Мемлекеттік кадрлық саясат және қызметкерлерді басқару жүйесін жетілдіруді жүзеге асыру механизмі

Жалпы, өткен жылы ҚР Мемлекеттiк  қызмет iстерi агенттiгiнiң аумақтық басқармасы – ОҚО тәртiптiк кеңесiнiң  мемлекеттiк органдарда жүргiзген тексерулер қорытындысы бойынша 136 мемлекеттiк қызметкерге түрлi тәртiптiк жаза берiлген. Яғни осыншама мемлекеттiк қызметкердiң кәсiби деңгейi төмен деген сөз. Бiлiмдi де бiлiктi маман заңсыздыққа жол бермес едi. Сонымен қатар, жергiлiктi жерлерде бюрократизм, яғни қағазбастылық басым. Қолына теңге «қыстырмасаң» жұмысының бiтпей, «ертең келге» айналатынын айтушылар да аз емес. Жергiлiктi жерлерде мемлекеттiк қызметте отырғандардың кейбiрiнiң мәдениетi төмен екенi жасырын емес. Тәуiр қызметтiң «құлағын» ұстап, орындықта «шалқақтап» отыруға әуестер алдына келген адамға дөрекi сөйлеп, төбесiнен қарайды.

Облыстық мемлекеттік  әкімшілік лауазымдарға ауысу тәртібімен тағайындауға келісім беру бойынша 2011 жылдың 9 айында келісім алу үшін аумақтық басқармаға 1522 мемлекеттік қызметшілерінің қызметтік тізбесі және жеке келісімдері ұсынылды. Соның 1497 мемлекеттік қызметші бекітілген біліктілік талаптарына сәйкестігі бойынша оң қорытынды алған. Атап айтқанда, 557 немесе 37,2 пайызы жоғары тұрған лауазымдарға, 735 немесе 49 пайызы тең лауазымдарға, 205 немесе 13,6 пайызы төмен тұрған лауазымдарға. Бекітілген біліктілік талаптарына сәйкес келмеуіне байланысты 25 мемлекеттік қызметшіні ауысу тәртібімен тағайындауға келісім берілмеді.

Оңтүстік Қазақстан  облысындағы еңбек нарығының негізгі индикаторларына келетін болсақ, бұл көрсеткіш 2011 жылдың І-ші және ІV-ші тоқсан аралығымен салыстырғанда өсу және кему процесі байқалған. Мұнда негізгі индикаторлар ретінде экономикалық тұрғыдан белсенді халық, жұмыспен қамтылған халық, оның ішінде: жалдамалы қызметкерлер, өз бетінше жұмыспен қамтылғандар, жұмыссыздар мен экономикалық тұрғыдан енжар халық деңгейлері қарастырылған. Оны келесі 3 кестеден көруге болады.

3 кесте

Еңбек рыногының негізгі индикаторлары, пайызбен

ҚР Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің ОҚО бойынша  басқармасында конкурсқа қатысушылардың 1168 тестілеуге қатысқан. Соның ішінде 1024 үміткер, яғни 87,6 пайызы тестілеудің шекті мәнінен жоғары баға алып, конкурстық іріктеудің келесі кезеңі - әңгімелесуге жіберілген. Конкурстардың қорытындылары бойынша 229 үміткер жеңімпаз атанып, бос мемлекеттік әкімшілік лауазымға орналасу құқығына ие болды, оның ішінде - 41 әйел, бұл өз кезегінде 17,9 пайызын құрады. Конкурс барысында 13 бос орынға жеңімпаз анықталмады. 2011 жылдың 9 айының қорытындысы бойынша конкурстық іріктеулердің тиімділігі 94,6 пайызды құрады. Конкурс жеңімпаздардың 15 - мемлекеттік органдарда жұмыс істейтін мемлекеттік қызметшілер (6,5 пайызы), 18 - жоғары оқу орындарының түліктері (7,8 пайызы), 94 - уақытша жұмыс істемейтіндер (41 пайызы) және басқа санаттағы азаматтар - 43 ( 18,7 пайызы) шамасын құрады.

