатын жер салығының сомасы 2003 жылы 2 271,5 теңге, ал 2004 жылы 2 266,8 теңгеге, яғни 4,7 мың теңгеге аз болып отыр. Ал қорғаныс, байланыс, көлік, кәсіпорын мақсаттарындағы жерлерге салнатын салық сомасы 2003 жылы 3 046 теңге, 2004 жылы 189,7 теңгеге, яғни –2 856,3 теңгеге кем түсім түсіп отыр.

2004 жылы жалпы жер  салығы әр түрлі арналымдағы  нысандары бойынша талдайтын  болсақ, ең көп түсім түсетін жер салығының түрі ол елді –мекенді мақсатындағы жерге жеке тұлғалардан  жер салығын айтуға болады –112%, келесі ол елді-мекенді  мақсаттағы жерге заңды тұлғалардан және жеке кәсіпкерлерден түсетін жер салығын айтуға болады – 103%, бірыңғай жер салығы 114 % алады. 13- кестеден байқауға болады. 2004 жылғы көрсеткіштерге сәйкес жер санаттары бойынша түскен жер салығының түсімдерінің құрылымына қарап келесідей салыстырма жасауға болады. Елді мекендер жеріне және бірыңғай жер салығы жергілікті бюджетке басқаларынан қарағанда көп үлеспен түседі.