Кәсіпорынның еңбек ресурстарын талдау және еңбек потенциялын көтерудің жолдары

 

Атырау инженерлік-гуманитарлық институты

 

 

 

 

 

 

 

Жупарова Г.А.

 

 

 

Кәсіпорынның еңбек ресурстарын талдау және еңбек потенциялын көтерудің жолдары

 

Дипломдық жұмыс

 

Мамандығы 050509 – «Қаржы»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Атырау  2012

              Атырау инженерлік-гуманитарлық институты        

 

         

 

 

 

            «Қорғауға жіберілсін»

          кафедра меңгерушісі

           __________ э.ғ.к. Кабдешева М.К.

          «_______» _______ 2012 ж

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Дипломдық жұмыс

 

тақырыбы: «Кәсіпорынның еңбек ресурстарын талдау және еңбек потенциялын көтерудің жолдары»

 

 

 

мамандығы  - 050509 «Қаржы»

 

 

 

 

 

 

   Орындаған :                 ___________                    Жупарова Г.А.

                                                   (қолы)                                               (Т. А. Ж.)

 

  Ғылыми жетекшісі        ____________               э.ғ.к. Кабдешева М.Г.

                                                        (қолы)                                                                     (Т.А.Ж.)

 

 

 

 

 

 

 

 

Атырау 2012

АТЫРАУ ИНЖЕНЕРЛІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ ИНСТИТУТЫ

 

«ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ КЕДЕН ІСІ»   ПӘНДЕР КАФЕДРАСЫ

 

Факультеті ______Сырттай                                                                              _______   ____

Мамандығы __050509  - «Қаржы»___________________________________________ 

                          “Бекітемін”

Кафедра менгерушісі _____________

                                                                                   _______________________________ 

           “_____” __________ 2012 ж.

 

ТАПСЫРМА

 

 

дипломдық жұмысты орындауға

Студентке _______Жупарова Гульнар      _____________________________________

Жұмыстың тақырыбы: «Кәсіпорынның еңбек ресурстарын талдау және еңбек потенциялын көтерудің жолдары»

 

Бұйрығымен   “______” _____ 2012 ж    бекітілді: № __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1. Дипломдық жұмысты тапсыру  мерзімі _____________20.05.2012 жыл__________

2. Түсіндірме – есептік жазбалардың  мазмұны 

1 Кәсіпорынның  еңбек ресурстары және оның  маңыздылығы

2 Кәсіпорынның еңбек ресурстарын  талдау және еңбек потенциялын  көтерудің жолдары

3 Еңбек  ресурстарының жағдайын жақсартудың  және еңбек потенциалын көтерудің негізі жолдары

 

3. Түсіндірме – есептік жазбалардың мазмұны  (сұрақтар тізімі,  жұмыс қажетті)

1. Кәсіпорындағы  еңбек ресурстарының құрамы.

2.  Еңбек ресурстарының құрылымы

3. Кәсіпорын  жұмысшыларын бөлістіру мен қайта  бөлістіру қажеттілігінің іс-әрекеті

4. Жұмыстың  кеңесшісі__________________________________________________________________

1. Султангалиева Р.К.

2. Жиенкулова.Л.Т

5. Пайдаланылған әдебиеттер:

1. «Жайик-Универсал» жауапкершілігі  шектеулі серіктестігінің 2009-2011 жылдар аралығындағы жылдық есептемесі.

2. Қазақстан Республикасының  Заңы «Қазақстан Республикасының  Еңбек туралы»,  Алматы 200 ж.

3. Президенттің Қазақстан  халқына жолдауы: «Қазақстан-2030», Каз. Правда 1997 ж. 11 қазан.

4. Адамчук В.В., Ромашов О.В., Сорокина М.Е. Экономика и социалогия труда. - М.: ЮНИТИ, 2000. - 407 с.

5. Анализ финансово - экономической деятельности предприятия / под. ред. проф. Н.П. Любушина. - М.: ЮНИТИ - Дана, 2000. - 471 с.

 

Тапсырма берген:                                                                                   э.ғ.к. Қабдешева М.Г.