Жалпы, кәсiби ұлттық маман тәрбиелеу идеясы бүгiнгi күннiң темiрқазығы, ел дамуын белгiлейтiн қозғаушы күшi. Себебi, адам ресурсы, адами тұлғаның рөлi дәуiрлей түспек. Облыс әкiмiнiң тапсырмасына сәйкес, кадр әлеуетiн пайдаланудың тиiмдiлiгiн арттыру, кадрларды iрiктеу кезiнде демократия қағидаттарын бекiту, басқару кадрларын iрiктеу мақсатында 2009 жылдың сәуiр айынан бастап Оңтүстiк Қазақстан облысындағы басқару кадрлары резервi туралы ереже бекiтiлiп, жұмыстар жүргiзiлуде. Кадрлар резервiн жасақтау жүйесi ел арасында үлкен қолдауға ие болуда. Қазiргi уақытта аудандардан, қалалардан, облыстық басқармалардан резервке ұсынылған кандидаттардың мiнездемелерi қоғамдық ұйымдардың, партия өкiлдерiнiң, мәслихат депутаттарының, ақсақалдардың, төбе билердiң қатысуымен өткен жиналыстарда талқыланып, ұсынылса, кейбiр азаматтар өзiн ұсынды. Кандидаттардың құжаттары сұрыпталып, бiр жүйеге түсiрiлдi. Өткен жылдың қыркүйек айынан бастап облыстағы басшы лауазымдарға осы басқару кадрлары резервiне ұсынылғандар арасынан тағайындалуда. Атап айтқанда, резервке енгiзiлгендердiң арасынан Сарыағаш, Ордабасы аудандарының әкiмдерi,  Мақтаарал, Қазығұрт, Ордабасы, Сайрам, Шардара аудандары мен Арыс қаласы әкiмдерiнiң орынбасарлары, облыс әкiмi аппаратының бөлiм меңгерушiлерi, облыс әкiмiнiң бас инспекторлары, екi басқарма бастығының орынбасарлары тағайындалды. Бұл үрдiс алдағы уақытта да өз жалғасын табатын болады.

Ал, «Болашақ» бағдарламасы бойынша өкiнiшке қарай, шетелде  оқыған  жастардың барлығы дерлiк облысқа қайтпай, Астанада қызметтер атқаруда. Бүгiнгi таңда осы аталған бағдарлама бойынша АҚШ-та жоғарғы оқу орнын бiтiрген бiр ғана азамат облыс әкiмi аппаратында қызмет атқаруда.

Экономикалық салалар  немесе қызметтер бойынша облыстың қалалық әкімшіліктері мен аудандары  бойынша жалдамалы қызметкерлердің тізімдік саны 2011 жылдар аралығында әр ауданда әрқалай өсіп жатыр. Мұнда негізгі объект негізі ретінде қызметкерлердің тізімдік саны мен соның ішінде ірі және орта кәсіпорындардағы негізгі қызметкерлер саны алынған. Оны келесі 6-шы кестеден көруге болады.

4 кесте

2012 жылдың наурызындағы облыстың қалалық әкімшіліктері мен аудандары бойынша жалдамалы қызметкерлердің тізімдік саны (кәсіпкерлік қызметпен айналысатын шағын кәсіпорындарды есептемегенде), %

«Мемлекеттік қызметтің персоналын басқару ұлттық орталығы» акционерлік қоғамы осымен бесінші жыл барлық мемлекеттік қызметшілердің жұмыстан қол үзбей біліктілігін арттыруының қысқа мерзімді курсына енгізілген глобальді жетілдіру стратегиясының аясында оқыту тұжырымдамасын жүзеге асырады. Біздің орталық Орталық Азия аймақтары мен Кавказ елдерін қамтиды. «KazCreditConsult» ЖШС тренинг орталығы, KazMicroFinance бұрынғы әріптесі - Еуропа Қайта құру және Даму Банкінің несиелік желісінің шеңберінде іс-қимыл жасайтын Қазақстанның Шағын Бизнес Бағдарламасының (ҚШББ) базасында құрылған. 

