Жер салығы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.2 2001-2006 жылдардағы түскен  жер салығының түсімдеріне экономикалық  талдау

 

Қазақстан Республикасының  бюджет жүйесі екі тармаққа бөлінеді: республикалық және жергілікті бюджет түрінде көрініс табады. Қазақстан Республикасының 2005, 2006, жылдардың республикалық бюджетіне түскен салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер түсімдерінің сомасы туралы мәліметтерді келесі кестеде көрсетілген.

Қазақстан Республикасының 2005, 2006, жылдардың республикалық бюджетіне түскен салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер түсімдерінің сомасы.

 

Кесте – 4                                                 (млн. теңгемен)

№	Салық түрлері	2005ж	2006ж	Ауытқу сомасы (+;-)
1	Корпоротивтік табыс сал.	223 944	252 489	28 545
2	Жеке табыс салығы	65 710	70 005	4 296
3	Әлеуметтік салық	111 293	119 620	8 327
4	Заңды тұл/ң мүлік сал.	18 731	21 737	3 006
5	Жеке тұл. мүлік салығы	1 013	1 194	180
6	Жер салығы	4 396	4 671	275
7	Көлік құрал. салын сал.	4 666	5 407	742
8	Қосылған құн салығы	54 145	56 552	2 408
9	Акциздер	16 281	16 308	27
10	Басқа да сал/қ түсімдер	3 498	13 593	10 095
11	Сал/қ емес түс/р б/ша бар	43 043	46 472	3 430
12	ҚР қаржы Министрлігінің компетенциясына кіретін табыстар барлығы	1004 678,5	1286914	282235

 

2006 жыл бюджеттің сапалы  орындалуымен ерекшеленеді, яғни  міндетті зейнетақы қорына аударымдар, бюджетке төленетін салықтық  және басқа да міндетті төлемдер  бойынша түсімдердің түсімі мен  бюджетке қарыздың азаюын атауға  болады. Бюджеттің табыстылық бөлігін күшейту туралы жұмыстар жасалуда, соның ішінде салық органдарының бақылау-экономикалық  жұмыстарының көрсеткіштері және салықты өндіріп алу, әкімшілендіру арқылы жасалынған жұмыстары қатаң тәртіппен жүргізіледі.

Мемлекеттік бюджеттің табысы 2006 жылы 1 286 914 млн. теңгені құраған. Бұл көрсеткіш өткен жылғымен, яғни 2005 жылмен салыстырғанда 282 235,5 млн. теңгеге (немесе 28,1%)  артық. Жылдық орындау жоспары 104,5%.

Республикалық бюджет табысы 895 186,2 млн. теңге, 2005 жылмен салыстырғанда 246 186,3 млн. теңгеге көп (немесе 37,9%). Жылдық орындау жоспары  105,6%.

Жергілікті бюджеттердің  түсімі 391 727,8 млн. теңгені құрап отыр.  2005 жылығымен салыстырғанда 36 049,2 млн. теңгеге (немесе 10,0%) артық орындалған. Жылдық орындау  жоспары 102,2%.

Атап өткеніміздей жоғарыда көрсетілген кестеде жер салығы 2005 жылы   4 млн. 396 мың теңге болса, 2006 жылы   4 млн. 671 мың теңгеге өскенін көрсетіп отыр. Бір жыл уақыт ішінде 275 мың теңгеге артық орындалған 2002-2006 жылдар аралығындағы мемлекеттік бюджет табысын келесі диаграммада бейнеленген.

2002-2006 жылдар аралығындағы  мемлекеттік бюджет табысы

Диаграмма – 1.

 

Жалпы мемлекеттік бюджет табысы 2002 - 2006 жылдар аралығында көптеген өзгерістерге де,  жақсы көрсеткіштерге де ие болған. Диаграмма – 1  көріп отырғанымыздай бюджет табысының негізгі көздерінің бірі болып есептелетін корпоративтік табыс салығының үлесі өзгеріссіз жылдан жылға өсу үстінде (немесе 27,9% - дан  32,5% - ға дейін жоғарлаған).  Екінші орынды әлеуметтік салық бюджет табысының күрделі бөлігін алады. Ол жылдан жылға төмендеп отыр, оның себебі әлеуметтік салық салық жүйесінде прогрессивті өсімі болады. Көріп отырғанымыздай 2002 жылы 16,9%  болса, 2006 жылы 11,9%  көрсетіп отыр. Көріп отырғанымыздай мемлекеттік бюджет есебіне жер салығының бөлігі 1% ғана болып отыр. Мемлекеттік бюджетке түскен салықтар бойынша көрсеткіштерді келесі диаграммадан байқауға болады.

