Мұрагерлі мүліктің сақталуын қамтамасыз ету үшін қорғаушылардың шара қолдануы

Заңи  әдебиеттерде  мұрагерлік  кезінде  құқықмирасқорлықтың  болуы  даусыз.

 Өсиеттік  институтты  құрайтын  құқықтық  нормаларды  мұрагерлік  құқықмирасқорлық   негізі  ретінде  анықтайды.

Қайтыс болған  жағдайда  өкім  жасалатын  басқалардан  ерекшеленетін өсиеттің  заңды  белгілері:

1. Өсиет - біржақтық мәміле:  өсиет қалдырушының  тілегін білдіру нәтижесінде заңи  үшін  алады.   Өсиеттің  жарамдылығына,  онда  көрсетілген тұлғалардың мұрагер ретінде келісім бермеуі әсер  етпейді. Мұрагерлерден  тек  мұраны  алу  немесе  одан  бас тарту  салдары  әсер етеді.  Бірақ бұл  олардың  тарапынан  тек  мәміле болады,  тағы да біржақтық.Кейде өсиетті  азаматтың  соңғы  тілегі деп атайды. Өсиет  қалдырушының  қайтыс болуы алдында  жасалу  керек  емес.   Заң  өсиет қалдырушыға  өсиет  толтыруға, оны  өзгертуге немесе  жаңа  өсиет  қалдыруға  кез-келген  уақыт  береді.  Сондықтан  өсиет  қалдырушы  заңды  түрде өз  тілегін білдірген соң және  өз  тілегін өзгертпесе,  ол тілек соңғы тілек ретінде танылады.

2. Өсиет -  бұл заңмен  талап етілетін  нысанды қажет ететін   мәміленің бір түрі. Өйткені өсиеттің  орындалуы өсиет қалдырушының  өлімінен қайтыс болуынан кейін болғандықтан,  өсиеттің  нысанын сақтамау  өсиеттің  жарамсыздығына  алып келеді.   ҚР АК-ң 1050-б. сәйкес өсиет жазбаша нысанда және  нотариалды  куәландырылған  және де  жасалу  орны мен уақыты көрсетілуі  тиіс.

3. Өсиет  өлген қайтыс болған жағдайға  жасалады.  Бұл жағдай  өсиеттке  спецификалық  ерекшелік  береді.  Өсиеттің  құқықтық  салдары   мұра  ашылған  сәттен  кейін  пайда  болады, яғни  өсиет қалдырушының  қайтыс болуынан кейін.  Бірақ, өсиеттің  негізгі  құқықтық  салдары,  әрине  тек  мұраның  ашылу  сәтінен  кейін  жүзеге  асады.

4. Өсиет -  тікелей өсиет қалдырушының  тұлғасымен  байланысты  мәміле.

5. Өсиет  тек қана  жеке  емес,  сонымен  қатар  өзіндік  жасалатын акт  ретінде  танылады.  Сондықтан  бір  құжатқа  бірнеше  тұлғалардың  қайтыс болған  жағдайда  өкімдерінің  қосылуы  жарамсыздыққа  алып келеді.

6. Өсиет  өзіне тиісті  мүлік  туралы  азаматтың  өкімі  болып  табылады.   Өсиеттік  өкімнің  пәні  болып,  кез-клген өсиет қалдырушыға  тиесілі  заттарды  айтуға  болады.    Мүлік  туралы  өкім   өсиеттің  негізгі  мазмұнын  құрайды.   Бірақ, өсиетте  мүліктік  емес  сипаттағы  өкімдер де  болуы  мүмкін.

7. Өсиеттің   өлгендік  сипаты  тағы бір  ерекшелік  тудырады,  осы  мәмілені  жасау  құпиялылығы.   Тек  өсиет  қалдырушының  өзі   өсиетпен  мүдделі  тұлғаларды  таныстыра  алады.

8. Өсиет тек бір адам тарапынан, яғни оның еркңн ғана қанағаттандыруы керек. Өсиет  - өсиет қалдырушының өлімінен кейін ғана заңды түрде өз күшіне енеді. Өсиетті кәмелетке толған күннен бастап, яғни жұмыс істеуге қабілетті адамдар қалдырады. Мұрагерлер қатарына мұраны оқу кезіндегі тірі адамдар жатады, сонымен қатар мұра қалдырушының бар кезінде құрсақтағы нәресте, кейін тірі туылса, ол да мұраға құқылы.