Соңғы үш жыл ішінде «KazCreditConsult»  ЖШС тренинг орталығы «KazMicroFinance»  Микрокредиттік ұйым» ЖШС-мен белсенді түрде ынтымақтасып жұмыс істеп  келеді. Осы уақытта ұйым қызметкерлерін түрлі бағыттарда кеңейтілген оқыту жұмыстары жасалды: шағын бизнесті несиелеу технологиясы бойынша жаңа мамандарға арналған семинарлар, ірі компанияларды саралау ерекшеліктері бойынша тәжірибелі қызметкерлер үшін кеңейтілген оқыту; бухгалтерлік есептің негіздері бойынша дәрістер (1С есептілік), инвестициялық жобаларды бағалау мен саралау бойынша семинарлар, агро-несиелендіру ерекшеліктерін оқыту және басқасы. Осы жылы  «KazCreditConsult» ЖШС-нің консультанттары тікелей орындарда (Алматы, Талдықорған, Шымкент) қаржылық талдауды бірлесіп жасау үшін клиенттерге бару, қаржылық қорытындыны жасау, қарау үстіндегі бекітілген жобалар мен өтінімдердің сапасын саралау кіретін несие мамандары үшін іс -жүзіндегі оқытуды жүргізгенде практикалық консалтинг тәжірибесі ендірілді.

2010 жылы «KazCreditConsult» тренинг орталығы «KazMicroFinance» қызметкерлері үшін мынадай семинарлар мен тренингтерді өткізді:

– ақпанда - несиелендіру технологиясының бірінші қадамының  семинары (KMF түрлі филиалдарынан 20 қызметкер қатысты);

– сәуірде - несиелендіру технологиясының екінші қадамының семинары (сро сияқты филиалдар мен БО - тің 20 қызметкері үшін);

– тамызда - 15 қатысушыға арналған екінші дәрежелі семинар;

– қыркүйекте - 20 қызметкерге арналған агро - несиелендіру технологиясы бойынша семинар;

– тамыз айынан қазан  айына дейінгі кезеңде Алматы, Талдықорған және Шымкент қалаларының  филиалдарында «KazCreditConsult» тренерлері бизнесті бағалау мен қаржылық талдау жөніндегі несие сарапшыларына  практикалық тағылымдаманы өткізді.

Мемлекетіміздің экономика ұйымдарының нарықтық принциптерге көшуі экономика жүйесінің түпкілікті өзгеруі қаржы жүйесінен байқалады және пайдаланудың нақты нысаны мен ролін, мазмұнын өзгертеді. Оның міндеті - әлемдік тәжірибені ескере отырып, мемлекеттік және мемлекеттік емес ұлттық экономика секторының мәселелер контексі қаржы менеджментінде принциптер мен әдістерді ұйымдастыру және қолдану бойынша ақпарат ұсыну, әр түрлі қаржы нарығындағы ресурстарды мобилизациялау, ұлттық экономиканың барлық субъектілер әл - ауқатын жақсарту үшін тиімді инвестизациялау, бюджеттеу, талдау, бақылау, модельдеуді құру, мемлекеттің, кәсіпорындардың, ұйымдардың және халықтың қаржыны басқару саласында қаржы ресурстарын тиімді пайдалану және қалыптастыру саласындағы білімін жүйелендіру және тереңдету негізінде мемлекеттік және мемлекеттік емес қаржыны басқару саласында профессионалды шешім қабылдау сияқты ерекше машықтарын үйрету болып табылады.

Шымкент қаласының жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар  бөлімі 2011 жылға 85 жұмыссыз азаматтарды оқытуға жоспарланған. Орташа 1 адамға төленетін қаржы 21 000 теңгені құрайды. Осы тұрғыда мекеме қызметкерлерінің біліктілігін жоғарлатуға қаржыларды инвестициялау басты орын алады. 2010 жылдан бастап мекеме мамандарды дайындау және біліктілігін жоғарылатуға қаржыларды инвестициялай бастады. Мысалы, осы мақсатқа 17,4 млн. теңге мөлшерінде қаржы бөлді (x). Енді осы инвестиция түрінің кәсіпорынның өнім өткізу көлемінің өсуіне әсер ету деңгейін қарастырайық, ол корреляциялық–регрессиялық талдау жүргізу әдәсімен анықталған (5 кесте). [20]

5 кесте

Корреляциялық–регрессиялық  талдау жүргізуге  қажетті бастапқы

мәліметтер