                                               (жетекшінің қолы, күні)

Тапсырманы қабылдаған             _________________  __________ Идрисов М__

                                                          (студенттің қолы)

 

Дипломдық жұмыстың дайындалу барысы жөніндегі

КЕСТЕСІ

 

№	Өнделетін сұрақтақтардың тізімі, бөлім атаулары	Ғылыми жетекшіне тапсырылатын күні	Ескертпе
1	Әдебиеттi  таңдап алу, оны зерттеу және өңдеу. Негiзгi әдебиеттер  бойынша библиографияны  құрастыру
2	Жетекшімен бірге жоспарды құрастыру және келісім алу мерзімі
3	Бiрiншi бөлімін тексерту және өндеу мерзімі
4	Жаттығу материалдарын жинақтау, жүйелеу және талдау.
5	Жетекшiмен келiсу және ұсыныстар алу мерзімі
6	Кемшіліктер бойынша дипломдық жұмысты өндеу және толықтару. Толықтай дайын дипломдық жұмысты кафедраға тапсыру.
7	Пікір және  дәйектемен танысу
8	Пікір және дәйектемен, бірге толықтай дипломдық жұмыстың дайын мерзімі

 

Тапсырманы берген мерзім___________________________________

 

Кафедра меңгерушісі _______________________ к.э.н., Кабдешева М.К.

                                                     (қолы)

 

Ғылыми жетекшісі  __________________ к.э.н., Кабдешева М.К.

                                            (қолы)

 

Тапсырманы қабылдаған студент _________________Жупарова Г

 

 

 

 

 

Мазмұны

 

Кіріспе……………………………………………………………………………..5

1 Кәсіпорынның еңбек ресурстары және оның маңыздылығы

1.1. Кәсіпорынның еңбек ресурстары, олардың құрылымы және көрсеткіштері..........................................................................................................9

1.2. Кәсіпорындағы еңбек ресурстарын  бөлістіру.............................................20

1.3. Еңбекті нормалау және еңбек  өнімділігі.....................................................24

 

2 Кәсіпорынның еңбек  ресурстарын талдау және еңбек  потенциялын көтерудің жолдары

2.1. «Жайик-Универсал» жауапкершілігі  шектеулі серіктестігінде кадрлар  жағдайы және олардың қызмет  ету тиімділігін талдау.....................................32

2.2.  «Жайик-Универсал» жауапкершілігі  шектеулі серіктестігінде еңбекті  нормалау және  еңбек өнімділігін  талдау............................................................44

2.3. «Жайик-Универсал» жауапкершілігі  шектеулі серіктестігінде еңбекақы қорын талдау..........................................................................................................53

 

3 Еңбек ресурстарының  жағдайын жақсартудың және еңбек  потенциалын көтерудің негізі  жолдары

3.1. Еңбек ресурстарын ұйымдастырудың шетел тәжірибесі...........................56

3.2. Кәсіпорындағы еңбек ресурстарының  жағдайын жақсартудың  негізгі  жолдары..................................................................................................................64

Қорытынды..........................................................................................................69

Библиография.....................................................................................................72

Қосымшалар

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

Тәуелсіздікке қолымыз жеткен алғашқы күннен бастап еңсесін асқақтатқан жаңа Қазақстан нық сеніммен алға басып келеді. Дамудың өзі таңдаған даңғылына түскен еліміздің атағы шартарапқа таралып, әлемдік қоғамдастықтың алдындағы абыройы да жылдан жылға артып отыр. Экономикамыз бен мемлекетіміздің берік іргетасы қаланды.

Қазақстан әлемдік тауарлар, қызметтер, еңбек ресурстары, капитал, осы заманғы идеялар мен технологиялар рыногының шын мәнінде ажырағысыз да серпінді бөлігіне айналды.

Нарықтық экономика жағдайында елімізде кез келген өндірістің әлеуметтік-экономикалық тиімділігін жоғарылатуға мүмкіндік беретін персоналды басқарудың қазіргі кездегі түрлері мен әдістерін тәжірибеде пайдалану мәселелері ерекше мәнге ие болып отыр.

Қазақстан Республикасында нарықтық қатынастардың дамуы шаруашылық әдістерін және формаларын қайта өзгертудің объективті қажеттілігін тудырады. Әкімшілік - әміршілдік жүйе кеңінен тараған қоғамдық мүлікті талан - таражға салу нарықтық экономиканың ажырамас атрибуты болып табылатын іскерлік және ұқыптылықпен орын алмастырады.

Қазіргі таңда бәсекелестік басымдыққа қол жеткізуде. Экономикалық өсудің сапалық көрсеткіштерін қамтамасыз етуде еңбек ресурстары маңызды роль атқарады. Экономиканың болашақта дамуы нақты осы ресурстарға байланысты болады. Сондықтан, ел экономикасының еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуін, олардың қалыптасу көздерін қарастыру өзекті мәселе болып табылады.