 Өсиет  негізіндегі  құқықмирасқорлықтың   заң  бойынша  мұрагерлік  кезінде  пайда  болатын   құқықмирасқорлықтан  айырмашылығы  бар.   Өсиет  қалдырушы   құқықмирасқорлықтың  шарттары  мен  шектерін  өзі  анықтай   алады.  Өкінішке  орай, біздің  заңдарда  өсиеттің  мұрагерліктің   негізі  ретінде  реттеудің   кейбір  проблемалары бар.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

[1] Қазақстан Республикасының  Конституциясы 30 тамыз 1995, Б. 15-27.

[2] Қазақстан Республикасы Президенті Н.Назарбаевтың өз халқына ЖОЛДАУЫ 1 наурыз 2006ж., 28 ақпан 2007. – 13б.

[3] Грудцына Л.Ю. Наследственное право: Учебный курс-2-е изд., испр. и доп. – М.,2009, С. 70-117.

[4] А.М. Немков. Очерки  истории наследственного  права. – Воронеж, Издательство Воронежского Университета,  2009. – 7с.

[5] Дождев Д.В.  Римское  частное  право.  Учебник  для  ВУЗов.- М.: «Инфра – М- Норма, 2007. – 566с.

[6] Айтжан Б.Е. Хусаинова А.М. Рим құқығы: Оқу құралы.- Алматы: «Жеті Жарғы», 2007. – 80б. 

[7] Гражданское право.  Учебник. Часть3. Под ред. А.П. Сергеева, Ю.К. Толстого.- М.: Проспект, 2005. – 489с.

[8] В.С. Антимонов, К.А. Граве. Наследственное  право.- М.: Государственное  издательство  юридической литературы,  2006, С. 55-56.

[9] В.И. Серебровский.  Очерки наследственного права. _ М., Издательство  Академии наук СССР,  2008. – 42с.

[10] Қ. Р.  Азаматтык кодексі ( Ерекше  болім).  Комментарий. Отв.  ред. М. К. Сулейменов, Ю. Г. Басин.—Алматы: Жеті  Жарғы,  2005. – 714б.  

[11] Бондарев Н.И., Эйдинов Э.Б.  Право  на  наследство  и его оформление. М.: Государственное  издательство  юридической литературы,  2007. – 7с.

[12] П.С. Никитюк.  Наследственное  право и наследственный процесс.- Кишинев: «Штиинца»,  2009. – 11с.

[13] М.В. Гордон. Наследование  по закону и по завещанию – М.: Юридическая литература,  2007. – 85с.

[14] Мозжухина З.И. Наследование  по завещанию. М.: Государственное  издательство  юридической  литературы, 2002. – 31с.

[15] Қазақстан Республикасының  Азаматтық Кодексі  (жалпы бөлім) 27 желтоқсан 2008ж.өзгертулер мен қосымшалар 18.05.2009, Б. 85-96.

[16] Қазақстан Республикасының  Азаматтық Кодексі  (ерекше бөлім) 21 шілде 1999ж.өзгертулер мен қосымшалар 10.03.2004, Б. 67-73.

[17] Ожегов С.И. Словарь русского языка. Под ред. чл-корр. АН СССР Н.Ю.Шведовой – 18-ое издание, стереотип-М.: Русский язык, 2006. – 9с.

[18] Антимонов Б.С. Граве  К.А.  Наследственное  право. -  М.:Государственное  издательство  юридической  литературы,  2008, С. 65-98.

[19] Қ.Р Азаматтық кодексі (жалпы және ерекше  бөлім) Комментарий. Отв. Ред.  М.К.Сулейменов, Ю.Г.Басин: Жеті Жарғы, 2007, Б. 65-73.

[20] Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сот Пленумының № 7 жарғысы 1992. 18 желтоқсан.

[21] Қазақстан Республикасының  «Нотариат туралы» заңы 14 шілде 2005. – 35б.

[22] Қазақстан Республикасының “Неке  және  отбасы  туралы”  Заңы. 17.желтоқсан 2004. – 14б.