Диаграмма – 2.

 

Байқап отырғанымыздай өндірістік емес төлемдер, соның ішінде жер салығының сомасы 2001 жылы 17%  болып, 2002 жылы 16,5% –ға, 2003 жылы 13,3 –ға, 2004 жылы 11,1 -ға төмендеп бара отырып, 2005 жылы 14,8% -ға аздап көтерілгенін көруге болады. Бұл жер салығының түсімі болашақта әлі де жоғарлайтынына сенім білдіреді. Әлі де жас шаруа қожалықтары, кәсіпкерлердің бой көтеруіне әкелетіні айқын.

Жергілікті бюджет салықтық және басқа да түсімдер есебінен қалыптасатын және облыстық деңгейдегі жергілікті мемлекеттік органдардың республикалық маңызы бар қалалық және оларға ведомстволық бағынысты мемлекеттік мекемелердің міндеттері мен функцияларын қаржымен қамтамасыз етуге және тиісті әкімшілік – аумақтық бірлікте мемлекеттік саясатты іске асыруға арналған, орталықтандырылған ақша қоры. Тиісті қаржы жылына арналған, бұл бюджеттер маслихаттың шешімімен бекітіледі.

Азаматтардан, кәсіпорындардан  салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер түсімдерінің сомасы туралы 2004, 2005, 2006 жылдардың мәліметтері келесі кестелерде көрсетілген.

2004 жылы азаматтардан, кәсіпорындардан  салық және бюджетке  төленетін басқа да міндетті төлемдер түсімдерінің сомасы.

Кесте – 5                                                  (мың теңгемен)

№	Салық және басқа да міндетті төлемдер түрлері	Болжам	Нақты түскен түсім	%	Ауытқу
1	З. тұл  корпор таб сал.	629 391	633 930	101	4 539,4
2	ҚҚС барлығы	29 132	27 550	94	- 1582
3	Басқа да сал/қ емес түс/р	47 272	61 657	105	14 385
4	Респ. бюд/ке барлығы	705 795	723 137	101	17 342
5	Жеке табыс сал барлығы	215 770	2217738	103	1 968
6	Әлеуметтік салық	60 977	67 371	108	6 394
7	З.тұлғ/ң мүлік салығы	65 969	66 715	100	746
8	Ж.тұлғ/ың мүлік салығы	119 254	120 300	107	1046
9	Жер салығы	263 455	276 993	101	13 538
10	З.тұл. көлік құр сал сал.	150 233	150335	100	102
11	Ж.тұлғ. көлік құр сал сал.	201 128	202 529	100	1401
12	Бірыңғай жер салығы	36 456	37 455	100	999
13	Акциздер барлығы	111 525	115 987	101	4 462
14	Жер уч. пайд. үшін төлем	25 360	25 550	100	190
15	Қорш.орт.ласт. ү/н төлем	18 125	18 180	100	55
16	Лицензиялық алым	25 837	29 254	104	3 417
17	З.тұлғ мем тірк.ү/н алым	310	335,7	103	25,7
18	Мемлекеттік баж	35 567	39 451	104	3 884
19	Әкім.айыппұл,санкция-р	2 400	1 289	92	-1 110
20	Мүлік. сатудан түс түс/р	170	178	102	8
21	Басқа да сал. емес түсім/р	69 071	73 337	104	4 266
22	Жергі/ті бюджетке бар/ғы	1279653	1402258	102	122605
23	Барлығы:	1985448	2125395	100	139947
Қайнар көзі: Алматы облысы бойынша салық комитетінің жылдық есебі бойынша есептелініп алынды.

2005 жылы азаматтардан, кәсіпорындардан  салық және бюджетке  төленетін басқа да міндетті  төлемдер түсімдерінің сомасы.