Экономикасы өтпелі елдердегі нарықтық түрлендірудің белгілі бір кезеңдерінде экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету экономикалық өсудің нақты алғышарттарының пайда болуын талап етеді. Экономикалық тұрақтылыққа қол жеткізген күннің өзінде де, экономикасы өтпелі елдерде  қалыптасқан әрі қарай өсудің бастапқы жағдайлары көптеген өсудің анау немесе мынау үлгісін таңдау, оның аймақтық ерекшеліктерін және қолайлы алғышарттары мен факторларының болуын ескере отырып жүзеге асыруы қажет. Сонымен қатар, экономикалық өсудің дәстүрлі факторларының құндылығы да қайта қаралады.

Нарық экономикасында еңбек ресурстарының маңызы арта түседі. Өндірістің инвестициялық бағыты, ғылыми – техникалық процестің соңғы нәтижелерін қолдану, өнім сапасының артуы еңбек ресурстарына деген көзқарасты өзгертіп, еңбекке шығармашылық жағынан қарауға  және жоғары дәрежедегі мамандар дайындауға ықпал жасайды. Нарықтық экономика бағдарландырылған жалақыны мемлекеттен нормалаудың жаңа жүйесі еңбек ресурстарын тиімді пайдаланудың мақсатында және қызметкерлердің еңбек белсенділігін арттыру мен матералдық ынталандырудың механизмін дайындаудың бастапқы сатысы болып табылады.

Өндірістік қоғамды интенсивтендіру және оның экономикалық тиімділігі мен өнім сапасының жоғарылауы кәсіпорындағы еңбек ұжымының шаруашылық ынтасының максималды дамуын ұсынады. Қазіргі кезде экономиканың дамуына өндірістік процесте еңбекті қолдануда осы жылғы мен өткен периодты салыстырып, қандай өзгерістер бар екендігін анықтап алған жөн. Кәсіпорында еңбекті талдаудың негізгі міндетіне: еңбек өнімділігінің өсуіне, жұмыс уақытының жоғарылауы мен персонал еңбекақысының төмендеуіне әсер ететін барлық факторларды анықтау жатады.

Кәсіпорынның еңбек ресурстарын талдау кезінде төмендегілер зерттеледі:

• Еңбек ресурстарының өндіріс процесінде қолданылуы (жұмыс уақыты);
• Еңбек ресурстарын қолдану тиімділігі (бір жұмысшыға өнім өндірудің өзгеруі және де осы негіз бойынша еңбек өнімділігінің өзгеруі);
• Еңбекақыға құралдарды қолданудың тиімділігі;
• Өндірістің еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуі.

Кәсіпорында еңбекті қолдануды сипаттайтын негізгі көрсеткіштерге жұмыс күшін, жұмыс уақытын, еңбек өнімділігін, еңбекақы шығындарына қатысты көрсеткіштерді қолдану жатады.

Еңбек ресурстарын талдау келесі бағыттар бойынша жүргізіледі:

• Еңбекақы шығындарын анықтау;
• Еңбек өнімділігін анықтау;
• Жұмыс уақытын қолдану тиімділігіне баға беру;
• Кәсіпорынның еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуіне және жұмыс күшінің қозғалысына баға беру.

Осылардың барлығы осы дипломдық жұмыстың актуалдық жағдайын білдіреді.

Жұмыстың мақсаты кәсіпорынның еңбек ресурстарының жағдайын жүйелік талдау тәсілдерін,оның пайдалану тиімділігінің деңгейін анықтау және оны дамыту жолдарының тәжірибелік ұсыныстары мен қорытындыларын көрсету мақсатында зерттеу болып табылады.

Талдау пәні болып кәсіпорынның еңбек ресурстары мен олардың қолданылу тиімділігі табылады.

Талдау объектісі ретінде «Жайик-Универсал» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі алынады.

Кәсіпорынның негізгі мақсаты - сапалы жұмыс жасау, яғни  қызметкерлердің әлеуметтік деңгейін жақсарту арқылы пайда табу болып табылады.

Дипломдық жұмыс әдістемелік нұсқауға сәйкес кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Жұмыстың бірінші бөлімінде еңбек ресурстарының мәні, маңызы, еңбек ресурстарын бөлістіру және де еңбекті нормалау мен еңбек өнімділігінің теориялық маңыздылығы қарастырылады.

Екінші бөлімде «Жайик-Универсал» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің еңбек ресурстарының жағдайын талдауға, яғни ең алдымен осы кәсіпорынның кадрлар жағдайы мен олардың қызмет ету тиімділігі, еңбек өнімділігі және де еңбекақы қоры талданады.

Үшінші бөлімде «Жайик-Универсал» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің еңбек ресурстары жағдайын жақсартудың негізгі жолдары мен еңбек ресурстарын ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі қарастырылады.