[23] Барщевский  М.Ю.  Если  открылось  .наследство...  – М.:  Юридическая литература,  2008. – 143с.

[24] Қазақстан Республикасында нотариаттық іс-қағаздарын жүргізу жөніндегі Нұсқаулық Қазақстан Республикасы Әділет министірінің 1998 жылғы 16 шілдедегі №83 бұйрығы.

[25] Барщевский  М. Ю.  Наследственное  право:  Учебное   пособие. -  М.: Белые  альвы,  2006. – 231с.

[26] Бойцов  А.И.  Действие  гражданского  кодекса и  ее  применение. Москва, 2007. – 144с.

[27] Бондарев Н.И.  Эйдинов  Э.Б.  Право  на  наследство  и его  оформление. М.:  Юридическая  литература,  2005. – 74с.

[28] Гонт Г.И. Завещание:  субъективная  сторона  сделки  // Нотариус, №2 2009, С. 30-34.

[29] Қазақстан Республикасында нотариаттық іс-әрекеттерді жасаудың тәртібі туралы Нұсқаулық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің 1998 жылғы 28 шілде №539 бұйрығымен бекітілді.

[30] Гордон  М.В. Наследование  по  закону и  по завещанию.-  М.: Юридическая литература ,  2007. – 113с.

[31] Дождев  Д.В.  Римское  частное  право. Учебник  для  ВУЗов.-  М.: Инфра М-Норма,  2007, С. 115-160.

[32] Комаров П.К. Законодательство  о наследовании.  М.: Государственное издательство  юридической  литературы,  2007. – 72с.

[33] Иманбаева З.И. Қазақстанда: өсиет бойынша мұраны қалдыру. – Алматы:   Государственное издательство  юрид. Литературы,  2007, Б. 59-63.

[34] Немков  А.М.  Очерки  истории  наследственного  права. -  В.: Издательство  Воронежского  Универстета, 2009. – 21с.

[35] Никитюк П.С.  Наследственное  право  и наследственный  процесс. – Кишинев: Штиинца,  2005 – 106с.

[36] Пронина  М.Г  Наследование  по закону и по  завещанию. -  Минск: Беларусь,  2006. – 31с.

[37] Азыбаев А.Н.  Азаматтық  құқық.Алматы Жеті  Жарғы  2007. – 65б.

[38] Пронина М.Г.  Право  наследования. -  Минск:  Беларусь,  2009. – 27с.

[39] Рясенцев В.А   Наследование  по закону и по  завещанию. -  М.: Издательство  Академии  наук ,  2005. – 25с.

[40] Степаненко Г.М.  Наследственное  право .  – Издательство  Саратовского  университета,  2008. – 47с.

[41] Бекмагамбетова Г.Ж. Өсиет бойынша мұраны қабылдау. Астана, 2010, Б. 71-87.

[42] Эйдинова Э.Б.  Наследование  по закону и завещанию. – М.:  Юридическая литература,  2005. – 50с.

[43] Мұрагерлік жөніндегі заңдарды соттардың қолдануындағы кейбір мәселелер туралы Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы 1992 жылғы 18 желтоқсан №7 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумы қаулыларының жинағы, 2004ж., 2 том, 27 бет).

[44] Қазақстан Республикасының «Зейнетақымен қамтамасыз ету туралы» заңы 20маусым 2006. – 16б.

[45] Блум М.И.  Тилле.  Обратная  сила  закона. Москва 2009. – 87с.

[46] Шляпочников А.С. Толкование  гражданского  закона. Москва, 2005. – 88с. 

[47] Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбевтың Қазақстан  халқына жолдауы. «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» 2007ж.   28 ақпан

[48] Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі.  1 шілде 2006, Б. 21-23.

[49] Гражданское право. Словарь справочник / Под ред. Тихомирова М. – Москва 2007. – 96с.

[50] Қазақша-орысша орысша-қазақша оқушыларға, студенттерге арналған сөздік 30 000 сөз «Аруна LTD» ЖШС баспасы Алматы, 2008. – 25б.

[51] Сапарғалиев  Заң  терминдеріне  түсіндірме  сөздігі . Алматы  ,  Жеті  Жарғы 2006. – 67б.