Кесте – 6                                                (мың теңгемен)

№	Салық және басқа да міндетті төлемдер түрлері	Болжам	Нақты түскен түсім	%	Ауытқуы
1	З. тұл.  корпо. таб. сал	650 100	664 799	101	14 699
2	ҚҚС барлығы	30 610	31 463	100	853
3	Кеден төлемдері	601 365	602 201	100	836
4	Басқа да сал. емес түс/р	55 160	76 263	111	21 103
5	Респ. бюджетке барлығы	1337235	1374726	100	37 491
6	Жеке табыс сал барлығы	235 588	237 671	100	2 083
7	Әлеуметтік салық	124 391	165 703	103	41 317
8	З.тұлғ/ң мүлік салығы	56 367	57 400	100	1 033
9	Ж.тұлғ/ң мүлік салығы	120 123	123 147	102	3 024
10	Жер салығы	276 900	289 919	102	13 019
11	З.тұл. көлік құр.сал.сал.	151 254	152 596	100	1 342
12	Ж.тұл. көлік құр.сал.сал	196 365	196 400	100	35
13	Бірыңғай жер салығы	38 633	41 150	102	2 517
14	Жер уч. пайд үшін төлем	32 147	32 269	100	122
15	Қорш.орт.ласт ү/н төлем	20 000	21 235	100	1 235
16	Жеке кәсіп. тір ү/н алым	65 236	65 500	100	264
17	Лицензиялық алым	27 300	27 500	100	200
18	З.тұл мем. тірк.ү/н алым	565	610	100	45
19	Мемлекеттік баж	39 923	44 701	105	4 778
20	Әкім.айыппұл,санкция.	2 795	3 342	100	547
21	Мүлік сатудан түс түс/р	17 650	18 568	100	918
22	Басқа да сал емес түс/р	123 439	147 179	113	24 320
23	Жерг. бюд/ке барлығы	1528676	1624890	105	96 214
24	Барлығы:	2865911	2999616	100	133 705
Қайнар көзі: Алматы облысы бойынша салық комитетінің жылдық есебі бойынша есептелініп алынды.

2006 жылы азаматтардан, кәсіпорындардан  салық және бюджетке  төленетін басқа да міндетті  төлемдер түсімдерінің сомасы.

Кесте – 7                                                   (мың теңгемен)

№	Салық және басқа да міндетті төлемдер түрлері	Болжам	Нақты түскен түсім	%	Ауытқуы
1	З. тұл/ң  корпор. таб. сал	341 260	394 318	115	53 058
2	ҚҚС барлығы	425 661	479 758	112	54 097
3	Кеден төлемдері		5 534		5 534
4	Басқа да сал/қ емес түс/р	85 995	86 913	100	918
5	Респ. бюджетке барлығы	852 916	966 523	111	113 607
6	Жеке табыс сал. барлығы	558 702	601 042	107	43 340
7	Әлеуметтік салық	136 795	144 186	106	83 391
8	З.тұлғ/ң  мүлік салығы	106 463	115 988	108	9 525
9	Ж.тұлғ мүлік салығы	15 850	19 182	121	3 332
10	Жер салығы	322 116	353 989	112	3 873
11	З.тұл. көлік құр.сал.сал.	15 800	16 182	102	382
12	Ж.тұл. көлік құр.сал.сал.	53 484	55 674	104	2 190
13	Бірыңғай жер салығы	42 236	43 400	102	1 164
14	Акциздер  барлығы	27 714	31 864	115	4 150
15	Жер уч. пайд. ү/н төлем	10 111	10 525	104	414
16	Қорш.орт.ласт. ү/н төлем	28 756	31 028	107	2 272
17	Жеке кәсіп. тір ү/н алым	4 492	4 799	106	307
18	Лицензиялық алым	2 569	3 700	144	1 131
19	З.тұл. мем тірк. ү/н алым	3 105	3 754	120	649
20	Мемлекеттік баж	36 638	37 365	100	727
21	Әкім.айыппұл,санкция.	25 369	26 400	100	31
22	Мүлі. сату түск түсмдер	18 258	19 300	100	1 042
23	Басқа да сал. емес түс.	125 236	126 300	100	1 064
24	Жерг. бюд. барлығы	1198982	1215524	103	16 542
25	Барлығы:	2051898	2182047	100	130 149
Қайнар көзі: Алматы облысы бойынша салық комитетінің жылдық есебі бойынша есептелініп алынды.